Navajo Bible - New Testament

LIBRARY OF THE
JVxas s acnus etts

Biole Oociety
Catalog No. ATM ;ipo-/y6c/1^7

Family AT^^>^PA.5<ÂÎ
iSub Family So \;!fii€rj^vX>;i/y<3F./o/7
Brancn
Group
Language N A v/sswQ (^Mav^vjp^
Dialect
Locality
Contents .>ScKlFTVR&>5
V ersion
Translator R€v. L, ..'P» B r hK
i
PutlisW ty A . "B. .S ,
Place A(/
Date n/7
Accession ^ o.33 O
Accession Date JAN k 7?3P '
Price 0,^.._.--^.J^
^/<
•^
V'
•.*/
'i .V
GOD BIZAD
AMERICAN BIBLE SOCIETY

NEW YORK
[Navaho, 1277?o.]
1917
A
GOD BIZAD DIYFNI
bits'ando la' bido ni'li
PAGE
Hode'ziz 3
Clzninah, wolta'i 20, 3-17 106
Sin 1, 23, 32, 51, 139 108
Hoyan'go Haidzi'hi, woltai 2 113
Aize'ah, wolta i 52, 13-53, 12, ado 55 115
Jonah 118
Matthew, wolta'i 6, 9-13 123
Mark 124
Luke, wolta'i 1, 2, 14:28-35, 15, ado 16 169
Jan 181
Daladi A'dadzai, wolta'i 1 ado 2 235
Romgi Kedahat'ini, wolta'i 1-8 241
Ahodoni'li Be'hozi'ni, woltai 20, 21, ado 22 257
NAVAHO ALPHABET
Dineh bizad beh-eli'ni
dInEH ENGLISH
a as in what iikan' = sweet
a
" "
father..... la - three
"
a
"
(see Note) nanihiye'la = I have chosen you
b
" "
bell bes = knife
c " ch
"
church ciz = firewood
d
"
dodah = no
e
]|
" "
met keh = mocassin
e " " " (prolonged) . . e = garment
e " "
they nile'di = away off
" "
f foreign words only
g" "
go gah = rabbit
"
g
"
"
"
hogan = dwelling
h house holon = to have or possess
h
" "
haih = winter
i "
"
machine lin = horse
i " " " (prolonged), .hadzi = he spake
i " "it lit = smoke
j
"
"
judge jeh = pitch, gum
k
" "
king kin _ = house
"
k
"
nitsiskes = I am thinking
"
k'l^^
k'ai' = willow
1 "
"
lamp lah'an = assent
1
]|
lo = fish
m "" "
;]
man main
^
= coyote
n
"
not Noda'i = Ute
n
" "
nadan = corn
n initial (see Note)
o " "
boat lo'k'a = reed
"
" pole lo = fish
p only qualifies b in certain words
"
q foreign words only
" "
s sin sin song
DINEH ENGLISH
s a^ m sugar sih = I, me, my, mine
s
"
beatois = whip
t
"
top. tseh = rock
te'li = burro
t'aat'eh = all
u
"
fury t'oahayu'i = much, many
V foreign words only
w" wood wo'yahdi = below, down
X foreign words only
y
"
you yo = beads
z " zone azat'i'i = bridle
z " azure size'e = my father
one, some, another

a* glottal stop as in la' = used also with e' i' o' n'
c' interruption " " c'ah = hat

dl " " dlon = prairie dog
dz -
" " dzil = mountain
hw " " hwihsilin' = satisfied
tl " " ditle = wet
tr " "..... tl'oh = hay, grass
ts " " tseh = rock
ts'
" " tsin = bone
ai
'
" " nagai' = that one
ao " " daolyeh = their name
ei " " seih = sand
Rising inflection sinin = my nostrils
Falling inflection sinin = my face
Accent Hak'go = Come
Note— a occurs only three times, the syllable of which it
forms a part is sounded in the throat with the lips open.
n is used as the initial letter in such words as hit'en,
nidih, etc.; in all such words the i is almost silent.
n when used in such words as ayoayo nih indicates a
sound which is made in the throat and nasal passages.
MOZES BI NALTSOS ALTSEH'IGI
HODE'ZIZ
YOLYEH'IGI
WOLTAl 1. dah abin'i bilgo naki jihh

Hodeyadan God
I
1 ya'dilhil azlin'.
in'dah nahasdzan a'yilah. 9 T[ Ado God anado'nid,
j
2 Ado nahasdzan do al'yah Yah biyadi toh'igi ei t'a-

yengi at'e' dah silin', ado, lah'ajih' ahan naho'gye, ado
t'ado bika silahi dah; bikagi ni' yiltsei'igi yit'ih le*: ako ei
t'aat'e-hit'en cahalhet. Ado t'a akot'eh silin'.
God bi Nilc'ih Diyin'i toh bi- 10 Ado God ni' yiltsei'igi ei
kago nahale*. Nahasdzan yidi'nid; ado toh
3 Ado God, Adindin' le', ahan-nahezgo'igi ei To'-hi-
di'nid ; t'a a'ko adindin si- le\ yidi'nid ako ei God yi- :
lin'. nel'ih'go, ya'at'eh.

4 Ado God adindin'igi yi- 11 Ado God anado'nid, Na-
nel'in'go ei ya'at'eh ado hasdzan bits'ahdo tl'oh in'-
;
God ei adindin'igi cahalhei dah c'il bilastsi daholon'igi,

yit atts'a-yi'nil. ado tsin t'a al'ah adat'e'li,
5 Ado God adindin'igi ei binest'ah* daholon'igi, ei bi-
Jihh yidi'nid, cahalhel'igi ei nest'ah' biyi'di bilastsi daho-
Tl'e yidi'nid. Ako i1 ani in'- lon'igi nahasdzan bikagi ha-
dah abin'i ei t'aa'lah ts'ide hinot'ihl le' : ei t'a akot'eh
altseh' la' ajinh azlin'. silin'.
6_Tf Ado God anado nid, Toh 12 Ako nahasdzan tl'oh in'-
bita'gi haz'anh' wole', ako dah al'ah adat'e'li, bi-
c'il
toh t'a alc'ijih dolel. lastsi daho'lon'igi, ado tsin
7 Ado haz'an'igi ei God t'a al'ah adat'e'li, binest'ah'
a'yilah, ado haz*an'igi biyadi daho'lo'ni, ei binest'ah' bi-
toh'igi, ado haz'an'igi bikagi yi'di bilastsi daho'lon'igi ha-
toh'igi ei di'igi alts'a-yi'nil; yinilt'ahh ako ei God yi-
:
ei t'a akot'eh silin'. nel'ih'go, ya'at'eh.

8 Ado God ei haz'an'igi 13 Ado i'i ani in'dah abin'i
Yah yidi'nid. Ako i1 ani in'- bilgo tagi jihh azlin'.
3
1: 14 HODE'ZIZ 1: 28
14 T Ado God anado nid, nidat'algi al'an adat'e'li ayi-

Ya'dimil biyfdi da'dindin' le' lah ako ei God yinel'ih'go,
:
ako ei ji'ni in'dah tl'e'i alts'a- ya'at'eh.

ne'nil dolel; ei'di beh-eho'zi- 22 Ado God ei yik'i sodol-
ni at'e dolel, ei'di bik'ehgo zin'go anih, Nihiya'zi ni'da-
nina'haliah dolel, ado nina'- hodlel le', ado k'eanna'hi-
ha'sinh dolel, ado niyilkah not'inl le', ado to'-hitel bi
dolel, in'dah aliehwidah do- ha'dadohbin, ado nidatVi
lel. nahasdzan bikagi k'eahna'-
15 Ado ya'dilliil biyi'den hinot'inl le'.
da'dindin' le', ako nahasdzan 23 Ado i'i'ani in'dah abin'i
bikagi adindin' do ei t'a bilgo asdla' ajinh azlin'.
:
akot'eh silin'. 24 H Ado God anado'nid,

16 Ado God, beh-adindi'ni Nahasdzan bikagi dahanani
naki'go ayoat'e'go a'yilah al'ah adat'e'li daho'le', hidal-
alahgo beh-adindin'igi ei dlosi, ado nahasdzan bika
jin'go beh-boholnih do, ado nidalde'hi, ado leyi' nidal-
a'oh'go beh-adindin'igi ei de'hi in'dah al'ah adat'e'li
tl'ego beh-boholnih do : ado ei tâ akot'eh silin'.
son' aldo' a'yilah. 25 Ado God ei leyi' nidal-
17 Ado God ya'dilhil biyi'di de'hi al'ah adat'e'li in'dah
niyiznil nahasdzan bikagi hidaldlosigi al'ah adat'e'li,
beh adindin' dolelgo bini- in'dah nihoka nidalde'hi
yeh. al-ah adat'e'li a'yilah ako :
18 Ado ei jin'i beh-bohol- God yinel'ih'go, ya'at'eh.

nih dolelgo biniyeh, tl'e I al- 26 Ado God anado'nid,
do', ado adindin'igi cahalhel K'adt dineh a'dadilnil t'a ni-
yil alts'a-ne'nil dolel: ako ei hi nal't'e'go, ado adanilnin'i-
God yinellh'go, ya'at'eh. gi at'e'go ako to'-hitel bi-
:
19 Ado i'i ani in'dah abin'i yi'di loigi, ado hidat'a'i wo'-
bilgo din'i jinh azlin'. dahdi nidaldeh'igi, ado hi-
_20 H Ado God anado'nid, daldlosigi, ado nahasdzan
Tayi' nidalde'hi dahanan'igi t'aat'e-hit'eh, in'dah nihoka
t'oahayui wole', ado nidat'a'i nidalde'hi, ei di'igi t'aaltso
ei nahasdzan bikagi wo'dah- beh-bi'daholnih' dolel.
di naldeh' dolel. 27 Ako God, dineh t'a bih
21 Ado God layi nidal- nalt'e'go a'yilah, t'a God biz-
deh'igi ayoadanildi'li a'yilah, a'holah bikah'ih
nolningo ;
layi' nidaldeh'igi t'oahayui in'dah ba'adi a'yilah.

t'a al'ah adat'e'li a'yilah, ado 28 Ado God yik'i sodolzihd
j
4
1: 29 HODE'ZIZ 2: 9
ako Godhac'in' hadzlgo lin'go biyi*, ha nanis t'aaltso
anih, Nilia'atcini na'hodlel: aji'laigi bits'ando hajolyin.
dolet, ado k'ean-nidorzis do- 3 Ado tsosts'it jinh'igi ei
le}, ado nahasdzan t'aat'e bi- God yik'i sodolzind ado at-
kagi ha'dadohbin, ado na- s'e-inianh, halah, ei bijindan
hasdzan bik'eh-dadidohdlel God bi nanis altso a'yi'lago
ado }o to'-nitel yl nalde'hi, ei yits'ando hanalyin, ei'-
ado nidatVi wo'dahdi nidal- banh.
deh'igi, ado nahasdzan bika- 4 TI Kot'e'go ya'dilhi} in'-
gi t'aaltso dahanago nida- dah nahasdzan hazlin, t'a ei
ha'nahigi ei'di beh-nihida- bijindan Jiho'vah God na-
holnih' dole}. hasdzan in'dah ya'dilhi! yil
29 Ado God anado nid, Jo'- a'yilah.
akon, nanise' bilastsi daho- 5 Ado k'elye' t'aa}tso t'ah-
lon'igi al'an adat'e'}i nihadi'- do k'idilye'dan, ado c'il da-
nianh, ado tsin a}*an adat'e- dani t'ahdo hadani'se'dan
}i, binest'an* biyfdi bilastsi Jiho'vah God nahasdzan
daholon'igi a}do' ei nihi c'i- bikagi t'ahdo nahaltin'go
yan' dole}. ileh'dan ei'banh, in'dah di-
30 Ado nahasdzan bikagi neh da'ak'eh yent'in' dolel'-
nidaldlosi t'aaltso, ado niigi ei at'din dan.
datVi wo'dahdi nidaldeh'igi 6 Nidih nahasdzan bits'an-
t'aaltso, ado leyi* nidalde'hi do a'hi dahdadildoh' ado lez
t'aaltso, in'dah dahanani t'a- t'aat'e-nit'en beh nastle.
a}tso, ei'di c'il daditlel bi c'i- 7 Ako Jiho'vah God lez bi-
yan' dole!: ei t'a akot'eh' sits'ando dineh a'yilah ado
lin'. hanin go'ne' beh-na'didzi'hi
31 Ako God, a'yilaigi beh-inani yeh i'yol, ako di-
t'a-
altso yinel'in'go, ei jo'akon, neh hwi yizin'i beh-hinani
t'ai'yisi ya'at'eh lanh' ako hazlin'.
;
in'dah abin'i
i'i'-ani bilgo 8 Ado Jiho'vah God da'ak'-
hastan jinh azlin'. eh ha'aahjigoh I'den biyigi
k'izdilah, ado a'kwi dineh
WOLTAl 2. aji'laigi nizniltinh.
1 Kot'e'go ya'dilhi} in'dah 9 Ado Jiho'vah God ni'den
nahasdzan ado t'aa}tso biyi'- tsin a}*an adat'e}i hainil'-
di daho'lon'igi altso al'yah. t'anh, tsin ya'at'ehgo danil-
2 Ado tsosts'it jinh azlin'- i'ni, in'dah tsin ya'at'ehgo
go God bi nanis altso a'yi- banh dadani; da'ak'eh a}ni'-
lah, ei'banh tsosts'it jinh az- gi inah'-tsin a}do, ado tsin,
2: 10 HODE'ZIZ 2: 25
yaat'e'hi in'dah banhigiat'- go ei do ya'at'eh dah, haka-
ei' beh be'hodozin'li aldo'. anal'wo' dole'li ha adeslil.
10 Ado rdenden Ibh da'ak'- 19 Ado Jiho'vah God lez
ehgi beh nina'haltloh ado bits'anden nihoka nidalde'hi
;
din'go alts'a-dazlinh' silin'. a'yilah, ado nidat'a'i aldo*

11 Atseh'igi Pai'san wos- a'yilah ado dineh'igi bajiz-
;
ye', ei ke'yah Ha'vilah hol- ezgo ha at'e'go yi'zi' a'deido-

yeh'igi t'aat'eh bi naz'linh, lil dzini'zifi'go ado daha- :
akwe'e o'lah holon: nah' hina'neranjin' t'a yeh

12 Ei ke'yah biyi' o'lahigi yiyi'zihigi t'a ei dabi'zi*.
ya'at'eh: t'a akwe'e tseh bi- 20 Ado E'dam ei t'aaltso
de'Ham in'dah a'nix yolyeh'- da'lifi'igi yi'zi* ya a'dayilah,
igi holon. nidat'ai aldo', nihoka nidal-
13 Ado t'a akegoigi ei de'hi aldo* yi'zi' ya a'da-
Gai'han wosye', ei ke'yah yilah nidih E'dam haka-
;
Kus holyeh'igi t'aat'eh bi anal'wo' dole'li ei t'ahdo so'-

naz'Hnh. it'eh' dah.
14 Ado loh laigi ei Hi'dikel 21 Ado Jiho'vah God ei E'-
wosye', ei Asi'ria bi'gahgo dam yiilhaz, ako ajilhaz, ado
ha'aah bicln'jin' cmi'linh. hatsan la' hayitango hatsin'
Ado toh din'igi ei Ufre'tiz yeni* al'cln, anayidlah.
wosye'. 22 Ako Jiho'vah God ei E'-
15 Ako Jiho'vah God, di- dam bitsan hay i tan yeni' ei
neh'igi daak'eh I'dendi hoi asdza'ni a'yilah, ado .E'dam
ni azgo a'kwe'e niho'niltinh', bic'ifi' hoi jini'az.
a'kwe'e nijilnis ado baaho- 23 Ako E'dam adi'nid,
jilyah dolelgo biniyeh. K'adt di sits'inigi bits'ando
16 Ako Jiho'vah God ei dits'in, ado sitsin' bits'ando
neh adoni'li beh ba'nihozni'- atsih' at'eh, ako Asdza'ni
ango ajinih, Tsin'igi t'aaltso yolye' do, halah, Dineh bits'-
binest' an* t'a ni ni'zingo ni- ando a'hodilyah, ei'banh.
yan dolel: 24 Ei'banh dineh, haze'e
17 Nidih tsin, ya'at'e'hi in'- indah hamah do', bits'an
dah banhigiat'ei' beh be'ho- hizdigahgo hwe asdzan t'e-
dozin'li, ei t'e'yah do banh yah bil jina do, ako ei t'ala'i
adiyihl' dah : halah, banh atsin' ji'leh'.
iniyan bijih'jin' ei t'aani da- 25 Ado t'aji'lah t'a-ats'e-
di'tsal, ei'banh. at'din, dineh in'dah be as-
18 Tf Ado Jiho'vah God ana- dzan bilgo, ako do bayaz-
do nid, Dineh t'asa'ha naga- ni'zin dah nit'en.
6
3: 1 HODE'ZIZ 3: 16
WOLTAl 3. de'yolgo daak'ehgi yigat'go
1 Ako
I'dan tl'is t'eyah aga- dzidizts'ah, ako E'dam hwe
go nitse'akosi at'eh, nihoka asdzah bil Jiho'vah God bi-
nidalde'hi Jiho'vah God a'yits'ah naz^dest'ih daak'ehgi
lahigi t'aattso bilahgo: ako tsin'igi bitahgi.
asdza'ni ayidi'nid, Da' t'as- 9 T[ Ado Jiho'vah God ei
ani God aniliidi'nid, Da- E'dam yic'ih* adi'nid, Hadi-
ak'ehgi tsin'igi t'aaltso t'ado sah nih?
banh o'sa'ni nihilnih'? 10 Ado azdi'nid, Da'ak'ehgi
2 Ado asdza'ni anih tl'is nizih disets'ahgo na'sisdzid,
yic'in', Daak'ehgi tsin'igi bi- halah, do hadinist'e' dah,
nest'an' yidanh' biniyeh ni- ei'bahh na*dest'ih\
Hadet'anh' 11 Ado adi'nid, flai'sah' t'a
3 Ako God a'nihilnih, Da'- linci'i nilnih, da' tsin'is bahh
ak'eh alni'gi tsin binest'an' iniyah, do bahh adiyihl dah,
do do'sinl' dah, do nidih hidisnih yeni*?
bididolcil' dah, akoh'dzago 12 Ado dineh azdi'nid, As-
dinohnel sa sin. dza'ni seniltih'go bil nas'as-
4 Ado tl'is hadzi'go anih igi ei sa niltsod ako yiyah.
asdza'ni yic'in', Do t'aani di- 13 Ado Jiho'vah God ei
nohnel dah. asdza'ni ayidi'nid, Ha'at'i
5 Halah, God bit beho'zin banisi'niyah? Ako asdza'ni
di woyan bijihh' nihina an adi'nid, 'Tl'is asilni'go yiyah.
adonil ado God nahono'lin 14 Ado Jiho'vah God ei tl'is
do, ya'at'e'hi in'dah banhigi- ayidi'nid, Di banisi'niyah'igi
at'ei' ei nihil beho'zin dolel, binina hidaldlosi bilahgo ado
ei'bahh. nihoka nidalde'hi bilahgo
6 Ado asdza'ni yiyiltsango an'didolnit, nibidt beh nani-
tsin'igi c'iyah ya at'eh in'dah na do, lez t'eyah nildel'go
t'ai'yisi hoi yaat'e'go bik'iz hininago niyolkal dolel.
na'gal ado beh hojiyah dolel, 15 Ado nih in'dah asdza'ni
ako ei binest'ah* nizdiahgo ei bil ahijindlago adeslit, na*,
jiyah, ado ha hastin aldo' alcini in'dah ei baalcini yil
bazniahgo yiyi'yah. daahijodla dolel; ako ei ni-
7 Ado t'aji'lah hana ah tsits'in yiljiz' do, ado ni t'e-
a'dzago do-hazdit'e'go najiyah hake'tal niljiz' dolel.
asigi hoi be'hozifid, ado tsin- 16 Ado asdza'ni do' ayidi'-
fig bit'ah ahi'dazdilkadtgo nid, Ni t'eyah iniltsahhgo
tl'a'-kal a'jilah. t'ai'yisi nic'ih' nahwinago
8 Ado Jiho'vah God jih'go adeslil; ac'ih-nahwinah bi-
7
3: 17 HODE'ZIZ 4: 7
yi'jin' nihhilcil' do ; ado ni dilyaigi ho nanis do bini-
hastin t'eyah bidini'lin' do, yeh.
ado ei bo'honilnih' dolel 24 Ako dineh c'izninilcan
17 Ado E'dam do* ayidi'nid, ado daak'eh I'den haaah
Ne asdzan anin'igi yinilts' bic'in go diyin aa'dahalyani
ango, tsin do banh adiyinl in'dah diltlis bits'a'-hodina'i
dah, nide^nin' eni*, banh t'aaltsogo neiyolt'et, tsin-
i'niyan ei'banh nih ninina beh-inani bic'in' atin yaa'da-
ni' do-ya*ason-dah silin'; halyango biniyeh.
nic'in' nahwi nago ni nanis
ei bits'ando iyango niyolkal- WOLTAl 4
do ni* initdind'jin*. 1 Ado E'dam, be asdzan Iv
18 Tsin dadeni'ni in'dah c'il bil be'hozin, ako Iv iznil-
dadeni'ni aldo* nicin' hadi'- tsand ado Ken jiscinh', ako
not'inl, da'ak'ehgo c'il t'eyah adi'nid, Jiho'vah bits'ando
niyan dolet. dineh se hazlih'.
19 Ei binina ni tasil na'- 2 Ado nabik'ijih; bitsi'li E'-
hodleigo in'dah iyan do, le- bel jiscinh', ako -E'bel ei di-
yi'jin' nasinidlin'jin' iez be yaahalyani silih', hidih
;
bits'ando an'dilyah: ei'banh Ken t'eyah da'ak'ehgi nalni'-

Iez ni'linh akoIez nididlet. si silih'.
20 Ado E'dam ei hwe as- 3 Ado baholziz'go Ken ni'-
dzan bi'zi' Iv baajilah, hadeh danest'ani Jiho'vah bi-
lah, ts'ide t'aaltso bimah c'in' na'hizdolnih biniyeh ji'-
dzizlin, ei'banh. nija.
21 Ado Jiho'vah God 4 Ado Ebel aMo* dibe al-
ei
E'dam in'dah be asdzan tseh descin'igi indah bik'ah
al-
do' aka'gi e ba ajilah, ado t'a bit ji'nija, Ako Jiho'vah
beh hazdilah. ei E'bel bit yi'lihd, nayis-
22 TI Ado Jiho'vah God adi'- nih'iî aldo'.
nid, Jo'akon, dineh t'a nihel- 5 Nidih Ken nayisnih'igi
t'e silih', ya'at'e'hi in'dah ei do bit yi'lihd dah, ako
banhigiat'ei' ei bil be'ho- Ken t'ai'yisi do-bil-hozoh'-
zind: ako k'adt yanits'ondgo dah silih', ado hanin al'c'ih'
inah-tsin'igi binest'ah' ne'di- desdoh'.
doalgo yiyi'yafigo hol'ago 6 Ado Jiho'vah ei Ken ayi-
hina.dolel dooslih'. di'nid, Ha'at'e'gosah' do-nil-
23 Ei' binina Jiho'vah God hozoh'-dah? ado haat'e'go-
da'ak'eh, I'den bits'ando c'i- sah ninih al'c'ih' desdoh'?
honil'a', Iez bits'ando a'ho- 7 Da* ya'ateh'go in'dzagos
8
4: 8 HODE'ZIZ 4: 22
do sil ni'lin' dah do? Ado do igi tsosts'itdi tina'hwizdo'-
ya'at'eh'go in'dza dahgo, nih, ako Jiho'vah ei Ken bi-
i
banhigiat'e bik'eh nahanifi'- k'i adzizoh, ako dineh ta' dah

hi ei ni c'eidafi'gi sitinh', hak'i-niyago do hodiyolhet'
i
ako ei ni'dinilin' do; ado dah biniyeh. j
beh-niholnih' dolet. 16 T[ Ado Ken ei Jiho'vah

I
8 Ado Ken hatsi'li E'bel ho'lo'ni bits'ahdo c'izniyah,

bil al'c'in* yajil'ti'; ado ako'- ako ta' ke'yah Nad holyeh'-
dzago daak'eh biyigi Ken, igi ke'hojit'inh, ha'a'ah bi-
bitsi'li E'bel yic'in' na'didza- c'in'go I'dendo.
go yiyisRinh'. 17 Ado Ken be asdzan bit
9 Tl Ado Jiho'vah ei Ken be'hozin ako i'niltsand ado
ayidi'nid, Hajin'san' E'bel I'nak yiscihh', ako kin-hal-
nitsi'li? ako azdi'nid, Do sit ago a'jilah, haye' bi'zi'igi
beho'zin dah, da' si'is sitsi'li I'nak beh ji'zi'.
yaahalyani nislinh'? 18 Ado I'nak ba yizci'ni ei
10 Ado adi'nid, Ha'san' yin- Ai'rad yolyeh' ado Ai'rad ;
t'ind? nitsi'li bi dit bizih ni' ba yizci'ni ei Mehu'jiel; ado

bits'anden sic'in' anih. Mehu'jiel ba yizci'ni ei Me-
11 Ado k'adt ni' ei bize an thu'ziel, in'dah Methu'ziel
aho'lah ni'lak'eden nitsi'li bi ba yizci'ni ei Le'mek.
dil yidodlint' biniyeh, ako ni' 19 Ado Le'mek naki' ba'-
ei ni jola dolet. akei a'yilah, ako ta' E'dah
12 Da'ak'ehgi nanilnisgo ei yolyeh', nanata'igi ei Zil'lah
kodo do ledot't'e' go na'nit- yolyeh'. .
dah do; ni' bikago na- 20 Ado E'dah

t'an' yisci'ni ei
nice' do, in'dah t'aa'tajin' Je'bel, ei nip'bal yiyi' ke'da-
nanina dolet. hat'in'igi in'dah bi begasi
13 Ado Ken anih Jiho'vah daholo'ni dabize'e dzizlih'.
yic'in', Di atisini'laigi t'ai'yi- 21 Ado hatsi'H ei Ju'bal
si do bines an dah. yolyeh', tsin-adit'ah in'dah
14 Jo'akon, k'adt ni' binih bi dilnih' daholon'igi ei da-
bits'ahjih' asinini'yod, ado bize'e dzizhh'.
ninih bits'an nest'inl do, 22 Ado Zil'lah yisci'ni ei
ako ado nanisce' do, ado Tu'bal-Ken, ado ei bes-tici'i
ni' bikajin' t'aa'lajih' nasa, in'dah bes-dotl'i'zi dah bi-
do, t'a sik'i-niyahigi si dits'ahdo ha'at'i'hi-dah adeit-
yothet'. in'igi ei bi' naznittin: ado
15 Ado Jiho'vah ahodi'nid, Tu'bal-Ken bidezi ei Ne'-
Ei' binina t'a Ken yiyishin'- amah yolyeh'.
[Navaho] 1 * 9
4: 23 HODE'ZIZ 5: 11
23 Ado Le'mek ha akei bi- dan E'dam ha'zi' hah a'dayi-
c'in*. hadzodzi'go ajinih: lah.
E'dah ado ZiFlah sizad 3 Ado E'dam jinago nez-
yi'nolts'an; na'din do'baan ta'din ho
Le'mek ba'akei nolin'igi na'hai ako haye' ha' yizcihh,
hasne'igi yi'nolts'an; t'a honolnin'go, in'dah t'a
Dineh la* sijizgisgo ei'- hwelt'e'go, ako ei Seth beh
banh ho diyeshel'; ji'zi'.
In'dah tsilken' la a'da- 4 Ado E'dam biyolkali Seth

sizdesnih'go ei'banh ho ba' yizcih do'bik'ijih' tse-
diyeshel'. bi'di nezna'din bi na'hai,
24 Is'janh la' dah Ken bini- ako ei biyi' dabiye' in'dah
na tsosts'itdi tihwizdo- dabitsi' ba' nihezcihh'.
nih'go, jo'akon, 5 Ado E'dam bidiskah bi-
Le'mek ei t'aani binina jih'do nahast'ei'di nezna'din
tsosts'it-din do'baah do'ba ah ta'din bi na'hai ako
tsosts'itdi tina'hwizdo- dadziztsahh.
nih'. 6 H Ado Seth nezna'din
25 T[ Ado E'dam ei be as- do'baah asdla' bi na'haigo
dzan yena'ho*sind ako ha- I'nas ba' yizcihh'.
;
yaz jiscih'go ei Seth beh ji'- 7 Ado Seth jinago tsebi'di

zi*, ako ajinih, God siyaz la' nezna'din do'ba'ah tsosts'it
sa ne'niltihh', E'bel sizin ne- bi na'hai I'nas ba' yizcih do'-
gi biniyeh, halah, ei Ken bik'ijih', ado ei biyi' dabiye'
hwishih, ei'banh. in'dah bitsi'dah ba' nihez-
26 Ado Seth aldo' haye' ha' cihh'.
yizcihh ei I'nas beh ji'zi'. 8 Ado Seth bidiskahdo na-
Ado in'dah dineh Jiho'vah hast'ei'di nezna'din do'ba'ah
dajozi'go bic'ih' sodazdilzin'- nakits'adah bi na'hai ako
go hodidesziz. dadziztsahh.
9 T[ Ado I'nas nahast'ei'din
WOLTAl 5. bi na'haigo Ke'nan ba' yiz-
1 Di di'igi E'dam ba'alcini cihh.
nas da'ahilcih'igi beh bik'e- 10 Ado I'nas tsebi'di nez-
ascinh God, dineh a'yilah na'din do'ba'ah asdla adah bi
;
bijih'dan, God t'a binolnin'- na'hai Ke'nan ba' yizcih

go a'yilah. do'bik'ijih'ako ei biyi' dabi-
2 Bikah'in in'dah ba'adi ye' in'dah bitsi'dah ba' ni-
yilgo a'yilah ado yik'i so- hezcihh.
dolzin, ako a'hodilya bijin'- 11 Ado bidiskahdo nahast*-
10
5: 12 HODE'ZIZ 5: 29
ei'di nezna'din do'ba'an as- nahast'ei'di nezna'din do'ba*-
dla' bi na'hai ako dadziz- ah hastah'din do'baan naki'
tsanh'. bi na'haigo ako dadziz-
12 H Ado Ke'nan tsosts'it- tsahh'.
din bi na'haigo Maha'lilil 21 TI Ado I'nak haslah'din
Iba' yizcinh'. do'baan asdla* bi na'haigo
13 Ado Kenan tsebi'di nez- Methu'sila ba' yizcinh'.
nadin do'baan dizdin bi 22 Ado I'nak ei God bil
na'liai Maha'lilil ba'yizcin joas' Methu'sila ba' yizcih
do'bik'ijin', ako ei biyi' dabido'bik'ijih* tadi nezna'din
ye' in'dah bitsi'dah ba' nina'hai, ako ei biyi* dabiye*
Hezcinh'. in'dah bitsi'dah ba' nihez-
14 Ado Ke'nan bidiskan'do cihh'.
nahast'ei'di nezna'din do'ba- 23 Ado I'nak bidiskan'do
an nezna bi na'hai ako da- tadi nezna'din do'ba'ah has-
dziztsahh'. tah'din do'ba'ah asdla' bi
15 If Ado Maha'lilil hastah'- na'hai.
din do'ba'ah asdla' bi na'hai- 24 Ado I'nak t'a God bil
go Je'red ba' yizcinh'. joas'jih' ajit'din, God na'ho-
16 Ado Maha'hlil tsebi'di dittihh', ei'bahh.
nezna'din do'baan ta'din bi 25 T[ Ado Methu'sila nezna
na'hai Je'red ba' yizcih' do'- din do'ba ah tsebi'din do'ba'-
bikljih', ako ei biyi' dabiye' ah tsosts'it bi na'haigo Le'-
in'dah bitsi'dah ba' nihez- mek ba' yizcinh.
cihh'. 26 Ado Methu'sila tsosts'it-
17 Ado Maha'liHl bidiskan'- di nezna'din do'ba ah tsebi'-
do tsebi'di nezna'din do'ba- din do'ba'ah naki' bi na'hai
an nahast'ei'din do'ba'ah as- Le'mek ba' yizcih do'bik'i-
dla' bi na'hai ako dadziz- jih', ado ei biyi' dabiye* in'-
tsahh'. dah bisti'dah ba' nihezcihh'.
18 TI Je'red nezna'din 27 Ado Methu'sila bidis-
Ado
do'baan hastah'din do'ba'ah kan'do nahast'ei'di nezna-
naki' bi na'haigo I'nak ba' din do'ba'an hastah'din do'-
yizcinh'. baan nahast'ei' bi na'haigo,
19 Ado Je'red tsebi'di nez- ako dadziztsahh'.
na'din bi na'hai I'nak ba' 28 T[ Ado Le'mek nezna'din
yizcih do'bik'ijih', ako ei bido'baan tsebi'din do'baan
yi' dabiye' in'dah bitsi'dah naki' bi na'haigo biye' ba'
ba' nehezcihh'. yizcinh'.
20 Ado Je'red bidiskan'do 29 Ako No'ah beh ji'zi' ako
11
5: 30 HODE'ZIZ 6; 12
azdi'nid, Di fa ei hanilii- kagi hazlih'; ado bik'ijih* al-
i'dolnih' nidernisgo, nihi'la' do* God dabiye* dineh dabi-
beh nidernisgo, Jiho'vah bitsi' yil ahadahaskai'go ba al-
k'ehgo ni* do-ya'ason'-dah cini dahazhh'go, di di'igi al-
silin', ei'banh. k'idan dineh ts'ide ayoadat'e
30 Ado Le'mek asdladi daji'hhh', dineh daalanjinl-
nezna'din do'ba'an nahas- gi dani'hhh'.
t'ei'din do'baan asdla' bi 5 Tf Ado God ei dineh na-
na'Hai No'ah ba' yizcin do'- hasdzan bikagi bahhigi ada-
bik'ijin', ako ei biyi* dabiye* jonit'go in'dah hajeih biyi'di
in'dah bitsi'dah ba nehez- beh hitsi'dadzikesigi t'aal-
cinh'. tso t'aa'lajih' banhigi ada-
31 Ado Le'mek bidiskan'do t'e'go yiyiltsahh'.
tsosts'itdi nezna'din do'ba'an 6 Ado ei Jiho'vah banh-bi'-
tsosts'itdin do'ba an tsosts'it ni' dineh nahasdzan bikagi
bi na'liaigo ako dadziz- a'ji'laigi, in'dah hajeih biyi*-
tsanh'. di bahh-ho'ni'.
32 T[ Ado No'ah asdladi 7 Ado Jiho'vah adi'nid, Di-
nezna'din bi na'Rai, ako Sem neh aslaigi t'aaltso nahas-
ado Hem in'dah Je'fet ei'di dzan bikagi a'desdiht, dineh
No'ah ba' nihezcinh'. dah, hidaldlosi dah, nihoka
hida na'i dah, in'dah hidat'a'i
WOLTAl 6. dah a'daslaigi banh-si'ni', ei'-
1 Ado ako'dzago nahasdzan banh.
bikagi dineh t'oahayui silin'- 8 Nidih No'ah t'eyah Ji-
go ako dabitsi' bandahaz- ho'vah beh-ajoba'i bil be'ho-
cinh'. zihd.
2 Ado God dabiye' dineh 9 TI Di di'igi No'ah ba'alcini
dabitsi' dayiltsango bil da- nas dahilcih'igi: No'ah ei di-
nizo'ni, ako t'a hoh dazni'zi- neh a'at'e'-bahh-at'dini in'-
nigi hwe asdzan a'dajilah. dah t'ai'yisi yaat'eh'go hi-
3 Ado Jiho'vah adi'nid, Si nani ako No'ah ei God yil
;
Nilc'ih Diyi'ni do t'aa'lajih' naas.

dineh na'yokanh dah do: ei 10 Ado No'ah biye' ta ba'
aldo' atsih' ji'Hhh', ei'banh; yizcihh'; Sem ado Hem in'-
akot'e nidih hwidiskah'do dah Je'fet.
nezna'din do'baan nadin 11 Ado Nahasdzan ei God
hwe dohah. binal yi'coh' ado t'aat'e-hit'-
4 I'dan yolkal yeni' biyi* en adi'lah beh bi hade'bind.
ye'itso dine e nahasdzan bi- 12 Ado God ei nahasdzan
12
6: 13 HODE'ZIZ 7: 3
yinel'in'go, jo'akon, yi'con* bidzil'go nil alhadidest'a>:
lanh'; halah, bitsin' daholo'ni ako nih tsin-nael bih dinal,
nina'neranjin' nahasdzan binih, ne asdzah do', daniye*-
kagi banhigiat'e'go dades- igi do', daniye' bidaasdzan'-
de, ei'banh. igi aldo' ei bil yah adi'kah.
13 TI Ado God ei No'ah ayi- 19 Ado bitsih' daholon'igi
di'nid, Bitsin' daholon'igi ni- dahinani al'ah adat'e'li naki'
na'neranjin* sinaJ k'adt nin- ni'lago tsin-nael bih hidi'nil,
t'i' dolel: halah, ei'di nahas- ako baaholyango bil hinina
dzan asohodlih' bl ha'daz- do, bikah'in in'dah baadi
del'bind, ei'banh; ako k'adt dolel.
nahasdzan t'a bil a'desdinl. 20 Ado nidatVi al'an adat'-
14 Go'fer tsin ei' beh tsin- e'li, ado nidaldlosi al'an
nael adi'lil, tsin-naet ei biyi*- in'dah nihoka ni-
adat'e'li,
didahogan'go adi'Hl ; biyi'- dana'i al'ah adat'e'li; di di'-
den in'dah bika'den ei jeh igi naki' ni'lago na hidoas,
beh di'jah. ako dahinago Ini'sin dolel.
15 Ado di bik'ehgo adi'lil, 21 C'iyah' dadani t'aaltso
nase din'di nezna'din do'ba'- a'la-adi'lil, ado yah ahidi'yel,
an asdla'dindi ades'ez do ako ei ni c'iyah' dolel, ado
nani'go t'eyah tsosts'itdin dabi c'iyah' dolel.
do'ba'an asdladi ades'ez do, 22 Kot'e'go No'ah a'dzidza,
in'dah de'go ei diz'din do'- God t'a ahodi'nidigi bik'eh-
ba'an asdladi ades'ez dolel. go ei t'aaltso aji't'ihd.
16 In'dah tse'son' la' t'aat-
tsogo t'a'lah'adi ades'ez do WOLTA'I 7.
alni'go adi'Hl tsin-nael bi

; 1 Ado Jiho'vah ei No'ah ayi-
dadilkat bosk'iz alni'deh di'nid, Nih ado nigan'do
adi'lit; ayaigi ado atagi ado t'aanoltso hak'go, k'adt tsin-
ade'giigi biyi' dahogan'go nael biyi' go'ne' yah ohkah;
adi'lil nih t'eyah dineh ke'dahat'-
17 Ado jo'akon, Sih, t'a sih in'igi bitahgi a'at'e'-nanh-
sik'ehgo toh naho'dolkah, at'dingo ne'hasin.
nahasdzan bikagi bitsih* da- 2 Nidaldlosi dadani tsosts'-
holo'ni nidadidzi'hi nina'- it ni'jago bih hidi'nil, bi-
nel* ahjih* yah biyagi a'des- kah'ih in'dah ba'adi do': ni-
dinl, ei' biniyeh ako na-
; daldlosi do-dadanigi ei naki'
hasdzan bikagi ts'ide t'aat- ni'lago bih hidi'nil, bikah'ih
tso dadi'nonel. in'dah ba'adi do'.
18 Nidih nih t'eyah tslde 3 Nidat'a'i aldo' tsosts'it
13
7: 4 HODE'ZIZ 7; 19
ni jago bih hidi'nil, bikan'in ts'adah'igi yolkal'go ts'ide
in'dah ba'adi do*, nahasdzan ei bijin'dan nahasdzan biyi*-
bikagi t'aat'e-nit'en datiina- deh toh hadazna', ado yah
ni daliilcih' dolelgo yisda'- an a'dalyah.
di'nih 12 Ado diz'din jinh in'dah
4 Ako tsosts'it yiskan'go diz'din tl'e nahasdzan bika-
sizad k'ehgo ahodfnoltinl, gi nahollanh.
diz'din jinh ado diz'din tl'e; 13 IF Ts'ide t'a ei bijihh'
ako t'aattso dalianani as'ta- No'ah, ado Sem, ado Hem
igi nahasdzan bikagi a'des- in'dah Jefet, No'ah biye'keh,
dinl. ado No'ah be asdzan, ado
5 Ado No'ah t'eyah t'a Ji- haye'keh bidaasdzan taigi
ho'vah ahodi'nidigo bik'ehgo tsin-naet bih jokai.
aji't'ind. 14 T'aadziltso in'dah nidal-
6 If Ako No'ah hastandi dlosi al'ah adat'e'li, in'dah
nezna'din bi na'haigo i'dan alin danili'ni al'ah adat'e'li,
nahasdzan bikagi toh-na- in'dah nihoka hida na i al'aii
hwes'kai. adat'e'li, in'dah nidat'a'i al-
7 Ado No'ah in'dah biye'- an adat'e'li.
keh in'dah hwe asdzan, in'- 15 Ado tsin-nael biyi' go'-
dah biye'keh bidaasdzan'igi, ne' No'ah bic'ih* bitsih' daho-
ei t'aadzil'tso tsin-nael biyi' lo'ni hina'nerahjih'dahinan'-
go'ne' yah ajokai, halah, toh igi hidadidzi'hi, naki' ni'lago
deg adi'nes'andgo binina. yah aheskai.
8 Nidaldlosi dadanigi ado 16 Ado yah aheskai'igi ei
fiidaldlosi do-dadanigi, in'- bitsih' daholo'ni al'an adat'e-
dah nidat'a'i do', ado nihoka li t'aaltso, bikah'ih in'dah
nida na'i t'aaltso bits'ando. ba adi bil yah aheskai, God
9 Di di'igi No'ah yic'in' ahodi'nidigi at'e'go: ako Ji-
tsin-nael biyi' go'ne' yah ho'vah ha da'dinilkal.
aheskai, naki' ni'lago, bi- 17 Ako diz'din jinh toh deg
kan'ih in'dah ba adi bil, God anol anlgo ; ado toh t'oaha-
t'a adi'nidigi at'e'go No'ah yui silih', tsin-nael dahdiel,
a'dzah. nahasdzan bikado dahdiel.
10 Ado ako'dza tsosts'it 18 Ako toh ei nahasdzan
yiskan do'bik'ijin' nahas- yik'eh-desdlih', ado t'a bi-
dzan bikagi toh ho'deskai. lahgo_ nanasdlih', ado tsin-
11 Ako No'ah hastandi nael toh bikagi dahnael'.
nezna'din bi na'haigo, ado 19 Ako toh nahasdzan yik'-
naki' hidizid biyi', tsosts'i- eh-desdlin, ado aga norand,
14
7: 20 HODE'ZIZ 8: 11
ado dzil aga daz ah yeni' toh yah biyi'den yeni*, al'c'ih*-
bik'i'-dadilkon* yah t'aat'e a'dalyah, ado wo'dahdeh na-
biyagi. haltin yeni' a'hodilze.
20 Ado nadin naki'di ades'- 3 Ado toh nahasdzan bika-
ez do alnih bi'lahgo de'go go yeni' altso yoahezgo*,
loh nes'ahd, ado dzil altso nezna'din do'baah asdla'din
toh bik'i-dadilkon'. yiskah'go toh t'a alc'ihdi
21 Ako nahasdzan bikagi nasdlih'.
hidaha nani, bitsih' daholo'ni 4 Ako tsosts'it ni'dezitgo
t'aaltso daneznah' hidat'a'i ado
; tsosts'its'adah yiskah
dah, a'lin dani'li'ni dah, ni- bijihh' tsin-nael ni' nina'-
daldlosi dah, nihoka nida'- niel, dzil Arrarat bikagi.
na'i dah, ado dineh aldo' 5 Ako toh t'a ya na nol'aril-
tslde t'aaltso. go nezna hi'dezit: nezna ni'-
22 T'aaltso binmdeh yeh dezitgo ado la' ajinh biyi*
hidadidzih'go dahinani t'aal- dzil bila'tahi dat'ihh silih'.
tso ni* bikagi daneznahV 6 TI Ako'dzago diz'din yis-
23 Ado ni' bikagi dahinani kan'go No'ah ei tsin-nael bi
t'aaltso as'dihd ;dineh, ado tse'soh' a'jila yeni' ah a'jilah.
hidaldlosi dah, nida na'i dah, 7 Ado gagi c'iznila', ako
hidat'a i dah, ei'di nahasdzan t'aat'e'-hit'eh nanat'ah dolel-
bits'ando nah wez'dihd ako : go ni' nal'tseijih'.
No'ah t'eyah yidzih ado; 8 Ado hasbi'di aldo* c'inaz-
tsin-nael biyi' go'ne' nahaz- bikagi toh alc'ihdi
nil'a' ni'
tan'igi aldo'. nasdlih beh hoi be'-
dats'i
24 Ako toh ei nahasdzan hodpzihlgo biniyeh.
t'a yik'eh-didlih'go nezna'- 9 Nidih hasbi'di t'ado jino-
din do'ba'ah asdla'din yis- dahi dahgo, ako No'ah yic'-
kahh. ih' anat'a tsin-nael biyi'jih';
nahasdzan bikago t'aat'e-
WOLTAl 8. hit'eh toh, ei'bahh; ako tsin-
1 Ako in'dah God ei No'ah nael biyi'deh c'izdelni'go
yenal'ni, in'dah dahina'ni yah anjiltihh.
t'aaltso, in'dah a'lin dani'li'ni 10 Ado tsosts'it naneskah-
t'aaltso tsin-nael biyi'di bil go in'dah tsin-nael biyi'do
dahoji'lo'ni: ako God nahas- hasbi'di c'inaznil'a';
|dzah_ bikagi ni'yolgo a'yilah, 11 Ako in'dah i'i ahgo has-
iako toh a'hodilze. bi'di, a'liv bit'ah k'elgazgo
2 Ado nahasdzan biyi'den bize si'lago hoi yah' anat'a';
toh ha'dazna yeni* in'dah a'kohgo No'ah bil be'hozihd
[Navaho] ii
15
8: 12 HODE'ZIZ 9: 2
ni* bikagi toh alc'indi nas- gi nidaha nan'igi al'ah adat'-
dlin' lanh'. e'li t'aaltso tsin-nael biyi*-
12 Ado tsosts'it naneskanh deh c'eheskai.
tsin-nael t'a yiyi' sidago ako 20 Tf Ako No'ah bik'i-na-
in'dah hasbi'di c'inaznil'a', ei inin'hi a'jilah, Jiho'vah bic'-
t'ado anat'a' dah. ih',ado alih dani'li'ni dadani
13 H Ei ako'dzago hastandi la*,ado hidat'a'i dadani la' ei
nezna'din do'ba'an t'ala'i dilit'go nahani bik'i-na inin'-
na'liai ado altsed nidizi'di hi bikado nayisnih.
biyf in'dah nidizi'di beh la' 21 Ako Jiho'vah lika'ni yis-
ajinli' azlifi'i biyi' ni' bikagi cah: ako Jiho'vah hajeih bi-
toh ana'sogiz ; ako No'ah yi'di azdi'nid, Dineh binina
tsin-nael bikadenigi an a'ji- nahasdzan do nadescohl
lah, ado jideih ako jo'akon, ni' dah halah, dineh, alci'ni,
;
altso bika na'holtsei lanh'. jilih'dan hajeih do-yaason'-

14 Ado naki ni'dezit biyi*, dah, ei'bahh; do hidih, da-
nadin tsosts'it yiskah bijinh' hinani anadesdifil dah asdza-
ni' nal'tsei. igi giat'e'go.
15 Ako God hadzi No'ah 22 Ado nahasdzan t'a ho-
yic'ih' ako anih, loh'go bikagi k'elyeh bana-
16 Tsin-nael biyi'den c'i- hwidah, in'dah danest'ani
nohkah, nih in'dah ne as- andallnh', ado hak'az, in'dah
dzan, in'dah niye'keh, in'dah ha'do; sihh in'dah haih; jinh
bi daasdzan ei' bil. in'dah tl'e ei'di do nint'i'
;
17 Ts'ide t'aaltso dahinani dah dolel.

c'idziznil, t'aaltso bitsin' da-
holo'ni, ado hidat'a'i, in'dah WOLTAl 9.
a'lin dani'li'ni dah, t'aaltso 1 Ado God ei yik'i sodol-

nihoka hidanaigi dah; ako zin'go, ako No'ah in'dah bi-
nas dahilcih' dolel ni* bika- ye'keh do' yic'ih' hadzi'go
go, in'dah binest'ah' daholoh' anih, Nasgo niha'alcini na'-
do, ado k'eah-hi'dadolzis na- hodlel do, ado k'eahna'dol-
hasdzah bikago. zis' do, in'dah nahasdzan t'a-
18 Ako No'ah in'dah be as- at'e bikagi hadohbin.
dzah, in'dah biye'keh, in'dah 2 Ado nahasdzan bikagi ni-
biye'keh bi daasdzan'igi dah daldlosi t'aaltso, ado hidat'-
bit c'ijikai. a'i t'aaltso, ei'di nihe'daldzit
19 Nidaldlosi t'aaltso, ado do, in'dah nihik'e bildahoye'
nida na*i t'aaltso, ado hidat'- do; ako nahasdzan bika hi-
a'i t'aaltso, nahasdzan bika- dalde'hi t'aaltso, ado tayi*
16
9: 3 HODE'ZIZ 9: 18
nidalde'hi t'aaltso ei'di beh-toh beh anadoldihl dah, ado
niRidaholnih' dolel do nidih nahasdzan bikagi
3 DaHinago nidalde'hi t'aal- toh nahonadolkah dah.
12 Ado God adi'nid, Di'di
tso ei nilii c'iyafi* do; nanise'
dadani nihadi'nian yengi
hol'ago beh-eho'zin do, di
at'ego niliadi'nianh. di'igi beh nihil ahadadinis-
4 Nidih dil, atsin' yeh lii- t'ahh, ado dahinani hina'-
nani ei do da'san dah dole!. nelahjih* aldo' bil dahini-
5 Ado nihi dil beh daliinoh- nan'igi, t'aa'lajih' dahilcih'
nani t'aani niHa
na'dides- dolel.
dlel', nidaldlosi t'aattso bits'- 13 Ado sih, nats'i'lit k'os
ando na'didesdlet', dineh ni- biyfdi dase'lah, beh adiniani
dih, bil hajije nidih beh ji- at'e do, ako di di'igi sih in'-
nani ha na'didesdlet'. dah nahasdzan do' bil nihi-
6 T'a-hai'-dah dineh bi dil tagi beh-eho'zin dolel.
dzidestl'id'go ei atdo' dineh 14 Ako is'janh kote'do ei'di
bits'ando ha dil dotl'il ha- nahasdzan bikagi k'os anas-
;
lah, God tâ binolnin'go a'yi- ihh'go, biyi'di nats'i'lit nel-

lah, ei'banh. tseh' dolel.
7 Ado nihi niha'alcini ni'da- 15 Ado nanihonian'igi be-
hodlel le*, ako k'eanna'dolzis nas'ni do nihita'gi, sih in'dah
le*, in'dah nahasdzan bikagi ni do' nihita gi, in'dah dahi-
bilah nahdlel' dolel. nani t'aaltso bitsih' daholo'ni
8 TF Ako God hadzi No'ah aldo'; ako do toh na'nihina-
yicin' in'dah dabiye' bitgo dolkah dah; bitsih' daholo'ni
ako anih, ei do anadoldihl' dah.
9 Ado sih, jo'akon, dzil le 16 Ado k'os biyi'di nats'i'lit
aha'det'ah nihil adeslil, ni- holoh' do ;ako nanis'ihh'go
hikeden nihadaalcini aldo' God yeh-nihoniani do-nint'i'i
bil: nahasdzan bikagi dahinani
10 Adohinani nina'nel'ah- t'aaltso in'dah bitsih' daho-
jih*, nidat'ai dah, a'lih dani- lo'ni bil, ei' benas'ni dolel.
li'ni dah, in'dah nihoka ni- 17 Ado God ei No'ah ana'-
dalde'hi dah t'aaltso, tsin- ido nid, Di'di beh-eho'zin do,
nael biyi'den c'eheskai'igi nahasdzan bikagi bitsih' da-
t'aaltso, in'dah nahasdzan holo'ni t'aaltso bil, in'dah sih
bika nidalde'hi t'aaltso. do' nihita'gi behaz*ani as'la-
11 Ako t'ai'yisi bidzil'go igi.
aha'det'ah nihil adeslil bi- :18 TI Ako No'ah dabiye'
tsin' daholo'ni t'aaltso ei do tsin-nael biyi'deh c'ekai ye-
17
9: 19 HODE'ZIZ 10: 7
nf ei Sem, ado Hem in'dah Ako Ke'nan ei ha nalte'
Je'fet; ado Hem
ei Ke'nan dolel.
bize'e jilinh'. 28 T[ Ako No'ah !oh-na-
19 Di'di tago No'ah dabiye' hwes'kai do'bik'ijin' ladi
dani'linh' di'di
; hats'ando nezna'din do'ba'an asdla'din
nahasdzan bikago t'aat'e- bi na'hai.
nit'en dineh k'eandeziz. 29 Ako No'ah bidiskan'do
20 T Ado No'ah k'edidle'hi nahast'ei'di nezna'din bi na'-
dzizlin', ako c'il-naatroi k'iz- hai ako daztsanh'.
dilah.
21 Ako c'il-naatroi-bi-to 10. WOLTAl
jodlan'go ei tsi'hodi'sa lanh'; 1 Ako di'di dabiye', Sem
ako ho nip'bal biyi' go'ne' ado Hem
in'dah Je'fet, ei'di
ha e t'aged dziztifih'. bits'ahdo nas oci'ti; ako toh-
22 Ado Hem ei Ke'nan bi- nahwes'kai do'bik'ijih' biye'-
zee jilinh, ei haze'e bi e keh ba'ndahazcihh.
t'aged sitin'go dziltsanh, ako 2 11 Je'fet biye'keh ei Go'-
tl'odi hak'iso bit hojolne'. mer, ado Me'gag, ado Mede'-
23 Ado Sem in'dah Je'fet ai, ado Je'van, ado Mi'sek,
ha beldla'di hawosgi dasi- in'dah Tai'ras.
bal'go fan j in' yah ajiaz, ako 3 Ado Go'mer biye'keh t'e'-
haze'e bi-e-t'aged-sitifih yeni' yah Aske'naz, ado Rifath,
bik'idzisti', ako bits'ahjih' in'dah Togar'mah.
haningo hazee bi-e-taged- 4 Ado Je'van biye'keh t'e'-
sitin'igi t'ado dziltsan' dah. yah Ilai'sah, ado Tar'sis, ado
24 Ako tsi'deya yeni' bil Kit'tim, in'dah Doda'nim.
e'nahosdzind, ako haye* ake'- 5 Ei'di kot'e'go at'an dadi-
denigi ahot'ind'igi bil beho'- ne'e bina'ie'li bikagi ke'yah
zin. altadzisdzo, t'a daji'lih'go
25 Ako azdi'nid, ado hazad bik'eh, in'dah t'a
Ke'nan do aji'lin' dah do, ahidalt'eh'igi alk'ehgo.
6 Tf Ado Hem biye'keh ei'di
hak'iso bina nil bi nalte*
jilih' dole!. Kus, ado Mizrem, ado'Fut,
26 Ado anaz'do nid, in'dah Ke'nan.
Ayoat'e ei Sem bi Jiho'- 1 Ado Kus biye'keh t'eyah
vah God, adoha'ni'di Si'bah, ado Ha'vilah, ado
Ke'nan ha nalte' do. Sab'tah, ado Re'mah in'dah
27 Ayoat'e idoli'li ei Je'fet, Sabti'kah ado, Re'mah bi-
;
ako Sem bi nip'bal biyi' ye'keh ei di', Si'bah in'dah

ke'hojit'in' do, Di'dan.
18
10: 8 flODE'ZIZ 10: 26
8 Ado Kus ba' yizci'ni ei t'aaltso Ke'nan ba' nehez-
Nim'rad, ei'di nahasdzan bi- cihh', ado ko'dzago do'bik'-
kagi dineh ayoat'ei' didez- ijin' Ke'nan dine'e yeni* ei
lin'.. al'an dahideznah.
9 Ei'di Jiho'vah binal: ayo- 19 Ako Ke'nan dinee bi
at'eh nalze'hi dzizlin' ; ei'- na'hasdzo nidanesahjih* ei
banh Nim'rad nalialin Jiho'- Sai'dan in'dah Ge'rar bik'-
vah binat ayoat'e nalze'hi ahhgo Ge'zadi, ado Sa'dam-
jilinh', dahanih. di, ado Gama'rahdi, ado Ad'-
10 Ako ts'ide atseh beh ho- mahdi, ado Zibo'amdi, in'dah
holni'hi ei Be'bel, ado Trek, Le'sadi.
ado Ak'kad in'dah Kal'neh, 20 Di'di t'aaltso Hem ba
ei'di ke'yah Sai'nar holyeh'- alci'ni dani'linh' ba'alci'ni bit
;
igi biyi'di. dahizd'its'algi bil dahdaz-

11 Ei ke'yahdo As'sur hol- dilde, ako kot'e'go bi ke'yah
ye'jin' ajiyago kin-halago dahazlih'; ado kot'e'go al'an
a'jilah, Ni'niveh holyeh'igi, dadine'e dahazlih'.
ado Ri'hoboth kin-halago 21 1[ Ako Sem ei bits'ahdo
anajidlah, ado Ke'lah. I'ber dine e dahodzizlih', ei'-
12 Ado Ri'sen, ei Ni'niveh di Je'fet alahjih' ni'H'ni bi-
ado Ke'lah bitagi sinil', ei tsi'li aldo* baalci'ni ba' ni-
ayoat'e kin-hal ah. hezcihh'.
13 Ado Mizrem ba' yizci'ni 22 Sem baalci'ni ei di',
ei Lu'dim, ado A'namim, ado riem, ado As'sur, ado Arpax'-
Le'habim, ado Naf tuhim, ad, ado Lud, in'dah E'ram.
14 Ado Pathru'sim, in'dah 23 Ado E'ram ba'alci'ni ei
Caslu'him, (ado Filis'tin didi', Uz, ado Hul, ado Gi'ther,
ne'e c'izninah,) in'dah Kaf- in'dah Mes.
to'rim.^ 24 Ado Arpax'ad ba' yizci'ni
15 Tf In'dah Ke'nan ts'ide ei Se'lah, ado Se'lah ba' yiz-
atseh ba' yizci'ni ei Sai'don, ci'ni ei I'bir.
in'dah Heth; 25 Ako I'ber naki' biye' ba'
16 Ado Ji'bus dinee, ado yizcihh'; la' Pi'leg yolyeh';
E'mor dine'e, ado Gir'gas t'ah hijigah yeh'dah nahas-
dine'e, dzan alc'a'-dahasdzoh' ado;
17 Ado Hi'va dine'e, ado bitsi'li ei Jok'tan yolyeh'.

Ar'ka dine'e, ado Sin dine e, 26 Ako Jok'tan ba' nihez-
18 Ado Ar'va dine'e, ado ci'ni ei Almo'dad, ado Si'lah,
Ze'mar dinee, in'dah He'- ado Hezarme'veth, ado Ji'-
math dinee: kot'e'go di'di reh,
19
10: 27 flODE'ZIZ 11: 11
27 Ado Hado'ram, ado U'zal, 4 Ado anadazdo'nid, Hak'-
ado Dik'lah, go sin, kin-hal'ago a'dadil-
28 Ado O'bal, ado Abi'meel, nil, ado kin de'go ayoat'e ni-
ado Si'bah, nez'go a'dadilnil', bilatah ei
29 Ado O'fir, ado HaVilah, ya'dilhil biniago; ado nihi'zi'
in'dah Jo'bab; di'di t'aaltso ayoat'e'go a'dadilnii, ako na-
Jok'tan biye'keh dani'linh'. hasdzan bikagi do t'aat'e-
30 Ako Mi'sah holye'do in'- hit'eh di'ditah dah.
dah Si'fer holye'jih' ke'da- 5 Ako Jiho'vah ha'dayah'
hat'inh, Si'fer ei dzil at'eh dineh ba'alci'ni kin-halago
ha a ah bic'in'go. in'dah kin de'go ayoat'e ni-
31 Di'di t'aaltso Sem biye'- nez'go a'dayilaigi jidi'not-
keh ba'ndahazcinh', dabizad iht' biniyeh.
in'dah dabi ke'dayah, in'dah 6 Ado Jiho'vah adi'nid, Jo'-
dabi dine e bik'ehgo. akon, dineh ei fatal dani-
32 H Di'di ei No'ah biye'- lihh',_ ado t'a ahelt'e'go ya'-
keh ba'daalci'ni nas dahil- dajitti', di di'igi yandikai ako
ci'hi adat'eh, _bi dinee bik'- ha'at'i'hi-dah do yits'ahjih*
ehgo hane* : toh-nahwes'kai a'didalna dah do^
do'bik'ijin' di'di t'aadzil'tso 7 Hak'go sin, bitahjin' ha'-
al'an dadine'e a'dahodilyah dadikah ako bizad alta hi'-
nahasdzan bikagi. dadidzil, ako do daahidits'a*
dah dolel.
WOLTAl 11. 8 Ako Jiho'vah tahonoskad
1 Ako nahasdzan bikagi nahasdzan bikagi t'aat'e-
t'aat'e-hit'en t'ala'i sad, in'- nit'en ako kin-hal'ago a'daji-
dah ts'ide t'ala'i beh ahel- leh yeni' t'ado a'dajila dah.
t'e'go ya'dajilti'. 9 Ako Be'bel hosye', halah,
2 Ado ako'dzago ha'a'ah bic'- a'kwi Jiho'vah, hazad al'an-
in'go jonel', ke'yah Sai'nar at'e'go a'yilah ei'bahh; ado
holye'gi ho-hitel bik'izninah, Jiho'vah nahasdzan bikago
ako a'kwi ke'dahojit'inh'. t'aat'e-nit'eh tahonoskad.
3 Ado a'dahizdonid, Hak'- 10 H Di di'igi Sem ba alci'ni
go sin, bis a'dadilnil, t'ai'yisi dahilcih'igi; Sem nezna'din
hazo ogo dadiltl'is, ako tse bi na'haigo Arpax'ad yolyeh
dole! yengi joh, bis dah; ako ba' yizcinh', toh-nahwes'kai-
hastl'is al'yai ei' dodah, ako do naki na'haigo.
joh, hastl'is t'a bi'ni a'la'jin* 11 Ado Arpax.'ad ba' yiz-
dije'go hahiniyeh'si dah bil cin do'bik'ijin' Sem asdla'di
dadziztl'in. nezna'din bi na'hai, ei' biyi*
20
11: 12 HODE'ZIZ 11: 29
dabiye* in'dah bitsi'dah ba' bi na'hai Si'rug ba' yizcin
niliezcmh'. do'bik'ijin', ako ei biyi' dabi-
12 Tf Ado Arpax'ad ta'din ye' in'dah bitsi'dah ba' ni-
do'baan asdla' bi na'liaigo hezcihh'.
Si'lah ba' yizcinh'. 22 Tl Ado Si'rug la'din bi
13 Ako Arpax'ad liina'go na'haigo Ne'hor ba' yiz-
din'di nezna'din do'baan ta cinh':
bi na'Hai Si'lah ba' yizcin 23 Ado Si'rug hinago naki'-
do'bik'ijih', ako ei biyi' dabidi nezna'din bi na'hai Ne'-
ye' in'dah bitsi'dah ba' ni- hor ba' yizcin do'bik'ijin,
hezcinh'. ako ei biyi' dabiye' in'dah
14 If Ado Si'lah ta'din bi bitsi'dah ba' nihezcihh'.
na'haigo I'bir ba' yizcinh': 24 1[ Ado Ne'hor nadin do'-
15 Ako Si'lah hinago din'di ba'ah nahast'ei bi na'haigo
nezna'din do'ba'ah ta bi na'- Ti'rah ba' yizcinh':
hai I'bir ba' yizcin do'bik'- 25 Ado Ne'hor hinago nez-
ijin*, ako ei biyi' dabiye' in'- na'din do'ba'ah nahast'eits'-
dah bitsi'dah ba'nihezcihh'. adah bi na'hai Ti'rah ba'
16 II Ado I'bir ta'din do'ba'- yizcin do'bik'ijin', ako ei bi-
ah din bi na'haigo Pi'leg ba' yi' dabiye' in'dah bitsi'dah
yizcinh': ba' nihezcihh'.
17 Ako I'bir hinago din'di 26 T Ado Ti'rah hinago
nezna'din do'ba'ah ta'din bi tsosts'itdin bi na'haigo
na'hai Pi'leg ba' yizcin do'- E'bram ado Ne'hor, in'dah
bik'ijin', ako ei biyi' dabiye' He'ran ba' nihezcihh'.
in'dah bitsi'dah ba' nihez- 27 Tf Ako di di'igi Ti'rah
cihh'. ba'atci'ni dahilci'hi .at'eh
18 TI Ado Pi'leg ta'din bi Ti'rah ba' yizci'ni ei E'bram
na'haigo Ri'u ba' yizcinh': ado Ne'hor, in'dah He'ran;
19 Ako Pi'leg hinago naki'- ado He'ran ba' yizci'ni ei
di nezna'din do'ba'ah nahas- Lat.
t'ei bi na'hai Ri'u ba'' yiz- 28 Ako He'ranhaze'e ei
cin do'bik'ijin', ako ei biyi' Ti'rah t'a dadziz-
bitseh'
dabiye' in'dah bitsi'dah ba' tsahh, t'a hoh ha ke'yahdi,
nihezcihh'. Ur holyeh'igi, ako ei Kal'di
20 T[ Ako Ri'u ta'din do'ba'- dine'e bi ke'yahgi.
ah naki' bi na'haigo Si'rug 29 Ado E'bram in'dah Ne'-
ba' yizcinh': hor t'ajilah hwe asdzah
21 Ado Ri'u hinago naki'di hazlih': E'bram be asdzah
nezna'din do'ba'ah tsostsit ei Se'rai yolyeh; in'dah Ne'-
21
11: 30 HODE'ZIZ 12: 10
hor be asdzanei Mil'kah Jiho'vah hac'in* hadzl yeni*
yolyeh, He'ran yol- bik'ehgo, .in'dah Lat ei hoi
ei bize'e
yeh, t'a ei Is'kah yolyeh'igi iaz; ako E'bram ei tsosts'it-
bize'e nit'en aldo'. din do'ba an asdla' bi na'hai-
30 Nidih Se'rai do alci' dah, go He'rando dahdiyah.
ako ba alci'ni at'din. 5 Ado E'bram in'dah hwe
31 Ako Ti'rah ei haye' E'- asdzan Se'rai, in'dah hatsi'li
bram in'dah hana'li Lat, biye' Lat, in'dah He'rando
He'ran biye',. ado haza'ad dajit'in'igi, in'dah ha nanil
Se'rai, haye' E'bram be as- t'aaltso bil, ke'yah Ke'nan
dzan, ei'di hoi dasdikai, Ur holye'go dasdinah; ako ke'-
holyeh'ido, Kaldi dinee bi yah Ke'nan holye'di jininah.
ke'yahdo, ke'yah Ke'nan 6 Ako E'bram ke'yah bi-
holyeh'ijin* dasdikai ako tahgo jininah, Sai'kem hol-
;
He'rangi jininago a'kwi ke'- yeh'igo c'izninah, ado ce'c'il

dahojit'inh'. sikad, Mo'reh holyeh'igo, ado
32 Ako Ti'rah bidiskan|do rdah Ke'nan dine'e ei ke'-
naki'di nezna'din do'baan yahgi ke'dahat'inh'.
asdla* bi na'hai: ako Ti'rah 7 Ako Jiho'vah ei E'bram
He'rangi dadziztsanh. yic'ih' niyago adi'nid, Na'al-
ci'ni nas not'ihl'go ei di ke'-
WOLTAl 12. yah badides al. Ako a'kwi
1 Ako Jiho'vah ei, E'bram bikado-na'inih'hi a'jilah, ha
ayidi'nd yeni', Ni ke'yahdo, niyahigi, Jiho'vah bic'ih'.
in'dah nik'ei bits'ando, in'- 8 Ako ado dasdinah Be'thel
dah nize'e bik'ei ei t'aaitso holye'do haaah bic'in go
bits'anjin dahdinah, akwe'e dzil'igi ba jininah, a'kwi ei
ke'yah nididesni'ti bic'in'. ha nip'bal nizninil, e eahjih*-
2 Ado la* dine'e ayoat'ei' go kin-sinil'igi ei Be'thel
an'deslil; ado nik'ijisdli do, holyeh, haVahjin'go kin-si-
in'dah ni'zf ayoat'e'go a'desnil'igi ei E'ai holyeh ado
:
lil;ado nih akijidli dolel. a'kwi bikado-na'inin'hi Ji-

3 Ado, K'e, dano'nin'igi ei'- ho'vah bic'in' anajidlah, ado
di Sih aldo', K'e, wosni' do, Jiho'vah bi'zi' bic'in' sozdol-
ado nik'e-dinih'igi ei Sih al- zin.
do* bik'e-dinisnih' do ado 9 Ako E'bram naji nah wo'-
;
nits'ahdo nahasdzah bikagi zoh sadiah bic'in go.

al'an dadine'e t'aaltso bik'i- 10 H Ako ke'yahgi hodicin
dahojidli. dolel. hazlin'; ako E'bram ke'yah
4 Ako E'bram dasdiyah t'a I'jipt holye'go jininah, a'kwi
22
12: 11 fiODE'ZIZ 13: 4
hani'zahjin' dah ke'hojit'ifi bidzi'li Fero yeh aliyilah,
dolel'go biniyeh ; ke'yahgi in'dah dabik'ei'igi aldo', ha-
t'aat'e-nit'en hodi'cind ei' bilah, Se'rai ei E'bram be as-
nina. dzan'igi binina.
11 Ako ako'dzago k'adeni 18 Ako Fero azdi'nid, E'-
Fjiptgi jineh'go hwe asdzan bram bic'ih Hak'go, bizdi'-
Se'rai abizdi'nid, Sil beho'- nidgo haniyah, Di'sah* hasi-
zingo k'adt, jo'akon, nih, as- nila ? Ha at'e'gosan' t'ado
dza'ni ayoianolnin'go nil'i'ni silhwinilne' dah, di'di ni
ni''lmh. asdzan at'e le'?
12 Ako binina ko'hodo- 19 Ha'at'e'gosah', Si dezi
ei'
nil, rjipt dine'e daniltsango, at'e dini'go, binina se asdzan
Di hwe asdzan lanh' dadido- da' asla do hit'eh? k'adt ni
nil', ako sih t'e'yah dasidiyol- asdzan bil dahdiasgo no'-
YieY nidih nih t'e'yah nidan- wehjih' yo'anineh.
didoltel 20 Ako Fero ho dine'e beh
13 Ako na'noskanh, Hade- abizdi'nidgo ako E'bram :
zi nislinh', dini' dolel, ako in'dah hwe asdzan, in'dah

ni'nilt'ah sadajoba do, in'- jit'in'igi bil yo'-adahoznes-
dah ni'nilt'ah siyi'-sizi'ni hi- kad.
na do.
14 Ako ako'dzago E'bram WOLTA'I 13.
ei rjiptgi jininago Tjipt di- 1 Ako E'bram, ke'yah, I'jipt
ne'e hwe asdzan' dayiltsah- holyeh'ido c'izninah, hoh in'-
go t'ai'yisi bit jizo'ni. dah hwe asdzan, in'dah Lat
15 Ako Fero bikeden ni- aldo', ado t'aaltso bil dasdi-
dant'ahigi daholtsango, Fe- nah, ke'yah Sadiah holyeh'-
ro, Asdza'ni nizo'ni le', dani'- igo.
go yitdahorne' ako asdza'- 2 Ako E'bram ei t'ai'yisi
;
ni yeni' Fero bi kin go'ne' ajit'ihh', begasi beh, ado

hoi yah' akai. bes-ligai' dah, in'dah o'lah
16 Ako honilt'ah E'bram dah.
bik'ihojidhh', ako dibe hwe 3 Ado jonel, ke'yah Sadiah
holon in'dah begasi dah, ado holyeh'igi bits'ando, Be'thel
te'H bikanin' dah, ado dine holye'jih', atseh ho nip'bal
nanil dah, in'dah asdza'ni sinil yengi, Be'thel holyeh'-
nanil dah, ado te'li baadi igi ado E'ai holyeh'igi bita
dah, in'dah lin-bigan-daask*- gi.
itigi dah, di'di jit'ihh'. 4 Atseh bikado-na'inin'hi
17 Ako Jiho'vah ei natninh a'jila yengi; ado a'kwi E'-
23
13: 5 flODE'ZIZ 13; 18
bram sozdolzln Jiho'vah jo- 11 Ako Lat ho-nlleligi Jor'-
zi'go bic'in*. dan bicln'go a'dazdet'anh'
5 Ako Lat aldo' E^bram bil ado Lat ha'a'ahjih' dasdi-
nijikai'igi, bi dibe holon ado nah ako ako'dzago altsâz-
;
bilin dah, in'dah bi nip'bal ninah.

dah. 12 Ado E'bram ei ke'yah
6 Ako ke'yah ei do ho'gah Ke'nan holyeh'igi _ ke'hoji-
dah, t'a'la ke'dahojit'in'go, t'ihh', Lat ei ho-nitelgi kin-
t'oahayu'i dajit'inh' ei' bini- hal'ahigi ke'hojit'ihh', ado
na do t'a'la ke'dahojit'in' Sa'dam bic'ih go ho nip'bal
;
le' at'e' dah. nizninil.

7 Ako E'bram ba'ndanil- 13 Nidih Sa'dam dine e t'e'-
kadi ado Lat ba'ndanilkadi yah Jiho'vah binal bahhigi
aldo'ahinadijah; ado Ke'nan adajit'eh, in'dah t'ai'yisi ban-
dine e in'dah Pi'rez dine'e ei higi adani'li dajilihh'.
ke'yahigi yiyi' ke'dahat'ihh' 14 TI Ako Jiho'vah ei E'-
nit'en. bram ayidi'nid, Lat hats'ah
8 Ado E'bram ei Lat ayi- dahdina do'bik'ijih', Kodo
di'nid, T'ado ahinadiltU'i do- di'gal na'hokohsjihgodiniih',
lel, ado niha nida nilkadi alin'dah sadiahjihgo, in'dah
do' t'ado ahinadadilth'i dolel, haa'ahjihgo, in'dah e'eah-
ako na'noskanh, t'a'la' dani- jihgo:
dlinh', ei' beh at'eh. 15 Ke'yah t'aat'e yiniin'igi
9 Joh, ke'yah adahwis'ago ei nadides'al, na alci'ni hoi a-
ni' nit*inh', sits'a-nineh, t'a go nas dahilci'hi aldo' dabih
nih ni ni'zinjih dahdineh, dole!.
na'noskanh, nisnajih dah- 16 Ako na alci'ni nas dahil-
dininago, sih nistl'ajih dah- ci'hi ni' bilez nahalingo
didesnel; nih nistl'ajih dah- adeslil, ako dineh hai'-dah
dininago, sih nisnajih dahdi- ni' bilez yiyit'ta go, ako aldo'
desnel'. naalci'ni nas dahilci'hi yi-
10 Ako Lat
aji'galgo Jor'- doltah.
dan ho-nitelgi t'aat'e toh 17 Dahdinah, ako ke'yah
holohgo dziltsahh, Jiho'vah nase'go ha'dinah, ado nani'-
t'ahdo Sa'dam in'dah Ga- go aldo' hadinah, di ke'yah
mar'rah il'dind dah yendah, na'dides al, ei'banh.
Jiho'vah bi da'ak'eh nahalin, 18 Ako ado E'bram ho
ke'yah I'jipt nahalin, Zo'ar nip'bal nizdinil'go dasdinah
holyeh'igi bic'ih' joga'li gi- ho-hitel Mam'ri holyeh'igi
at'e'go. ke'hojit'inh', ce'c'il holon'igi
24
14: 1 HODE'ZIZ 14: 11
biyi*; ako a'kwi Jiho'vah bl- 6 Ado Hor dine'e bl dzil
c'in' bikado-na'inih'hi ana- Si'er yolyeh'igi ei banh yi-
jidlah. k'eh-nadadesdlih', El-PeVan-
jih', ei'di ke'yah bi do-na-
WOLTAl 14 adah'igi bibanh'gi.
1 Ado ako'dzago t'aadzil'- 7 Ado nat'an' En-Mis'pat-
tso t'ah dajina yendan, Am'- jih' (a'kwi Ke'des atdo' hol-
rifel ei Sai'nar dine'e binan- yeh,) nadazni'bago A'milek
t'a'i, ado E'riok ei Elle'sar dine'e bi ke'yah yik'eh-na-
dinee binantVi, ado Ceder- dadesdlih', ado A'mor dine e,
le'omer ei Flam binant'a'i, Ha'zazon-Te'mar holyeh ke'-
in'dah Tai'dal ei Go'yim di- dahojit'i'ni yik'eh-nadades-
ne e binantVi. dhh'.
2 Di'di bit atkljije; Bi'rah 8 Ado Sa'dam binant'a'i,
ei Sa'dam binant'a'i, ado ado Gamar'rah binant'a'i,
Bir'sah ei Gamar'rah binan- ado Ad'mah binant'a'i, ado
tVi, ado Sai'nab ei Ad'mah Sibo'im binant'al, in'dah Bi'-
binant'a'i, ado Simi'bir ei Zi- lah (ei Zo'ar atdo' holyeh)
bo'im binantVi, in'dah Bi'- binantVi, di'di t'aadzil'tso
lah binantVi, ei k'adt Zo'ar hac'ih' hi'dadiba, ako Sid'-
holyeh. dim ho-hitelgi alk'ijije.
3_ Di'di t'aaltso Sid'dim ho- 9 Cederle'omer, I' lam bi-
nitelgi aliidziznah ado atc'o- nant'a'i, ado Go'yim binan-
dadzistni', ako a'kwi k'adt t'al Tai'dal, ado Sai'nar di-
A'sinh Be ek'idt holyeh'. ne'e binant'al Am'rifel, in'-
4 Nakits'adah na'haijin* dah Elle'sar binantVi E'ri-
Cederle'omer bik'eh dahojii- ok, di'di t'aaltso bilgo lah- ;
in'go niholziz; ako tats'adah deh binant'a'i din, -in'dah

na'hai ei' biyi' do bik'eh da- tahden binant'a'i asdla'go bil
hojit'in' dah dzizlin'. alk'ijije.
5 Adodints'adah na'haigo 10 Ako Sid'dim ho'-nitelgi
ako Cederle'omer in'dah la' le'jin-dije'igi beh nahodi-
anantVi daji'li'ni bil daz- ts'oh' t'oahayui, ako Sa'dam
ni'ba, ako Ri'fem dine'e, dine'e binant'a'i, in'dah Ga-
As'teroth-Karne'im holye'- mar'rah dine'e binant'a'i
gi, ado Zu'zim dine'e Hem dazneceh'go a'kwi naazni*-
holye'gi, in'dah I'mim dine'e d6; hi'dahasdzi'igi ei dzilgo
Se'veh-Ki'riathem holye'gi, yo'ahezje.
ei t'aaltso yik'eh-dades- 11 Ako Sa'dam in'dah Ga-
dlin'. mar'rah dajit'in yeni', ado
25
14: 12 ftODE'ZIZ 15: 1
dahac'iyan' ySni* altso deis- Se'veh ho'-nilelgi, ei nat'ani
nah ako ana'nah. bi ho'-nilel holyeh.
12 Ako E'bram bitsi'li ye- 18 Ako Se'lem binant'a'i,
ni' biye' Lat ei aldo' Sa'- Melki'zidek bah in'dah c'il-
damgi ke'hojit'in nit'en, hoh naatl'oi-bi-to yil de'inlah
ado jit'in'igi t'a yil dahas- ako ei God alahgo ayoat'ei'
nah. '
yic'ih' na'ilnin'hi ji'linh'.

,13 H Ako la' yisda'-jiyago, 19 Ado yik'i sodolzin'go
E'bram, Hi'bru dineh ji'lin'- adi'nid, God a'lahgo ayoat'ei',
igi ba jilVodtgo ado bil hoya'dilhil in'dah nahasdzah
jolne'; ei Mam're holyeh'igi, bi' nilinigi E'bram bik'i so-
bi ce'c'il nazkadigi ke'hoji- dil'zin.
t'in'go, ei A'mor dine'e jilinh, I
20 Ako God a'lahgo ayoat'-
Es'kal bi'nai, ado Ener bf- j
ei' beh baha'ni'
do, ne ena'i
nai, di'di kojilt'eh'igi ei E'- ini'lak'e yi'nilgo bahh. Ako
bram dahac'o'ni a'jilah. yisnan'igi la' haini'nil.
I
14 Ako E'bram hatsi'li ye- 21 Ado Sa'dam binant'a'i

I
nf biye' bi'disnago jl'nigo E'bram ayidi'nid, Yisnah'igi

ha na'nil dez'la yedaho'sin- saninil' in'dah nalye'hi ei t'a
igi, hagan'gi daneyanh'igi, ni dolel.
ei'di tadi neznadin do'ba an 22 Ako E'bram ei Sa'dam
tsebits'adah yilt'e'go c'iz- binant'a'i ayidi'nid, Jiho'vah
niez, ako Dan holyeh'idi biz- God alahgo ayoat'ei' ya'dil-
nilnah. hil in'dah nahasdzah bi' ni-
15 Ako tl'ego ha na nil'igi lin'igi bic'ih' de'go dahdidis-
alts'anjin* alts'ajinah', ako ni'.
bik'iznibago bil alk'ijije 23 Beh-na'alka'di in'dah ke'-
ako bik'eh-dazdesdlin'; in'- tl'ol ado ha'at'i dah nih'-
dah la' Ho'bah holyeh'igi igi do nits'ah hi'doslel at'e'
a'dazneskad, ei Damas'kus- dah, halah, E'bram ajit'ih'go
do nistl'a'jigo. a'hoslah, didi'nil, ei'bahh.
16 Ako nalye'hi t'aaltso 24 Tsilkei dayiyah'igi t'e-
ni'dadzisgin', ado hatsi'li ye- yah, ado dineh sil naskai'igi
ni' biye' Lat aldo', bi nalye'- deisnah'igi do', E'ner in'dah
hi do', ado asdza'ni do', in'- Es'kal, in'dah Mam're ei ;
dah dineh do'. dabi'ni t'a bih hi'dayilah'.

17 Tl Cederle'omer nat'ani
yil nakai yeni' yiyi'ganhden WOLTA'I 15.
nijodargo do'bik'ijih', Sa'- 1 Di'di bik'ijih' Jiho'vah
dam binant'a'i hadah niyah, bizad E'bram bil a'dza, ako
26
15: 2 iiODE'ZIZ 15: 17
anih, T'ado nilhoye'i E'bram: hasbi'di do', hasbi'di-lgai bi
Sih, ni nage' nislinh', in'dah ;ya'zi do' sandidi'nil.
sih t'ai'yisi alahgo naahalya- ,
10 Ado di di'igi t'aaltso
ni nislihh. jhazniez, ako alni'deh alts'a-
2 Ako E'bram azdi'nid, yizgiz ado alts'ahjih' niyiz-
Bo'honisni'hi Jiho'vah hanil; tsi'diigi t'e'yah t'ado alt-
at'i'san' sadilel? si ni nil'ih'- s'a-yizgiz' dah.
go saalci'ni at'din, ako di 11 Ako hidat'a'i atsih' sinil'-
Elii'zer Damas'kusdo'igi ei jih' ana'jahgo, E'bram yo'
sagan' t'aat'e bi' dole'li at'eh. ane'nilka'.
3 Ado E'bram adi'nid, Jo'- 12 Tf Ako jo'honaai k'adeh
akon, alci'ni t'ado seni'nil igahgo E'bram t'ai'yisi ho'-
dah ado jo'akon, sagan'gi
: dilgaz ;ako t'o baha'dzitgo
yizcin'igi ei se-holo'ni bi* do- hak'i cahqlhel'.
le!. 13 Ako E'bram ahozdi'nid,
4 Adojo'akon, Jiho'vah bi- K'adt nil beho'zin ei na'alci-
zad ha nanadza'go anadi nih, ni nas dahilcih'igi do e'da-
Di'di do bi' dah do; la niyi'- ho'singi, ke'yah do dabih'igi
do hadoga'li ei bi dolel. biyi'di dineh bandajilnis' do;
5 Ado hoi c'ina azgo ahal- ado din'di nezna'din na'hai-
nih, Ya'dilhil biyi' de'go jih' t'a daha'zakah ba'ndaiil-
k'adt diniin' ado son' yinilta' nis' dolel.
bininirahgoyinilta'dah: ako- 14 Ako ei dine'e bi na'nil
t'e'go na'alci'ni nas dahilcih'- daji'lihh' doleligi ei sih ban'-
go ako'ne'lan dolel. dest'ihl: ado bik'ijin' t'ai'yisi
6 Ako Jiho'vah jodlanh' dajit'ih'go c'ihizdonel'.
ako bahhigiat'e-hahh-at'din- 15 Ako hozoh'go danita
go hac'ih' yiyil'ta'. yeni' bic'in' dinal, ako ya'-
7 Ako ahodi'nid, Sih, Jiho'- at'eh'go hasintihgo leh hi'di-
vah ast'ihh, Ur.ei Kal'di didoltel.
ne'e bi ke'yahdeh c'inihiniez, 16 Nidih din'di sanaogah'-
di ke'yahigi na'dides'al'go go kwe'e nina'hidokah: ha-
ni' dolel biniyeh. lah, A'mor dine'e bi bahhi-
8 Ado azdi'nid, Bo'honisni'- giat'e t'ahdo hadebihhdah,
hi Jiho'vah, ha at'e'gosah' di ei'bahh.
si dole'li sil beho'zin do? 17 Ado ako'dzago jo'honaai
9 Ako_ ana'hodo nid, Begasi iyago ako caholhel, ado jo'-
baadi ta bina'haiigi, in'dah akon, kon'-bi-ht ado honoyel
trizi ba'adita bina'haiigi do', diltli'i atsin' alts'ahjih' sinil'-
de'nasts'a ta bina'haiigi do', igi bita' go'ne' eldoh',
27
15: 18 HODE'ZIZ 16: 12
18 T'a ei bijindan Jiho'vah 5 Ado Serai ei E'bram ayi-
aha'nihot'ah E'bram yil a'yidi'nid, Sicin* nahwinan'igi
lah, ako anih, Naalcini nas ba'ninadi'tlis si nala i na'- :
di ke'yah badi'- nittihh; ako iniltsahdgo ha

daiiilcih'igi
nianh, Tjipt toh-ni'lin'do U- adel'in' ako do bit nistin' dah
fre'tiz toh-ni'lin'jin'. se'hh Jiho'vah ei nihita gi
:
19 Ke'ni dine'e, ado Ke'niz behaz'ani ya'n'dot'iht.

dine'e. Ado Kad'mon dine'e, 6 Nidih E'bram ei Serai
20 Ado Heth dine'e, ado ayidi'nid, Jo'akon, ni nala'i
Pe'riz dine'e, ado Ri'feim dini'lak'egi holoh t'a nih ni ;
^
ne'e, ni'zinigi ahodi'lit. Ako Se-

21 Ado A'mor dine'e, ado rai atihafih'go bits'an yo'-
Ke'nan dine'e, ado Gir'gas ajolwodt.
dine'e in'dah Ji'bas dinee, 7 Tf Ako Jiho'vah bi diyin-
di t'aattso dabi ke'yab. nalai halgai donaadah'igi,
toh-ha'lin'igih hakl-niyah,
WOLTA'I 16. Surgo atin bi'gahgi.
1 Ako E'bram be asdzan 8 Ako ahodi'nid. Serai bi
Se'rai do alci' dah ako T- nala i He'gar hadehsah na-
:
jiptden asdza'ni ho nala i ei ninah, ado hagosan de'yah

H^'gar yolyeh'. ni ni'zin? ako azdi'nid, Se-
2 Ako Serai ei E'bram ayi- rai sinant'a'i bits'an yols-
di'nid, Jo'akon, Jiho'vah do wodt.
asci'go aso'sin na'noskahh, 9 Ako Jiho'vah bi diyin nal-
:
si nala'i bit na'nias do, ako a'i ahodi'nid, NinantVi bi-

dats'i sa alcini hodolel Ako c'in' hididah, bi nala'i nan-
E'bram ei Serai bizad k'eh- dleh;
go a'dzidzah. 10 Ako Jiho'vah bi diyin-
3 Ado E'bram ei Ke'nan nalai ahodi'nid, Naalcini
ke'yah biyi' ke'hojit'in'go nas dahilci'hi t'oahayui
nezna na'hai, ado bikljin* adeslit, do jot'ta' ane'lah' dah
E'bram be asdzan Serai bi dolel.
nalai He'gar, I'jipt dineh, 11 Ado Jiho'vah bi diyin-
ha hastin E'bram baznittinh nala i ahodi'nid, Jo'akon, yi-
be asdzan dogo. niltsahh' ako aski ditcit, ako
4 Ako He'gar bazniyah, Is'mel beh yidi'zil halah, ;
ako He'gar i niltsand ado : nic'ih' nahwi nan'igi ei Jiho'-

izniltsahd'go ha' azdelln'go vah bit beho'zin, ei'bafih.
ako ho nant'a'i do hot ni'liri' 12 Ado teli alcingo nagai'
dah. nahalingo yitaga do ; dineh
28
16: 13 HODE'ZIZ 17: 11
t'aaltso beh ena'i do, ado di- 5 Ado aldo* fi'bram ei do
neh t'aaltso yeh ena'i nilin' na'inilye' dah do, ako E'bra-
do; ako hak'iso bitahgo ke'- ham yinilye' do; halah, t'o-
hojit'in' dolel. ahayui al'ah dadine'e bize e
13 Ako JihoVah hac'in* a'nistah, ei' beh at'eh.
hadzl yeni', God o*i'ni bizdi'- 6 Ako na alcini nas dahil-
nid, halah, azdi'nid, Da' so'i'- cih'igi t'oahayuigo adeslil,
nigls sih aldo* kwe e bic'in' ado nits'ahdo al'ah dadine e
des'in'? adeslil, ado hidantVi nits'ah-
14 Ei'banh toh ha'lin' yenf do hodolel.
ei Bir-lahe'ai-roi wosye'; ako 7 Ado t'ai'yisi bidzilgo al-
ei Ke'des ado Bi'red bi- hadet'ah adeslil, Sih, ni do*
tagi. nihita'gi, ado nik'ij in' na al-
15 Tf Ado E'bram biye', cini nas dahilcih'igi atdo' bil,
He'gar ha' yiscinh ako alhadet ahh hol'ago i't'i' do,
;
E'bram biye' He'gar yiscin' nih, ni God nislih' do, ado

yenf bi'zf Is'mel yeh yi'zf. nik'ijih' na'alcini nas dahil-
16 Ako E'bram ei tsebfdin cih'igi aldo'.
do'ba ah hastah bi na'haigo, 8 Ado ke'yah, de'eyo'ni ni-
He'gar, Is'mel, E'bram ya' lih'go biyi' ke'hot'in'igi na'-
yizcih yehdah. dides'al, Ke'nan ke'yah t'a-
ado nik'ijih' na'-
at'e-hit'eh,
WOLTAl 17. nas dahilcih'igi hol-
alcini
1 Ako E'bram nahast'ei'din ago dabi do, ado bi God nis-
do'ba'ah nahast'ei bi na'hai- lih' dolel.
go Jiho'vah niyah E'bram 9 Tf Ako God ei E'braham
yic'ih' ado adi'nid, God-T'aal- ayidi'nid, Di'bahh na'nihoni-
tso-Yinelani ei nislihh'; si- ani bik'ehgo naninah, nih
nai naninah ado le'dol't'e' ado nik'ijih' na alcini nas
go ant'eh. dahilci'hi.
2 Ado Sih alhadet'ah10 Di'di Sih beh na'nihoni-
nil
adeslil, ako t'oaho- ani ei nihita'gi as'lai at'eh,
t'ai'yisi
nohyu'igp k'eahdolzis. ako nih baaholyah' do, ado
3 Ako E'bram ni'jin' tsi ya nik'ijih' na 'alcini nas dahil-
ji'nesjol :ado God hac'ih' cih'igi; nihitahgi asikeh t'a-
yalti' ako anih, altso bahh hi'dahinolgis do-
4 Joh, Sih t'eyah alhadet'ah lel.
ni' nit as'tah, ako t'oahayui 11 Nihi akai'gi bahh ahah
al'ah dadine'e bizee ni'lih' hi'dahinolgis dole! ako ni- ;
dolel. ha'nihonian'igi ei beh beho'-

29
17: 12 HODE'ZIZ 17: 25
zin do, nihila'gi, Sih in'dah 18 Ado E'braham
ei God
nih do'. ayidi'nid, Is'mel ei ninal hina
12 Ako nihitahgi hodizcin'- lanah ni'sin.
do tsebi yiskar^'go banh na'- 19 Ako God adi'nid, T'aani
hinilgis do, dineh t'aaltso Sarah ne asdzah ei niye'
bada'alcini n^s dahilcih'go, na'idolcil; ado ei Ai'zik beh
akot'edo nihigan biyi' yiz- yidi'zil: ako ei bidzil'go ba'-
cin'igi do*, nana ado
de'eyo'- nihodes'al, ei'di hol'ago ha'-
ni do beso nihoniani at'e' do, ado hak'i-
nihi'nilcin'igi,
bik'eh nihini'niligi aldo'. jih' ha'alcini nas dahilci'hi
13 Nagan biyi' yizcin'igi aldo'.
ado ni beso bik'eh nihi ni'- 20 Ado Is'mel t'eyah ba'
niligi atdo', di'di t'ai'yisi nidise'ts'an Jo'akon, hak'i
;
banh ni'dahinolgis do: ako sodeszin', ado nas dahilcihgo

niha'nihonian'igi nihitsin adeslil, ado ei bits'ando k'e-
biyi'di ei hol'ago nihoniani andotzis t'a ake'ego hidan-
;
at'e dolel t'a'igi nakits'adahgo ba' do-

14 Ado dineh biye' ta* docil, ado ayoat'ei' dine'e a'ho-
hanh-na'hinesgiz'igi, hakai'- destil.
gi do-hanh-na'hinesgiz'igi, 21 Nidih Ai'zik t'eyah bit
ei dineh bi dine'e bits'ando aha'nihodest'al, ei kodo la'
dazdotsal beh-a'nihonian'-
; na'haigo Sarah na'idolcil.
igi k'izniniz, ei' binina. 22 Tf Ako al'c'ih' yajit'ti'
15 T Ako God ei E'braham yeni' adzi'sihd, ado .God de'-
ayidi'nid, Joh, Serai ne as- go dahn'didzah E'braham
dzan do Serai beh na'hwidi'- bits'ah.
jit dah, ako k'adt ha'zi' ei 23 Ako God ahodi'nidgo t'a
Sarah dolet. bijinh E'braham aji't'ind;
ei
16 Hak'ijisdli' do ado niye' haye' Is'mel niz'diltihh, ado
na'idotcih aou, t'aani ha- t'aaltso hagan biyi' hida-
k'ijisdli' do ado al'an dahazcin'igi, ado ha beso bik'e
dine 'e bimah jidolet ; dineh nizni'niligi, ado t'aaltso E'-
bindant'a'i hats'ando hodo- braham bi dine'e; di t'aaltso
lel dabikai'gi banh ni'dahines-
17 Ako E'braham ji'nesjol- giz.
go anjidloh, ado t'a hayildi 24 Ako rdan E'braham na-
azdi'nid. Da' nezna'din ho hast'ei'din do'ba'an nahast'ei
na'haigos awe hadocil? Da' bi na'haigo hakai'gi hahh
Sarahis ei nahast'ei'din bi na'hinesgiz.
na'haigo adolcil'? 25 Ako haye' Is'mel t'eyah
30
17: 26 HODE'ZIZ 18: 14
lats'adah bi na'liaigo hakai'- hah'go ak'an tadi hanakah-
gi hanh na'Rinesgiz. go taonih' ado naniskadi an-
26 T'a ei bijindan E'bra- leh.
ham hanh na'hinesgiz, ado 7 Ado E'braham ha begasi
haye' Is'mel aldo'. nakaigo jilwodt, ako begasi
27 Ado bi dineh t'aaltso, yaz ya'at'ehgo dit'o'diigi
hagan biyi' fii'dahazcin'igi nazniltihh ako ei tsilkehh
dah, ado lahdeh beso bik'e yeniltihh ado t'ahhago ;
hidziznirigi, ei'di t'aaltso hoi neisah.

bahh hi'dahinesgiz. 8 Ado apbe'nisk'ihh ado
apbe' ado begasi yaz nadzis-
WOLTAl 18. ah yeni' bic'ih' hidzizkahh,
1 Ako JihoVah ha niyah ado bi'gahgi dzi'zih'go tsin
Mamri ho'-hitelgi, ce'cll bi- biyagi da'jihyah.
yagi, jin'go, ts'ide honigai'- 9 11 Ako adahodi'nid, Ha-
go, ho nip'bal bi c'eatingi jih'sah' Sarah ne asdzah ?
dzizdago. ako azdi'nid, Joh, nip'bal bi-
2 Ado dasdi'gal, nit'eh, jo'- yi' go'ne'.
akon, dineh tago hwi'gahgi 10 Ako anado'nid, Ba'hol-
na'zihh: ado dzittsah'go nip'- zizgo t'aani na na'desdal
bal bi c'eatindo dasdilwodt, jo'akon, ne asdzah a'kohgo
ako bidas-niyago ni'jih' ya aski yidolcil'. Ako ei Sarah
a'dzidzah. hane'jih', nip'bal bi c'eatin-
3 Ado azdi'nid, Bo'honisni'- deh yidizts'ah.
na'noskahh, 11 Ako E'braham in'dah
hi, nil nislih'go,
t'ado nihi nal'ai bits'an da- Sarah t'aji'lah t'a hazo'o ho'-
doh_kahi nitih, ako Sarah ei asdza'ni
4 Toh la' dokal datsî nihike hidadleh'igi do hijidleh' dah
beh tadadohgis biniyeh, na'- dzizhh'.
noskahh, ado di ce'c'il biyagi 12 Ei'bahh Sarah t'a hayi'-
hadalyihh'. idi bajodloh ako ajinih, Da'
5 Ado c'iyah la' niha hi'di- sih hasistih do'bik'ijih' sil
deskat, danihijeih beh bidzil' na'hone'ni do, sa_ hastin, si
i
do; a'kohgo in'dah dahnadi- Imant'a'i aldo' hastihgo?

dohkah: di' biniyeh ni nal'a'i 13 Ako Jiho'vah ei E'bra-
Lah ah, ham ayidi'nid, Ha'at'isah'
I
ba nohkai. t'a adi- ]
nih'igo ant'ihh dahodi'nid. Sarah yeidloh ado ajinih,

i
6 Ado E'braham ho nip'bal Da' t'aani hasistihgos awe

I
biyi' go'ne' Sarah bic'ih' yah se hodolel?I
ajolwodt ako abizdi'nid, T'a 14 Da' ha'at'i-dahis Jiho'-

1
[Navaho] 3 31
18: 15 HODE'ZIZ 18: 28
vah c'e ilmh'? Akwee ni'- iaz ; ako E'braham t'eyah
holzizgo na na'desdal ako Jiho'vah t'ahdi hidih yic'ih'
Sarah biyaz hodolel sizihh';
15 Ako Sarah, Do yisdloh 23 Ako E'braham aha'ni-
dah, jidi'nid, ako nazniHn jih' hac'ih* niniyago adi'nid.
;
Halah, nidzirdzit, ei'bahh. Da' aat'e'-bahh-a'dadinigis

Ako adi'nid, Dodah, t'aani bahhigi adat'eh'igi t'a bil
yi'dl5h. adil'dihl?
16 Tl Ako dineh 24 Di kin-hal ahigi biyi'gi
nidije'go
Sa'dam yic'ih go dadeih' asdla'din dineh a at'e'-bahh-
ako E'braham fa ayi'dijf a'dadin'igi holohdahsah*, t'a
bil hiji'kai. dats'i bit adil'dihl, ado as-
17 Ako JihoVah adi'nid, da dla'din dineh aat'e'-bahh-
bandisdzaigis E'brahara bi- a'dadin'igi dats'i binina do
ts'an hi'dides'ihl' adil'dihl dah?
18 Joh, E'braham t'aani 25 Aat'e'-bahh-a'dadin'igi
ayoat'ei ado t'ai'yisi bidzi'H bahhigi adat'eh'igi bil adil'-
dinee dolel, ado nahasdzah dihl dodah, do akoneh at'e
bikagi al'an dadine e t'aaltso dah ado a at'e'-bahh-a'da-
;
hahh bit dahozon' dolel. dinigi bahhigi adat'eh'igi t'a

19 Hwe'hasin ba'alcini yi- bil ahelt'e'go a'bididolnil do-
notihl' do, ado hak'ijin' hadah, do akoneh at'e' dah,
gan biyi' ke'dahat'ihdoh'igi Nahasdzah bikagi t'aat'e-
t'aaltso, ado Jiho'vah yik'eh- hit'eh a'nahwiahi da dos
go dadokah, ado k'ehez'don- k'ehez'doh a'donil dah?
go bandajit'ih' do a'kohgo 26 Ado Jiho'vah adi'nid,
;
JihoVah yeidiniah yeni' Sa'dam kin-halahigi biyigi

E'braham ya' idolil. asdla'dingo a at'e'-bahh-a'da-
20 Ado Jiho'vah adi'nid, din'igi bik'i-niyago kin-hal-
Sa'dam in'dah Gamar'rah ahigi do a'desdihl dah ei da-
bicah' t'ai'yisi dits'a', ado binina.
t'ai'yisi bahhigi adajit'e ei'- 27 Ako E'braham hac'ih'
bahh, hadzigo ahodi'nid, Jo'akon,
21 K'adt akwi'ya de'sal in'- k'adt t'a sih si'nik'ehgo Bo'-
dah di'nes'iht, t'a dats'i cah honisni'hi bic'ih' hahasdzl,
disets'ahlgi at'e'go adat'ihd; a'zahh lez in'dah les-c'i t'e-
doda'go t'eyah ako ei sil be'- yah nislih hidih.
hodozihl. 28 Asdla'din a at'e'-bahh-a'-
22 Tf Ako dineh hats'ahjih* dadin'igi dolel' j in*, asdla' at'-
naz'yizgo Sa'dam yic'ihgo dingosah': Da' asdla' at'din-
32
18: 29 HODE'ZIZ 19: 8
gos kin-halahigi t'aat'e adil'- ado nadi nago yidah-niyah,
dinl? Ako azdi'nid, Diz'din ako ni'jih' hanin beh ya a'-
do'ba'an asdla' bik'i-niyago dzidzah.
lanh' do kin-halahigi a'des- 2 Ado azdi'nid, Jo'akon, Bo'-
dihl danih. honisni'hi, na'nihoskafih, ni-
29 Ado hac'in' hadzlgo ana- hi nal'ai bagan go'ne yah
hodonid, Diz'din bik'i-niya- ohas nihike tadohgis, ado
gosah'? Ako ahodi'nid, Diz'- t'a a'kwi nihidolkal, ako yis-
dingo binina do a'desdihl kahgo t'ai'yisi abindah hi'-
I
dah. didoht'as, ako in'dah dahna-

i
30 Ako anabizdonid, T'a- didoht'as. Ako t'ala' anih,

I
soh'di, ho'ni'di Bo'holni'hi Dodah, tl'e bi'gah kih-tahgo

t'ado do bit Jialdi'ni, ako ha- net'as dole!.
nadesdzih: Ta'din bik'i-niya- 3 Ako t'ai'yisi na'dzoskan-
osan* ? Ako anahodo nid, go in'dah hagan go'ne* hac'-
I'a'din bik'i-niyago do os' ih' yah iaz; ako adadzi'sihd
dihh at'e' dah. in'dah bah di'k'ons-t'a-at'-
31 Ako azdi'nid, Jo'akon, din-alya'igi ba ajilah, ako yi-
k'adt t'a sih si'nik'ehgo Bo'- yi'yah.
holni'hi bic'ih hahasdzi: na- 4 Nidih t'ahdo jintesgo Sa'-
din'gobik'i-niyagosah'? Ako dam kin-tahdeh dineh ha-
anadonid, Nadin'go binina dastihigi in'dah a'nid-hida-
do os'dihh at'e dah. kai'igi aldo' t'aaltso da nilc'-
32 Ado anazdo nid, T'ason'- isideh kin binagi a'la-sihh'
di ho'ni'di Bo'holni'hi t'ado 5 Ako Lat, Hak'go, deyidi'-
do bil haldi'ni ako t'alah'adi nid ado a'dahalnih, Hadisah'
hanadesdzih: akwe'e nezna- dineh k'adt hi'hhjin'go na-
gobik'i-niyagosah': ako ana- naazigi, nihic'ih' c'inies ako
donid, Neznago binina do be'dahodilzihl biniyeh.
os'dinh at'e dah. 6 Ako Lat c'eatinjih' yic'in*
33 Ado E'braham alsto' bil c'iniyago akedeh da'dinil'-
ahil nahodzisne'go Jiho' vah kalgo,
.
dahn'didzah: ado E'braham 7 Ako azdi'nid, Sik'iso, ni'-

bagan'di dahn'didzah. danihoskanh, t'ado akot'e'go
banhigi a'dahni'li.
WOLTAl 19. 8 K'adt Jo'akon, naki' sitsi'
1 Ado i*i ahgo diyin-nal'a'i t'ahdo dineh ye'ho'sihd dah
Sa'damgi niaz; ako Sa'dam na'nihoskahh, si'ni' nihic'ih'
bi na'astl'in bi c'eatingi Lat c'ides'is, ado t'a nihi dano-
dzizdah: ako Lat yiyiltsahh sin'igi a'dadohl : ako di di-
33
19: 9 HODE'ZIZ 19: 21
neh'igi ei t'ado a'dadoli'li ho'vah di kin-haVahigi i'dot-
dah halah, sagan go'ne' yah dinl. Ako hadanih t'o ajinih
;
iaz, ei' beh at'eh. honih.

9 Ako adadi'nid, T'andi si- 15 Ado hayilkan'go diyin-
ni'zirih, ado adaliido nid, Di nala'i Lat ya'ni az ako ahal-
dineh t'o konagan'dijin' ke- nih, Tsihl'go na'didah, ne as-
hat'in biniyeh niyah yenf dzah _ado nitsi' naki'igi bii
a'nahwiahi i'dilyah a'da- nahintan'igi dahdies
: doda-
;
hwilneh nit'en yenf k'adt dah bahhigi adani'li bitah

bilahgo a'dandilnil. Ado di- a'nihididoldihl,
neh ei Lat yicin' dahdije, 16 Ako na ahozdilzid'go di-
ako dadilkal yikljin' dahas- neh yeni' ha'la yiyiltsod ado
jiz, ako k'asdah dadilkal k'i- hwe asdzan do', hatsi' naki'-
dezti'. igi aldo' Jiho'vah hajoba'-
;
10 A'kohgo dineh naki c'i- go, ei'banh: ado kin-halago

delni'go Lat a'c'ih* kin go'- bina'astl'inigi binikadi c'iho-
ne' yah iyil'han, ado da'di'- niez.
nilkal. 17 Ado ako'dzago c'ihoniez-
11 Ako dineh kin c'eatingi go ahodi'nid, Yisda'-nilyed
jil'ah yeni*, a'nid-hidakai'igi beh-hininani bah, t'ado nat'-
in'dah hadastihigi aldo' ha- an ni'din'ih'i, halgai'gi hidih
na a'deisdihd ako dadilkal t'ado
; na'ahodilzi'di, hilah
c'eh yika a'dat'ind. dzil bil'yed, dodadan ei ni
12 II Ako dineh yeni' ei Lat di'yolyet.
ayidi'nid. Da' la is kwe'e ni- 18 Ako Lat ei abizdi'nid,
k'ei holoh? nadani in'dah ni- Yatsi'k'e Bo'honisni'hi.
ye'keh dah, ado nitsi'keh 19 Jo'akon, ni nala'i baji'-
dah, in'dah fa ne holon'igi naba', ni ajoba'i ayoat'e'go
di kin-halahigi biyigi, di sic'ih' ini'lago yisdah' sinil-
haz'an'ido no'wehjih' altso tinh ako dzil do bo'sah at'e
;
ko'nileh dah, sic'ih' bahhigi a'hodo-

13 Di haz'an'igi a'dildinl, nilgo dadestsal sa'sin.
halah, dahacah ayoat'e'go 20 Jo'akon, di kin-sinil'igi
ditsV Jiho'vah t'a binih'- bic'ih' nazdolyed'igi at'eh,
jin*, ei'banh Jiho'vah nihi- ahan'di, ado aholts'isi: si'ni'
nil'a', a'dildinl biniyeh. akoh disyed, (da' dos alts'isi
14 Ako Lat c'izniyago hadah?) a'kohgo si sizi'ni hiha
tsi* beh hadani bic'ih' hadzo- dolel.
dzi' ako azdi'nid, Ni'doht'as, 21 Ako ahodi'nid, Jo'akon,
di haz'an'igi bits'anoh'as, Ji- t'a si dinin'igo aldo' adesnil.
34
19: 22 HODE'ZIZ 19: 36
di kin-sinirigi hk na'sinikan 30 Tf Ako Lat Zo'ardo haji-
yeni' do a'desdinl dah. nah, hatsi'keh naki'igi bil,
22 Dohodi'na akofi dil'yed, dzil bahh ke'dahojit'ihh; Zo'-
t'ahdo anilyedgo haat'ihi- argi ke'hojit'ih hit'eh be-
dah do bandosdza* at'e' dah. dzisdzldgo: ako tse-ya-go'ne'
fci'banh kin-sinirigi Zo'ar ke'hojit'ihh, hoh in'dah ha-
hosye'. tsi' naki'igi bit.
23 T[ bikaden 31 Ako atseh yizcin'igi ake-
Nahasdzaii
t'inhdigo jo'honaai dahdiya- deh ni'lin'igi ayidi'nid, Nihi-
go Lat ei Zoardi jiFwodt. ze'e ei hastih, dineh adat'in'-
24 A'kohgo Jiho'vah tse'- igi giat'e'go nihadoyeh'igi
kon litso'go in'dah kon' do* nahasdzah bikagi t'ala'i hi-
Sa'dam in'dah _ Gamar'rah dih at'din.
yik'ijih' niki'niltahh, ya'dil- 32 Ako nihize'e c'il-naatl'oi-
hil biyi'deh, Jiho'vah bits'- bi-to bi'diyildliht, ado bit di'-
ahdo. nitis ako nihize'e bits'ahdo
25 Ado kin-naznil yeni' ado aholci'ti do a'dodiht dah.
halgai yeni' ado kin-nazni'h 33 Ako t'a ei bi tl'e bize'e
biyi' ke'dahojit'ihh yeni', ado c'il-naatl'oi-bi-to yiyiyil'dlah
a'kwi nanise' dane'seh yeni' ado atseh yizcin'igi bize'e
t'aat'eh is'dihd. yit yah iyago yil neztez
26 Ako hwe asdzah hake- ako hwi'gah neztihgo ado
den na't'ah hidet'ih lahh', t'a na'di'na'go t'ado hot be'ho-
a'ko ajih' a'sihh tse'go dziz- zihd dah.
hh'. 34 Ako'dzago ei biska'ni
27 Ako E'braham t'ai'yisi alahjinni'hn'igi akedehigi
abindah nazdi'na'go, Jiho'- ayidi'nid, Soh, tl'edah size'e
vah bit dzi'zih hit'eh yen' j in' bit netez, ako di tl'e c'il-na-
j inly ah: atl'oi-bi-to na'hodiyildhnt
28 Ado Sa'dam in'dah Ga- ako yah adinatgo bit dini'tis,
mar'rah ado halgai ke'yah- nihize'e bits'ahdo hadolcit
jih' jideih', a'kohgo jo'akon, biniyeh.
ke'yah yeni' t'aat'e bits'ahdo 35 Ako t'a ei bitl'e bize'e
lit t'oahayui hahitihh'. c'il-naatl'oi-bi-to na'yiyit-
29 Tf Ako'dzago God hal- dlah ado akedehigi nazdi'-
:
gai'gi kin-hadas ah yeni' is'- na'go yit neztez, ako hwi'-

dihd, ako God yenal'ni'i ei gah neztihgo ado nadi'na'go
E'braham ado Lat yisda'- t'ado hot be'hozihd dah.
hodoltihh', kin-naznil ke'ho- 36 Ako'dzago Lat bitsi'keh
jit'ih yeh'gi t'aat'e is'dihd. t'a'la', haze'e ba' izniltsahd.
35
19: 37 tlODE'ZIZ 20: 13
37 Ako atseh nagahigi nid, T'aani sil beho'zin lanh',
ei
hayaz jiscinh', ado bi'zi' do nil beho'zingo in't'ihd
Mo'ab ba' ajilah ei t'a ei ado Sih aldo' bahhigi sic'ih'
:
Mo'ab dine e di'jin'jin* dalia- adi'niligi nits'an nanisln'go,

nan igi dabize'e. ei'bahh t'ado hodi'nilni' dah.
38 Ako akedeii ni'lin'igi ai- 7 Ei'banh k'adt dineh be
de hayaz ado bi'zi', asdzah ba na'nilteh; ahodo-
jiscinh',
Ben-Am'mai ba' ajilah: ei t'a ni'li-yahalne'e at'eh, ako na'
ei Am'man baalcini di'jih'- sodidolzihl, ado hinina' do
jin' dahanan'igi dabize'e. do ba neiniltih'go ei k'adt
nil be'hodozihl t'aani dadi'-
•
WOLTAl 20. tsal, nih ado t'aanoltso di'-
1 Ako E'braham ado sa- nohnel.
daah bic'in'jih'go jininah, 8 \\ Di' binina Abi'melek
.
ako Ke'des in'dah Sur bita t'ai'yisi abindah nizdina'

gi ke'hojit'inh, ado Gi'rargi ako ha'ndal'a'i t'aaltso hak'-
t'o konagan'dijin' na'jinah. go bizdi'nidgo di taaltso
2 Ado E'braham hwe as- beh bil hojolne', ako dineh
dzan Sa'rah, Sidezi at'eh, t'ai'yisi hi'dasdzid.
bizdi'nid :ado Abi'melek, 9 Ado Abi'melek ei E'bra-
Gi'rar binantVi anil'ago ham hak'go yidi'nidgo ayi-
ne'diltinh. di'nid, Hasan' nihi'nil'ihd ?
3 Nidih Abi'milek tl'ego ado hasah nislago bahhigi-
God, bil'-leh baniyah ako at'e ayoat'eh'igi bih nihi'ni-
abidi'nid, Jo'akon, dineh daznil, ado si dine'e aldo' bik'-
tsan'igi nahoni'hn, halah, di ijin'? Asindlaigi ei do adinil'
asdza'ni nidiniltin'igi bahh dah hit'eh. ;
ei dineh la be asdzah at'eh, 10 Ado Abi'melek ei E'bra-

ei'bahh. ham ayidi'nid. Ha at'i'sah yi-
4 Nidih Abi'melek t'ahdo niltsah'go di'di banisi'niyah?
hodelci' dah ako azdi'nid, 11 Ado E'braham azdi'nid,
:
Bo'holni'hi, da aat'e'-bahh- God bik'ehgo dayikahigi

a'dadi'ni dine es la* aldo' ni- kwe'e at'din sa sin, ado se
dil'tsil? asdzah yinina dasidiyolhel'
5 Da dos sidezi at'eh sizdi'- sasin ni'singo lahh' binina.
nid dah? ado t'a hoh ni'dih, 12 Ako nidih lahh' t'a sidezi
Si'nai at'eh jidi'nid : do sil at'eh, size e bitsi' ji'lihh, ako
beho'zingo ado do yisnih'go simah ei do bic'e e at'e dah;
lahh' ast'i'ni. ako se asdzah dzizlih'.
6 Ako God bil'-yeh ahodi'- 13 Ado ako'dzago God, Ni-
36
20: 14 HODE'ZIZ 21: 12
ze*e bagan bih haninah, sil- hadzistihgo in'dah, t'a God
ni'go, ako ahodi'nid, T'a dit'- hac'in' hadzi yehgi niholziz'-
I
as'igo, Sf nai at'eh, sidini' do, go.

di beh saji'naba'. 3 Ado E'braham biye' ei
14 Ado Abi'melek dibe in'- Sarah ba' yiscin'igi Ai'zik
dah begasi, ado dineh nidal- beh ji'zi'_.
a'i in'dah asdza'ni nidara'i, '
4 Ako E'braham haye' Ai'-

di t'aaltso E'braham ye'ninil, zik tsebi biskah'go bahh na'-
ado Sarah hwe asdzan aldo' hinesgiz, God t'a adinil hal-
ha ne'iniltinh. nih yehgi at'ego.
15 Ado Abi'melek adi'nid, 5 Alô E'braham ei nezna'-
Jo'akon, si ke'yah t'a ni ni- din bi na'haigo biye' Ai'zik
zinigoh ke'hot'in' do. ba' yizcihh'.
16 Ado Abi'melek adi'nid, 6 Ako Sarah adi'nid, God
Jo'akon, ni'nai t'ala'i dimil yisdloh'go a'silah, ado t'aal-
beso bani'nil: ako hoh nic'- tso dadizts'an'igi sit dadloh
anh naga'i ji'lih' do, bit na- dolel.
nakai'igi in'dah dineh t'aal- 7 Ado anazdo'nid, Hai'sah'
tso dabina bits'ahdo: kot'e'- Sarah atci'ni yi'ilt'o' do,
go dineh t'aaltso dabinal E'braham yididonil' hit'eh ?
hah k'ehez'dohd. Jo'akon, hastihgo in'dah ba'-
17 Ako E'braham sodolzihd asetcihh.
God yic'ifi', ako God ei Abi'- 8 Tf Ado awe dine'sahh ado
I
melek na'idi'sah, hwe asdzan idit'od ako t'a Ai'zik idi't'od

I
:
do', asdza'ni ha'ndal'a'i do' bijihh E'braham ayoat'e'go

I
ado ha'alcini nidahwizlih'. ada'i sihd.

18 Halah, Jiho'vah ei as- 9 Ako Sarah ei Tjipt dine'e
dzan'igi t'aaltso Abi'melek asdza'ni He'gar biyaz, E'bra-
bagan yiyi' holon'igi dabis- ham ba' jiscin'igi yeidlohgo
c'it at'c'in' a'yilah hit'eh dzittsahh'.
E'braham be asdzan Sarah 10 Di'bahh E'braham abiz-
binina. di'nid, Di'di nalteh asdza'ni
biyaz t'a' bit c'ininilceh di :
WOLTA'I 21. nalteh asdza'ni biyaz'igi, sih

1 Ako Jiho'vah t'a adi'nid siyaz Ai'zik do yil boholni'hi
yehgi Sarah yaniyah, ado ni'lih' dah dolel.
I
Jiho'vah t'a hadzl yengi at'- 11 Di'di binina E'braham

I
e'go Sarah ya a'yilah. It'ai'yisi biye' bahhbi'ni.

2 Ako Sarah i'niltsahd ado i
12 Ado God ei E'braham
E'braham biye' ya' yiscihh', ayidi'nid, Aski in'dah nalteh
37
21: 13 HODE'ZIZ 21: 28
asdza'ni binina t'ado
yinil yafih ado di'ne'sanh, ado
;
ant'e'hi ;Sarah anilnih'igi ke yah do-bi-naadah'igi ke'-

t'aaltso yisinilts'an, Ai'zik hat'inh, ado k'a yeh adilt'o'-
ba alcini ei ni' na'alcini yol- hi siHh'.
ye' do, ei'banh. 21 Ado Pe'ran holye'gi, ei
13 Ado asdza'ni naltehigi ke'yah do-bi-naadah'igi ke'-
aldo' biyaz dine'e adeslit, ha- hat'inh ako hamah I'jipt
:
lah, ei niye* at'eh, ei'banh. ke'yahden hwe asdzah do-

14 Ako E'braham t'ai'yisi lel'igi hah yil nat'az.
abin'igo nazdina', ako bah 22 TI Ado ako'dza yendah
ado tosjeh toh beh nizdi- Abi'melek ado bi salago bi
nilgo He'gar binezde'nil ado nant'a'i Fi'kal ei E'braham
aski bil yo'ajit'a', ako das- yic'ih' hahasdzl, ako anih,
diaz ke'yah do-bi-naadah' Ha'at'i'hi-dah banadidahgo
igo, ei Birsi'bah holyeh. t'aaltsogo God nil holofi.
15 Ako toh tosjeh bih as'- 23 Di'bahh k'adt God binal
dindgo aski yeni' c'il nitsa sic'ih' handzih', ako t'ado si-
le'i biyagi nizniltinh. na'hoMoh'si, siye' aldo' do-
16 Ado dasdiyah adilt'oh dah, sina'H aldo' dodah: na-
bi'gah annfzahgi dzinesdah: josba'go anisln'igi at'e'go
aski do sinal dadotsal' dah nih aldo' sic'ih' t'a akont'e'-
jini'go, ei'bahh, bits'ah hwi- do, ado ke'yah nini'nan'igi
niandi dzizdago ye'go jicah. aldo bic'in' akont'e' dolel.
17 Ako God ei aski yica'go 24 Ado E'braham adi'nid,
yidizts'an; ado God bi diyin- God binal. a'de hadesdzl.
nal'a'i ya'dilhit biyi'den He'- 25 Ado E'braham toh ha-
gar yiyi'zi'go ayidi'nid, He'- hasnirigi binina Abi'melek
gar, hasan' yindzah ? t'ado yi'desteh, halah, Abi'melek
nilhoye'e; God ei aski sitih'- bi na'nil haga'dedest'anh, ei'
do yica'go yidizts'an. binina.
18 Nididahgo aski ni'la' beh 26 Ado Abi'melek adi'nid,
na'nilteh halah, la* at'ah
: Do beho'zin dah, hai sin
sil
dine'e ayoat'e a'hodeslil, ei'- at'inh ado do sit hwinilne'
:
banh. dah, ado do yisnih' dah, ako

19 Ado God ei hana an a'yidi'jihh in'dah.
lah, ako toh hahashilgo dzil- 27 Ado E'braham dibe in'-
tsahh : ado akoh jiniyago dah begasi dah Abi'melek
toh tosjeh hazdel'bihd, ado ye'ninil ado t'aji'la aha'ni-
;
aski toh baznikah'go yodlan, hojit'ahh.,

20 Ako God ei aski yaahal- 28 Ako E'braham dibe-yazi
38
21: 29 HODE'ZIZ 22: 9
daba adigi tsosts'Itgo t'asah- 3 Ado E'braham t'ai'yisi
di yits'a-yinfnil. abin'igo naz'dina ado ha
29 Ado Abi'melek ei E'bra- teli bik'i'-dahadziznil ado ciz
ham ayidi'nid, Ha'at'i'san ahizdilkal beh adi'litgo-na-
biniyeh di dibe-ya'zi daba- diyonih biniyeh, ado hwe
adigi ats'a'ini'nil? sikeh naki'go adi' ji nil, ado
30 Ako azdi'nid, Di dibe-ya'- haye' Ai'zik, ako dasdikai,
zi tsosts'it dabaadigi si'la- God, dohkah halne' yefigo.
k'edo ni'didi'nil, ei di toh ha- 4 Ado dasdikaido naki yis-
ha'nilgo beh sic'in' beho'zin kah'go E'braham nas aji'-
dolel. galgo ako dzideskai'jih' ni'-
31 Di binina akwe'e Birsi'- zago dziltsahh.
bah hosye' halah, akwe'e
; 5 Ako E'braham behasikeh
t'aji'lah God binal ai'c'in' ha- ayidi'nid, T'a kwee teli bi'-
dzisdzl. solkeh sih in'dah siye' bil
;
32 Ako akot'e'go Birsi'bagi nilahji des'as, adi sodidilzihl

ahazdet'anh a'kohgo Abi'- in'dah njha hi'dit'as.
:
melek in'dah ho salago bi- 6 Ado E'braham ei ciz beh

nantVi Fi'kal, Filis'tin dine'e adi'litgo nadi yonih'igi haye'
bi ke'yahgo dahnaz'dit'az. Ai'zik bik'i'-dahdziznil ado;
33 Ado E'braham ei Birsi'- koh' in'dah bes bit dasdi'ja,

bahgi tsin k'izdilah, ado ado t'aji'la akon jiniaz.
akwe'e Jiho'vah ei holago 7 Ado Ai'zik ei haze'e E'bra-
God bi'zi'j'ozi'go sozdolzind. ham bic'ih' hadzodzlgo abiz-
34 Ako E'braham ei Filis'- di'nid, Sizee, ado azdi'nid,
tin dine'e bi ke'yahgi t'o- Koni yi sat siye'. Ado azdi'-
atsed ke'hojit'in'go lah'i yis- nid, Jo'akon, koni ciz koh'
kahh. bil: a'kosafi' dibe-yazi di'lit-
go-nahidonih'igi ei hadi?
WOLTAl 22. ,8 Ado E'braham adi'nid,
1 Ado ako'dza do'bik'ijin' Siye', God lahh' dibe-yazi
God ei E'braham yi'neztahgo di'litgo nahidonih'igi t-a bih
ayidi'nid, E'braham, ako az- adane'didoltet : ado t'aji'tah
di'nid, Jo'akon, kwe'e na'sah. t'a'ta' jinaaz.
2 Ako ahodi'nid, T'aata'i ni- 9 TI Ado God, kwe'e hodi'nid
yelgi, Ai'zik, ayoiininin'igi yehgi jina az; ado akwe'e E'-
bil dahdias, ke'yah Morai'- braham bika-nainihhi dziz-
ahgo bil da as; adi isjahh, di' tl'in, ado bikagi ciz nizni'-
dzil bikagi nididesnit, akwe'e nil, ado haye' Ai'zik be'dziz-
jidilitgo nahodiyil'nih. tl'onh, ado bika-nainihhi ciz
39
22: 10 HODE'ZIZ 22: 24
bika nizniltifi'go ciz bil dziz- sodeszingo nik'i sodideszihl,
trin. ado k'eahna'dilzisgo asli'li ei
10 Ako E'braham biye' yf- na'alcini k'eahyilzisgo ades-
nilliin'go bes nediango yic'- lit, ya'dilhil biyi'di soh'igi
in* yit kidezcit. nahalingo ado to'-hitel bi-
11 A'kohgo Jiho'vah bi di- bahhgi sei'igi nahahngo ;
yin-nal*a'i ya'dilliit .biyi'- ado na alcini nas dahilcih'igi

den ho'zigo aiialnih, E'bra- bi'daana'i bi c'eatin beh-
ham, E'braham, ako azdi'nid, bidaholnih' dolel.
Kwe e na'sah. 18 Ado na alcini nas dahil-
12 Ado adi'nid, T'ado aski cih'igi beh al"ah dadine'e na-
bik'i'-dahdilni'hi, do hidih hasdzah bikagi t'aaltso bik'-
hada dihl' dah: k'adt sil be'- idahojidli' do halah, adis- ;
hozin' God bohonilnih' lahh', nin'igi bik'eh-honil'ihh' ei'

niye*, t'ala'i niyelgi hidih do beh at'eh.,
sahh niih' dah lahh', ei'di 19 Ako E'braham hwe si-
bahh. keh bic'ih' dahniz'dit'az, ado
13 Ado E'braham aji'galgo t'a'la' Birsi'bahgo dasdikai
jideih', a'kohgo hani'jihgo ako E'braham ei Birsi'bahgi
denasts'a bide yeh tsin^ yahh ke'hojit'ihh.
dahidiya lahh' ado E'bra-
: 20 Tf Ado di'di ko'dza do'-
ham denasts'a ne'idiltihh, bik'ijih' E'braham bil ho'ne',
ako haye' bi tsask'eh yehgi Joh, Mil'kahaldo' ni'nai Ne'-
dilitgo nadzisnih. har ya' nilzcih lahh, hodo'-
14 Ako E'braham akwee nid.
Jiho'vah -Jai'reh beh hoji'zi': 21 Huz atseh ha' yizcihh,
di'igi at'ego di'jihjih' t'ahdi ado Buz, ado Ke'muel
bitsi'li
hidih adanih, Jiho'vah bi dzil yize e ni'li'ni ei E'ram,
bagahgi yidoltsel. 22 Ado Ci'sed, ado He'zo,
15 Ako Jiho'vah bi diyin- ado Pil'das, ado Jid'laf, ado
nal'ai ya'dilhil biyi'deh Bethu'el.
E'braham yiyi'zi', di bit na- 23 Ado Bethu'el bayizci'ni
ki'di azlih. ei Ribe'kah di'di tsebi'go
:
16 Ado
adinid, T'a sih t'e- Mil'kah niyizcihh, Ne'har
yah anal adisnih', di Jiho'- bah E'braham bitsi'li.
vah anih, Di banisi'niyah'- 24 Ado la' na asdza'ni Ru'-
igi binina niye', t'ala'i niye'- mah yolyeh, ei Ti'bah, ado
igi hidih do sahh niih' dah Geham, ado The'has, ado
lahh. Me'akah, di dih'go aldo' ha'
17 Di'bahh nasgo t'a nik'i niyizcihh.
40
23: 1 HODE'ZIZ 23: 15
WOLTA'I 23. Zo'har biye* I'fran sa a'dabi-
1 Ako Sarah ei nezna'din dohnih'.
do'ba'an nadin-tsosts'it bi 9 Makpi'lah holye'gi tse'-ya
na'Hai: kwi na'hai Sarah hi- bih'igi, bi ke'yah nihonel-
nago. an'igiigi ; t'a bahh-ihh bi'-
2 A'kohgo Sarah daztsanh, gahgo se'didoal, ako ei sih
Ki'riath-arbahgi, t'a akwe e nihitahgi yoahodeslil bini-
Hi'bran holyeh, Ke'nan ke'- yeh.
yah biyi gi ako E'braham
: 10 Ako I'fran ke'hat'ih hi-
yinil: jiniyago Sarah ba ji'- t'eh Heth ba alcini bitahgi
cah. ado I'fran, Heth dineh E'-
3 Ado E'braham ei bahh braham ayidinid, Heth ba
daaztsah'go yits'ahdo na'- alcini bi kin-halahigi bi
didzah, ako Heth baalcini c'eatin go'ne* yah aheskai'-
yic'ih' hahasdzigo adi'nid, igi hidih t'aaltso dabinal,
4 De eyoni nistihh ado t'o- ako ajinih,
atsed nlhitah ke'hast'ihh 11 Bo'honisni'hi, dodah, si
leh-hodi nilgi sahodi'nohah dits'ihh: ke'yah t'o na'dides-
sahh daztsan'igi niohjih' al, ado tse'-ya biyi giigi t'o
adeslil biniyeh. na'dides'al; si dinee ba alci-
5 Ako Heth ba'alcini E'bra- ni dabinal na'dides'al ako :
ham yiclh' hadasdzi'go a'da- nanh daztsan'igi yo'anleh.

halnih, 12 Ado E'braham ya a'dzi-
6 Bidahonilni'hi nihi didzah ke'yah bika ke'daha-
ts'inh: ayoat'e nat'ani nihi- t'in'igi bic'ih'.
tahgi ni'lihh: nihe teh-hodi*- 13 Ado hadzi I'fran yic'ih',
nil'igi t'a ni ni'zinigi na'ho- ke'yah bika ke'dahat'in'igi
diah, nanh daztsan'igi bih t'aaltso dabinal, ako ajinih :
dil'tet nihi do ta'dah nihi T'o sa'hodidial' hidih na'-

;
leh-hodinil'igi nits'ah kwi noskahh, sinilts'ah, di ke'yah

doh'li dah, nanh daztsan'igi bik'eh beso nadesnil ado ;
bih nilteh. sits'ahdo nadinil' ako in'dah

7 Ako E'braham nazdidza- akwe e sahh daztsan'igi yo'-
go ei ke'yahgi dinee Heth adeslil.
baalcini bic'ih' ya a'dzi- 14 Ado I'fran hadzl E'bra-
dzah. ham yic'ih' ako anih,
8 Ado bil al'c'in' yadajilti'- 15 Bo'honisni'hi sinilts'ah :
go ajinih, Nihil t'a a'dako'go ke'yahigi din'di nezna'din

sahh daztsan'igi nioh'jih* beso bahh-i'linh' di'san' ha'- ;
adeslil, ako dasi'nolts'ah ado at'i' dolel nihita'gi, sih in'dah

41
23: 16 HODE'ZIZ 24: 10
ni' do'? ei'banh nanh daz- abizdi'nid, Na'noskanh si
tsan'igi Yo'anleh. tsosk'it biya adilnih':
16 Ado E'braham yidizts'an 3 Ako Jiho'vah, God ya'dil-
I'fran hadzi'igi, ako E'bra- hil in'dah nahasdzan bih'igi
ham bes-ligai I'fran yah' binal t'ai'yisi sa'di'naah, Ke'-
dahidiyilo*, ei Heth ba afcini nan dine'e bitah ke'hast'in'-
dabinal beh hadzodzi yeni', igi bitsi'keh do la' siye' bah
din'di nezna'din beso, idan hididil'tel dah;
dabeso yeni'. 4 Nidih si ke'yahgo, in'dah
17 If Ado I'fran bi ke'yah sik'ei bic'ih' dinal, adi in'dah
Makpi'lahgi, Mamri bic'in*- siye' Ai'zik be asdzan dole'-
gi, ke'yahigi ado biyi gi tse'- ligi bah nididiltel.
yaigi, ado tsin t'aaltso ke'- 5 Ako ha' nal'a'i ahodi'nid,
yah biyi' go'ne' holon'igi, Asdza'ni do sike bi'nidafi-
in'dah bibanhgoigi aldo'. san' di ke'yah bic'in' :ako
18 Heth ba aTcini, ado kin- yiniyah yengo niye' bil na'-
hal'ahigi bi c'eatin go'ne' dest'as?
yah aheskai'igi t'aaltso da- 6 Ako E'braham ahodi'nid,
binal E'braham badet'an'igi, T'akah akoh siye' bil doas.
t'aani bi dolelgo. 7 Jiho'vah, God ya'dilhil
19 Ado bik'ijin' E'braham biyi'denigi, ei size'e bagan-
hwe asdzan Sarah tse'-ya deh c'isinil'a', in'dah sik'ei bi
yehgi yo'ajilah: ako ei Mak- ke'yahdeh, ado ei sic'in' ha-
pi'lah ke'yah go'ne', Mam'ri dzi, ado anal sahodi'naanh
bic'ih'gi: t'a ei Hi'bran hol- ani'go, Na'alcini nas dahil-
yeh, ke'yah Ke'nan biyi'. cih'go di ke'yah badides'al,
20 Ado ei ke'yah in'dah t'a ei bi diyin-nal'a'i nilan-
tse'-ya biyi'igi Heth ba'atci- jih' yidol'al, ado siye' be as-
ni E'braham t'aani yadedez- dzan dolel'igi aden bil na-
ahh, beh biholnih' dolelgo, di't'as.
leh hodi'nil'igi dolel biniyeh. 8 Ako asdza'ni do nike bi'-
ni dah nidih do-nihodit'i'go
WOLTA'I 24 c'idinal : t'a ako nidih siye'
1 Ado E'braham lan'i bi t'eyah do akoh bil nadi't'as
na'hai, ako t'a hazo'o hastih, dah.
ako Jiho'vah t'aaltsoni E'- 9 Ako a'nala'i ei E'braham,
braham yeh yik'ijidlih'. honant'a'i bi tsosk'it biya
2 Ado E'braham hagan'gi az'dolni ado God binal di'di
ha' nalVi alahjih'igi in'dah beh a'danihozdet'anh.
hwe holo'ni ya^halyan'igi 10 TI Ado a'nala'i honant'a'i
.42
24: 11 HODE'ZIZ 24: 25
bi bigan-ask'idi neznago beh hodi I
nil'ih'-go,ado dineh
dasdiyah; honant'a'i bi nal- j
t'ahdo hot be'hozihd dah :
ye'i t'aaltso beh-hoholnih ei'- J

ako tohahadleh go'ya iyago
banh: in'dah ast'e'-izdilyago I
tosjeh toh yi hel a'yilah, ado
ado Mesopote'miahgo dasdi- I
hanadzah
yah, Ne'har bi kin-halahigo. I
17 Ado a'nal'a'i hadah yil'-
11 Ado ei kin-harahidi bi- i wodtgo ahodi'nid, Na'nos-
banhgi tohahadleh le'igi i*i'- I
kahh toh ale'indigo ni tos-
afigo jiniyah, akwe e ha gan- ;
jeh biyi'deh yisdlahh.
ask'idi hitsidadesgo'go a'ji- i
18 Ako azdi'nid, Si nant'a'i
lah, ts'ide akoh'go asdza'ni j
idlahh: ado tsihlgo ha tosjeh
toh hadayileh biniyeh hidaha'lak'ejih' ya a'jilah, ako
I
kah; I hazni'zid.
12 Ako azdi'nid, Jiho'vah
. ;
19 Ako ajodlan do'bik'ijih'
nl'H'ni, sinant'a'i E'braham
ahodi'nid, Ni gah-ask'iti al-
:
bi God na'noskahh di' jihh do' bah toh hahidestoh' altso

sika anilyed, ado E'braham daodlah'jih'.
si nant'ai ba jini_bah. 20 Ado tsihlgo tin yi-daa-
I
13 Jo'akon, di tohahadleh idlani biyi'jih' toh yajiahh',

bi'gahgi se'zihh; in'dah di- ado tohahadleh j in' dahnaz'-
I
neh dabitsi'keh kin-tahdeh dilwodt ako_ ha gah-ask'iti

1
toh hadeikah: t'aaltso bah toh hadzizlo'.

I
14 Ado bi'ni' ako'neh, ei 21 Ako dineh t'o a'dil hi-

c'ikenh abididesnit, Ni tos- tsi'dzikesgo do yajil'ti' dah,
jeh naniah ako adesdHhl, Jiho'vah dats'i, biniyeh niya
na'noskanh ;ako adidonil, yeni' yi'i'lah dzini'zingo.
idlahh ado in'dah ni gah- 22 Ado ako'dzago gah-ask'-
ask'idi aldo dadodhhi', ako iti altso daodlah, ako dineh
isjanh ei' dolet, ni nalal Ai'- yeni' o'la jaganaahi in'dah
zik bah hidiniltin'igi, ako ei o'la latsi'ni naki'go hah ha-
beh si nant'a'i baji'nabago yi'nil;
sit be'hodozihL 23 Ado azdi'nid, Na'nos-
15 Ado ako'dza t'ahdo nikahh sil hol'ne', hai'sah' bi-
yajiltehgo, jo'akon, E'bra- tsi' ni'Hhh? Da' nize'e ba-
ham bitsi'h Ne'har be as- gan'is biyi' ni'da'nijahgi t'a
dzah Mil'kah biyaz Bethu'el haz'ahh'?
ba' yizci'ni Rebe'kah ei tos- 24 Ado c'ikehh adi'nid, Be-
jeh biwos dasiahgo c'iniyah. thu'el bitsi' nislihh, Mil'kah
16 Ako c'ikehh ei kah'-at'- biyaz, Ne'har ba'yiscin'igi.
dini jilihh, t'ai'yisi jizo'ni 25 Ako ei anado'nid, Tl'oh-
43
24: 26 HODE'ZIZ 24: 40
nadan bikaz' in'dah tin bi bit gah-ask'iti_ bajisjol, ado
c'iyan' ta niRi nel'anh, ado toh, beh hake tasdogi'si, in'-
di'nohjahgi t'a haz'anh'. dah dineh bit hijikai'igi da-
26 Ako dineh hatsi-ts'in beh bike aldo*
ya a'dzidzago Jiho'vah bic'in' 33 Ako haya ni'ikanh azdo-
na'hodzi'sah. yihl biniyeh, hidih azdi'nid,
27 Ado azdi'nid, E'braham Do ade' siht' dah, biniyeh ni-
si nant'a'i bi Jiho'vah God yahigi bahwesnego in'dah.
beh baha nih' do, ei si nan- Hak'gon, hol'ni', hqzdi'nid.
t'a'i beh ajoba'i ado bi t'a- 34 Ado azdi'nid, E'braham
ani'ni t'ado yeh yayoznah' bi nal'a'i nislihh.
dah: hont'igo yi'sal'go Jiho'- 35 Ado Jiho'vah ei si nant'-
vah silanjin niyah, si nantVi a'i ayoat'e'go bit hozon'go
bik'iso baganjih*. a'yilah ;ako ayoat'e silih'
28 If Ado c'ikehh dahdil- ado dibe nazje'igi be'ninil,
wodtgo di'di bimah bik'ei ado begasi dah, bes-tigai
yeh yil nahasne'. dah, o'la dah, dineh nanil
29 Ako Rebe'kah bi'nai la' dah, asdza'ni na'nil dah,
holon ei Le'ban yolyeh ado : gah-ask'iti dah in'dah teli.
Le'ban dineh yeni' lohaha- 36 Ako si nant'al be as-
dlehjih* c'ijilwodt. dzan Sarah hastihgo, si nant'-
30 Ado ako'dzago jagana- a*i biye' ya' yiscihh: ako t'a
ahi in'dah latsi'ni hadezi beh holon'igi t'aattso yeidi'-
bilatsinjih' dziltsanh, ado nianh.
hadezi Rebe'kah bizad dzi- 37 Si nant'a'i ei God binat
dizts'ahgo, dineh ko'sihiih hasiyit'dzi ako anih, Ke'nan
ni'go, kot'e'go dineh bazni- dine e ke'yah biyi' ke'hast'-
yah; ado jo'akon, gah-ask'- in'igi dabitsi'keh siye' be as-
iti yi'gahgi si'zihh tohahad- dzah dolet'igi do ta' bah ni-
lehgi. didit.'tet dah:
31 Ako adi'nid, Yah aninah, _38 Size'e bik'ei bi dine e bi-
nih, Jiho'vah nit hozon'go tahgo dinat, adefi siye' be
a'ni'lahigi Haat'i'san' bini- asdzah dolet'igi bit hidi't'as.
;
yeh tl'odi sinizihh ? Kin 39 Ado si nant'a'i abidi'nid,

ast'e-hoslah in'dah gah-ask'- Asdza'ni do sike bi'nidan-
iti bah ast'e-hostah. sah7
32 Ado dineh yeni' kin go'- 40 Ako asidi'nid, Jiho'vah,
ne' yah iyah ado ha gan- binat nasahigi bi diyin-nal-
:
ask'iti yik'i na iznil, ado tFoh a'i nit yidot'at, ei nika-adol-

bikaz' in'dah hn bi c'iyan' wot ako siye' be asdzan
;
44
24: 41 HODE'ZIZ 24: 53
dolel'igi hididiltet, siêe 'desnih, Hai'sah' bitsi' ni'-
bik'ei bi dinee bitahden: lihh? Ako azdi'nid, Ne'har
41 Ako do nihodit'i'go c'idi- biye' Bethu'el bitsi' nislihh,
nat, sik'ei bitahgo c'eh nisi- ei Ne'har be asdzah Mil'-
niyago; ado do la' nadestin'- kah ba' yiscin'igi ako ja-:
go, ako in'dah do nihodit'f- ganaahi haja bahh nini-

go c'idinal; tahh, ado latsi'ni hala'tsin
42 Ako di'jindan tohaha- ni'ninil.
dlehgi niyah, ado adesnih, 48 Ado ya as'dzago Jiho'-
E'braham si nant'a'i bi Ji- vah bic'ih' nahose'sa, ado
ho'vah God ni'li'ni, biniyeh E'braham si nant'a'i bi Ji-
yi*sal'igi beh sika-anilyed ho'vah God bic'ih' baaheh'-
ako bini' akoneh': ni'sin, ei ya'at'eh'go silahjih'
43 Jo'akon tohahadleh bi'- niyah, si nant'a'i bitsili bitsi'
gah se'zifih; akobi'ni' ako- bic'ih' haye' bah'.
neh, kan'-at'dini toh haido- 49 Ako k'adt t'aani si nan-
loh' yiniyeh c'idogalgo, ako t'a'i bil, k'eh, dahidohni' do-
a'bididesnil, Na'noskanh toh go, beh sit dahol'ne'; in'dah
alc'indigo ni tosjeh biyi'den doda'go aldo', beh sil dahot-
sanizid; ne*; a'kohgo hajih' sin dah-
^44 Ado c'ikenh a'sididonit, dide'sal, nisnajih' dats'i, nis-
rdlanh in'dah ni gah-ask'iti tl'ajih' dats'i.
aldo' bah toh hahidesloh 50 T[ A'kohgo Le'ban in'dah
ako ei isjanh asdza'ni dolel, Bethu'el bil hac'ih' hadzi'go
Jiho'vah, si nant'a'i biye' ya' ahodi'nid, Di'di Jiho'vah bi-
nedittin'igi. ts'ahdeh at'eh ako hicoh'go
:
45 Ako t'ahdo siyi'di a'dil in'dah yaat'eh'go dah do

niyanislehgo, Rebe'kah tos- nic'ih ha'daodzih at'e' dah.
jeh hawosgi dasaango c'iz- 51 Jo'akon, koh Rebe'kah,
niyah; ado tohahadleh go'- hoi hiki'nias, ako ni nant'a i
yah ajiyah toh haji'lo': ako biye' be asdzah jidolel, Jiho'-
a'hodesnih, Na'noskahh sa'- vah t'a hadzi'igi at'e'gp.
ni'zid. 52 Ako ako'dzago E'bra-
46 Ado tsihlgo ha tosjeh ham bi nal'a'i ha'zad yidizts'-
hawosdo hijiahh in'dah, ni ahgo, ni'jih' ya a'dzago Ji-
gah-ask'iti atdo' dadodlihl ho'vah yic'ih' naha'sa.
sizdi'nid : ako esdlan, ado 53 Ado a'nal'a'i bes-ligai
gah-ask'iti aldo' bah toh ha- nalye'hi ado o'lah nalye'hi,
dzizlo*. ado e dah hayinil'go Rebe'-
47 Ado nahodiskitgo a'hokah ye'ninil ako ha'nai
:
45
24: 54 HODE'ZIZ 25: 2
tn'dah hamah aldo' nalye'hi neh yeni' bike ako a'nal'a'i
:
dai'lin'igi yayiznil. ei Rebe'kah nediltih'go hiki-

54 Ado dajiyan, dineh bit niaz.
nijikai'igi aldo' in'dah t'a 62 Ado Ai'zik ei Lahe'ai-
akwi jinezje, ado abini- roi tohahadlehden jiniyah ;
go naz'dije ako azdi'nid, Si sadaah biyajihgo kehojit'-
nant'a'i bic'in' niki'sinol ah. ihh fiit'en, ei'bahh.
55 Ako c'ikenh ei bi'nai in'- 63 Ako Ai'zik i'i ango da*-
dah bimah do' adi'nid, Bi'ni' ak'ehjih' c'izniyah sozdidol-
c'ikenh atsed t'a-dokwi es- zihl biniyeh ako ado aji'-
:
ka'nijih' bil nahatanh nez- gal, hit'eh jo'akon, gan-ask'-

na yiskanjih' dah, ei bik'ijih' iti yeni' na'kahgo dziltsafih.
in'dah akoh jidogal. 64 Ako Rebe'kah aldo' aji'-
56 Ako adabizdi'nid, T'ado gal, hit'eh Ai'zik dziltsahh,
nidasinoh'i'ni, Jiho'vah sika- ako gan-ask'iti bik'i-hadaji-
alwodt, ei'bahh; nikisinolah yah.
ako si nant'a'i bic'ih' nides- 65 Ako t'a rdah a'nal'ai
dal abizdi'nid, Nile'sah' hai di-
57 Ako adadi'nid, C'ikenh, neh sin at'ihh daak'ehdeh
hak'go, dabididi nil ako nida- nihidahjih' yihgal'igi ? ako
ididil'kil. a'nal'a'i adi'nid, Si nant'a'i
58 Ado Rebe'kah, hak'go at'ihh: a'kohgo c'ikenh yeni'
deyidi'nid, ako adeyidi'nid, ak'idzisti'.
Di dineh dats'i bil hikidi'as? 66 Ado a'nal'a'i nahodis'a*-
Ako azdi'nid, De'sal lahh'. goh aji't'ihdl ei Ai'zik t'aal-
59 Ado hadezi Rebe'kah tso beh bil hojolne'.
dahdazdil'a' ado asdza'ni 67 Ado Ai'zik ei c'ikenh
Rebe'kahbine'san'igi, in'dah yeni' yil dahdiaz, bimah ye-
E'braham bi nal'ai, dineh ni' Sarah bi nip'bal biyi'
aldo'. go'ne' hoi yah iaz, ako be
60 Ado Rebe'kah bah' so- asdzah dzizlih; ado ayoayo'-
dazdolzingo adabizdi'nid, Ni- hih: ako Ai'zik haol'nih nas-
hidezi ni'linh, t'oahayuidi dlih bimah daztsah do'bik'i-
mil bimah di'lel, ado na'al- jih'.
cini nas dahilcih'igi dabijo-
lahigi bi c'eatingi beh-bi*- WOLTAl 25.
daholnih' dolel. 1 Ado E'braham be asdzan
61 If Ado Rebe'kah ast'e- nahasdlih', ako ei Kitu'rah
adilyago c'ikenh la' bilgo yolyeh'.
gan-ask'iti da'hodiyinh, di- 2 Ado Zim'ran, ado Jok'-
46
25: 3 fiODE'ZIZ 25: 17
san, ado Mi'dan, ado Mi'- 10 Heth ba'alcini bi ke'-
dian, ado.Is'bak in'dah Su'- yahgi E'braham nayisni ye-
ah, di'di E'braham ba' nijis- ni': a'kwi hwe asdzah Sarah
cinli. yeni' yo'abidilyah, in'dah t'a
3. Ado Jok'san ba' yizci'ni akwe'e E'braham yeni' yo'-
ei Si'bah in'dah Di'dan. Ado abidilyah.
Di'dan biye'keh ei Assu'- 11 Ado ako'dza E'braham
rim, ado Letu'sim in'dah daztsah do'bik'ijin' God ei
Leum'mim. haye' Ai'zik yik'i sodolzin
4 Ado Mi'dian biye'keh ei ado yaahalyahh: ako Ai'zik
I'fah, ado I'fer, ado He'nak, Lahe'ai-roi tohaha'dleh bi-
ado Abi'dah, in'dah Elde'ah, gahgi ke'hojit'ihh.
di'di t'aaltso Ketu'rah ba'- 12 H Ado di k'adt E'bra-
alcini. ham biye' Is'mel ba'alcini
5 Ako E'braham beh holon nas dahilcih'igi at'eh, ei Sa-
yeni' t'aaitso Ai'zik bazdi'- rah bi.nalte' He'gar, I'jipt
nianh. dine'e E'braham ya' yizcihh.
6 Ado E'braham la' bi na- 13 Ako Is'mel biye'keh ko'-
daasdza'nigi yeni' dabiyaz ei daolyeh t'a nas dahilcih'igi
E'braham ya'iznil, ado haye' bik'ehgo ts'ide atseh' yiz-
:
Ai'zik bits'anjin' adzis'a' t'ah cin'igi ei Nibe'jath; ado Ki'-

jinago, haVah biyajih' ke'- dar, ado Ad'bil in'dah Mib'-
yahgo. . sam,
7 Ako E'braham bidiskan- 14 Ado Mis'mah, ado Du'-
do hinago nezna'din do'ba'- mah in'dah Mas'sah,
an tsosts'itdin do'ba'an as- 15 Ado He'dah, ado Ti'mah,
dla* bi na'hai. ado Ji'tur, ado Ne'fis in'dah
8 A'kohgo E'braham nilclh Ke'dimah:
hwi sizi'ni yeni' hwi hal- 16 Di'di, Is'mel biye'keh,
wodt ako dadziztsanh, di- ado di dabi'zi' bi kin-naznil'-
neh yaat'eh'go ye'go hasti- igi bik'ehgo, ado tseh beh
hi, ado lah'i bi na'hai ako dabikin'igi bik'ehgo
; na- ;
in'dah hak'ei yeni' ahikahgo kits'adahgo t'aake'ego nat'-

ajiyah. ani dabi dine'e bik'ehgo.
^9 Ako haye' Ai'zik in'dah 17 Ako Is'mel hinago nez-
Is'mel yo'aho'lah, Makpi'lah, na'din do'ba'ah ta'dintsos-
tse'-ya go'ne', I'fran biye' ts'it bi na'hai, ako nilc'lh hwi
Zo'har, Heth dine'e bi ke'- sizi'ni yeni' hwi halwodtgo
yahgi, ako ei Mam'ri bi'- dadziztsanh ado hak'ei ye-
;
gahgi; ni' ahikahgo ajiyah.

[Navahol 4 47
25: 18 HODE'ZIZ 25: 33
.18 Ado Ha'vilahdo in'dah aka'gi e nahalin, ako ei
Surjin' kedahojit'inh, ei T- I'saw beh dahoji'zi*.
jipt bi'gahgi, Assi'riago 26 Ado hakedeh hatsi'li ha-
hont'ilgi bi'gahgi: ako hak'- nanatliz, ako ei I'saw yike'-
iso t'aaltso binat dadzizt- tal yo'tahgo hatliz ako ei ;
sanh. Je'kab dzosye' ako Ai'zik

:
19 TI Ado di t'eyah E'bra- hastah'din bi na'haigo Re-

ham biye* Ai'zik baalcini be'kah di'di yiscihh.
nas daliilcih'igi at'eh: E'bra- 27 Ado asikeh di'ne'sahh :
ham ba' yizci'ni ei Ai'zik: ako I'saw ayoat'e'go nalze'-

20 Ako Ai'zik diz'din bi hi dzizlih in'dah halgai'gi
;
na'liaigo Rebe'kah be as- nagai' dineh jilihh in'dah ;
dzan a'yilah, Bethu'el bitsi' Je'kab ei dineh t'o nip'bal bi

Pedan-A'ramdo, Si'ria dine e hagan'gi dzizlih.
Le'ban bidezi, Si'ria dine e. 28 Ado Ai'zik t'eyah I'saw
21 Ado Ai'zik hwe asdzaii ayoayonih, bi bihh bitsih*
do-alci'-dah binina Jiho'vah jiyah'go, ei'bahh hidih Re-
:
na'dzoskan : ako Jiho'vah be'kah t'eyah Je'kab ayo-

hodizts'ahgo hwe asdzah ayonih.
Rebe'kah i niltsahd. 29 Ado Je'kab alo jilbez'-
22 Ako haalcini hatsahdi go I'saw halgaideh ha ni-
na ahe'gil ; ako azdi'nid, Di yah, ako t'ai'yisi dicin silih'
dats'i t'aani, akosah* haat'- lahh':
e'go anist'eh? Ako dasdi- 30 Ado I'saw ei Je'kab
yago Jiho'vah nayizdel'kidt. ayidi'nid, Na'noskahh t'a-
23 Ako Jiho'vah ahodi'nid, hile lici'igi sa niltsod, t'ai'yi-
Naki al'ah dine e bi nil- si dicin si nilhih : ei binina
tsanh, ha'zi' I'dam siHh.
Ado naki dine'e al'ah 31 Ako Je'kab adi'nid atse
at'eh nits'ahdo hodolel; yizcin'igi beh-boholni'hi di*-
Ako la* dine'e ei alahgo jifih na nahasnih'.
bidzil do; 32 Ado I'saw adi'nid, Jo'-
In'dah alahjih* ni'lin'igi akon dadestsaljih* ba'holziz:
t'eyah akedeh atse yizcin'igi beh-boholni'hi
ni'li'ni
yik'ehhol'ih' dolel. ei'sah* haat'i bits'ahdo se
24 Ado azdolci'li benilkah- hodolel?
go jo'akon, nakisclh hwis- 33 Ako Je'kab adi'nid, God
c'idt biyi' laiih'. binal di'jifih sic'ih' handzih';
25 Ako atseh yizcin'igi li- ako God binal bic'ih* hadzo-
ci'go in'dah t'aat'e ditTogo, dzlgo atse yizcin'igi beh-bo-
48
25: 34 HODE'ZIZ 26: 11
holni'hi Je'kab yi'hotnih hit'eh, ado badini-
bic'ifi' fiidzis-
ni'. an'igi yanayah, ado si naha-
34 A'kohgo Je'kab bah, t'a behoset'an'igi yanayah,
nao'li-bi-to bil I'saw bazni- ei'bahh.
kanh ako aji'yan in'dah
; 6 Ako Ai'zik ei Ge'rargi
ajodlan, ado nazdina'go ke'hojit'ihh.
ana'dzodzah kot'e'go I'saw 7 Ado akwe'e dineh ke'da-
atse yizcin'igi beh-boholni'hi hat'in'igi hwe asdzah yi'na-
do bil ni'lin'go yo'idianh. dahodet'kldt, ako azdi'nid,
Sidezi ji'hhh Se asdzah :
WOLTAl 26. at'eh jididonit'igi bik'e hot

,1 Ado ei ke'yahgi hodi'cind, hoyego binina; dineh akwe e
E'braham Rinadan atseh ho- ke'dahat'in'igi Rebe'kah bi-
di'cind yeni' ei nabik'ijih' nina dasidiyothet' sa sin dzi-
ako Ai'zik dasdiyah Abi'me- ni'zingo, halah, jizo'nigo ho-
lek bic'ih', Fihstin dine'e bi di nifinh ei' beh at'eh.
nant'a'i, Ge'rarjih*. 8 Ado ako'dza, akwe e ke'-
2 Ako Jiho'vah ha niyago hojit'ih'go ni'zad niholziz'go,
ahodi'nid, Do I'jipt go'yah Abi'melek, Filistin dine e bi
dinat' dah ; ke'yah beh nit nant'a'i tse'soh' yinakah
hodesnih'igi ei biyi' ke'ho- dein, hit'eh Ai'zik in'dah
t'ih dolet. hwe asdzah Rebe'kah bit
3 Di keyahigi biyi' ke'ho- naahijinil'go hottsahh.
t'ihh, ako nit nas as do, ado 9 Ado Abi'melek ei Ai'zik,
nik'i sodideszint, ado nih in'- Hak'go, yidi'nidgo anih, Jo'-
dah na atcini nas dahilcih'igi akon, t'aani ne asdzah lahh',
di'di ke'dayah t'aattso nihi- ako ha'at'egosah', Si dezi ji-
tadides'at, ako E'braham nilihh, dinih? Ako Ai'zik az-
ze'e t'a beh ba'nihoniah' ye- di'nid, Honina dadestsat sa'-
ni' a'destit: sin ni'singo ei' binina.
4 Ako na'alcini nas dahil- 10 Ado Abi'melek adi'nid,
cih'igi k'eahyilzis'go adestit, Di'sah' hanihi'nit'ihd? dineh
ya'dithit biyi gi soh'iginaha- ta'dah ne asdzah neidittih'-
iin'go, ado naatcini nas dago, bahhigiat'e yih nihi'nil
hilcih'igi di ke'dayah t'aattso dolet I
hit'eh.
badides'al ;na atcini 11 Ado Abi'melek bi dine'e
in'dah i
nas dahilcih'igi beh nahas- hazo'ogo ayidi'nid, Di dineh

I
dzah bikagi at'afi dadine'e in'dah be asdzah dah t'a

I
t'aattso bik'idahojidli' dolet. bizdelcit'igi ei t'aani hodi'-

5 Halah, E'braham sizad yolyet.
49
26: 12 HODE'ZIZ 26: 28
12 TI Ako
Ai'zik ei ke'yah- tohaha'dleh yeni' Fsek beh
igi yika k'idilah, ako t'a ei hoji'zi' halah, bah dahid-
;
bigai' nezna'dindi ana'ne- zedzi', ei'bahh.

lango ha bilah nasdlin': ado 21 Ado toh la' hanadadzis-
Jiho'vah hak'ijidlih. hil: ado ei Sitnah beh ho-
13 Ado dineh yeni* ayoat'eh ji'zi'.
in'dah nas not'inlgo in'dah 22 Ako ado dahnazdi nah
t'a nas anil'go ayoat'e silin'. ado toh la' hanadadzishil; ei
14 Bi dibe nazje'igi ado bi indi'dah t'ado bah dahidze-
begasi holon, in'dah bi na'nil dzi' dah: ako Riho'both beh
t'oahayui ei'banh Filistin hoji'zi'
: ako azdi'nid, K'adt
;
dine'e hak'edadeznih. Jiho'vah haz'ah'go niha a'yi-

.15 Di'banh tohaha'dleh lah, ako ke'yah bikagi k'eah-
E'braham, haze e yeni' hina- di'nit'ihl
dah bi na nil ha'dayiznil ye- 23 Tf Ako ado Birsi'bahgo
ni', ei Filistin dine e tez yeh najinah.
hats'ah hadahodesbin. 24 Ako t'a ei bitl'e Jiho'vah
16 Ado Abi'melek ei Ai'- ha niyago adi'nid, Nize'e
zik ayidi'nid, NihitsVnineh: E'braham bi God ast'ihh,
nihi'lahgo a'nohdzil sini'lin, t'ado nilhoye'i, nil nas as ei'-
ei'bahh. bahh, ado nik'ijisdh' do in'-
17 Ado Ai zik dahdinah, dah na alcini nas dahilcih'go
ako Ge'rar ho'-fiitelgi ho adeslil, E'braham si nal'a'i
nip'bal niz'ninil ado
a'kwi yeni' bi'nit'ah.
ke'hojit'inh. 25 Ado akwe'e bikado-na'-
18 Tl Ako Ai'zik toh hana- inih'hi a'jilah, ako Jiho'vah
yisnil, E'braham haze e yeni' bi'zi' bic'ih' sozdolzin, ado
hinadah ha'dahasnil yeni', akwe'e ho nip'bal nizninil
ako ei Filistin dine e hada- ado Ai'zik bi nanil toh ha-
hodesbihd, E'braham daz- nadayizhil
tsah do'bik'ijih': ado haze'e 26 TI A'kohgo Abi'melek ha
yeni' tohaha'dleh yo'zih ye- niyah Ge'rardeh in'dah bik'is
ni* t'a ei beh ni'dajo'ji'. do' la Ahuz'zath, ado bi sa-
19 Ako Ai'zik bi na'nil ho'- lago bi nant'a'i Fi'kal do'.
hitelgi toh halih'go yik'i- 27 Ado Ai'zik ei yic'ih'
daazged. adi'nid, Ha'at'i'sah' biniyeh
20 Ado Ge'rardo nidanil- sinohkai, sah, dasijijo'lah,
kadi, Ai'zik binda nitkadi bil ado nihits'ahdo yo'adasinol-
toh bah _dahidzedzi'go, ako cah?
adanih, Toh ei nihih', ako 28 Ako adazdi'nid, T'aaiii
50
26: 29 HODE'ZIZ 27: 9
Jiho'vah naasgo ha'dan- dindgo do ajoin' dah dzizlin,
nil
derin': ako a'dadi'nid,_Bi'ni ako haye' alahjih' ni'lin'igi
God binal sadigi nihita' fii- I'saw, Hak'go, bizdi'nidgo ei
dolts'il, niRi in'dah nih, di abizdi'nid, Siye'; ako ahodi'-
bil nihitagi, ado hasan' yi- nid, Joh, koh se'zihh.
t'eh aliandahodit'al; 2 Ako azdi'nid, Jo'akon,
29 Ako do dada nihidilil k'adt hasistih, a'kohgo da-
dah, t'ado ni dadelcitigi gia- destsal ei do sil beho'zin
t'e'go, ado nilii yaat'eh'igi dah:,
giat'ego t'eyah a'danirinh', 3 Ei'banh k'adt na'nos-
ado k'e danidzingo yo'adani- kanh, ni deni' ado ni k'ayel'
sira': ako k'adt Jiho'vah bi- in'dah ne iltih bil dahdijah,
k'ijidli'hi sinilin. in'dah halgai'go dinahgo,
30 Ako ba' adadzi"sindgo adeh bihh bitsih' sahh nini'-
dain'yan in'dah daodlan. yeh;
31 Ado abinigo nazdi'je in'- 4 Ako atsih* sil ya'at'eh'igi
dah God binat al'c'ih' hada- giat'e'go sa adilil, ado sadi-
dzisdzi: ako Ai'zik bits'ahdo kal ako de'sihl; ako si sizi'ni
hozoh'go dahna'hodilkai. nik'i sodidolzihl t'ahdo das-
32 Ako ako'dza t'a ei bijmh tsahdah.
Ai'zik bi nanil yi'kaigo toh 5 Tf Ako Ai'zik ei biye'
hadayizhirigi yeh hot_dahol- I'saw yic'ih' yal'ti'go Rebe'-
ne' ako adahodi'nid, Toh bikah hodizts'ah. Ado I'saw
k'i'dasiged. halgaigo bihh ha'alze, adeh
33 Ado akwe'e Si'bah yeh nizdoyel biniyeh.
ho'zi' : ei'bahh ei kin-hal- 6 Ako Rebe'kah biyaz Je'-
ahigi di'jihgo Birsi'bah hol- kab yic'ih' hadzTgo ayidi'nid,
yeh. Jo'akon, nize e ni'nai yic'ih'
34 T[ Ako I'saw diz'din bi yal'ti go disets'ah ako ko'-
na'haigo Heth dinee Bi'rah nih,
bitsi' Ju'dith hwe asdzah 7 Bihh bitsih' sahh hidiyel
a'jilah, ado Basi'math, Flan in'dah ya'at'ehgo atsih' sa
bitsi', Heth dine e. ako ade'sihl, ado Jiho'-
adilil
35 Ako di'di Ai'zik in'dah vah binal nik'i sodideszihl
Rebe'kah do bil yaat'eh t'ahdo dastsahdah.
dah. 8 Ei'banh siyaz k'adt t'a
adesnin'igi adinil.
WOLTAl
27. 9 Nanilkago dinah ako
1 Ado ako'dzago Ai'zik adeh tl'izi yazi ya'at'eh'igi
hadzistihgo ado hana as'- naki'go hidi'jih ako nize'e
;
e51
27: 10 HODE'ZIZ 27: 27
atsin* t'a bil ya'at'eh'igi gia- 19 Ado Jekab
bize'e yic'ih'
t'e'go ba' adeslih adi'nid, I'saw ast'ihh, atseh
10 In'dah nize'e badikaFgo nayizcin'igi asidi'ninid ye-
;
yidoyinl, ado nik'i sodidol- ni' t'a akoh as'dzah: hi'didah

zinl t'ahdo datsahdan. ako sindago si bihh bitsih'
11 Ako Je'kab ei bimah niyahh' na'noskahh, ako ni
Rebe'kah ayidi'nid, Job, si'- sizi'ni sik'i sodidolzihl
nai ei dineh ditroe at'eh, ako 20 Ako Ai'zik haye' abizdi'-
sih t'eyah dodah: nid, Ha'at'e'gosah' t'ahhago
12 Size'e bidisleh'go bil be- bik'i-niyah siye'? ako azdi'-
hozingo sik'i-didolnih' sa'- nid, Jiho'vah ni God sika-
sin ako t'a sih a'c'in*-na- elwodtgo lahh'.
;
hwi nah a'k'i-desdoh, ak'iho- 21 Ako Ai'zik ei Je'kab

jidlih ei' dodah. ayidi'nid,Na'noskahh si'-
13 Ako hamah ei ahodi'nid, gahgi nininah ako nik'i da-
Nic'in' na'hodiyonal'igi si'- didesnih', t'a dats'i ani siye'
go sik'i-doldoh siyaz: t'o si- I'saw ant'ihh, dodah dats'i.
zad bohwinilnih ako nilah- 22 Ako Je'kab haze'e Ai'-
den sa nani'jah. zik bi'gah nizniyago hak'i'-
14 Ado ajiyago aden ha- dadesni ako adi'nid, Bizad ei
mah ba naznja : ako atsin' Je'kab bizad, hidih bi'la' ei
haze'e bil ya at'eh'igi giat'e'- I'saw bi'la' at'eh.
go hamah a'yilah. 23 Ako t'ado bezdintah
15 Ado Rebe'kah wo'ne'deh dah, halah, bi'la' ditl'oh ei'
hayaz alahjih' ni'hn'igi, I'saw binina, bi'nai I'saw bi'la' na-
bi e ya ateh yeni' hayaz ake- halingo: ako bik'i sozdolzin.
deh ni'lin'igi Je'kab beh 24 Ado azdi'nid, Da' t'asani
hazdilah. siye' I'saw ant'ihh? ako adi'-
16 Ado tl'izi yazi bikai'gi nid. Si la ei ast'ini.
yeni' bi'la' bikadeh bik'idzis- 25 Ado azdi'nid, Si'gah ni-
ti', ado bize-nagan dilkoh nikah ako siye' bi bihh bi-
go'na do': tsih' de'sihl, ako si sizi'ni ni-
17 Ado atsih' ya'at'eh'igi k'i sodidolzihl. Ako hwi'gah
ast'e-jilah yeni' in'dah bah ni'nikah'go ajiyah in'dah ;
bilgo hayaz Je'kab bi'lak'e c'il-naatl'oi-bi-to aldo haini-

jikahh'. kahgo jodlah.
18 TI Ado haze e bazniyago 26 Ado haze'e Ai'zik aho-
azdi'nid, Size'e: ako adi'nid, di'nid, Hak'go siye' si'gah
Koh se'dah: Hai'sah' ant'ifih nininago siza'-nit'ah.
siye 27 Ako bi'gah nizniyago
52
27: 28 HODE'ZIZ 27: 38
bizaz-not'anh ado ha e hal- azdi'nid, Niye' atse na' yiz-
:
ci'nigi yiscan ado hak'i so- cin'igi, I'saw ast'inh.

dolzingo anih, 33 Ako Ai'zik t'ai'yisi hataii
Jo'akon, siye' da'ak'eh hoditlit'go azdi'nid, Hai'?
halcin'igi giat'e'go hal- Hajisan' bifih bitsin' seni-
cin, kango yiyan yeni' t'ahdo
JihoVah yik'ijidlih yenf nandah yendan, ado bik'i so-
28 E'ibafih God Ya'dimil bi- deszin ? ako ei t'aani bik'i-
yi'den dahto na'ididoal, hojidli' dole}.
Ado nahasdzan bikagi da- 34 A'kohgo I'saw haze'e
nesk'ahigi, bizad dzidizts'ango, ako t'ai'-
Ado lafi'i nadan dah, yisi ye'go baho'nigo haji'cah
in'dah c'il-naatl'oi-bi-to ado haze e abizdi'nid, Size'e
dah: ni'li'ni sih aldo' sik'i sodil'-
29 Ako bi'ni' dineh na'ndal'a^ zin.
Ado al'an dadine'e nic'in' 35 Ado adi'nid, Nitsili si'-
ya a'ndat'ihh le': dezlo'go beh nik'ihojidlih
Nik'iso ni'daholni'do, dolel yeni* nigaidet'anh.
Ado nimah ba'atcini nic'- 36 Ado anazdo nid, Da' dos
ih' ya a'ndat'inh do: t'a a'kogo Je'kab jolye' dah?
Ado ac'in'-nahwi nah nik'- Jo'akon, k'adt naki'di si
i-doldoh dajinin'igi, t'a tsask'eh sigahojit'ahh at- :
daho'go hak'i-deidol- se'dan atseh yizci'ni beh-bo-

doh, holni'hi sigazdet'ahh ado ;
Ado nik'idajidlih'igi ei jo'akon, k'adt nana beh ak'i-

bik'idahojidli' dolel hojidli'hi siganaz'det'anh
30 Tf Ado ako'dzago Ai'zik ado azdi'nid. Da' beh ak'iho-
altso Je'kab bik'i sozdolzind- jidli'is t'ado la' sa ansi'ni-
go, ado Je'kab haze'e Ai'zik sifid dah?
t'o bits'an c'edzidzahago ha'- 37 Ako Ai'zik anadonidgo
nai Tsaw nalzehden nadzah. I'saw ayidi'nid, Jo'akon nih
31 Ako hoh aldo' atsin' ya'- bik'ehonill'ni as'lah, ado bi-
at'eh'igi hazee ba a'jilah k'iso t'aaltso bi na nil dolelgo
ado baznikanh in'dah haze'e badinianh; ado nadan in'dah
abizdi'nid, Ni'didah size'e, c'il-naatl'oi-bi-to bit badi-
niye* bi binh bitsin' niyanh, nianh ako k'adtsah' ha'at'i
:
ako niyi' sizi'ni sik'i sodidol- na' bande'sal siye'?

zinl. 38 Ako I'saw haze'e ana-
32 Ako haze'e Ai'zik aho- bizdo nid, Da' t'asla'i ni beh
di'nid, Hai'san'ant'inh? Ako ak'ihojidli'hi nit'en size'e?
53
27: 39 flODE'ZIZ 28:4
T'asondi size'e slh aldo* sik'i nidolkal, ni'nai bana'hojond-
sodirzin. Ako I'saw ye'go jin;
haji'cah. 45 Ni'nai nic'ih' bana'ho-
39 Ako haze e Ai'zik hac'in' johdgo in'dah, ado iht'ihd
hananadzigo ahodi'nid, yeni' yayoznah'go in'dah ni-
Jo'akon, nahasdzan bika ka ades'al' ako adeh hi'di-
dahozon'igi dal Ha at'e'gos t'aano'lah
:
Ado wo'dahden dahto ho- t'aala' ajihh biyi' sits 'ah

lon'igi biyf ke'hot'in a'dohdihl?
dolet; 46 T Ako Rebe'kah ei Ai'-
40 Ni diltlis beh hinina do, zik ayidi'nid, Heth dinee
ado nitsi'li bohwinil- bitsi'keh binina hinisna yeni'
nih' do; do bi'nisdzil dah se'Hh ako :
in'dah ako'donilgo is'janh Je'kab k'adt Heth bitsi'keh

nat'ani boholni'hi sinila' di ke'yahigi biyi'gi be as-
lin'go, dzah a'yi'lagosah' se inahigi
Beh boholni'hi yeni' do ha'at'i ya'at'eh sin dolel?
bohwinilnih' dah di'let.
41 TI Ado Tsaw t'ai'yisi Je'- WOLTA'I 28.
kab bik'ezdinih, halah, haze e 1 Ado in'dah Ai'zik hadzigo
beh ak'ihojidli yeni' yeh yi- Je'kab, Hak'go, yidi'nid, ako
k'i sodolzin'go ei'banh:. ako yik'i sodolzin, ado hazo'ogo
I'saw t'a biyi'idi anih, Size e beh bit hojolne'go abizdi'nid,
badajica'jih' aha'ni hadzih, Ke'nan dine'e bitsi'keh do la'
ako Je'kab hodiyes- ne asdzah adiht dah.
sitsi'li
hel. 2 Ast'e-adilneh'go Pe'dan-
42 Ako Rebe'kah hayaz Ar'amgo dinah, nimah bize'e
alahjifi' ni'lin'igi bizad beh Bethu'el bagan'go; adi Le'-
hoi ho'nego, hayaz akedeh ban nimah bi'nai bitsi'keh
ni'lin'igi bika'ijil'ago, Hak'- la' ne asdzah adilit.
go, bizdi'nid, ako abizdi'nid, 3 Ako God T'aaltso-Yinel-
Jo'akon^ ni'nai I'saw kot'e'go a'ninik'ijidli' do, ado nas
nantse'kesgo at'e lahh', ni nit'ihlgo an'dolil, ado k'eah-
diyeshet ni'zingo yeh haol'ni wolzis'go a'nihidolil, ako di-
lahh', neh t'oahayui a'nihidohl;
43 Ei' binina k'adt siyaz si- 4 Ado E'braham beh bik'i-
zad Tbohwinitnih, ast'e-adil- hojidlih yeni' na'ididoal, nih
nehgo He'rango si'nai Le'- in'dah na'alcini nas dahil-
ban bic'ih' dil'yed; cih'igi bil; ado de'eyo'ni bi-
44 Ako adi dokwi'-dah bil tahdi ke'yah biyi' naninah-
54
28: 5 HODE'ZIZ 28: 19
igi eiGod, 6'braham yeidi'- a'i de'go in'dah aden yago
nian yeni' beh-niholnih' do- yika alna'hakahi.
le}. 13 Ado jo'akon, bilahdeh ei
5 Ako Ai'zik biye' Je'kab Jiho'vah sizin'go, ako adi'nid,
dahidil'a': ako Pedan-Aram- Jiho'vah, nize'e E'braham bi
go, Le'ban bic'ih' ajiyah, God ast'ihh, ado Ai'zik bi
Bethu'el biye' Si'ria dine'e, God ako ke'yah bika sin-
:
Je'kab ado Tsaw bimah Re- tin'igi na'dides'al, ado na'al-

be'kah bi'nai. cini nas dahilcih'igi do'.
6 H Ako Tsaw yiyiltsango 14 Ado nahasdzan bikagi
ei Ai'zik, Je'kab yik'i sodol- lez'igi giat'e'go na'alcini nas
zingo Pedan-Aramgo ayil'a', dahidolcil', e'a'ahjih', ado
ado be asdzan ne'didoltel ha'a'ahjih', ado na'hokohs-
;
biniyeh; ado bik'i sozdolzin- jih', ado sadaahjih' k'eahdil'-

I
go hazoogo ayidi'nid, Ke'- zis: ako nih in'dah na'alcini

nan dine'e bitsi'keh do la nas dahilcih'igi nihoka di-
I
ne asdzan adiliF dah; ne'e t'aaltso beh bik'idaho-

!
7 Ako Je'kab bize'e in'dah Ijidh' dolel.

bimah do' yil yik'ehofin'go 15 Ado jo'akon, nil honis-
i
Pedan-Aramgo iyah; lohh in'dah t'a dinah'ago

I
8 Ado I'saw hoi be'hozin naahasyahh, ado di keyah'-

haze'e Ke'nan dine'e bitsi'- igih nil nina'dest'as, ado do
keh do bil ya'at'eh'go, nits'ah dahdide sal' dah, beh
^9 A'kohgo I'saw dasdiyago nic'ih' hasdzi yeni t'a akos'-
I
'
is'mel bazniyah, ako ado be lago in'dah.

asdzan l^' nine'diltinh,. Ma'- 16 Ako Je'kab ts'edzidzitgo
halath, Is'mel bitsi*, E'bra- azdi'nid, T'aani kwe'e Jiho'-
ham biye' Nibe'jath bidezi'. vah holoh le'i, ei do sil be-
10 TI Ako Je'kab Birsi'bado ho'zin dah lahh'.
dasdiyah, He'ran bic'ih'go 17 Ako hidzildzitgo azdi'-
ajiyah. nid, Kwe'e ayoahot'e lahh, di
11 Ado t'a la' haz'an'igi do la'dahgo, God t'eyah ba-
hwiskanh, halah, i'i'ahh, ei' gan lahh', ako ya'dilhil bi
binina; ado akwe'e tseh'igi c'eatingi at'e lahh'.
la' nazdiahgo ha tsial a'jilah, 18 TI Ako Je'kab t'ai'yisi
ado dzineztih'go ajilhaz. abin'igo nazdi'na'go tseh ha
12 Ako kot'e'go hidzizyel, tsial a'jilah yeni' naz'diahh
jo'akon, nahasdzan bikado ado leh dzi'tsih, in'dah bila'-
haz ei' ya'dilhil biniah ado tahgi tlah bik'i yadzidzid.
:
jo'akon, God bi diyin-nidal- 19 Ado akwe'e Be'thel beh

55
28: 20 HODE'ZIZ 29: 13
hoji'zi* :bitse'dan t'eyah ei 6 Ado anazdo'nid. Da' ya'-
kin-halahigi Luz holye ni- at'eh'gos ke'hat'ihh ? ako
t'en. adahodi'nid, Yaat'eh'go lah
20 Ako Je'kab t'a hoh a'da- ke'hat'i'ni jo'akon, : adeh
nihozdet'an'go azdi'nid, God bitsi' Recel a'nolkat.
sil naasdan, ado nasago sa- 7 Ako azdi'nid, A'ko la'
ahalyandan in'dah ado bah t'ahdi ni'za az'ahh' do hidih
sa'iltsodgo ado e ak'enes- dibe ahan dadi'nolkalgo
yeh'igi, t'ahdo ba'holzis dah, nihi,
21 Ado size e bagandi ho- dibe daodlahgo in'dah hilah-
zon'go baninadesdat ako go bini' da' alcoz.
:
Jiho'vah si God ni'liiV dolel: 8 Ako adadi'nid, Dodah,

22 Ado tseh iago astaigi ei t'aaltso ahan hida'nilka'go
God bagan' do: ado t'aattso in'dah tohaha'dleh tseh bi-
sendlahigi la' na nidesdlel da'dinian'igi nah'go a'ndeil-
masgo ako in'dah dibe hida'-
WOLTAl 29. adlihh.
1 Ado Je'kab dahnadidza- 9 Akot'ahdi al'c'ih' ya'da-
go haaah biyadi dineh bi jilti'go Re'cel, bize'e bilih'
ke'yahdi jiniyah. yininit'kad, ei yaahalyahgo.
2 Ado jidein, nit'en jo'a- 10 Ado ako'dza Je'kab ha-
kon, halgai'gi tohaha'dlehgo mah bi'nai Le'ban bitsi' ado
bi'gahgi dibe tago sije ei to- hamah bi'nai Le'ban bilih,
haha'dleh'igi dibe daadlan in'dah Re'cel dziltsahgo bi'-
lanh, ako tohaha'dleh ei tseh gahgi nizniyah, ako Je'kab
Hyoaniltso bida'diniahh. tohaha'dlehgi tseh yeni
3 Akwe e dibe t'aattso ahan nah'go adzilmaz, ako hamah
deinilka go tohaha'dleh, tseh bi'nai Le'ban bilih da'odlah.
bida'diniah yeni' ei nahgo 11 Ado Je'kab yi'cago Re'-
a'ndeilmasgo dibe daadlan cel yiza'-not'ahh.
lahh, ado tseh t'a saah negi 12 Ako Je'kab hahojolne'
nina'hat'ah lahh. Re'cel bic'ih, Nize'e ei sida'i
4 Ako Je'kabadabizdi'- at'eh, jini'go, Rebe'kah biyaz
nid, Hadehsah' a'daht'ihh nislihh: ako ado dasdilwodt-
siklso ? Ako adadi'nid, He'- go haze'e bit hojolne'.
randeh adet'ihh. 13 Tf Ado ako'dza Le'ban,
5 Ako anadabizdonid, Da' bidezi biyaz, Je'kab at'ihh
nihi'is Ne'har bina'H Le'ban jlnlgo, ado hadah jilwodt,
be'dahono'sin ? ako adadi'- ado haze jiz'cidtgo ha'zaz-
nid, Be'dahonirzin lahh. not'ahh, ado hagan'go hoi
56
29: 14 HODE'ZIZ 29: 32
nijit'az ; Ako di'di t'aaltso 23 Ako'dzago hilijin'go bi-
Le'ban beh bit hojolne'. tsi' Li'ah yil ha'ni az ado ;
14 Ako Le'ban ahodi'nid, bil yah ajiyah.

Sits'is in'dah sitsin' ni'lin 24 Ado Le'ban hatsi' Li'ah,
lanh' t'aani. Akot'aakwe'e Zil'pah ha' nal'a'i bazniltihh,
bit dzizkego la' ni'dezit. asdzani ba' nal'a'i do bini-
15 Ado Le'ban ei Je'kab yeh.
ayidi'nid, Da' t'os sida' ni- 25 Ado ako'dza jo'akon,
lin'igi dah binina t'a ni'k'eh abinigo hit'en Li'ah at'ifi
sa' nanilnis do ? Sil hol'ne', lanh: ako Le'ban abizdi'nid,
dokwi'san' bik'e' nanilnis ? Di'sah' hasi'nifind ? Da'dos
16 Ado Le'ban bitsi' naki Re'cel bik'e nas'a' dah hi-
holon alanjin' ni'lin'igi ei
: t'en? Haat'e'gosah' ako si-
Li 'ah yolyeh', akedenigi ei dinilo'?
Re'cel yolyeh. 26 Ako Le'ban adi'nid, Ni-
17 Li'ah ei hana do bidzil' hi ke'yah biyi'go do ako'da-
dah, nidih Re'cel ei t'ai'yisi t'ih' dah, a'nid nagahigi do
ayoianolnin, ado t'aaltso yit atseh dineh bayilteh dah,
yaat'eh. ako atse yizcin'igi ei atseh.
18 Ako Je'kab t'ai'yisi Re'- 27 Sa' nanil'a go tsosts'it ni-
cel ayoiayo'hih ako adi'nid, ninadohahgo in'dah hwi'gah
Nitsi' Re'cel a'nid nagahigi adi'lel, ako in'dah na hi'da-
tsosts'it na'haijin' bidenah hodiltel.
na' hidesnis. 28 Ako Je'kab t'a ako'dza
19 Ado Le'ban adi'nid, Na- hwi'gah naaslih' : ako hatsi'
hodesteligi ei ya'at'eh, dineh Re'cel aldo' banazniltihh.
nana'la' ei dodah : sil si'ni- 29 Ado Le'ban ba' nal'a'i
keh. Bil'hah hatsi' Re'cel baznil-
20 Ado Je'kab nijil'a'go tihh, asdzani ba' nal'a'i do
tsosts'it na'hai Re'cel bik'eh; biniyeh.
akot'adokwi hwiskan naha- 30 Ado Re'cel bil yah ana-
lin hot silin, halah, ayoiajo'- dzodzah, ado Re'cel ayoiajo'-
ni'go, ei'banh. hih Li'ah bi'lahgo, ado tsos-
21 T[ Ako
Je'kab ei Le'ban ts'it ho ninana'hai hijil'a'go.
Se asdzan sanilteh,
ayidi'nid, 31 T[ Ako ado Jiho'vah yi-
k'adt bi'gah ni'nilkahh, ako yiltsahh Li'ah bijijodlaigi
bicin' dahdide'sal ako Jiho'vah joltsahgo a'ho-
22 Ado Le'ban dineh ak- lah: ako Re'cel do alci' dah.
wee kedahat'in'igi a'ia-a'yi- 32 Ako Li'ah iz'niltsahd
lago a'dai'sind. ako aski jiscihh, ako ei aski
57
29: 38 HODE'ZIZ 30: 14
Ru'ben beh ji'zi': ado azdi'- hazniltinh hwe asdzan do-
nid, T'aani Jiho'vah banh- lelgo : ako Je'kab hoi yah
ei'banh iyah.
si'ni yeni' yinel'in'go
k'adt sa ayoasoni'
hastin 5 Ako Bilhah i'niltsand ako
dolel aski Je'kab ya' yiscihh.
33 Ado anazniltsandgo aski 6 Ado_Re'cel adi'nid, God
najiscinh ako anazdinih, Si santsezkezgo sa'nihonianh,
jijodlago ei Jiho'vah yidiz- ado si dizts'ango siyaz senil-
ts'an, ei' binina di aski sa tihh di' binina aski Dan :
nane'niltihh: ako ei aski Si'- beh ji'zi'.
mian beh ji'zi'. 7 Ado Re'cel bi nal'a'i Bil-

34 Ado anazniltsandgo hah ana'niltsandgo aski Je'-
as-
ki najiscinh ako kab ba najiscinh.
azdi'nid,
K'adt lahh' in'dah sa hastin 8 Ado Re'cel adi'nid, Ayo-
bil hinisna do nih; halah ta- at'e nahintah sa'di bit as'-
di haye' hasetcihh ei'banh lago bik'ehdesdlin
; ako as- :
ako di'bahh aski Li'vai beh ki Naf'talai beh ji'zi'.

ji'zi'. 9 If Ako Li'ah do najilci'go
35 Ado anazniltsandgo aski ha'izdel'in, ako Zil'pah ha'
najiscinh ako anazdonid, nal'a'i Je'kab be asdzan do-
K'adt Jiho'vah bahasnih' do: letgo bazniltihh.
di binina aski Ju'dah beh 10 Ado Li'ah ba' nal'a'i
ji'zi' ;ado do najilci' dah. Zil'pah aski Je'kab ya' yis-
cinh.
WOLTAl 30.11 Ako Li'ah adi'nid, T'o-
1 Ako ado Je'kab do ba'- ahayui hahakah, ei'banh as-
ajilci'go Re'cel, ha'di bidaz- ki Ged beh ji'zi'.
nolnih', ako Je'kab abizdi'- 12 Ako Li'ah ba' nal'a'i Zil-
nid, Atcini la' saninil, doda'- pah, aski, Je'kab ba najis-
go ei dadestsal. cinh.
2 Ako Je'kab haho'cind 13 Ado Li'ah adi'nid, Bil-
Re'cel bic'ih' ako azdi'nid, hozo'ni nislihh, dineh dabi-
Da' si'is God sizin'igi se'- tsi', Bik'ihojidli, dasididonil:
zihh, ei nisc'it binest'an',fan ako aski A'ser beh ji'zi'.
ayo'sin? 14 TI Ado Ru'ben tl'oh-na-
3 Ako Re'cel adi'nid, Jo'- dan a'dalne'gi nenilkahgo
akon, Bilhah si nal'a'i bli yah halgai'go iyah, ako c*il-bi-
aninah, ako adolcii'go honit- c'ih'-ni'icih' yik'i-niyago bi-
t'a sa'alcini hodoiel. mah Li'ah yic'ih' ne'nja.
4 Ado Bilhah ha' nal'a'i A'kohgo Re'cel ei Li'ah ayi-
58
30: 15 HODE'ZIZ 30: 31
di'nid, Na'noskanh niyaz Do-it-nistih'-dah yeni' God
c'il
nenjaigi la' sanjah. sits'ah nine'di'lah:
15 Ako Li'ah ahodi'nid, Da* 24 Ako aski Jo'zef beh ji'-
alts'isigos at'eh si hastin zi'go azdi'nid, Jiho'vah siyaz
sits'an nidi'niltin'igi? Da' sita'sa ne'dottet.
yaz bi cll'is dahnadidi^jih ? 25 If Ako ako'dzago Re'cel
Ako Re'cel adi'nid, K'adt hayaz Jo'zef jiscih'go, ako
ditFe nit diz'notis, niyaz bi Je'kab ei Le'ban ayidi'nid,
c'il ei sanjah. Nikisinit ah ke'hast'ih hit'eh
16 Adoi'i'ango Je'kab da yeh'go, in'dah si ke'yahgo
ak'ehden nadal'go, Li'ah hi'desdal.
dahdiyago hadah niyah ako 26 Saakei in'dah sa'atcini
adi'nid, T'aani siyaz bi c'il saninit', bidena na nas'a', hi-
bik'eh sit yah adi'nat. Ako t'eh, ado si'ni dahdidisneh :
t'a ei bit re
hot jineztez. na nasisa'igi nit be'hozihd,
17 Ako Li'ah azdi'nid yeni* ei'bahh.
God yidizts'ango, ako iz'nil- 27 Ako Le'ban ei ahodi'nid,
tsand ado aski Je'kab ba na- Nina bit ya'anist'e'dah t'a
jiscinh, ei bit asdla'di. .
kwe'e sindah na'noskanh
18 Ado Li'ah adi'nid, Si nal- ninit'ah Jiho'vah sik'ijidlih'-
a'i sa hastin banittih'go bi- igi sit be'hozihd.
nina jGod di senittinh ako : 28 Ado anado'nid, Dokwi'-
aski Is'seker beh ji'zi'. gosah' bik'e nanilnis ako
19 Ado Li'ah ina niltsandgo na'dides'al.
aski Je'kab ba najiscinh, ei 29 Ako abizdi'nid, Nanasa'
bit hastandi. hit'ehigi, ado ni'lih baahas-
20 Ado Li'ah adi'nid, God yah hit'ehigi ni' nit beho'-
ayoat'eh sa a'yilah, ako k'adt zin.
si hastin sit sike do, has- 30 T'ahdo na ni'sah yehdah
tan biye' ba' selcinh, ei'- ye hit'eh, ako
nilih atc'ih'di
bahh ako aski Ze'bulan beh k'adt t'oahayui silih'; na ni-
:
ji'zi'. yado Jiho'vah nik'idzosdhd:

21 Ado bik'ijin' hac'e e jis- hah'gosah' sa'atcini dabih
cinh, ako ei at'ed Dai'nah dolet'igi bantses'kes dole! ?
beh ji'zi'. 31 Ako adi'nid, Ha'at'i'sah'
22 Ako God ei Re'cel ye- nadestet? ako Je'kab adi'nid,
nal'ni, ako ado God ho'diz- Do ha'at'i'hi-dah sa dilet'
ts'ango hwesc'it ah a'yilah. dah ko'sinlago ni'lih na'
:
23 Ako Re'cel iz'niltsahdgo ninaniskad do, in'dah baa-

aski jiscihh ado azdi'nid, hasyah dole!.
59
30: 32 flODE'ZIZ 31: 2
32 Di'jinh nilin bitah de'sal, deyinel'ih'go a'da'di'noltsahl
ako aden dastl'inigi ado dal- biniyeh.
kiz'igi atsVdesnil:, ado dibe 39 Ako dibe in'dah tl'izi do'
bilahden dalci'igi t'aaltso, tsin yeni* deyinel'ih'go a'da*-
ado dalkiz'igi ado dastl'inigi niltsahd, biya'zi danodohz'
trizi bitahden : ei'di bik'eh ado dastl'in in'dah dalkiz'go
na' nas'a dolel. hidayiscihh.
33 Ba'holzizgo yiniyago, si 40 Ako Je'kab
dibe-yazi
neheleh'igi ei' beh saat'e* ats'eini'nilin'dah dibe hida-
at'dini nil be'hodozinl t'a- : nilkadigi, danodohz'igi yik'i-
altso do-dastl'inigi, ado dojih go dabinih'go a'yilah, ado
dalkiz'igi tl'izi bitahden, in'- t'aaltso Le'ban bilih bitah
dah dibe bitahden do-dalci'- dalci'igi aldo' ; ako t'asah'di
igi yi'dollahgo, ei la dah silin
|
bilih nenilkad, t'ado Le'ban
bitahgo isjanh ei nis'inh' bilih yitah yininil' dah.
dole!. 41 Ado ako'dza a'lih alahgo
34 Ado Le'ban adi'nid, Jo'- dabidzil'igi a'daniltsahdgo
akon, t'a nizad bik'ehgo Je'kab tsin yeni' dibe yi-da-
ako'donil. adlan'igi yi ni'ninil, tsin
35 Ako bijihh ats'az- yeni'
t'a ei bi'gahgi a'da*di'nol-
ni'nil, tllzi-kan* danodohz'igi, tsahl biniyeh.
ado dalkiz'igi, ado tl'izi dal- 42 Ako dibe do-dabidzil'igi
\
kiz'igi in'dah dastl'inigi da- ei do tsin ya' niyinil dah

ba adigi t'aaltso, ado dah ako do-dabidzil'igi ei Le'ban
dalgai'igi t'aaltso, ado dibe bih, dabidzil'igi t'eyah Je'-
bitahden dalci'igi, ako ei ha- kab bih. j
ye'keh yaa'dahalyah dolelgo 43 Ako Je'kab bilih t'oaha-

bazninil. yui silin, ado asdza'ni na nil,
36 Ado tagi jihh odal bi'- ado dine na'nil dah, ado
gahdi Je'kab bil alts a-jiz az, gah-ask'iti dah in'dah teli
ako Le'ban bilih Je'kab ba' dah.
yaahalyahh.
37 TI Ado Je'kab tsin dadi- WOLTA'I 3L
tle'igi lago al'ah adat'ei' ne- 1 Ako Le'ban biye'keh ya'-
dinil'go hidai'dezgis', likiz'- dalti'go dzidizts'ah, Je'kab
go a'yilah. nihize'e bih yeni* t'aaltso yi-
38 Ako tsin nidazdezgisgo ga'idet'ah lahh; ako nihize*e
likiz'go a'jila yeni* dibe yi- bih hit'eh yeni' yeh ayoat'e
daadlan'igi ei biyi'gi a'da- silin.
dziztsih :ako daadlah'go 2 Ado Je'kab ei Le'ban bi-
60
31: 3 HODE'ZIZ 31: 18
nin yinel'in'go, jo'akon, do 11 Ado God bi diyingo-nal-
I
bitse'dan hac'in* at'eh yengi a'i bil'-yeh sic'ifi' hadzl ako

1
at'e' dah. asidi'nid, Je'kab

j
: ado adi'-
3 Ako Jiho'vah ei Je'kab nid, Kwe e honislohh.
[
ayidi'nid, Danita yeni' bi 12 Ado adi'nid, Dahdigal'-

I
ke'yahgo_ fiididah, in'dah go hile de'nasts'a danodohz'-

'
nik'ei bitahgo ; ako nil ho- igi ado dastl'inigi ado aha'-
:
nislon' dolel. nigo dastl'inigi hida niyodgo

I
4 Ako Je'kab halgai'gi na'- ni' nil'ihh : halah, Le'ban

nilkaddo, Re'cel in'dah Li'ah anilln'igi t'aattso yiltsahh,
do' yit, Hak'go yilni'go yika ei'bahh.
iil'a' 13 Sih, God ast'inh, Be'thel-
5 Ado ayidi'nid, K'adt sil do, tseh intsigo tlah bik'i
beho'zin nihizee binm do ye'nizid yehgi, ado sic'ih*
bitse'dan sic'in' at'eh yengf a'danihodint'ahh yehgi ako
:
at'e dah, hidih size e bi God k'adt ast'e-adilneh'go di ke'-

sil holoh. yahdo haninehh, in'dah nik'-
j
6 Ado nihil beho'zin t'a si- ei bi ke'yahgo hididah.

'
dzil'igi beh nihize'e ba' nas'a I

14 Ado Re'cel in'dah Li'ah
hit'eh. do' hac'ih' hananadzlgo aho-
;
7 Ado nihize'e si naazlo', di'nid, Da' nihize'e bagan'-

in'dah bahonisneh'igi nez- diis t'a ha'at'i'hi-dah nihi'
nadi altah anayidlah ; ako dolet'igi t'ah yidzih?
hidih God sic'ahh sizih'go 15 Da' dos de'eyo'nigo ni-
t'ado dada siji'la dah. hil ol'ta' dah ? San na'nihi-
8 Dastrinigi nih neheleh'do dzisni', ado nihi beso altso
jidi'nidgo a'lih t'aattso das- bik'i joy ah.
;
tringo deidescihh : dano- 16 Nihize'e yit'ihh yeni'

dohz'igi nih neheleh' do, ji- God nedi'lago ei nihi at'eh,
di'nidgo; a*hh t'aattso dano- in'dah niha'alcini do' : ako
dohz'go na'daidescihh. k'adt God t'a a'nilni'nigo
9 Akot'e'go God nihize'e anineh.
bihh nedinil'go se'ninil. 17 T[ Ako Je'kab ast'e-azdil-
10 Ado ako'dza akwe'e na'- yago haye'keh in'dah haakei'
holzis yehdah a'hh adanil- gah-ask'iti bika hadziznil,
tsahdgo, jo'akon denasts'a 18 Ado halih t'aaltso das-
danodohz'igi ado dastl'inigi dinilkad, ado ha nalye'i hwe
ado aha'nigo dastl'inigi, ei hazlih'igi t'aaltso, Pedan-A'-
t'eyah hida'niyodgo baneye'- ramgi hwe hazlih'igi, ako
yel haze'e Ai'zik bic'ih', Ke'nan
61
31: 19 fiODE'ZIZ 31: 34
dine'e bi ke'yahgo jidogar adani'go in'dah nihil daho-
biniyeh. zoh'go sits'ah dahdona dolel
19 Ado Le'ban bilin taidi- niteh,
dogisgo iyah, in'dah Re'cel 28 Ako t'ado sitsi'keh ado
haze'e bi dinescin dzinez'in'. sitsokeh bizadanest'a'ni ?
20 Ako Le'ban Si'ria di- Kot'e'go do i'lih'go in't'ihd.
neh t'ado yini'hi ado t'ado 29 Dada hideslil'igi bi'nes-
yeh yil holne'e Je'kab yo'- ahh hidih tl'edan nize e bi
anot'in'. God sic'ih' hadzlgo asidi'nid,
21 Ako ast'e-azdilyago ha'- T'akah dadant'i'ni dah, Je'-
at'i-dah hwe holon'igi bil kab ya'at'eh'go, doda'i ni-
dasdi'nican ado toh ha'na
; con'go bic'in' haodzih.
nizninago, dzil Gi'liad bic'in' 30 Ado k'adt niki'desnel'
nikiz'ninah._ ,size'e bagan'go t'eyah ni ni'-
22 Tf Ado ta yiskango in'- zin nidih ha'at'i'sah' biniyeh
dah Le'ban bil ho'ne', el Je'- si dinescin ni'ni*ih'?
kab yo'inah, hodo nid. 31 Ako Je'kab hananadzigo
23 Ado hak'iso adi'jinil'go Le'ban ayidi'nid, Nas'dzitgo
bike j oner go, tsosts'it da- lanh', halah, adi'nid nitsi'- :
hwiskanh ako dzil Gi'liaddi keh ye do' siga'di'nil yislih'

biznilnah. ni'singo.
24 Ako Le'ban ei Si'ria di- 32 Hai' sin ni dinescin nel-
neh tl'ego God bil'-yeh bani- te'go bik'i-niya sin, ei bi'ni
yago abidi'nid, T'akah dado hina dah do nihik'ei bi- :
dantl'ni dah, ya'at'eh'go dah nal se holon'igi bitahgi ha'-

in'dah nicon'go dah Je'kab at'i'hi-dah nih'igi bmilkago
bic'in' haodzih. hi'dileh. Re'cel anez'ih'igi
25 Ako Le'ban ei Je'kab do bil beho'zin dah, ei'banh.
biznilnah. Ako Je'kab dzil'- 33 Tf Ado Le'ban dahdiyah
igi bi nip'bal nideiznil. Je'kab bi nip'bal biyi' go'ne'
26 Ado Le'ban ei Je'kab yah' ajiyah, ado Li'ah bi
ayidi'nid, Hasan* yint'ihd'go nip'bal biyi' go'ne' aldo', in'-
t'ado sil hwinilne'e yo'inina dah asdza'ni naki' nal'a'igi
lahh', ado sitsi'keh yisnah', bi nip'bal biyi' go'ne' aldo';
diltlis bic'in' dahitinl' naha- ako t'ado bik'izniya dah.
lingo bil inina lanh. Ado Li'ah bi nip'bal biyi'do
27 Ha'at'e'gosan' t'ado yin- c'edzidzago Re'cel bi nip'bal
t'ini yo'inina lanh; ado t'ado biyi' go'ne' yah' ajiyah,
sil hwinilne' dah? ako sin 34 Ako Re'cel dinescin ye-
ado dilnih al'ah adat'el'igi ni' ne'idiltin'go gah-ask'iti
62
31: 35 HODE'ZIZ 31: 47
biyel biya go'ne
aji'nilgo soh bik'eh; ako di c'eh ban
bik'i' Ako Le'-
dzizda lanh. ishas leh.
ban nip'bal biyi' t'aat'eh c'eh 41 Kot'e'go nagan'gi nadin
najiz'c'idt ako t'ado bik'iz'- si na'hai; nitsi' naki'go bik'-
nc'idt dah. eh na' nas'ago dihts'adah
35 Ako haze'e abizdi'nid, na'hai, in'dah ni'lih bik'e
Do ni'dosneh at'e dah'igi hastah na'hai :ado aldo'
t'ado bik'e nfni saa'ni, bo'- neznadi na'honisneh'igi al'ah
honisni'hi halah, asdza'ni
; ane'indlah.
nidadleh'igi se'lin, ei'banh. 42 Ako size'e bi God in'dah
Ako na'jizc'idt nidih t'ado E'braham bi God, indah Ai'-
bik'iznc'idt dah. zik yil ni'lin'igi do sit naas
36 11 Ako Je'kab do bil hal- dahgo ako t'aani t'aged asi-
din'go Le'ban yic'a hos'ked: nil'a' do nit'eh. Ako God
ako Je'kab hadzi Le'ban yi- ayoahot'e'jih' yistlisgo sil-
c'in' ako anih, Hasan' yisdza, tsahh, ako si nanis binina
in'dah ha at'i'san' beh sa at'e tl'edah nidesteh.
holoh'go binina sike na'hi- 43 If Ako Le'ban hadzl Je'-
dah? kab yic'in' ako adi'nid, Di
37 Ako k'adt si nalye t'aal- atsi'keh'igi ei sitsi'keh at'eh,
tso bi nasinc'idt, ako ha at'- in'dah di alci'niigi ei saal-
i'san' nagan biyi'den ni nal- cini a'dat'eh, in'dah di lih'-
ye'hi ni'dinlah? Kwee ni'- igi silih' a'dat'eh, in'dah yin-
nile ako sik'ei in'dah ni nik'- iin'igi t'aaltso si at'eh: ako
ei t'aa'nidlah nihitagi yan'~ k'adt di sitsi'keh da'sah' des-
dado't'inl lil, in'dah ba'alcini hidayis-
38 Di nadin na'hai t'a nil cinigi?
nasasgo; ni dibe dabaadigi 44 Ei'bahh k'adt hak'go,
in'dah tl'izi dabaadigi dabi- aha'-nihodit'al, sih in'dah
yazi do bitsahh ha'dahaz el' nih do': ako ei nihita'gi beh-
dah, in'dah ni de'nasts'a do eho'zini dolel.
la' yisgal dah. 45 Ako Je'kab tseh la' ne-
39 Dabidot'al'igi ei do na- diango yeidi'ni'sin.
ha'ja dah ei bik'e nina'nis-
; 46 Ako Je'kab bik'iso ayi-
dlah jin'go nest'in'igi in'- di'nid, Tseh a'la-a'daleh ako
; ;
dah tl'ego nest'in'igi ei' beh tseh yeni' hi'dayizlago ya'-

sa nant'ihh. dayitsih ako yana'ago yi-
:
40 Kot'e'go anist'e nit'eh, kagi dai'yah.

jin'go ha'do' bik'e tihosni 47 Ako Le'ban yi'zi' Ji'-
nit'en, in'dah tl'ego t'eyah garsehadu'tha yeh ho'zi'
[Navaho] 5
63
31: 48 HODE'ZIZ 32: 7
nidih Je'kab ei Galid yeh 55 Ako abinigo Le'ban ast'-
ho'zi'. e-az'dilyago haye'keh in'dah
48 Ado Le'ban adi'nid^ Di hatsi'keh biza'-daznest'ah'-
yanaahigi, di'jinh niliita'gi go, ado bik'i sozdolzin: ako
beh-eho'zln do, ei' binina Le'ban hagan'go a'ndzo-
Galid hosye'. dzah.
49 In'dah Miz'pah aldo' ji-
Jiho'vah niRi-
di'nid, halah, WOLTA'I 32.
tagi yaahalyan do, hajin' 1 Ado Je'kab jogal'go dah-
dah alts'an net'as'go, ei'- naz'didzago, God bi diyin-
banh. nidal'a'i hadah yi'kai.
50 Sitsi' dada yini'lago, ado 2 Ako Je'kab yiyiltsah'go
asdza'ni la' nina'dininirgo adi'nid, Di God bi diyin-hi-
sitsi' bilahjin', ako dineh dal'a'i a'dat'ihh lahh ako :
nilie at'din, jo'akon, Godakwe'e haz'an'igi Mehane'im

ei
sih in'dah nih do' nihita'gi yeh ho'zi'.
bit beho'zin. 3 1[ Ako ado Je'kab allanjih'
51 Ako Le'ban ei Je'kab hane'-nideahi a'dzis'a' I'saw
ayidi'nid, Jo'akon, di yanaah- ha'nai bic'ih', Si'er ke'yah-
igi, in'dah jo'akon, di tseh jin', ke'yah I'dam holye'di.
iahigi, ei sih nihita'go is'lah; 4 Ako adabizdi'nidgo ha-
52 Di yanaahigi beh-eho'zi- dzodzl, Kot'ego bo'honisni'-
ni do, ako di tseh iahigi al- hi I'saw bic'in' hadi'dzih
do', di yanaahigi do bitis Ni nal'a'i Je'kab ko'nih, Le'-
nic'in' ni de'sal' dah, in'dah ban bil nasne hit'eh, in'dah
nih aldo' di yanaahigi in'dah akwe'e sedago, k'adt in'dah:
di tseh iahigi do bitis sic'ih' 5 Ako begasi ado teli ado
ni dinal dah, banhigi ahi'- dibe, ado dineh na'nil in'dah
dilnil biniyeh. asdza'ni na'nil dah se holoh:
53 E'braham bi God in'dah ako bo'honisni'hi bit hodo-
Ne'har bi God, dabize'e bi nih'go i'il'a', ya'at'eh'go dah
God ei nihita'gi yandot'inl. santsi'nikes do biniyeh.
Ako Je'kab, bize'e Ai'zik 6 Ado hane'-nideahi na't'an
yik'e-hol'in'go bi God binal Je'kab ba na'kaigo adanih,
hadzodzl. Ni'nai I'saw ba nikai', ako
54 Ako Je'kab dzit bigahdi bih aldo' aden dineh din'di
na'dzisnih'go haklso, Hak'go nezna'dingo yil nidah'jih'
dabizdi'nid ado bil da'ji'yah: deskai.
in'dah t'a dzit bigandi da- 7 A'kohgo Je'kab ayoat'e'-
hwiskahh. go nidzisdzid ado ha'ni' lanh
64
32: 8 HODE'ZIZ 32: 20
silin':ako dineh bit joneF nadin'go, ado dibe daba adi-
yeni' ado dibe ado begasi gi naki'di nezna'dingo, in'-
in'dah gan-daask'itigi, naki'- dah denasts'a nadin'go.
go attsV-dadziznil; 15 Gah-daask'itigi tsa'i la'-
8 Ako azdi'nid, Tsaw t'a'ta'- din, ei dabiya'zi t'a bil, be-
hago naneh nestsed'go ako gasi dabaadigi diz'dingo,
la' naneh yidzih'igi ei yo'- in'dah do'lah nezna, ado teli
adonel'. tsa'i nadin'go, in'dah dabi-
9 Ako Je'kab adi'nid, Sita ya'zi nezna'go.
E'braham bi God ni'li'ni, in- 16 Ako bi nanil yi'lak'e
dah size'e Ai'zik bi God niyiznil', ako bi nanil t'a da'-
li'ni, Jiho'vah, Ni ke'yahgo nil'an dahnazjago ako bi ; ,
nididah, nik'ei bic'in', ako nanil ayidi'nid, Silanjih'

ya at'e'go nantsiskes do, si- tsenah nihohneh', nihita'
di'nini'digi: nahaz ango danel'kad.
10 Beh-ajobai t'aaltso in'- 17 Ako alahjih'igi abizdi'-
dah t'aani'ni t'aaltso ni na'- nid, Sinai I'saw nidah niya-
nil behoni'sin'igi, ko'nisai higo ado nandidil'kidtgo, Hai'-
dih do bic'in' a'dahosdli' dah. sah' bi ni'linh? in'dah Hago-
Halah, si gis t'eyah beh di sah' diniyah? in'dah di ni'-
Jor'dan tsena niniyah; ako gahigisah' hai' bih? nldah,
k'adt yistln'igi naki'go dah- 18 A'kohgo adidi'nil, Ni na-
yinel sihh'. I'a'i Je'kab bih Yiholni'hi;
11 Na'noskanh yisdah'-siF- I'saw yeidonil'go, ako jo'a-

teh, si'nai bi'la' bits'ando, kon, bih aldo' nihikedeh yi-
I'saw bi'la bits'ando: sadogal'.
gal'go dasidiyolher, in'dah 19 Akote'go naakedehigi
daamah ado alci'ni aldo', ei'- aldo' ayidi'nid, in'dah nabi-
banh binas'dzit. kedenigi, ado t'aaltso ake
12 Ako adi'ninid ni', T'a- danelkadigi adayidi'nid, I'-
ani nik'ijisdli' do, in'dah na'- saw bik'i'-nohkai'go kot'ego
alcini nas dahilcih'igi to'-hi- bic'ih' hada'hidohdzih.
tel bibahhgi sei'igi giat'e'go, 20 Ado aldo' hanadadohd-
do wol'ta ane'lah' dah dolel. zih, Jo'akon, ni nal'a'i Je'kab
13 T[ Ako t'a ei bitl'e akwe'e nihikedeh yigat', ako anih,
hwiskahh, ado t'a akon aha'- Hanisleh'igi silahjih' yikahi-
nigoigi bi'nai I'saw ya' ne'i- gi beh hoi ho'zoh jidolel,
dinil. ako bikedeh in'dah hanih
14 Tl'izi daba adigi naki'di neidestset'; bit dats'i nislih'
nezna'dingo, ado tPizi-kah' dolet.
65
32: 21 HODE'ZIZ 33: 4
21 A'kohgo adonii'igi ha- hol'ne', nanoskahh. Ako
lanjin' danerkad ako hoh adi'nid, Haat'i'sah' biniyeh
:
ei onerigi t'a akwe'e bii ji- si'zi' bi' naidil'kidt ? Ako

nezje. akwe'e hak'i sodolzihd.
22 H Ado t'a ei bitFe niz'df 30 Ako Je'kab akwe'e haz-
na go hwe asdzan t'a'ia das- a'nigi Penai'el hodi'nid, God
diez, in'dah asdzan a'nal'a'i t'a bih bininjih' yittsahh hi-
t'aa'la*, in'dah haye'keh lats'- dih se inah t'a yidzih, ei'-
adahigi atdo', ado Jekab ha banh.
nan'detin go'na hana31 Ako Penu'el bitis jiyago
niji'-
kai. jo'honaai hayah', ako hak'ai
23 Ako _ dahidiezgo bi'ni beh adiz'neshodt.
bik'ehgo toh tsena a'dahi- 32 Di' binina Iz'rel ba'alci-
neskad, ado yit'in'igi t'aaltso ni di'jihgo ak'ai holdzis'igi
tse na a'yilah. ats'it ahan nildo' igi do dei-
24 Je'kab t'a adi t'a- yah' dah halah, Je'kab bi-
Ako :
sa'hadi yida ako akwe e k'ai holdzis'igi ats'it bizdel-

;
hayilkanjm' dineh bil na- cit'go ahan nildoh, ei'banh.

ahiz'neztah.
25 Ako dineh yeni' do hak'- WOLTA'I 33.
ehdo'dle at'e'go bil beho'- 1 Ado Je'kab dasdigal'go

zingo hak'ai' holdzis'igi yi'- jideih', hit'eh jo'akon, I'saw
delcit: ako Je'kab hak'- adeh dineh din'di nezna'-
ai hawodt, bil na'ahiz'nez- dingo yil yinet'. Ako alcini
tango. yeni' alts'a-ji'nilgoLi'ah la'
26 Ado azdi'nid, Si'dicit, ye'ninil, in'dah Re'cel la'
hayilkafi ei'banh. Ako aho- ye'ninil, in'dah asdza'ni na-
di'nid, Do hidoscit at'e' dah, ki' a'nal'a i yeni' aldo' la' ye'-
sik'i sodi'nilzingo in'dah. ninil.
27 Ako ei ahodi'nid, Hasan' 2 Ako a'nal'a'i in'dah ba'-
yinilyeh? ako azdi'nid, Je'- da'alcini alahjih' ni'ninil, in'-
kab lahh'. dah Li'ah ado ba'alcini na-
28 Ako ahainih, Je'kab ^do bike go'ne', ado Re'cel in'dah
nanenilye dah do, hidih Iz'- Jo'zef ei ts'ide akedeh ni'ni-
rel yinilye' do: nat'ani t'a nil.
ake'egoigi nahalingo God 3 Ado bi'gah c'izniyago
bic'ih' nidzil, in'dah dineh ha'nai bazniyajih' tsosts'itdi
do', ako bik'eh-didlifih. ni'jih' bic'ih' ya a'dzidzah.
29 Ako Je'kab nahodel'- 4 Ako I'saw dahdilwodtgo
kidtgo adi'nid, Ni'zi' beh sil hadah niyah ado bizejiz'cit,
66
33: 5 HODE'ZIZ 33: 19
ako bizaz-not'anh : adot'a- 12 Ako adi'nid, Tin' hi'da-
ajilah ji'cah. didi'nel ako sih nihilahjih'
5 Ado dasdigaFgo asdza'ni yi'sal' dolel.
.in'dah alci'ni dziltsaii'go az- 13 Ako ei abizdi'nid, Bo'ho-
di'nid, Ei'san' Rai a'dat'inh nisni'hi bil beho'zin di alcini
bii yikahigi? Ako azdi'nid, dadit'o'di, in'dah alih dabi-
Alcini ni nal'a'i God jobae ya'zi daholon'go bil yisnel:
be'ininirigi a'dat'inh. ako t'a'la' aji'nigo tsinlgo bil
6 A'kohgo asdza'ni nidalVi di'neskadgo t'aat'e danineh.
baalcini yil alia'nijin' hac'in' 14 Na'noskanh bo'honisni'-
nikai'go ya a'dadzah. hi, bi'ni ni nal'a'i bilafijiiV
7 Ado Li'ah aldo' baalcini ni'ninah : ako silin in'dah
yil alia'nijin' hac'in' nikai'go sa'alcini t'a bik'eh'igo hazo'-
ya a'dadzah : ado bikljih' ogo yis'is do, bo'honisni'hi
Jo'zef in'dah Re'cel aldo' ba niyajih', Si'erdi.
aha'nijin' hac'in' nini'azgo 15 Ako I'saw adi'nid, Si'ni
ya a'dzah. sil nakai'igi la' nil ninisnil'.
8 Ako adi'nid, Ha'at'i'san' Ako azdi'nid, Ha'at'i'san' bi-
biniyeh ei t'oahayui sidah niyeh? t'ado biniye'hi dah,
dahineskad? Ado azdi'nid, nih t'o ant'eh, bi'ni bo'honis-
Di'di beh bo'hqnisni'hi ya'- ni'hi ya'at'eh'go santse'kes.
at'eh'go santse'kes dolel bi- 16 Ako in'dah I'saw t'a ei
niyeh. bijinh dahnadi'nah Si'ergo„
9 Ako I'saw adi'nid, Se ho- 17 Ako Je'kab nana'nah
lon'igi t'a ako'digo ni'sin si- Suk'kothjih', ako akwe'e bi
tsili; ei di'igi bi'ni t'a ni' le'. kin a'yilah, in'dah bilih ba-
10 Ako Je'kab azdi'nid, Do- gan ya' a'yilah : ei' binina
dah, na'noskanh, k'adt ya'- akwe'e Suk'koth hosye'.
at'eh santsi'nikesgo nik'i'ni- 18 TI Ado Je'kab dahnadi'-
yah, si'lak'edo nanlahigi bi'- nago Se'kem kin-halahigi
ni ni do: ninin yiltsan in'- hozoh'go nininah, ke'yah
dah God binih yiltsan sil Ke'nan biyi'gi Pe'dah-A'-
nahalin biniyeh, in'dah si- ramdeh na'nel'go; ako kin-
c'ih' nil ho'zoh. halahigi bi'gahgi bi nip'bal
11 Na'noskanh, si beh-ak'- nininil.
ihojidli'go nadet'anh'igi; ha- 19 Ako ke'yah la' hidzisni
lah, God sik'idzosdHd' ei' bi- ha nip'bal nizninil yehgi,
nina, in'dah se holon'igo t'a He'mar ba'alcini, Se'kem bi-
ako'digoni'sin, ei'bahh. Ado ze'e ba'ndzisnl, nezna'din
behozniltego in'dah dzinizih. beso bahh-azhn.
67
33: 20 HODE'ZIZ 34: 16
20 Ako akwe'e bika-na*- adi'nid, Siye' Se'kem biyi'di
inin'hi a'yilah, ako El-elo'hi- nitsi' t'ai'yisi yeh yi'dini-
Iz'rel yidi'nid. linh': na'nihoskanh banoi-
teh be asdzan dole!.
WOLTAl 34. 9 Nihitahgi ho'ni' hi'daoh-
1 Ado
Li'ah bic'e'e Dai'nah, heh', nihitsi' nihadahohnil',
Je'kab ba' jiscin neh ke'yah- ako nihi aldo* nihitsi' hi'da-
go atsi'keh yitahgo iyah. hidolah.
2 Ako Hi'vah dine'e He'- 10 Ako nihil ke'dahoht'ih'
mar, ke'yah bmant'a'i biye' do, ado ke'yah bika t'a nihi
Se' kem, t'a ake'ego nat'ani dano'singo ke'dahoht'ih do,
holtsanh ado nahodiltin'go in'dah hi'daiyolnih' do, ado
hoi neztez, ako hol'con*. ke'yah la beh-nihi-daholnih'
3 Ako hayfdi Je'kab bitsi' dole!.
Dai'nah do bizdocit at'e' dah, 11 Ado Se'kem ei hazee
ako c'ikenh ayoajo ni'go ha- in'dah halakei ayidi'nid, Ya*-
zoo-go k'ezndzin'go bic'in' at'ehgo santsi'dakesgo ado
yajit'ti'. . t'a a'dasidohnin'igi niha
4 Ako Se'kem bize'e He'- deslel
mar yic'in' hadzlgo adi'nid, 12 T'a a'dasidohnid'go
'
Di c'ikenh sa na'dilteh se a zahh t'oahayuigo hidih t'a

asdzan dolet. akoh'go niha desnit, ako di
5 Ado Je'kab dineh ha- t'eyah c'ikenh sadadoltetgo
ei
tsi' Da'inah yiyil'cofigo ji'- se asdzan dolel.
ni : ako biye'keh ei halgaidi .13 Ako Je'kab dabiye' ei
halin nideinilkad ako Je'- Se'kem in'dah bize e He'mar
:
kab do yent'in' dah, ninahas- yidadileh'go adeyidi'nid, da-

kaigo in'dah. bidezi' Dai'nah jit'coh'go bi-
6 Ado Se'kem bize'e He'- nina.
mar dahdiyago Je'kab yic'- 14 Ado adayidi'nid, Di do
in* iyah yididol'kilgo. a'daolneh at e' dah, do-bahh-
7 Ado Je'kab biye'keh dana'hinesgiz'igi nihidezi do
yi'nigo halgaiden ninahas- badaoltel at'e' dah ei beh :
kai ako dineh yanhdabi'ni do da'nidlih'go a'dadidilnil'.

:
ado t'ai'yisi do bil dahaldin' 15 Nidih di t'eyah binina,

dah, Iz'rel dine'e bitahgi nihi adanit'eh'igi adanoht'-
bahhigi a'dzidzah, Je'kab e'go in'dah: dineh danolin'-
bitsi' bit jineztez lanh' igi t'aanol'tso nihahh hi'da-
akot e do a'donit dah nit'eh. hinesgiz'go;
8 Ako He'mar idel'kidtgo 16 A'kohgo in'dah danihi-
68
34: 17 HODE'ZIZ 34: 30
tsi'keh niHa dahidrnil, ado sp, da' dos danihi' dah do?
niRi aldo* daniRitsi'keh ni'- Ha isan' ako'dadi nil ako ni-
dahididlah', ako nihil ke'- hil ke'dahat'ih' dolel.
dahwit'in'go t'ala'i dine e da- 24. Ako He'mar in'dah bi-
didleh ye' Se'kem di kin-hal ahigi bi
17 Nidih ako anh-naliinit- c'eatingi alnaadat'in'igi t'a-
gis danihi di nin'igi do da- altso dabidits'a' ; in'dah di-
nosingo, ako niRitsi' bil yo*- neh t'aaltso bahh hi'dahi-
ahidinet. nesgiz, di kin-hal ahigi bi c'e-
18 Tf Ako dabizadigi ei He'- atingi alna'adat'in'igi t'aal-
mar bil ya'at'eh, in'dah He'- tso.
mar biye' Se'kem aldo'. 25 Ako'dzado ta yiskahgo
19 Ako tsilkenh yeni' t'a t'ah ha da nezgai'go Si'mian
a'ko bil ya'at'eh, Je'kab bitsi' in'dah Li'vai, Je'kab biye'-
t'ai'yisi bil ya'at'ehgo ei' bi- keh, Dai'nah bi'nai, t'a al'ah
nina: ado haze'e ba'alcini bi- bi diltlis' dahiditahgo t'a
tahgi t'a hoh t'eyah dineh na'nit'in neh' kin-halahidi
k'ehez'don nagai' ji'linh. ni azgo dineh yeni' t'aaltso
20 Ako He'mar in'dah ha- nestsed.
ye' Se'kem bilgo dabi kin- 26 Ado He'mar in'dah biye'
hal'ahigi c'eatingi nizniaz, Se'kem diltlis beh dayi'gah,
ako bi kin-halahigi dineh yil ako Se'kem bagan'do Dai'-
yandast'ihdgo azdi'nid, nah yil c'inakai.
21 Di dineh ya'adat'eh; ei' 27 Ako naztsed yeni' Je'-
binina bini ke'yah biyi' ke'- kab biye'keh yeikai'go, kin-
dahat'ihh, in'dah biyi gi hi'- halahigi bi nalye'i yeni'
dailnih ;
jo'akon, ke'yah t'a deisnah, dabidezi' dajil'coh'-
bi'lah nerahh ;nihi'ni dabi- go ei' binina.
tsi'keh hi'dahididlahgo, nihe 28 Ako dabi dibe yeni',_ado
asdzah dadolel, in'dah nihi dabi begasi, ado dabi teli,
do' nihitsi'keh badahinil' in'dah kin-halahigi biyi' ho-
dolel. loh yeni', ado halgaigi daho-
22 Di t'eyah binina nihil loh yeni' hi'deyizla.
ke'dahat'ih' do, ako t'ala'i di- 29 In'dah bi beso yeni'
ne'e dadidlelp dineh danidli'- t'aaltso, ado bada'alcini yeni'
ni t'aaniltso nihahh hi'dahi- t'aaltso, ado bidaasdza'ni ye-
nesgiz'go, bih adat'eh'igi at'- ni', na'nil biniyeh dahdei-
e'go. diez, in'dah kin biyi' holoh
23 Da' bi begasi in'dah dei- yeni' t'aaltso.
t'in'igi, in'dah dabilin t'aalt- 30 Ako Je'kab adi'nid Si-
69
34: 31 HODE'ZIZ 35: 11
mian in'dah Li'vai yic'in', nohh yizcihh', ei Se'kem bi'-
Sik'ijin' holcin go binina ke'- gahgi.
yah bi ke'dahat'in'igi t'ai'yi-5 Ado dahnadazdinah: ako
si dasidzozia, Ke'nan dine e ei dahanago kin-hadas ahigi
in'dah Pi'rez dinee bitahgi: (God) bildahoye'go a'yilah,
ako t'a doko'nilt'e'hi, ako bih ako Je'kab biye'keh t'ado yi-
t'eyah nihic'in' a'la aliido- c'ih' dadezba dah.
dlirgo ni'daniliidottsil ako 6 Ako Je'kab ei Luzdi jini-
;
sih in'dah sa'alcini bil a'diyah, ei Ke'nan ke'yah biyi*

dinl (t'a ei Be'thel holyeh) hoh
31 Ako adadi'nid, Da' nihi- in'dah dineh bil hijikai'igi
dezi kin-ya-sizi'ni nahaUngo t'aaltso.
a'jiiaigis ya'at'eh? 7 Ako akwe'e bika-na'inih'-
hi a'jilah, ako ei haz'an'igi
WOLTAl 35. El-Bethel yeh ho'zi', halah,
1 Ado God ei Je'kab ayidi'- God akwe'e bik'i-ho*lihd'go
nid, Ast'e-adilnehgo Be'thel- ei'bahh, ha'nai bits'ah yo-
go dineh, ako adi kenahot'- ajolwodt yehdah.
ihh: ako akwe'e God bic'ih' 8 Ako De'borah, ei Rebe'-
bika-na'inih'hi adihl, ni'nai kah bine'sahh' yeni' daz-
I'saw bits'ah yo'inilwodtgo tsahh, ako Be'thel biya'igi
naniyah hahdah. ce'c'il biyagi leh bidoltihh:
2 A'kohgo Je'kab, ba'alcini ako akwe'e Al'len-bakuth
in'dah yil nakai'igi t'aaltso hosye'.
ayidi'nid, Dinescin dagod 9 If Ako Je'kab ei Pedan-
nihitahgi holon'igi yo'ada- a'ramdeh c'ina'nago God
holtl'id ado cin nihanh a'dabik'i-na'ho'lihd ado bik'i so-
dingo a'dadolne', in'dah da- dolzin.
nihi e ta' bih hi'dakai. 10 Ako God ahodi'nid, Je'-
3 Ako tin* ast'e-adadidil- kab ei ni'zi': Je'kab do na-
nit'go Be'thel go'deg di nel, nenilye' dah do, hjdih Iz'rel
ako adi God bic'ih' bika-na'- yinilye' do, ado Iz'rel yeh
inih'hi adeslil, sahhdahoa'- ho'zi'.
dah sic'ih' hadzi yeni' in'dah 11 Ako God ahodi'nid, God-
t'a di'sahigo saahalyani. T'aaltso-Yinel'ani nislihh
4 Ako dinescin dagod hi- nas dahinolcih in'dah k'eah-
dajijah^ yeni' t'aaltso Je'kab dolzis la' dine'e in'dah lah'i
;
badadziznil, in'dah jagana- al'ah dadine'e nits'ahdo ho-

ahi haja bigadaz*ah yeni'; dolel, in'dah nits'ahdo hida-
ako ei Je'kab ce'c'il biyagi t'ani c'ihidokah.
70
35: 12 HODE'ZIZ 35: 29
12 Ako ke'yah E'braham I'der, kin nine'zi bilahdi ho
in'dah Ai'zik badinian yenf nip'bal nizninil.
ei nadides'al, in'dah nikljin* 22 Ako ako'dza Iz'rel ei
na alcini nas da hilcih'igi al'- ke'yah biyi'gi ke'hat'in yeh-
do' badides'al. dah, Ru'ben dahdiyago Bil'-
13 Ako God hac'in' yalti' hah_ haze'e baake' la* bil ji-
yendo de'go hats'an dahna- neztez, ako ei Iz'rel yiyl'ni.
didzah. A'kohgo k'adt Je'kab biye'-
14 Ado Je'kab tseh ayi'tsih keh nakits'adah.
God bic'in' yalti* yefigi ako 23 Li'ah biyazkeh, Je'kab
na'hani yidlan'ig-i bik'i ya- atse' ba' yizci'ni ei Ru'ben
dzizid', in'dah tlah bik'i ya- ado Si'mian ado Li'vai ado
dzizid. Ju'dah ado Is'sakar in'dah
15 Ako haz'an'igi, God bi- Ze'bulan;
c'in' yalti* yengi, Je'kab ei 24 Re'cel biyazkeh ei Jo'zef
Be'thel yeh ho'zi'. in'dah Ben'jamin;
16 y Ado Be'theldo dahna- 25 Ado Re'cel bi naVa'i
dadi nah ako I'frath t'a ayi- Bil'hah biyazkeh ei Dan in'-
di hadzih'go Re'cel awe bi'- dah Naf talai.
dinago t'ai'yisi bic'in' na- 26 Ado Li'ah bi nal'a'i Zil'-
hwisna. pah biyazkeh ei Ged in'dah
17 Ado ako'dzago t'ai'yisi A'ser: di'di Je'kab biye'keh
bic'in' nahwi'nago asdza'ni a'dat'eh, Pedan-a'ramgi ba'
acih'-yaahalyani ahodi'nid, nihezcinh.
T'ado nit hoye'e la' niyaz 27 Ako Je'kab ei bize'e Ai'-
hazlin'. zik yaniyah Mam'ridi, Ar'-
18 Tf Ado ako'dzago beh ji- bah kin-hal'ahidi, t'a akwe'e
nani yeni' hwi halyedgo yi'- Hi'bran holyeh', E'braham
zih Beno'nai beh hoji'zi' in'dah Ai'zik t'o atsed ke'-
ako bize'e ei Ben'jamin bi- hat'in nit'eh yen'gi.
di'nid. 28 11 Ako Ai'zik bidiskan'-
19 Ako Re'cel daztsanh T- do nezna'din do'ba'an tse-
frathgo atinigi bi'gahgi leh bi'din bi na'hai.
bidoltinh, t'a akwe'e Beth'- 29 Ako Ai'zik ho nilc'ih
lihem holyeh. hwi sizin yeni' hwi halwodt-
20 Ako Je'kab jisca bikagi go dadziztsanh', ako hak'ei
tseh yeidini'sin: ei Re'cel bi yeni' ahikahgo ajiyah, lanh
jisca bi tseh-yadi'nilzin at'eh hwiskan'go hadzistih ako :
di'jingo. ^ haye' I'saw in'dah Je'kab

21 Ado Iz'rel nana nah ako leholtihh.
71
36: 1 HODE'ZIZ 36: 17
WOLTAl daolyeh nifen, E'lifaz, ei
36.
^
.
1 Ako di'di I'saw ba alci'ni I'saw be asdzan E'dah biyaz,

nas dahilcih'igi a'dat'eh (ta Ru'el ei I'saw be asdzan
ei I'dam at'eh.) Ba'simath biyaz.
2 Tsaw ei Ke'nan dine'e 11 Ado E'hfaz biye'keh ei
bitsi'keh baakei' a'yilah Ti'man ado O'mer ado Zi'-
Heth dinee I'lan ei bitsi* foh ado Ge'tam ado Ki'naz.
E'dah, in'dah Oholibe'mah, 12 Ako Tim'nah ei I'saw
E'nah bic'e'e, t'a ei Zi'bian biye* E'lifaz baakei' la' ji-
bit§i' Hi'vt dine*e. lihh'; ako A'malek ei E'hfaz
3 In'dah Is'mel bitsi' Ba'siba' yizcinh di'di E'dah bi- :
math, ei. Nibe'ath bidezi'. yazkeh, I'saw be asdzan.

4 Ako E'dah yisci'ni ei E'li- 13 Ako di'di Ru'el biye'-
faz, Tsaw bah, in'dah Ba' sikeh, Ne'hath ado Zi'rah ado
math yisci'ni ei Ru'el; Sam'mah in'dah Miz'zah
5 In'dah Ohohbe'mah nidi'di Ba'simath biyazkeh,
yisci'ni ei Ji'us ado Je'lam I'saw be asdzan.
ado Ko'rah di'di I'saw bi- 14 Ako di'di Oholibe'mah
:
ye'keh a'dat'eh, Ke'nan ke'- biyazkeh, E'nah bic'e e, Zi'-

yah biyi' ba' nehezcihh. bian bitsi' I'saw be asdzan :
6 Ado I'saw baakei' in'dah Ji'us ado Je'lam ado Ko'rah,

biye'keh, in'dah bitsi'keh, di'di I'saw ba'nijiscinh'.
in'dah bil nijikai'igi t'aattso 15 Tf Di'di I'saw biye'keh
Ke'nan ke'yah biyi'di hwe nidat'ani: I'saw atse ba' yiz-
hazlinlgi ako hatsi'li Je'- cin'igi ei E'hfaz biye'keh
; .
kab bits'ah nanala ke'yahgo nat'ani Ti'man ado Omer

dasdinah. ado Zi'foh ado Ki'naz,
7 Jit'inigi t'oahayuigo bini- 16 Ado Ko'rah ado Ge'tam
na, t'a'ta' ke'hojit'in' dolel in'dah A'malek: di'di nidat'-
yeni' do bohonedzan'dah ani E'lifaz bits'ahdo hazlin,
ado ke'yah bi de'eyo'ni da- ke'yah I'damdi, di'di E'dah
jihn'igi ha'Hn do bi'gah dah biyazkeh a'dat'eh.
ei binina. 17 In'dah di'di Ru'el biye'-
8 Ako I'saw dzit Si'erdi keh, I'saw biye' nat'ani :
ke'hat'ihh I'saw t'a ei I'- Ne'hath

; ado Zi'rah ado
dam at'eh. Sam'mah ado Miz'zah: di'di
9 Tl Di'di I'saw ba'alcini nas nidat'ani Ru'el bits'ahdo
dahilcih'igi, I'dam dine'e bi- hazlin', ke'yah I'damdi di'di ;
zee, dzil Si'erdiigi: Ba'simath biyazkeh I'saw

10 Ako I'saw biye'keh ko'- be asdzan.
72
36: 18 flODE'ZIZ 36: 36
18 In'dah ei Oholibe'mah 27 In'dah I'zer ba'alci'ni ei
biyazkeh, Tsaw be asdzari : di'di, Bil'han ado Ze'avan
nat'ani Ji'us ado Je'lam in'- in'dah E'kan.
dah Ko'rah di'di fiidat'ani 28 In'dah Di'san ba'alci'ni
:
OhoKbe'mah bits'ando haz- ei di, Uz in'dah E'ran.

lin, E'nah bic'e e, Tsaw be 29 Di'di hidat'ani Hor di-
asdzan. ne'e bits'ando hazlih': nat'-
19 Tsaw t'a ei Tdam, di'di ani Lo'tan ado So'bal, ado
biye'keh a'dat'inh in'dah Zi'bian, ado E'nah,
bindat'ani. 30 Ado Di'son, ado I'zer,
20 H Di'di Si'er ei Hor dine'e ado Di'san di'di hidat'ani
:
biye'keh, ke'yah yiyi gi ke'- Hor dine e bits'ando hazlih',

dahat'in'igi : Lo'tan ado So'- bindant'a'i dabitahgi, Si'er
bal ado Zi'bian in'dah E'nah, ke'yahgi.
21 Ado Di'son ado I'zer in'- 31 Tf Ako di'di nat'ani hi-
dah Di'san di'di hidat'ani dant'ah hit'eh, t'ahdo Iz'rel
:
Hor dine'e bits'ando hazHn', baalci'ni binant'a'i haleh

Si'er ba'alci'ni, ke'yah •
I'- yehdah.
damdi. 32 In'dah Bi'or biye' Bi'lah
22 In'dah Lo'tan ba'alci'ni ei I'damgi nant'ah hit'eh
ei Ho'rai in'dah Hi'man in'dah bi kin-hala hit'ehigi
ado Lo'tan bilah' ei Tim'nah. ei Dinhe'bah holyeh'.
23. In'dah di'di ei So'bel 33 Ako Bi'lah daztsah'go
baalci'ni: Al'ven ado Mane'- Zi'rah biye' Jo'bab, Boz'rah-
hath ado I'bel ado Si'fu in'- deh dzizin negi ninant'ah
dah O'nam. hit'eh.
24 In'dah Zi'bian ei di'di 34 Ako Jo'bab daztsah'go
baalci'ni, Ai'ah in'dah E'- Hu'sam, Ti'man dine'e bi
nah ; di E'nah halgai do- ke'yahdo dzizin negi ninant'-
naadah'igo bize'e Zi'bian bi ah hit'eh.
teh nenilkad'go to'-sedoh 35 Ako Hu'sam daztsah'go
ha'Hh'go yik'iniyah yeni' at'- Bi'dad biye' He'dad, Mo'ab
ihh. halgai'gi Mi'dian dine'e nes-
25 In'dah E'nah ei di'di tsed yeni', dzizin negi ni-
ba'alci'ni, Di'son in'dah Oho- nant'ah hit'eh: ako bi kin-
hbe'mah, E'nah bitsi'. hala hit'ehigi ei E'vith hol-
26 In'dah Di'son ei di'di yeh'.
ba alci'ni, Hem'dan ado Es'- 36 Ako He'dad daztsah'go
ban, ado Ith'ran in'dah Ci'- Mazri'kahdo Sam'lah dzizin
ran. negi ninant'ah hit'eh.
73
36: 37 HODE'ZIZ 37: 8
37 Ako Sam'lah daztsan'go dahilcih'igi ba hane'. Jo'zef
Riho'both, toh-nf li'ni bi'gah- tsosts'its'adah bi na'haigo
do, Se'el, dzizin negi ninant'- bi'naikeh yit nidanitkad,
ah nit'en. ako haze'e baakei Bil'hah
38 Ako Se'el daztsan'go in'dah Zil'pah biyazkeh, aski
Ak'bor biye' Belhe'nan dzi- ji*lih'go bil tazdikah : ako
zin negi ninant'ah nit'en. banhigi adajit'ih'go Jo'zef ei
39 Ako Ak'bor biye' Bel- bize'e yeh yit halne'.
he'nan daztsan'go He'dar 3 Ako Iz'rel ta* ha atciniigi
dzizin negi ninant'ah nit'en: bilahgo Jo'zef t'eyah ayo'-
ako bi kinhal a nit'enigi ei ajonih, halah, hadzistihgo
Pe'yu holyeh' in'dah be as- ha' yizcihh ei' binina: ako e
;
dzan Mehe'tabel yolye nit'- al'an adat'el'go beh likiz'go

en, Me'tred bi c'e'e, Me'zi- ba' ajilah.
hab bitsi'. 4 Ako ha'naikeh haze'e
40 Tf Ako nidat'ani I'saw ha'naikeh t'aaltso bilahgo
bits'ando hazlin'l ei di'di da- ahoni'go bit be'dahozin'go,
bi'zi' nit'en, dabi' dine e bik'- ako dahodzosta, ado do ya
ehgo, in'dah dabi ke'yah at'ehgo hac'in' hadaodzih
bik'ehgo, in'dah dabi'zi' bik'- at'e' dah.
ehgo: ei nat'ani Tim'nah, 5 If Ako Jo'zef nidzizyel'go
ado Al'vah, ado Ji'theth, ha'naikeh beh bit hojol'ne':
41 Ado Ohohbe'mah, ado ako t'a yo'wehigo nadahod-
riah, ado Pi'non, zosta.
42 Ado Ki'naz, ado Ti'man, 6 Ako abizdi'nid, Ni'dani-
ado Mib'sah, dai'sotts'an, beh ne-
hoskan
43 Ado Mag'dil, ado Ai'- se'yeligi beh nihit hodes-
ram di'di nat'ani dani'Hn nih:.
:
nit'en, I'damgi ke'dahat'ih'- 7 Ei'di jo'akon, da'ak'ehden

go, in'dah ke'yah beh bida- tl'oh-nadah bida'itl'ogo, jo'-
holnih'go dabik'ehgo. Di akon, si besetl'oh yeni' nidi'-
I'saw at'inh, dine'e zago iah
I'dam ako jo'akon, nihi
;
bize'e. bida'sotl'oh yeni' binago ni-

heskai'go si besetl'on yeni'
WOLTAl 37. yic'in' ya a'dadza.
1 Ako Je'kab ke'yah biyi' 8 Ako ha'naikeh adahodi'-
ke'hojit'inigi ei Ke'nan, t'a nid, Da' t'asani nihi nant'a
ei biyi' haze e de'eyo'ni nido ? Ado da' t'asani nihe
Hh'go ke'hat'ih nit'en. a'dihwinilnih' do ? Ado ako
2 Di'di Je'kab ba'alcini nas nidzizyel'igi in'dah hazadigi
74
37: 9 HODE'ZIZ 37: 25
binina t'a yo'wehigo nada- hanistah, na'noskahh sit hol-
hodzosla. ne' hadi nida'nitkad?
9 Ako tahgo ninadzizyergo 17 Ako dineh yeni' adi'nid,
ha'naikeh beh bil nahojol- Kodo lahh dahdadinani'
ne go hadzodzi, Jo'akon, la ako Do'thango di'net danigo
ninaneise'yel ado jo'akon, dise'ts'afi. Ado Jo'zef ha'-
;
jo'honaai in'dah tl'ehonaai, naikeh bike dahnaz'didzago

in'dah son' lats'adahgo sic'in' Do'thandi bik'iz-niyah.
ya a'dadza. 18 Tf Ako t'ah ni'zadeh da-
10 Ako haze'e in'dah ha'- holtsah'go, in'dah t'ahdo ba-
naikeh beh bit hojolne', ako jigahgo, dahodiyilyet', dani-
haze e hodestehgo ahodi'nid, go ho dahodez ahh.
Haat'i'san' bit sin bena'ini- 19 Ako adahido'nid, Jo'-
yel? Da' si'is ado nimah akon, adeh nayiye'ti yigat'.
in'dah ni'naikeh, da' t'asani 20 Ako hak'go, k'adt da-
nic'ih' ni'jih' ya a'ndet'ifih' hodiyilyel'go aah go'ya a'da-
dolet? hodiyilgahl', ako naldlosi
11 Ako di binina ha'naikeh bahhigi adat'eh'igi ta' holgal
dahodzosta hidih; haze'e lahh', dadidi'nit: ado hidziz-
t'eyah t'o yantse'kes. yel yeni' nihil be'dahodoziht
12 If Ako ha'naikeh haha'at'i hidodlet.
ze'e bilin Se'kemgo a'denes- 21 Ako Ru'ben yidizts'ahgo
kad; hac'ahh iyago adi'nid, Do
13 Ako Iz'rel ei Jo'zef ayi- dadiyilyel' dah.
di'nid, Da' dos ni'naikeh Se'- 22 Ako Ru'ben adayidi'nid.
kemdi nida'nitkad dah ? Do bi dit dadoltrit dah; t'o
Hak'go, ako bic'in' nides at. aah go'ya a'dahothan, ke'-
Ako adi'nid, Kwe'e se'zihh. yah do-naadah'idi, ako do
14 Ako abizdi'nid, Akoh a'dadidolnii' dah: dabi'lak'-
dinat ni'naikeh di'nil'iht, ya'- edo yisda'-destel in'dah bi-
ate'go dats'i nakai, in'dah ze'e dah yanina'dodat dzini'-
dibeh ado adeh hane' san-
; zingo.
di'al. A'kohgo Hi'bran ho'- 23 Ako ako'dzago Jo'zef
hiteldo dahozdit*a'go Se'- ha'naikeh bazniyago, Jo'zef
kemdi jiniyah. ha 6 al'ah adat'elgo beh tikiz
15 Ako dineh hak'i- yeni' hadeidittsoz.
le'i
niyago jo'akon, halgaigi c'eh 24 Ako hidahodittih'go aah
nazintah ako ahodi'nidgo go'ya a'dahwishan, aah go'-
:
anih, Ha'at'i'sah' hantah? ya to at'dingo.

16 Ado azdi'nid, Si'naikeh 25 T[ Ako di'nezbingo a'da'-
75
37: 26 HODE'ZIZ 38: 5
niyan ako hadadzizgargo niye* bi 6 yeni' dats'i at'eh,
:
dazdein', nit'en jo'akon, Is'- doda dats'i?

mel dine'e Gi'liadden yinel, 33 Ako bil be'hozihgo adi'-
bilin bigan-daask'itigi yeh nid, Joh, siye* bi e yeni' at'-
likan-dahalci'ni, ado aze, in'- eh; naldlosi banhigiat'eh'igi
dah jeh (bic'in* do adildzit'- bol'gal sa'sin t'aani Jo'zef;
igi dah) dayi'ye Tjiptgo. yeni' nibidisdonz lahh'.

26 Ako Judah ei bik'iso 34 Ako Je'kab bi e yeni'
ayidi'nid, NiRitsi'li dasel- ak'iniyisdonz'go tl'oh-yisbiz
yin'go in'dah bi dit ni'da- hatl'ajin' bik'idzizti', ako ha-
del'in'gosan' ha'at'i nilie da- ye' banho'nigo lan'i yiskahh.
hodolel? 35 Ado haye'keh t'aaltso
27 Hak'go ye, Is'mel in'dah hatsi'keh t'aaltso ha-
lih'
dinee bic'in' ni'dahodiyil- dahaskai hadahoilni' do bi-
nih', ako t'ado hadah dadil- niyeh; ako hadabijolnih'igi
nil' dah; niRitsi'li jilinh ei'- doyini'zingo adi'nid, Siye'
banh, in'dah nihitsin' at'eh. bahsi'ni ako bike le'yi' go'ya
Ako bik'iso bit t'a a'dakoh. de'sal akot'e'go haze'e ha
;
28 Ako Mi'dian dine e nal- yi'cah.

ye'hi nayilni'hi hwi'gahgo 36 Ako Mi'dian dine'e I'ji-
deznago Jo'zef^ aahden ha- ptdi ni'dahwisni', Fero bi sa-
dadzizlo', ako Is'mel dine'e lago bi nant'a'i Pa'tifar bic'-
bic'in' Jo'zef nahodiznigo m
beso nadin hanh-azhh'. Ako
Jo'zef rjiptdi bit na"i nah. WOLTA'I 38.
29 If Ako Ru'ben aandi ni- 1 Ado ako'dzago Tdah Ju-
dzidzah ako jo'akon, Jo'zef dah, bik'iso yits'ah dahdiya-
yeni' aan go'ne' at'din ako go, Adul'lam dine'e la' yani-
;
ha e ySni' akindzisdohz. yah, Hai'rah yolye le'i.

30 Ado hak'iso ba nadzi- 2 Ako Judah akwe'e Su'ah,
dzago ayidi'nid, Aski yeni, Ke'nan dineh le'i bitsi' yi-
at'din, ako si'sah* hajide- yiltsanh ako neidiltin'go
;
sal? yah' iyah.

yil
31 Ako tFizi-yazi dayishin'- 3 Ako i'niltsandgo aski yis-
go Jo'zef bi e yeni* tl'izi bi cihh; ako ei Er beh ji'zi'.
dil ye'deistsoz; 4 Ado ana'niltsahdgo aski
32 Ako e afah adat'el'go naneiscihh, ako ei O'nan beh
beh likiz' yeni' bize e yades- ji'zi':
tsoz'go adanih, Di'di hi'da- 5 Ado ana'niltsandgo aski
diltsoz k'adt nil be'hozin' naneiscinh, ako ei Si'lah beh
:
76
38: 6 HODE'ZIZ 38: 19
ji'zf ako Ce'zibgi ba' ajis-13 Ako Te'mar bit ho'ne go
cinh. abi'donid, Jo'akon, bizaad
6 Ako Judah atse ba' yiz- nili'ni Tim'nahgo bilih tai-
cin'igi Te'mar yolye le'i be didogis' go deiyah.
asdzan dolelgo ya ne'dittinh. 14 Ako a-hastin-datsahgo-
7 Ako Judah atse ba' yiz- e'igi yeni' hazdi nil'go anih-
cin'igi ei Er yolyeh'igi Jiho'- bik'inaltihigi hanih bik'i-
vah yinal banhigiat'eh, ako dzisti*, in'dah e nana'la* bih
Jiho'vah bisRin. jiyah, ako Tim'nahgo alin
8 Ako Judah ei O'nan ayi- bahhgi tl'odi dzinesdah; Si'-
di'nid, Nf nai be asdzan ye- lah neyah'go t'ahdo ha' yil-
ni' bit yah aninago ba'iyeh, tehgo joih'go binina ajit'-
ako ni'nai yeni* baatcini ho- ihh.
dolel. 15 Ako Judah hottsah'go
9 Ako O'nan atcini do ho' atjit'ni at'ihhhonih halah, ;
dah doleligi hot beho'zingo, hanih bik'eesti go, ei'bahh.

ako ako'dzago ha'nai yeni' 16 Ado atin bigahgi dziz-
be asdzan bit jiztezgo t'a dago_ hazniyago ako azdi'-
a'hodzajih' silih t'a akoji- nid, Tin*, na'noskahh nit yah
neh'go ajit'ihh, ha'nai yeni' ade'sat haza ad at'e'go do
:
atcini ba' azdoht'igi do dzi- hot beho'zindahgo azdi'nid.

ni'zin dahgo binina. Ako Te'mar adi'nid, Ha at'-
10 Ako Jiho'vah i'sah' sa adilet'go bik'eh sit
ajit'ihd'igi
do bit ya at'eh' dahgo binina yah adinat.
atdo* nahwishih'. 17 Ado azdi'nid, Nanil
11 A'kohgo Judah bizaad k'adt adeh tl'izi yazi nedot-
Te'mar ayidi'nid, Bi'ni ni tet. Ako Te'mar adi'nid,
hastin at'dingo nize'e ba- Ha at'i'hi-dah sanile ei sayil-
gan'di sindah, siye' Si'lah tih'jih'?
dineh sihh'jih'; ei sin hoh' 18 Ako azdi'nid, Ha'at'i'sah*
dats'i atdo' dazdotsal, ha'nai- nadestel? Ako adi'nid, Ni
keh giat'e'go dzini'zingo. yostsah', ado ni latsi'ni in'-
Ako Te'mar haze'e bagan'di dah ni gis ni'lak'e sitan'-
ei
ke'hojit'inh. igi. Ako ei haininil, t'a ako
12 H Ako nas
holzis'go Suah hot yah iyah, ako ba' iz'nil-
Judah be asdzan daz- tsahd.
bitsi',
tsahh ako Judah haosni'go 19 Ado
; nizdi na'go dahniz'-
Tim'nahdi, bihh taidiges'go didzah, ado hazdi j a, ado
iyah, bih in'dah bik'is Hai'- ahastin-datsahgo-elgi bih
rah, AduI'lam dineh. hi'dzodzah.
77
38: 20 HODE'ZIZ 39: 4
20 Ako Judah Si'lah t'ado baniltih dah ei'-
tl'izi ya'zi
ha'altinh, hac'oni Adul'lain bahh. Ako t'ado hoi bena-
dineh ha ayil'tinh, ha' hi'do'- hosdzin'dah.
nilgo hit'en t'ado bik'iz-ni-
: 27 Ado ako'dzago awe ho-
ya dah. dolel ba'holzizgo, jo'akon,
21 A'kohgo dineh akwe'e naki' hwisc'idt biyi'di lahh'.
ke'dahat'in'igi naizdil'kidt, 28 Ado ako'dzago awe
Hajih'sah* aljil'ni Ine'imdi, hwenahgo la bi'la ye'ha-
atin bahhgi sida yeni'? Ako dolcit ako asdzah acih-ya- :
adadi'nid, Kwe'e aljil'ni do ahalyani ha'latsin go'na tl'ol

naga dah. lici'igi yeh yeeztl'ohh, Di
22 Ako Judah bandzidzago atse hatliz, ni'go.
azdi'nid, C'eh hanelah, ado 29 Ado ako'dzago fan an'-
dineh akwe e ke'dahat'in'igi dolcitgo, jo'akon, bi'nai ha-
aldo', Kwe*e aljil'ni do naga tliz: ako azdi'nid, Haat'e'go-
dah, danih. sah* haintliz? Di indzaigi
23 Ado Judah adi'nid, Ho'- nik'ijih' dolel: ei' binina Fe-
nj' t'a hoh bajigah ako do rez dzosye'.
baya'danidzin dah do: jo'a- 30 Ado bik'ijih ei hatsi'li
kon di tl'izi ya'zi c'eh nisi- hatliz, ako tl'ol lici'igi bi'la-
niltihh, ako t'ado bik'i-niya tsin nazt'i' yeni': ado ei Za'-
dah. ra yosye*.
24 If Ako ako'dza do'bi-
k'ijih* ta hi'dezitgo Judah WOLTAl 39.
beh bil ho'ne', Te'mar ni- 1 Ako Jo'zef ei I'jiptdi bil
zaad aljil'ni silin yeni' ado il'de: ado Pa'tifar, Fero bi
;
jo'akon, ajil beh iz'niltsand. salago bi nant'a'i Is'mel di-

Ako Judah adi'nid, Aden nee bi'lak'edo nahwism, ei
bil c'inohkah ako azdido- a'kwi hoi yi'kai.
k'ahl. 2 Ako Jiho'vah ei Jo'zef
25 Ako yaahalyahh, ado do hac'ih*
bil c'ijikaigo biza'ad
ji'li'ni bic'ih' ijil'ago ajinih, nahwina dah; ado binant'a'i
Dineh ba i'nistsahdigi di ei I'jipt dineh bagan go'ne' na-
bih : ado azdi'nid, Na'nos- ga hit'en.
kahh, ni' nil'ihh di yostsah 3 Ako Jiho'vah hoi naasgo
in'dah latsi'ni in'dah gis ha nant'ai yiyiltsahh, ado
hai'san bih? at'in'igi t'aaltso yaat'eh'go
26 Ako Judah ei ho'go hoi a'yolil.
beho'zingo azdi'nid, Bih si- 4 Ako Jo'zef bil ya'ajit'eh-
gahago ba'at'e' at'din; Siye* go banjil'a' nit'en : ado ba-
78
39: 5 HODE'ZIZ 39: 19
gan baahojilyango a'holah, gahgo dinolelgo ado bil dziz-
in'dah yit'in'igi t'aaltso ha'- ke dqlelgo.
lak'e yi'nil. 11 rdah ako'dzago Jo'zef
5 Ado ako'dzago bagan in'- kin go'ne' yah ajiyah, ha na-
dah yit'in'igi t'aaltso baaho- nis banzdogal'go biniyeh,
jilyango, ado Jo'zef binilt'ah ako ei kindo dineh do la'
Jiho'vah ei I'jipt dineh ba- ako'ne' naga dah.
gan bik'ihojidlih; bagan go'- 12 Ako sil hites halni'go,
ne' holon'igi in'dah bi da ak'- ako ha e yi'sil, ado ha e yeni'
ehgi holon'igi t'aaltso Jiho'- bi hajolwodt ado t'a adi dah-
vah yeh ak'ijidli'hi bahh ho- yoltsos'go tl'ogo c'ijilwodt.
loh. 13 Ado ako'dzago bi e yeni'
6 Ako yit'in'igi t'aaltso haha'lak'e siltsoz'go dziltsahh
lak'e yi'nil; ako _yit'inigi la'i ado tl'ogo c'elwodtgo,
nidih do yantse'kes dah, bah 14 T'a a'ko ha kindo dineh
yiyan'igi t'eyah. Ado Jo'zef bic'ih' jidil'gazgo bic'ih' ha-
dineh bi'yisi jihhh in'dah dzodzi, ako ajinih, Jo'akon,
ayo'aznolnin. danol'ihh' Hi'bru dineh yil
7 Tl Ako di'di ako'dadza nat'az, t'o adile' biniyeh, sil
do'bik'ijih' Jo'zef, hanant'a'i di'notis biniyeh sil yah iya-
be asdzah hada^nosne'; ado go; ako ye'go ha'desgaz:
ahodi'nid, Sil hites. 15 Ado ako'dzago hades-
8 Ako do iz'nizin dah, ako gazgo yidizts'ahgo bi e yeni'
ha nant'a'i be asdzah abiz- si'gahgi nayi'ahgo dahdil-
di'nid, Jo'akon, si nant'a'i wodt ado c'elwodt.
yit'inigi kin go'ne'_baahas- 16 Ako ha e yeni' bi'gahgo
yan'igi do yantse'kes dah, ni'niltsoz, ha nant'a'i na-
ado yit'inigi ts'ide t'aaltso dza'jih'.
si'lak'e yi'nil 17 Ado kot'e'go yic'ih' ha-
9 Di kin biyi' do la' si'laha- dzigo anih, Hi'bru dineh nal-
go at'e' dah, in'dah t'ado tehigi kwe'e bil nent'azigi
sahh i*i'ni dah, ako nih t'e- sil yah iyah na adileh' bini-
yah, halah, be asdzah ni'- yeh:
lihh, ei'bahh ha'at'e'gosafi'
: 18 Ado ako'dzago ye'go ha-
ako di ayoat'eh bahhigi ades- desgazgo bi e yeni' si'gahgi
nil, ado God bahhigi nayi'ahgo c'elwodt.
bic'ih'
adesnil'? 19 Tf Ado ako'dzago ha
10 Ado ako'dzago t'aakwi nant'a'i, be asdzah bic'ih'
jihh Jo'zef bic'ih' hadzidzih, hadzlgo anin'igi, Ni nalteh
hidih do 'hwists'ah dah, hwi'- ako'silah ; di yidizts'ahgo
[Xavaho] G
79
39: 20 HODE'ZIZ 40: 11
yik'e t'ai'yisi do bll hozon' Jo'zef, Hazo'ogo baaholyanh,
dah. bizdi'nid, ako yaahalyah hi-
20 Ako Jo'zef bi nant'a'i t'eh ado t'a hodi'na jih*
;
dahbidiloz ado awal'ya go'- awal'ya go'ne dzizke hit'eh.

ne yah aholt'e*, akwee na- 5 Ado t'aji'la hidzizyel,
t'ani dahda-
yah-ayinil'igi biyi/ t'a alah hi-
t'ala'i tl'e
haztl'ofih: ako akwee awal'-
dzizyel, t'a al'ah akot'e' do-
ya dzizdah. leligi giat'e'go hidzizyel,
21 Ako liidih Jiho'vah t'e- I'jipt bi nat'ani bana'akahi-
yah Jo'zef yaahalyanh, ado gi in'dah bi bah il'i'ni awal'-
hacin' joba; ado awal'ya ya dzizkeigi.
yaahalyan'igi bil ji'lin'go 6 Ado Jo'zef abinigo hoi
a'yilah. yah iyago honel'ih', hit'eh,
22 Ako awal'ya yaahalya- joakon, yinil dzizkeh.
ni awal'ya nazje'igi t'aaltso 7 Ako Fero bi nal'a'i ei ha
Jo'zef yi'lak'e yi'nil ado nant'a'i bagan go'ne' bil
;
akwe e adat'inigi t'aaltso ei awal'ya jizje'igi nabizdil'-

bizad k'ehgo adanil. kitgo abizdi'nid, Haat'i'sah'
23 Awal'ya yaahalyani beh bahh-nihini di'jihh?
boholnih'igi lai nidih do 8 Ado ahodi'nid, Neisigel'
yantse'kes dah Jiho'vah nidih t'ado nihil e'ho'sih'i
;
baahalyahh ei'banh, ado ei dah. Ako Jo'zef ahodi'nid.

Jiho'vah yaat'eh'go Da' il-e'ho'sihh'igis do God
anil'igi
a'yolil beh-boholnih' dah? na'nihos-
kahh, beh sil hol'ni'.
WOLTAl 40. 9 TI Ako hidaakahigi bi
1 Ado ako'dza do'bik'ijih*, nant'a'i hidzizyel'igi Jo'zef
I'jipt bi nat'ani ban'jikahigi, beh bil hojol'ne'go azdi'nid,
in'dah bi bah ill'ni ha nant'- Nesel'go jo'akon, c'il-naatl'oi
a'i bahojil'cihdgo, I'jipt bi sidahgo la' holoh;
nat'ani. 10 Ado sikadigi bits'ahdo
2 Ako Fero do bil ho*zon' tago bits'a'niah: ado bila'tah
dah di naki'go bic'ih, nida- dahanezdego bila'ta yigai'
akahigi bi nanfa'i in'dah nahalin silih' ado bahh haz- ;
bah adelln'igi bi nant'a'i lih'go c'il-naatl'oi nest'ahgo

bic'ih'. hazlih.
3 Ado yah salago bi
ayi'nil, 11 Ado Fero bi beh-adla'-
nant'a'i bagangi, awal'ya ni dahyisal, ado c'il-naatl'oi
go'ne/ a'kwi Jo'zef sidah. bahh hi'dinilgo Fero beh-a-
4 Ako salago bi nant'a'i, dla'ni biyi'jih' bito bahhse'-
80
40: 12 fiODE'ZIZ 41: 4
ni, ado beh-adla'ni Fero bi'- 20 Ako ako'dzago ado ta
lak'e kanh'. yiskango ei Fero bidizcinh
12 Ako Jo'zef ahodi'nid, ygni' bijihh'igi nina'holziz'-
Ko'donil lanh, Ta bits'anigo, ba'ndala'i t'aaltso ya
ahigi ei ta yidolkal lanh: a'dai'sihd ako hidaakahigi
:
13 Ta yiskafigo Fero c'eni- bi nant'a'i in'dah bah adell'-

dolt'el lanh, ado ni tsask'eh ni bi nant'al awalyadeh c'i-
yen j in* anadidal ado Fero : ne' nil, ha'ndalVi bitahjin'.
bi beh-adla'ni bi'lak'e naniah 21 Ako
hidaakahigi bi nan-
do, bana'ikahgo ant'ih yeh- t'a'ibi tsask'eh ha ne'idini-
gi at'e'go. ahh': ado bi beh-adla'ni yi'-
14 Ako yaat'eh'go naas- lak'e neiah:
dza'igi beh santsi'niRes do, 22 Ako bah adel'ini bi nan-
ado sic'in' jiniba'do na'nos- t'a'i ei dahyidiyilo', Jo'zef
kanh, ado Fero sa bil hodil'- hoi holne' yehgi at'e'go.
nih,ako di kin biyi'do c'e'- 23 Ako hidih hidaakahigi
desdal: bi nant'a'i t'ado Jo'zef ye-
15 Ako t'aani Hi'bru dine e nal'ni dah, ako hadziyoznah.
bi ke'yahdeh si dinest'in':
ado kwe e do bahhigi ast'in' WOLTAT 41.
dah hidih awalya go'ne' ada- 1 Ako'dzado naki na'- ts'ide
sist'e*. haigo Fero hidzizyel, ako
16 T[ Ako bah adelini bi jo'akon, toh-ni'hn'igi bibahh-
nant'a'i hane' tsi'k'e at'e'go gi dzi'zihh.
dzidizts'ahgo Jo'zef abizdi'- 2 Ado jo'akon, toh-ni'lin'igi
nid, Sih aldo' naise'yelgojo'- biyi'deh begasi tsosts'itgo
akon, ts'izis lagai'igi tago haskai', danizon'igi in'dah
sitsi-t'agi dasinil: danesk'ahigi ako dah-na'- ;
17 Ado ts'izis akagi

da- haltso le'igi daalcoz.
saan'igi biyi' c'iyah sit'eh'igi 3 Ado jo'akon, na aldo' be-
t'aaltso alan adat'e'go, ei Fe- gasi tsosts'itgo toh-ni'lin'igi
ro bah ako ts'izis sitsit'agi biyi'deh biksdeh hananas-
:
dasikah yeni' tsi'di dayi'yah. kai, dancohgi in'dah dabits'-

18 Ako Jo'zef hadzigo aho- inigi ado toh-ni1in'igi bi-
;
di'nid, _Di akq'donit lanh': bahhgi la' begasi yeni' bi'-

ts'izis taigi ei ta yidolkal: gahgo na'zihh'.
19 Ta yiskango Fero c'eni- 4 Ako dancohgi in'dah da-
dolt'el, ado tsin sikad yahh bits'inigi, ei danizon'igi in'-
dah-ni'didoloh' ado tsi'di dah danesk'ahigi yeni' dayol-
;
nitsin' deidolgal' lanh'. del. T'a ako Fero ts'edzi'dzit.

81
41: 5 HODE'ZIZ 41: 19
5 Ado najilhaz, ado akeden 12 I'dan dineh le'i bil na-
ninadzizyergo jo'akon, na- hatahh hit'eh, Hi'bru dineh
dan bikaz' t'alaigo tsosts'it jilin lanh', salago bi nant'a'i
bidiago, nitsago ado ya at'- bi nalte'; ako beh bil hwil'-
eh'go hani'sanh'. ni go neisigel'igi t'a behozi'-
6 Ado jo'akon, bikeden nigo yeh nihil holne*, t'aani'-
dlah neisigel'igi bik'ehgo t'a
tsosts'it bidiago, adalts'oz'igi
in'dah haaahden ni'yoligi behozi'nigo nihil holne'.
beh nilna go hani'sanh'. 13 Ado ako'dzago t'a nihil
7 Ako tsosts'itgo adalts'- holne' yehgi a'hodzaj sih si
ozi bidadiahigi ei tsosts'itgo tsask'eh sa hi'diniahh, ado
dantsazigi in'dah ya at'eh'igi hoh t'eyah dahodidlo'.
a'dayisna'. Ako Fero ts'e- 14 Tf T'a ako Fero i'il'a' Jo'-
nadzi'dzit, ado jo'akon, bil' zef bikah, ako t'ah-hago
at'e lanh'. awal'yahdeh hoi c'idaskai
8 Ako ako'dzago abi'nigo ako ha da'ga ji'se'go ado ha
nilc'ih hwi sizi'ni bi'ni' yi- e la' beh hanazdidzah, ako
land; ako I'jiptgi danilts'- Fero bil yah ajiyah.
anden dest'in yanakai'igi 15 Ado Fero ei Jo'zef ayi-
t'aaltso, in'dah dineh alahgo di'nid, Nese'yel hidih il-e'-
dahwiyan'igi t'aaltso yika hosih'hi la* hidih at'din: ako
i'il'a*
: ado Fero nidzizyel nih t'eyah bil nil beho'zingo
yeni* beh bit hojolne'; ako dise'ts'ah.
la'dah hidih do bil beho'zin- 16 Ako Jo'zef ei Fero ayi-
^
go binina Fero t'ado yil dadi'nid, Sih do sits'ahdeh

holne' dah. dah God t'eyah Fero ho-
:
9 T[ Ako nidaakahigi bi zoh'go yeh yil hodolnih.

nant'a'i Fero bic'ih' hadzo- 17 Ado Fero ei Jo'zef ayi-
dzigo abijinih, Banhigi as- di'nid, Nesel'go jo'akon, Ibh-
dza yeni' di'jihh binas'nih: ni'lin'igi bibahhgi se'zihh
10 Fero bandal'a'i bic'ih' lanh':
dobilho'zoh'-dahgo yah asil'- 18 Ado jo'akon, toh-ni'lin'igi
t'e', sa'lago bi nant'a'i bagan biyi'den begasi tsosts'itgo
go'ne', sih in'dah bah adel'i- danesk'ahigi in'dah dani-
ni bi nant'al atdo': zon'igi hahaskai ado haltso-
;
11 Ako t'a ta atl'e biyi' gi daalcoz:

t'aani'dlah neisigel', sih in'- 19 Ado jo'akon, begasi
dah hoh aldo' ; t'aani'dlah tsosts'itgo bikeden hananas-
akot'e' dolel'igi giat'e'go nei- kai, t'o badahojoba'igo in'-
sigel. dah dabits'ini, I'jiptgi t'aat'-
82
41: 20 flODE'ZIZ 41: 34
e-nit'en t'ahdo akot'ego ni- bikeden hanahaskai'igi ei
congi yistseh'igi dah: tsosts'it ni'dohah at'eh lanh'
20 Ako dabits'inigi in'dah ado aldo' tsosts'itgo bahh at'-
nicongi tsostsltgo atseh dadingo bidadiahigi, in'dah ha'-
nesk'ah yenf dayoldel: a'ahdeh ni'yol dabi'zezigi ei
21 Ako altso dayoldel nidih hodicin'go tsosts'it ni'dohah
do da dayoldel danolnin lanh'.
dah t'a a'ko nidih c'osda'- 28 Di'di Fero beh bic'ih'
:
dan a'dat'eh yehgi a'dat'eh. hasdzi God k'adeh ahodo-

:
Ako ts'enisdzit. niligi Fero yic'in' a'yilah.

22 Ado nesel'go naneltsahh, 29 Jo'akon, tsosts'it hi'dohah
ako jo'akon, nadah bikaz' biyi' ayoat'eh hida'nt'ihh' do-
t'ata'igo tsosts'it bidiago ha- lel, I'jiptgi ke'yah t'aat'e-
nisahh, dantsaz in'dah ya'- hit'eh biyi'.
adat'eh: 30 Ado bik'ijih' in'dah ho-
23 Ado jo'akon, tsosts'it bi- dicihgo tsosts'it hi'dohah hi-;
diah danilnago in'dah adat- da'nest'ahh yeni' altso ba-

ts'ozigo in'dah haaahdeh dezdiyonah, I'jipt ke'yah bi-
ni'yoligi dabi'zezgo bikedeh yi'; ako hodicin'igi ei ke'yah
hanani'sanh. yik'eh-didodlet;
24 Ado adalts'ozi bidadiahi- 31 Ako ke'yah biyi' hida'-
gi tsosts'itgo yaadat'eh ye- nest'ahh yeni' do beho'zin
ni' a'desna : ako dest'ih ya- dah do, bik'ijih' hodicin do-
nakai'igi beh bii hwes'ne*; lel'igi binina ; t'ai'yisi hodi-
ako la' nidih do bil beho'- cin hodolet ei'bahh.
zingo t'ado yeh sil dahol'ne' 32 Ako di binina Fero na-
dah. ki'di hidzizyel'; ei God bi'ni
25 Tf Ako Jo'zef ei Fero bik'ehgo t'ai'yisi t'aani, ako
ayidi'nid, Fero neyizyel'igi t'a hah'hah idoht lanh'.
ei t'ala'i at'eh : ako ei God 33 Ako k'adt bi'ni'di Fero,
k'adeh ahodonil'igi Fero yi- dineh bidzilgo hitse'kesi in'-
c'ih' a'yilah. dah hwiyan'igi ha'idez'ih',
26 Begasi tsosts'it ya adat'- ako rjipt ke'yahigi nat'ani
eh'igi ei tsosts'it hi'dohah idolil.
lanh; in'dah tsosts'it ya 'at'- 34 Bi'ni Fero ko'donil, ado
eh bidadiahigi ei tsosts'it ke'yah bindant'a'i a'deidolil,
ni'dohah lanh': nesiniyel'igi ado tsosts'it ayoat'e'go hi-
ei t'ata'i at'eh. da'nt'ihh'go hi'dohah biyi,
27 Ado begasi tsosts'itgo I'jipt ke'yah t'aat'e biyi 'den
dabits'inigi in'dah dancohgi hel a'deidolil.
83
41: 35 flODE'ZIZ 41: 49
35 Ako ya'afeh
nidoliah'igi 43 Ado t'a ak6*e go'ne' nat'-
biyi* bi'nidi c'iyan t'aaltso ani bi tsinabahsigi hoi hi-
na alia'ndeidiyoyet, ako Fero dzit'igo a'holah, ado hatsi'-
beh boholnih'go nadan ast'- jih', Ya a'ndaht'ihh, dani'go
e-ni'daliizdoyel', c'iyan bini- dadiliv\ôs ako Ijiptgi ke'-
:
yeh, ado bfni yaadahalyan' yah t'aa^t'e-hit'eh bi nant'a'i

dole}. a'hodilyah.
36 Ako c'iyan'igi ke'yah 44 Ako Fero ei Jo'zef ayi-
bah ast'e-dolnil, Tjipt ke'yah di'nid, Sih Fero ast'ihh, ako
biyi'gi hodicin'go tsosts'it dineh do la'dah ha'la' in'dah
ni'doHah'igi biniyeh ako ; hake dah do ha'at'i'hi dah
ke'yah biyi' do dicin dabido- beh banizdogal' dah, I'jiptgi
gah} dah. ke'yah t'aat'e-hit'eh, ni' ni-
37 1[ Ako Fero in'dah bi zad k'ehgo t'eyah.
dine'e t'aaltso bil ya' adat'eh. 45 Ako Fero yi'zih .Jo'zef
38 Ado Fero ha dine'e ada- bih dole'li ei Nahasdzah-bi-
bizdi'nid, Da dineh kot'eh'- ka-Yisda'ini'li yeh yi'zi'j ako
igls hi'dadidiltet, di- Asinath,Patifi'rah,An'gi na'-
t'a'ta*
neh ei'di bi Nilc'ih biyi' ilnih'hi bitsi' hainiltihh hwe
God
holo'ni at'eh? asdzah do biniyeh. Ako Jo'-
39 Ako Fero ei Jo'zef ayi- zef dahdiyago I'jipt ke'yah
di'nid, Di'di God nic'ih' a'yi- t'aat'e-hit'eh ta'diyah.
lah, ei'banh t'ado }_a* nelt'e'- 46 H Ako Jo'zef ta'din bi
go bidzilgo hitse'kesi dah, na'haigo I'dah Fero, I'jipt bi
in'dah honiyan'igi at'e dah. nat'ani yaniyah. Ako Jo'zef
40 Sagan bi nant'a'i ni"Hh' c'inadzago Fero bits'ahdo,
do, in'dah nizad k'ehgo si ako I'jiptgi ke'yah t'aat'e-
dine'e t'aaltso yik'eh-dahol- hit'eh ta'diyah.
ih' do: ako sih t'eyah nilah- 47 Ado
tsosts'it na'haiigi
go nat'ani nislih' dole!. ayoat'e hida'nest'an'igi
biyi'
41 Ako Fero ei Jo'zef ayi- nahasdzah bika t'oahayui
di'nid, Jo'akon, nat'ani a'nis- hida'nest'ahh.
lah, I'jiptgi ke'yah t'aat'e- 48 Ado tsosts'it na'haiigi
hit'en. biyi' ke'yahgi c'iyan
I'jipt
42 Ado Fero bi yostsah ye- t'aat'e aha'-hidzizyihh, ado
ni' ha'la' bazdiahgo, Jo'zef kin-hadas a go'ne' c'iyan hi-
bi'la banh nizniahh', in'dah dadzizyihh : kin-hadas ahigi
e danizo'ni dalgai'igi yeh binagi da'da'ak'ehdeh c'iyan
ha'idilah, in'dah o'lah daholyah a'deyizyihh.
za'go yoigi haze ne'st'i'; 49 Ako Jo'zef sei'igi ane-
84
41: 50 HODE'ZIZ 42: 7
lango nadan aHa'-niyizyinh, I'jipt dine'e ba ni'dayisni
t'oahayui, c'eh yolta'; do beh ako I'jipt ke'yahgi t'o-atse-
jolta ane'lafi dah, ei'banh. at'din hodicin hazlin'.
50 Ado t'ahdo hodicin'go 57 Ako t'aaitso ke'dayah-
bayihahgo Jo'zef asikeh nadeh I'jiptjifi' Jo'zef bic'in'
ki ba' yizcifih, ei Asinath, alnadakah nadan ni'dajilnih
Patifi'rah, Angi na'ilnifi'hi biniyeh; ke'dayah t'aaltsogo
bitsi' ha' yizcifih. t'ai'yisi dahodi'cihd, ei'banh.
51 Ako Jo'zef atse yizcin'-
igi Manas'seh beh ji'zi*: ako WOLTAl 42.
azdi'nid, Halah, sic'ih* nah- 1 A'kohgo Je'kab ei I'jiptdi
wina yeni' t'aaltso, in'dah nadan holoh'go yiyi'mgo ha-
size'e ba'alcini t'aaltso God ye'keh abizdi'nid, Haat'e'-
yasiyosnah, ei'banh. gosah' t'o dahinollhh'
52 Ako akedehigi ei I'frem 2 Ado azdi'nid, Jo'akon,
beh ji'zi': keyah biyi' sic'in' I'jiptdi nadan holoh'go di-
nahwina hit'3nigi sik'ihoji- se'ts'ah akoh dohkah ako
:
dlih, ei'di bahii. adeh nih'an'dadiyolnih' ako

53 Ako rjipt ke'yah biyi' dahini nado, do di'ni nel dah.
tsosts'it na'haigo lan'i nida'- 3 Ako Jo'zef bi'naikeh nez-
nest'an'igi bi'gah azhn. nalt'e'go I'jiptgo nadan hi'-
54 Hodicingo tsosts'it nido- dahizdolnih biniyeh ji'kai.
hahigi ba'holziz, Jo'zef t'a 4 Ako Jo'zef bitsi'li Ben'ja-
adi'nid yehgi at'e'go: ako ke'- min ei Je'kab t'ado bi'nai-
dayah t'aaltsogo hodicin' da- keh yitah yides*a dah; dada
hazlih'; ako hidih I'jipt ke'- nadonil sasin jini'go, ei'-
yahgi t'eyah t'aat'e-nit'en banh.
c'iyah holoh. 5 Ako Iz'rel biye'keh alah
55 Ako I'jipt ke'yahgi t'aat'- nadan hi'dahizdolnih' bini-
e-nit'eh dicin bik'e tidahojo- yeh ji'kai: Ke'nan ke'yahdi
nih'go dineh, Fero, bah bi'- hodicin'go, ei'banh.
dajo'ked ako Fero ei I'jipt 6 Ako Jo'zef ke'yah bi nan-
:
dine'e t'aaltso ayidi'nid, Jo'- t'a'i ji'lihh', ako ke'yahdo di-

zef bic'ih' dahidohkah ; t'a ne'e t'aaitso handa'ilnih'
a'nihilnin'igo a'daht'inh. ako Jo'zef bi'naikeh yi'kai,
56 Ako nahasdzah t'a-nil-ako ni'jih' dahanin'go bic'in'
tel-hit'en bika dahodicin' ya a'dadzidzah.
hazhh': ako Jo'zef, kin, na- 7 Ako Jo'zef ha'naikeh
dan dabiyi'igi ast'e-dalyah dziltsahh ado t'aaitso be-
yeni* t'aaitso an a'yilah, ado hodzi'sin, hidih bic'in' do
85
42: 8 fiODE'ZIZ 42: 22
a'dehodzirzin dah, ado do kah dah, niHitsi'li kwe'e ni-
hoi hozon'go bic'in* hadzodzi, yago in'dah.
Haden'san' nohkai' bizdi'nid. 16 La' akon na'hidol ah, ni-
Ako adadi'nid, Ke'nan ke'- hitsi'li bit ni'doht'as ako ni-
yahden c'iyan fii'dahidirni hi awal'ya so'je' dole!, ako
biniyeh. nihizad beh beho'zin do,
8 Ako Jo'zef ha'naikeh be'- t'aani'ni nihiyi' holoh beh
hodzi'sin, nidih bih' t'eyah be'hodoziht: doda'go ei Fero
do hwedaho'sin dah. hinan'igi at'e'go t'aani nalci'i
9 Ado Jo'zef
bandzizyel ye- dano'lihh'.
nf bejolnigo 17 Ako t'aadzil'tso ta da-
abizdi'nid, Nal-
ci'i danolihh' ke'yah do hwiskah'jih' yah aho'nil.
;
bahh holon'igo danol'inh' bi- 18 H Ado ta yiskah'go Jo'-

niyeh nohkai. zef ahodi'nid, Ko'dadohnit
10 Ako a'dahodi'nid, Do- ako dahinohna do God bi- ;
dah bidahonilni'hi, t'o c'iyan k'eh honis'ihh', ei'bahh:

ni'dahidirm biniyeh ni na- 19 Nihi dineh t'aani'igi da-
nil yi'kai. no'iih'go, bi'ni nihik'iso la'
11 Nihi dineh fala'i biye'- awalya so'je hit'eh go'ne'
keh danidHhh' ado dineh dahastl'ohgo sitih' do nihi
; :
ba'at'e' a'dadi'ni danidhnh', t'e'yah nadah niki'dahidohet'

ni nanil do nalci'i dani'hn' niha'daalcini dicin dan*lin'-
dah. igi bah:
12 Ako anabizdo'nid, Do- 20 Ado nihitsi'H akedehigi
dah, ke'yah do banh holon'- aden bil sadohkah; ako da-
igo danoi'ihh biniyeh noh- nihizadigi t'aani'go sit be'-
kai. hodoziht, ako in'dah do di'-
13 Ado anadado'nid, Ni na' nohnel dah, ako ako'dadzi-
nil nakits'adah alk'is dani- dzah.
lihh', Ke'nandi dineh t'ata*- 21 Ako a'dahizdo nid, T'aa-
iigi biye'keh ado jo'akon, ni nihitsi'li bic'ih' bahhigi
;
ts'ide nihikedehigi ei di'jihh a'dedza, t'ai'yisi bilhoye'go

nihizee yil sikeh', ado la' tihonih'go deiltsahh, I'dah
t'eyah at' din. na'nihokahh nidih do dai-
14 Ako Jo'zef abizdi'nid, silts'ah dah hit'eh ei'di ;
T'a a'nihidesnin'igi, ei t'aani, bahh di nihic'ih' nahwi'nah.

nalci'i dano'lihh: 22 Ado Ruben hananadzlgo
15 Di giat'e'go beh beho'- ako adi'nid. Da' t'as do nihi-
zin do: Fero hinan'igi at'e'- c'ih' hasdzigo a'nihidesnl
go, t'aani kodo do niki'doh- dah, Aski t'ado bic'ih' bahhi-
86
42: 23 flODE'ZIZ 42: 36
gi ako nidih do hahasdzl ado
a'daht'i'ni; nalci'i dano-
dasidohts'a dah? ei'di banh hnh, nihidi'nid.
jo'akon, bi dil'igi binina ban- 31 Ako a'dabidi nid, Dineh
higi a'nihidilyah. yaat'e'hi danidlinh; do nal-
23 Ako Jo'zef hodits'a go do ci'i danidlin' dah;
hot bedaho'zin dah; adits Vi 32 Ak'iso nakits'adah nil-

la' hata yalli go ei'bahh. t'eh, t'ala i nihize e ; }a' ei
24 Ako bits'anjih* fiijiyago at'din, ako ts'ide akedenigi
ji'cah ado banadzidzah, ako ei dijifih Ke'nan ke'yahdi
bic'ih' hanadzodzlgo Si'mian bize'e yil sikeh'.
bitahden c'iznilozgo t'a da- 33 Ako ei dineh ke'yah bi
binai bedziztFohh. nantVi anihidi'nid, Di beh
25 A'kohgo Jo'zef adi'nid, dineh ya'at'e'hi danolin'go
Bidaazis nadan bl hadadol- beh sil beho'zin do; bi'ni ni-
bin, ado dineh t'a daal'an hik'iso la sa'alk'eh sida do,
beh daazis bi beso bi ni'da- ado nihada'alcini dicin dan-
hidohnir ado bist'e yikin na'- lin'igi bic'in' nadan niki'-
kahdo'igi ba' adidolil: ako dahidohel'go niki'dohkah:
ako'daji'lah. 34 Ako akedenigi
nihitsi'li
26 Tf Ako bi leli nadan yil aden bil sadohkah; ako do
yik'i ni'daaztl'ongo dahn'di- nalci'i dano'lin'gosil beho'-
kai. zin do, ako dineh yaat'e'hi
27 Ado nidakai'igi-ba'-kingi dano'linh': ako'dzago nihik'-
ia' hwe azis dazdiah, ha teli is niha ni'destel ado ke'yah
bajijahgo, nit'en ha beso biyi' ni'da'iyolnih' dolel.
dziltsanh, jo'akon, hwe azis 35 T[ Ado ako'dzago hwe
biyi' sinil lanh'. daazis da'dzizgat'go jo'akon,
28 Ako hak'iso abizdi'nid, dineh t'alaiz nitin'igo daha-
Si beso sa nani'lanh, ado beso bik'i'dadesdiz'go hwe
jo'akon, se azis biyi' sinil: daazis biyi' nastsoz lanh'
ako bik'e bildahoye'go bitah ado hoh dahaze'e bil beso
dahoditlit'go a'dahidonid, nastsoz dadziltsango ni'da-
Di'san' ha at'e'go God nihic'- dzisdzid.
in' a'dzah? 36 Ado dahaze'e Je'kab
29 Ako Ke'nan ke'yahgi a'dahodi'nid, Sih sa'alcini si-
dahaze e banjikai'go ahodol- ga'dahiso nil Jo'zef ei at'-;
ind'igi beh bil dahojol'ne go din, in'dah Si'mian aldo' at'-

adajinih, din, ako k'adt Ben'jamin bil
30 Dineh ke'yah bi nant'a'i dahnadidohkah di'di : t'aal-
le'i do bil hozon'go nihic'in* tso sik'ijin' at'eh.
87
42: 37 HODE'ZIZ 43: 12
37 Ado Ru'ben ei 7 Ako adahodi'nid, Nihi
bizee
yic'in' hadzlgo azdi'nid, Do in'dah nihik'ei yi' nanihi-
bil nanist'azgo siye* naki'igi del'kitgo anih, Da' nihize eis
di'ganh si'lak'e nillehgo ako tah hinah? da nihitsi'liis
bil nandest'as. holoh? ako t'a a'nihilnin'igo
38 Ako adi'nid, Siye' do bik'ehgo bil dahwil'ne*. Ni-
ako'ya bil dohkah dah: bi'- hitsi'li bil nanohkah nihidi-
nai daztsanh, ako t'asa'hi donil'go, Da' eis t'aani nihil
nagah ei'banh: akon bil dibe'dahozin hit'eh?
sohkai'go dada yidzago a'- 8 Ako Judah ei bize e Iz'-
kohgo sitsi ligai'go ado yi- rel ayidi'nid, Aski bil sidil'ah
nih sisliin'go teh' dasidolteh ako dahdidikah; ako dahi-
ni na do, in'dah do di'ni nel
WOLTA'I 43. dah, nihi in'dah nih, in'dah
1 Ako ke'yahgi t'ai'yisi ho- nihada'alcini adalts'isigi al-
dicin'. do'.
2 Ado ako'dzago Fjiptden 9 Sih nah' baahasyah do
nadan nidadzizyinh yeni* ako bi nasididil'kil do bij :
t'aaltso dajiyan'go dahazee na nanist'azgo, in'dah do ni-

anahodonid, Nadohkahgo c'ih' bil niniazgo a'kohgo
c'iyan ninadaholnih'. hoi ago sik'ihat'ah dole!.
3 Ako Judah hac'in' hadzl- 10 Do hi'daahodilzid'go
go anih, Dineh'igi t'ai'yisi t'aani k'adt naki'di na'nikai
bidzil'go niRic'in' hadzigo dolel hit'eh.
a'niliidi'nid, Sinin do nada- 11 Ako haze'e I'zrel a'da-
di'nol'inl dah, nihitsi'K bit hodi'nid, T'aani akot'e t'eya'-
nohkai'go t'eyah. go ako'dahnih ke'yah biyi';
4 Nihitsi'li nihitah dinilV- ya'at'e hidant'ihh'igi binest'-

go t'eyah ako'ya dikah in'- ah' nihiyel bil da'doheh', ado
dah c'iyan na'ndahidiFni: ei dineh'igi t'ani'k'eh ba' da-
5 Ako ei do dinil'a'go do dolel, e'oh-bi-jeh alc'ihdigo,
akoh dikah dah dineh'igi in'dah tsesnah'-bi-tl'iz do*
:
anihidi'nid, Sinih do nada- alc'ihdigo, in'dah jeh-likan-

di'noi'iht dah, nihitsi'h bil halcin'igi, in'dah jeh-do-bic'-
nohkai'go t'eyah. in'-adildzit'igi, in'dah nesc'i
6 Ako Iz'rel adi'nid, Ha'- al'ah adat'e'h:
at'e'gosah' do sadajinoh- 12 Ado beso naki'di akona'-
ba'go sa nisohkai'go dineh'- nelt'ego dayi'nohjah in'dah ;
igi, nihitsi'li holoh dabido- beso nihi daazis biyi* sinil'go

nid? na'nohkai yeni' aldo' hida-
43: 18 HODE'ZIZ 43: 26
dohjah ; do t'a akoneh'go 19 Ako Jo'zef bi kin ya-
a'daht'in' dah sa'sin. aha^yan'igi yic'ih' nikai'go,
13 Nitiitsi'lialdo' bit doh- c'eatingi yic'ih' ya'dalti' hi-
kah, ast'e-a'dadolne'go di- t'eh.
neh'igi bic'in' nadohkah: 20 Ako adazdi'nid, Soh, ni-
14 Ako God-T'aaltso-Yinel- hi nant'a'i, nihi atse'dan c'i-
a'ni dineh'igi niliajobago yah fii'dahidil'm biniyeh ni-
idolil, ako niRik'iso la'igi in'- kai hit'eh.
dah Ben'jamin nilia ne'do'- 21 Ado ako'dzago hi'dakai'-
nih Ako sih saalcini yo*- igi-ba'-kingi nikai'go, I'dah
ahisnil'go ei yo'ahisnil. nihe daazis ah a'delyago jo'-
15 Ako dineh ei yadeidi- akoh, dineh t'aadziltso t'a
yonirigi dahdeidljd, ado be- alah dabibeso bi daazis bi
so naki'di akona'danelt'e'go naznil lanh', nihi beso t'aat'e,
dahdazdija. Ben'jamin at- ako ei nandanija.
do*: ako dasdikai'go Tjipt 22 Ado c'iyah hi'dahidil'ni
go'ya ji'kaigo Jo'zef bicin' biniyeh beso la' nadanija
nadadzidzin*. ako hai' sin nihi beso nihe
16 TI Ako Ben'jamin atah daazis yih dayiznil ei do ni-
yiyiltsan'go Jo'zef bi kin ya- hil bedaho'zin dah.
ahalyani ayidi'nid, Di dineh 23 Ako adi'nid, Nihil daho-
si kin go'ne' yah anies, ado zohgo, t'ado hidaldzi'ti: nihi
ha'at'i'hi-dah silhe'go ast'e- God in'dah nihize'e bi God
ndieh, halah, di dineh ei ai- ei beso nihits'ah nenil'in'go
ni'ian'go sil da'doyihi, ei'- nihe daazis yih yiyi'nil sih :
bahh. nihi beso nasjah hit'eh. Ako

17 Ado dineh ei Jo'zef t'a hac'in' Simian c'einiltV.
ahalnin'igi a'dzidzah, ako di- 24 Ako dineh'igi ei dineh
neh ei Jo'zef bi kin go'ne' Jo'zef bi kin go'ne' yah ayi'-
dineh yah ayi'ez. ezgo toh yadezkah, ako hake
18 Ako dineh ei hi'dadzis- tadadzizgiz ado dabi teli
;
dzid, Jo'zef bi kin go'ne* yah ya'nja.

ahodot'ezgo ei'bahh ako 25 Ako alni'niahgo Jo'zef
;
adadi'nid, Atse'dan beso nihe' nadzago t'a ni'k'eh badahiz-

azis dabiyi' naznil yeni' bini- donil'igi ast'e-dajilah: a'kwi
na lanh' ko'ne' yah anihi'ez dazdoyihl'go dazdizts'ahgo
;
nihi k'ldidoalgo biniyeh, ako ei'bahh.

nihil hi'dadodil'go bi nanil 26 If Ado Jo'zef nadzago
a'nihidolilgo, in'dah nihi teh t'a ni'k'eh badahizdonil'igi
aldo'. kin go'ne' bil yah adajizja,
89
43: 27 HODE'ZIZ 44: 6
ado nfjin' bicin' ya a'dadzi- 34 Ako
c'iyan hats'anden
dzah. bic'in' adahazkanh' ako :
27 Ako, Hasan' danoht'eh Ben'jamin ei asdla'di la'igi-

jini'go nidaizdel'kit ado azigi ana'nelt'e'go c'iyan bail'-
Da' niliize'eis ya at'eh, tsod. Ako daodlah, ado hoi
di'nid,
hastin badahotne' yeni', da'- bil daho'zon hit'eh.
t'ahis tiinah?
28 Ako anadabizdo nid, Ni- WOLTA'I 44.
Rize'e ni nal'a'i t'a ya at'eh'- 1 Ado bi kin yaahalyani
go hinah. Ako ya
yic'in' hadzlgo adi'nid, Di-
bic'in'
anadadzidzah. neh'igi bi daazis c'iyan bi
29 Ado bitadzizgaFgo ha- hadadolbin, hideiyeh'igi nel-
tsi'li Ben'jamin dziltsanh', t'e'go, in'dah t'aaltso dabi
hama biyaz, ado azdi'nid, Da' beso bi daazis bi na'hidi'-
di'is niliitsi'li akedenigi ei nil'.
badaholne' yeni'? Ado azdi'- 2 Ado se beh-adla'ni, bes-
nid, God najoba' le' siye'. ligai beh-adlan'igi ei akeden
30 Ako Jo'zef tsinl dzizlin'; ni'lin'igi beh azis bih dial,
hatsi'li t'ai'yisi bi'dindzizlin'- in'dah bi beso aldo'. Ako
go ei'banh ha i dah descah Jo'zef bizad k'ehgo hac'in'
:
dzini'zingo jinteh go'ne' yah hadzi yengi at'e'go a'dzi-

ajiyah ako akwe'e ji'cah. dzah.
31 Ako hanih tadzizgiz'go 3 Ako hos'ind'go t'a a'ko
adeh c'edzidzah, ado a'di dineh'igi niki'dahodel'a' in'-
na'hodzisdo'go, C'iyan ni'dadah dabi teli bil.
hohkah, jidi'nid. 4 Ako kin-haladen c'iji-
32 Ako t'asah'di handaaz- kai'go, t'a aha'nigo jokahgo
kanh', hoh aldo' t'asah'di, Jo'zef ha kin yaahalyani
rjipt dine'e bil dajiya'ni al- abizdi'nid, Nilah dineh'igi
do' t'asah'di: I'jipt dine'e ei bike dinah, ako bini'sago
Hibru dine'e do yil daayah a'bididi'nil, Ha'at'e'gosan'
dah ei' binina halah, ei'di ya'at'eh'gi a'nihislago bah-
;
I'jipt dine'e do bit ya'adason higi a'dasol'ihh'?

dah. 5 Da' di'is do bohonisni'hi
33 Ako hadahgi dahdi'nes- yeh-adlan'igi at'e dah, ado
bingo atse yizcin'igi ho'diz- dest'ih yeh bil beho'zinigi?
cin'igi bik'ehgo, ako ts'ide ako ko'dadzaigi beh bahhigi
akedenigi aldo' ho'dizcin'igi a'dahdzah.
bik'ehgo ako dineh t'o al'- 6 Ako bizni'sago di'di sad
:
c'in' bit adahayu'i. t'aaltso yeh yic'ih' hadzi.

90
44: 7 HODE'ZIZ 44: 21
7 Ako adahodi'nid, Haat'- dos nihil bedaho'zin dah di-
e'gosan* bidahonilni'hi di sad neh sih giat'eh'igi dest'ih bil
yeh hadzi? Ni nanil t'ai'- beho'zingo?
16 Ako Judah
I
yisi do ako'doneh at'e' dah: I adi'nid, Ha*-

8 Jo'akon, beso nihe azis bi at'i'sah* bohonisni'hi dabidi-
fiidadi nirigi Ke'nan ke'yahdi'nil'? Haat'i'san' beh ha-
den ni'danija nit'efi a'ko-
: dadidzih? Haat'e'gosah' do
san' haat'e'go bohwinilni'hi dah ? God ni
nihik'ididoal
bagan biyfden bes-ligai, na nil bahhigi a'dadzaigi bil
o'lah dah dadfnit'inl? be'hozihd lahh'. Jo'akon, ni-
9 T'a-hai'-dah ni nal'a'i nei- hi bohonisni'hi bi na nil da-
ahigi bi'nidi bidiyolyel', ado sidlih, nihi in'dah hoh aldo',
nilii aMo' bidahonilni'hi bi ei beh-adla'ni bits'ah hana-
nanil dadidlel. t'an'igi.
10 Ako adi'nid, K'adt nihi- 17 Ako adi'nid, T'ai'yisi do
zadigi t'a akot'e' do, ei nei- osne at'e' dah ako dineh :
ahigi si nalte' do, ako nihi beh-adla'ni bits'ah hanat'-

t'eyah do nihik'ihat'ah dah an'igi ei si nalte' ji'lih' do
dolel. ako nihi t'eyah nihize'e bic'-
11 T'a ako tsinlgo t'aadzil- ih' nihil dahozoh'go hi'doh-
tso ho daazis ha'dadeiyiz- kah.
yihh' ni'jih' ado t'aadziltso 18 Tf A'kohgo Judah hwi'-
ho daazis da'dazdez ah. gahgi niniyS-go adi'nid, Bo-
12 Ako hazneztahgo atse honisni'hi na'noskahh, bi'ni
nagahigi behodeziz in'dah ni nalte* t'alah'ago nic'ih*
akedehigi beniholziz ako hadzih, ado t'ado ni nalte',
:
beh-adlani yeni' Ben'jamin bic'ih' na'hacih'i Fero t'a :
beh azis bi saah lahh'. bil ahinilt'e ei'bahh.

13 A'kohgo daha e hi'da- 19 Bohonisni'hi bi nanil
dzi'zonz, ado t'aadziltso daha nabizdil'kitgo ajinih. Da' ni-
teli biyel bahh a'ndajidlago, hize'eis holoh, da' nihitsi'liis
kin-halahago na't'ah hiji'- holoh ?
kai. 20 Ako Bohonisni'hi ada-
14 TI Ado Judah hak'iso bil, bidi'nid,_Nihize'e holoh, has-
Jo'zef bagan'di nijikai ako tin hastih, in'dah sah aski
;
t'ah t'a akwe'e naga lanh' alts'isi ye; ado bi'nai ei daz-
ado bic'ih' ni'jih' ya a'dadzi- tsahh, ako ei bimah bits'ah-
. dzah. deh t'a ei t'eyah yidzih, ako
15 Ako Jo'zef ei adahodi'- bize'e ayoabo'hih.
nid, Di'san' dadot'ihd'? Da'- 21 Ako ni na'nil, bil sanoh-
91
44: 22 HODE'ZIZ 45: 3
kah ako di'nes'inl', na'nikai'go t'a bih hi-
bidi'ni- bit ;
nid: nan'igi at'e'go, ayoayo' ni'go

22 Ako bohonisni'hi a'dabi- binina;
di nid, Aski ei bize e yits'an- 31 Ako'donitgo aski do bit
do do hajin-dah naga dah na'nikaigo dzittsahgo dado-
bize e yits'an dahdiya'go bi- tsat ako ni na nil ni nal'a'i
;
ze'e dadotsal. nihize'e bitsi tigai'go yinit

23 Ako ni na'nil bic'in* teh deidottet.
hainidzigo adinih, Do nihi- 32 Ni nalte' ei aski bize e
tsi'li bit na'nohkaigo, do siba' baahasyahh, ado abidi'-
nin nadadi'nol*inl dah. nid, Do bit na na'nist'azgo
24 Ako ako'dzago niliize e hol'ago size'e bits'ahdeh sik'-
ni nal'a i ba nikai'go, boho- ehat'ah dolet.
nisnihi bizad beh bit. da- 33 Ei'bahh k'adt na'nos-
hwirne'. kahh, bi'ni ni nalte' aski bi
25 Ado nihize'e ana'niliido'- tsask'ehgi kwi sida do, bo-
nid, Niliilah nadohkah, c'i- honisni'hi bi nalteh nistih'-
yan alc'indigo niRa ni'dahot- go; ado bi'ni aski bi'naikeh
nih. yit na'kah.
26 Ako a'dadimd,Doako'ya 34 Ha'at'e'gosan' aski t'a-
dokah at'e' dah
nihitsi'li ged size'e bic'ih' hidesdat ?
:
akeden dekai'go Akot'e'dah size'e bahhbi'ni-

ni'lin'igi bil
t'eyah ako ei dineh'igi bi- go yidestset sa sin.
:
nin do 'nadadi'niriht dah, ni-

hitsi'li akedehigi bit nikai'- WOLTAl 45.
go in'dah. 1 A'kohgo Jo'zef nazin'igi
27 Ako ni nal'a'i nihize'e binat hidih do a'di-na'hoji-
a'nihidi'nid, Nihit bedaho'- yol'doh a'dzidzago ye'go ha-
zin, se asdzah asikeh naki' dzodzlgo azdi'nid, T'aanottso
sa' yizcihh. c'inohjeh ako bi'gahgi nazin
28 Ako ta' sits'an yo'iyah, hit'ehigi ta'i hidih at'dingo
ako adi'nid, T'aani nibi'dis- Jo'zef bik'iso yic'ih' ade'ho-
dlad lahh', ado t'ado nettsah sihd.
dah: 2 Ako hodits'a'go ji'cah :
29 Ado didi aldo' bit dahna- ako I'jipt dine e in'dah Fero
dadohkai'go, ado dada yiba'atcini dadizts'ah.
dzago, sitsi tigai'go yinit teh 3 Ako Jo'zef bik'iso ayidi'-
dasidottet. nid, Sih, Jo'zef ast'ifih ; da'
30 Ako
di'bahh ni nal'a'i si- size'eis t'ah hinah ? Ako
ze'e ba na'nesdzago, aski do hak'iso do hac'ih' ha'dodzi
92
45: 4 HODE'ZIZ 45: 17
a'dadza dah; hak'e bildaho- gi ke'hot'ih do, nih in'dah
ye'go ei'banh. naalcini, in'dah naalcini
4 Ako Jo'zef bik'iso ayidi'- ba'daalcini, in'dah ni dibe,
nid, Na'nihoskafih, si'gahgi in'dah ni begasi, in'dah ne
ni'nohkah. Ako hac'in' fiiji'- holon'igi t'aaltso:
kai. Ado adi'nid, Sih, Jo'zef 11 Ako niha na astso'do, t'a
ast'inh, niHik'is ei rjiptjin' hodicingo asdla' fiinadohah
nidahisolni nit'efiigi. ei'bahh; ako nih in'dah na-
5 Ako k'adt t'ado banhdani- alcini in'dah ne holon'igi t'a-
hi'ni'i in'dah t'ado a'c'ifi' do altso do nihadahojoba'i da-
nihil dahozo'ni kwe e ni'dadolel dah.
sisiyolni'igi banh :niliitse'- 12 Ado jo'akon, nihina beh
dan God sinii'a daliinah'igi dadoh'ih', in'dah sisti'li Ben'-
yisda'hidesnil biniyeh. jamin bina beh yoihh', sih
6 Di naki na'hai hodicingo size beh nihic'ifi' hahasdzih.
ke'yah bikagi, ado asdla' ni- 13 Ako sizee I'jiptgi ayo-
nadoliah yidzih, ei biyi' do anist'eh'igi in'dah daoltsan'-
ni'dahojitdlad' dah do, in'- igi t'aaltso beh bil dahodol'-
dah do dajiyiz dah dolel nih; ado tsihlgo kwee size'e
7 Ako God nihitse'dah si- bil hi'dohkah.
nil'a*, nahasdzah bikagi ni- 14 A'kohgo hatsi'li Ben'ja-
ha'alcini la'dah naldeh' do- min bize jizcitgo ji'cah
letgo, yisda'-hil'teh ayoat'e'- Ben'jamin atdo* t'a akot'ego
hi beh yisda'-nihidesnil biji'cah.
niyeh, ako dahinohna dolel 15 Indi'dah ha'naikeh t'a-
8 Ako do nihi kwe'e dasi- altso bizaz-not'ahh, ado bize
nol'a* dah, God at'ihh ako
: dajiz'citgo daji'cah ado bi-
:
Fero bizee nahalin'go, in'- k'ijin' hak'iso hac'in' ya'dalti*

dah bi dine e bi nant'a i nis- hit'eh.
lihh, in'dah I'jiDt ke'yah t'a- 16 H Ado Fero bi kin go'ne*
at'e-hit'eh nat'lni nislih'go ba hane'igi deidizts'ah, Jo'-
a'silah. zef bik'iso ba yi'kai ha'ni'-
9 Tsihlgo size'e bic'ih' higo ako Fero in'dah bindal-
:
dohkahgo a'dabididohnil, Ni- a'i bah bil daho'zoh.

ye* Jo'zef kodi'nid, God, Tjipt 17 Ako Fero ei Jo'zef ayi-
t'aat'e-hit'eh boholni'hi a'sidi'nid, Nik'iso abididi'nil,
lah, adeh sadinal, t'ado na- Ko'dadohnil ; nihihh biyel
ahodilzi'di: bil bik'i hi'daohtl'oh, ado
10 Ado Go'sen ke'yahgi ke'- dahdokahgo Ke'nan ke'yah-
hot'ih do, ado aha'ni si'gahgo hi'dohkah,
93
45: 18 HODE'ZIZ 46: 3
18 Ako nihizee in'dah ni- dzodzlgo abizdi'nid, Na'kah-
Radaalcini aden bil sa dohgo t'ado sad al'c'in' hi'da-
nel :ado Tjiptgi ke'yah ya'- hoahi.
ahot'eh'igi nihadides'al, ado 25 Ado rjipt keVahdo ni-
ke'yah biyf dalkan'igi in'- keji'kaigo, Ke'nan ke'yahdi
dah danesk'ahigi dahsan' haze'e banji'kai.
dolel. 26 Ado bil dahojolne'go
19 K'adt a'niHidesnm'igi adajinih, Jo'zef t'ah hina
a'dahneh Fjipt ke'yahdo lanh', ako Tjipt ke'yah t'a-
;
tsinabans dadotbans, nilia- at'e-hit'eh bi nant'a'i ni'lihh.

alcini in'dah nilii daasdza'ni Ako do jodlah'go bik'e hoi
biniyeh, ado nihize'e bil hoye.
aden dohnel'. 27 Ako Jo'zef bizadigi beh
20 Ado aldo' daht'in'igi abizdi'nid yehgi at'e'go yeh
t'ado haat'i' lafih' danohsf- yil daholne': ado tsinabans
ni: rjipt ke'yahgi ya'adat'- ei hoi hi'dobahs biniyeh, Jo'-
eh'igi t'aaltso danilii, ei'- zef hac'ih* a'yila yeni' dzil-
banh. tsah'go, dabize'e Je'kab biyi*
21 II Ako Iz'rel biye'keh sizi'ni bil na'hojohd:
ako'dadzidzah : ako Fero 28 Ako
Iz'rel adi'nid, T'a
adi'nidigi at'e'go Jo'zef tsi- ako'di, siye' Jo'zef t'ah hina
nabans hayiznil, ado hast'e' lanh', t'ahdo dastsahdah bi-
bikin ni'jokah doleligi ha c'in' de'sal'go na'idestsel.
a'yilah.
22 Ado t'aadziltso t'a al'an WOLTAl 46.
beh hadazdit'eh'igi hataiznl; 1 Ado Iz'rel beh holon'igi
nidih Ben'jamin el tadi nez- t'aaltso yil dahdinah, ado
na'din bes-ligai in'dah e as- Birsi'bahgi nininah, ado bi-
dla'di beh hadit'e'go ye'- ze*e Ai'zik bi God yic'ih*
ninil. naisnih.
23 Ado bize'e di yic'in' a'yi- 2 Ako tl'ego God hadzl Je'-
lah; Teh nezna Tjiptdo ya'- kab yic'ih', bil'-yeh yic'in'
adat'eh'igi bit_ bik'i-ndaastl'- hadzigo adi'nid, Je'kab, Je'-
ongo, in'dah teh daba'adigi kab, ako azdi'nid, Kwe'e
neznago, nadan in'dah bah, lanh' sih.
in'dah bist'e' yil bik'i-naas- 3 Ako adi'nid, Sih, God
tl'ohh, bize e aden yikln do- ast'ihh, nize'e bi God: I'jipt-
gal biniyeh. jih' yinel'igi t'ado bik'e nil
24 Ako hak'iso nikiz'nil'a'- hoye'i, akwe'e la* ayoat'e
go nike'ikai ako bic'ih* ha- al'an dine'e a'ndeslil.
:
94
46: 4 HODE'ZIZ 46: 21
4 Fjiptgo nil desnel': ado biye'keh, ei Hez'ran in'dah
aden ha'niliides'is : ado Jo'- Ha'mil.
zef ni'nik'egi dahdidolnih. 13 Ado Is'seker biye'keh ei
5 Ado Je'kab Birsi'bahdo To'lah, ado Pu'vah, ado Job,
dasdinago, Iz'rel biye'keh in'dah Sim'ron.
dabize'e Je'kab, in'dah ba- 14 Ado Ze'bulan biye'keh ei
da'alcini in'dah bi daas- Si'red, ado I'lan, in'dah Jah'-
dzanh tsinabans yil denil- lil.
bans, ei Fero hoi ni'dobans 15 Di'di Li'ah bijâzkeh Pe-

biniyeh hac'in' a'yilah yenf. dan-E'ramdi Je'kab ya' ni-
6 Ado dabilin in'dah deit'- yiscin'igi, bitsi' Dai'nah bil:
inigi, Ke'nan ke'yahdi hwe j
di t'aaltso biye^keh, in'dah
dahazlin'igi yil dahdinah, I
bitsi'keh ta*din-ta jilt'eh.
ado rjiptgi jininah, Je'kab 16 Ado Ged biye'keh ei Zi'-
in'dah baalcini t'aaltso bil: Ifian, ado Heg'gi, ado Su'ni,
7 Biye'keh in'dah bitsi'keh [ado Ez'ban, ado E'ri, ado
in'dah bina'likeh, in'dah ba'- : Ero'di, in'dah Ere'li.
alci'ni t'aaltso I'jiptdi yil ni- ^17 Ado E'ser biye'keh ei
nah. Im'nah, ado Is'vah, ado Is'vi,
I
8 H Ado di'di Iz'rel ba alci'ni ado Beri'ah, in'dah dabilah

J
dabi'zi*, ei I'jiptgi nininan'i- Si'rah ado Biri'ah biye'keh

I
:
gi, Je'kab in'dah biye'keh ei Hi'ber, in'dah Mal'kil.

:
Ru'ben ei atseh' Je'kab ba' 18 Di'di Zil'pah biyazkeh ei

yizcin'igi. Le'ban, bitsi' Li'ah yeniltin'-
9 Ado Ru'ben biye'keh ei igi, ako di'di hastahadah Je'-
Ha'nok, ado Pal'lu, ado Hez'- kab ya' ni yizcihh.
ran, in'dah Kar'mai. 19 Je'kab be asdzah Re'cel
I
10 Ado Si'mian biye'keh ei biyazkeh ei Jo'zef in'dah

Je'muel, ado Je'min, ado 0'- Ben'jamin.
had, ado Je'kin, ado Zo'har, 20 Ado I'jipt ke'yahdi Jo'zef
in'dah Sal ei Ke'nan dine'e ba yizci'ni Manas'seh in'dah
asdza'ni biyaz. I'frem, ei Asenath', Patifi'-
11 Ado Li'vai biye'keh ei rah, An'gi na'ilnin'hi bitsi'
Ger'san, ado Ko'hath, in'dah ba' yizcihh'.
Mere'rai. 21 Ado Ben'jamin biye'keh
12 Ado Judah biye'keh ei ei Bil'hah, ado Be'cer, ado
Er, ado O'nan, ado Si'lah, As'bel, ado Ge'rah, ado Ne'-
ado Fe'rez, in'dah Za'ra: hi- aman, ado E'hi, ado Ros ado
dih Er in'dah O'nan Ke'- Mup'pim, ado Hup'pim, in'-
nandi neznah, Ado Fe'rez dah Ard.
TNavaho] 7
95
46: 22 HODE'ZIZ 47: 4
22 Di'di Re'cel biyazkeh Sik'iso in'dah size'e ba'alcl'ni
Je'kab ya' niyizcin'igi t'a- : t'aaltso Ke'nan ke'yahdi ke'-
attsogo dints'adah jilt'eh. dahat'in nit'enigi saninah;
23 Ado Dan biye* ei Hu'sim. 32 Ado nidanilkadi dani-
24 Ado Naf'telai biye'keh linh, dabilin'yaa'dahalyah'go
ei Jah'zil, ado Guni, ado Ji'- yi'danesdin ado dabi dibe
;
zer, in'dah Siriem. in'dah dabi begasi, in'dah

25 Di'di Bil'hah biyazkeh, deit'in'igi t'aaltso yil ninah.
ei Le'ban, bitsi' Re'cel yenil- 33 Ako ako'donil, Fero,
tin'igi, di'di Je'kab ya' niyiz- Hak'go, nihididonil, ado Ha
cinh; t'aaltsogo tsosts'it jil- at'i'san' nihinidanis? nihidi-
t'eh. donil'.
26 T'aaltso Je'kab 34 Alci'ni danidlin'do ni
ei I'jiptgi
yil ninan'igibits'ando da- nidalVi dabilin' hideinilkad,
hazlifi'igi, Je'kab dabizaad k'adt hidih, nihize'e aldo' t'a
t'a bilgo, hastan'din do'ba'an akot'e hit'eh, da'bididohnil'
hastanh; ako Go'sen ke'yahdi ke'da-
27 Ado Jo'zef biye'keh I'- hoht'ih' dogo biniyeh joh, ;
jiptgi ba' niliezcin'igi ei na- nidanilkadi t'aaltso I'jipt

kih' :ako Je'kab ba'alci'ni dine'e bil danicoh'i ei'banh.
t'aaltso I'jiptgi ninan'igi ei
tsosts'itdin. WOLTAl 47.
28 Tf Ako alanjin' Judah 1 Ako
Jo'zef djasdiyago Fe-
ajil'a' Jo'zef bic'in*, Go'sengo ro abizdi'nid, Size'e in'dah
hodois' biniyeh; ado Go' sen sik'iso, in'dah dabilin', in'dah
ke'yahdi jininah. deit'in'igi t'aaltso Ke'nan
29 Ako Jo'zef ha tsin'-na- ke'yahdeh nininah; ado jo'-
bans ast'e-ji'lago Go'sendi akon, Go'sen ke'yahgi nini-
hazee Iz'rel bidas-dogal'go nah.
dasdiyah', ako bazniyago 2 Ado hak'iso bitahdo as-
bize dziz'nigo jicago t'a ni'- dla'go bil dasdikai'go Fero
zago hodi'na'. bic'in' bil nijikai.
30 AkoIz'rel ei Jo'zef ayi- 3 Ako Fero ei hak'iso ade-
dinid, K'adt si'ni dastsah, ha- yidi'nid, Haat'i'sah' nihi ni-
lah, ninih nettsanh t'ah hini- danis? ako Fero a'dabizdi'-
na lahh'. nid, ni hidara'i nidanilkadi
31 Ako Jo'zef hak'iso in'dah dani'hnh', nihi in'dah dani-
haze'e ba'alci'ni t'aaltso abiz- hize'e aldo'.
di'nid, Fero bic'in' de'sal, ado 4 Ado Fero adabizdi'nid,
bil hodes'nigo a'bididesnil', Ke'yah biyi' t'o-atsed ke'-
96
47: 5 HODE'ZIZ 47: 18
dogo biniyeh
hwit'in' nini'- mi'siz holyeh'idi, Fero adi'-
nah; Ke'nan keyahgi t'ai'- nidigi at'e'go.
yisi hodicin'go c'il at'din ni- 12 Ako Jo'zef haze e in'dah
hilin'bah ako di'banh ni'-
: hak'iso, in'dah haze e baal-
danikanh, bi'ni ni nidalVi ci'ni t'aaltso, baalci'ni a'da-
Go'sen ke'yah bi ke'dahat'in' nelt'e' igi bik'ehgo c'iyan beh
dolel. baahojilyah hit'efi.
5 Ako Fero hadzigo anih 13 Tf Ado ke'yah t'aat'e-hi-
Jo'zef yic'in', Nizee in'dah t'eh biyi' c'iyan a'dasdihd ;
nik'iso naninah: t'ai'yisi hodicin'go ei'bahh,

6 Job, rjipt ke'yahigi beh- ako I'jipt ke'yahgi, in'dah
niholnih', bi'nigi ke'yah aga- Ke'nan ke'yahgi bik'e t'ai'yi-
go biyis'igi biyf nize e in'dah si bildahoye.
nik'iso ke'dahat'in' do; bini- 14 Ako Jo'zef ei I'jipt ke'-
di Go'sen ke'yah biyi' ke'da- yahgi, in'dah Ke'nan ke'yah-
hat'ihh ado bitahgi dineh gi beso t'aat'e a'la a'yilah,
:
la' dahwiyan'igi behoni'sin- nadah beh hidadzisni' yeni*,

dah, ei sihh' binant'a'i sa ako Fero bi kin go'ne* Jo'zef
adidi'Hl beso yah' ajizja.
7 Ako Jo'zef, ei bize e Je'- 15 Ako I'jipt ke'yahgi, in'-
kab, Fero yic'in' yah iaz dah Ke'nan ke'yahgi beso
ado Je'kab sodolzin Fero a'dasdihdgo, I'jipt dine e Jo'-
yik'ih. zef yahaskai'go a'dabizdi'-
8 Ako Fero ei Je'kab ayidinid, C'iyan nihitaninih': ha'-
nid, Dokwi'sah' ni na'hai? at'i'sah' biniyeh t'a ninal di'-
9 Ako Je'kab hadzigo Fero ni nel? Halah, nihi beso a'-
I
ayidinid, Sinilkahdeh t'a nas- dasdihd ei' beh at'eh.

ne'go nezna'din do'ba ah ta'- 16 Ako Jo'zef adinid, Nihi
din si na'hai sinilkan'igi beso a'dasdihdgo nihilih' sa-
:
t'adokwi in'dah sic'ih' na- dahohnil', ado nihilih' bide-

hwi na hit'en, dasize e hida- nah' niha' diyestsol'.
ne'go denilkah hit'ehigi do 17 Ako Jo'zef dahalih' ba-
ako'danelt'e' dah. dadzizniF: ako Jo'zef lih in'-
10 Ado Je'kab sodolzin Fe- dah dibe, in'dah begasi, in'-
ro yik'ih, ado Fero yits'ah- dah teli bidenah' c'iyan ha
deh c'inadzah'. daistsod: ako ei bigai' daha-
11 Ako Jo'zef haze e in'dah lih' yeni' al'tso bidenah' ha'-
hak'iso Tjipt ke'yahgi, ke'- daistsod.
yah badazdez'ahh', ke'yah 18 Ako ei ninana'haigo, ba-
aga'go biyis'igi, ke'yah Ra- nadziskai'go a'dabizdi'nid,
97
47: 19 HODE'ZIZ 47: 30
Bi'dahonilni'hi do bits'an ni- 24 Ako agiz ba'holzizgo
danilm' dah do, nihi beso ko'dadohnil, la' Fero ba'da-
t'aaltso ni'dahalni'; bi'daho- hidohjih, ako din'di akona-
nilni'hi nihihfi' t'aaltso bih nelt'e'go ei danihi' do, nihi
si'Hn'; bidahonilni'hi yoih'go da'daak'ehgi k'idadidohlel
t'ado yidzi'hi dah, danihits'is biniyeh, ado nihi in'dah ni-
in'dah nihi ke'yah t'eyah. hik'ei, in'dah nihada atcini bi
19 Haat'i'sah* biniyeh t'a c'iyan' dole!.
ninal nihi in'dah nihi keyah 25 Ako adadi'nid, Yisda'ni-
a'dadidihl c'iyan bidenah hi'ninil: Bi'nidi Bohonisni'hi
:
nihi in'dah nihi ke'dayah nihadajoba go, Fero bi na nil

Fero bi nanil dadidleh ado dadidlel
k'elyeh' nihitaninih, dahini'- 26 Ako I'jipt ke'yahgi t'aa-
na dolelgo, ako do dadi'ni'- t'e-hit'eh Jo'zef di behaz'ah'-
nei dah, ako do ke'yah bika go a'yilah, di'jihgo hidih, ei
do-nagahi-dah dolel. Fero la bi dogo; na'dailnih'-
20 H Ako Jo'zef ei I'jiptgi hi bi da'daak'ehgi t'eyah
ke'yah t'aat'e Fero ya' na- dodah, ei do Fero bih silih'
yisnl; I'jipt dine'e bi da'da*- dah.
ak'eh bandahazni, hodicin'- 27 TI Ako Iz'rel ei Go'sen
igi bik'ehdesdlih ei'bahh ke'yah biyi' ke'dahat'ih hit'-
ako'dzago ke'yah Fero bih eh akwe e deiit'inigi da-
;
sihh'. hazlih, ado lah'i dzizlih, ado

21 Ako dineh I'jipt biyi' ayoat'ego k'eahzde'ziz.
da nilts'andeh kin-hadas ahi- 28 Ako Je'kab ei I'jipt ke'-
gi biyi' ke'dahat'ihgo a'jilah. yahgi kehat'ihgo tsosts'its'-
22 Na'dailnih'hi bi ke'da- adah na'hai: ado Je'kab bi-
yah t'eyah t'ado hidzisni nilkahdeh nezna'din do'ba'-
dah na'dailnih'hi ei Fero ah diz'din
; do'ba'ah tsosts'it
t'asah'di c'iyan ba' nini'nil- bi na'hai. ^
go ; ako Fero beninihgi ei 29 Ako Iz'rel dadotsatjih*
deiyah' hit'eh ; ei'bahh ha k'adeh ba'holzisgo, haye' Jo'-
ke'dayah t'ado handahaznl zef Hak'go, bizdi'nidgo abi-
dah, jinih, Nil nislih'go na'nos-
23 A'kohgo Jo'zef ei dineh kahh si tsosk'it biya adii-
ayidi'nid, Jo'akon, di'jihh ninih', ado joba'i in'dah ya'-
hi ke'yah bil Fero bah na'- at'e'go sandi'nal na'nos- ;
nihiyel'nl ako kwe e k'el- kahh do I'jiptgi leh sidillel

:
yeh nihah, ako ke'yahgi k'i- dah.

dadidohlel. 30 Dasita yeni' bitahgi si-
98
47: 31 HODE'ZIZ 48: IS
tin' do ni'sin, ako Fjiptdo c'i- 6 Ado naalcini na nadocil'-
sidiltel, ado leyi-sije'igi leh igi ei t'a ni do, ado bik'iso
sidil'tei. Ako azdi'nid, T'a bik'ehgo ke'dahat'ifi'gi dajo-
adi'ninidigi a'desnil. zi' dolel.
31 Ako azdi'nid, God binal 7 Ako t'a sih Pe'dandeh
sic'in'handzih: ako GodjDi- niya yehdah, Re'cel saalk'-
nal bic'ifi' hadzodzl, ako Iz'- eh daztsahh, Ke'nan ke'yah-
rel ha tsask'eh bikagi ya gi yinel'go, I' f rath t'aayidi
a'dzidzah. hadzih'go i'dah: ado I'frath
t'ah bic'ih' yi nelgo leh hol-
WOLTAl 48. tihh', akwe e Beth'lihem hol-
1 Ako akodza do'bik'ijin' yeh.
la Jo'zef yil holne', Jo'akon, 8 Tf Ako
Iz'rel ei Jo'zef bi-
nizee datsah: ako haye' Ma- ye'keh dziltsah'go azdi'nid,
nas'seh in'dah Tfrem das- Di'sah* hai' at'ihh?
diez. 9 Ado Jo'zef haze e abizdi'-
2 Ako la' Je'kab yil holne*- nid, Siye'keh at'ihh, kwe'e
go adi'nid, Jo'akon, niye^* Jo'- God seninil'igi. Ako azdi'-
zef nic'in' yigai': ako Iz'rel nid, Na'noskahh, bil sanikah
dzil'dzil izdilya'go tsask'eh ako bik'i spdideszihl.
j
bika dasnesdah. 10 Ako Iz'rel hastihgo bi-

[
3 Ako Je'kab ei Jo'zef ayi- nina bina do yeh oih' dah

di'nid, God-T'aaltso-Yinera'- silih'. Ako bi'gahgi nizniez-
I
ni Luz'di, Ke'nan ke'yah bi- Igo yi'za-not'ahh, ado a'di-

yi' sa niyago sik'i sodolzin, holtsod. ^
4 Ado asidi'nid, Jo'akon, 11 Ado Iz'rel ei Jo'zef ayi-
k'eahyil'zisgo a'ndeslil, ado di'nid. Do ninih nedestsel'
na*alcini nas dahilcih'igi dah ni'sin hit'eh, ako hidih
t'oahayuigo adeslil, ado nits'- God na alcini aldo' seini'ez.
ando dineh t'oahayui k'ean- 12 Ako Jo'zef bigodt' yita'-
ado
I
dayilzis'go adeslil ; di Igi sizihgo nahjih' ko'jilah,

ke'yah naalcini nas dahil- ado hanih beh ni'jih' ya
!
cih'igi badides'al hoi ago da- a'dzidzah. i
bi dolelgo. 13 Ako Jo'zef t'aa'la' das-

j
5 Ako niye' t'aala', I'frem diez, I'frem nisnajih' beh

in'dah Manas'seh, ei I'jipt Je'kab nistFajih* bic'ih' niz-
!
ke'yahgi na' yizcin'igi, t'ahdo ^niltih'go, ado Manas'seh nis-

I'jiptgi nani'sah dah yehdah, itFajih* beh Je'kab nisnajih'
ei sih; Ru'ben in'dah Si'mian bic'ih' nizniltih'go, ako bic'-
sih'igi giat'e'go sih dolel. ih' nizniez.
99
48: 14 HODE'ZIZ 49: 4
14 Ado Iz'rel nisnajin' beh ba'alcini nas dahilcih'igi
k'izdesni'go Tfrem bitsi bi- t'oahayui al'an dadineê da-
ka dasdesni, ei akedefi yis- dolel.
ci'ni jilinh, ado nistrajin* 20 Ado ei bijinh yik'i sodol-
beh Manas' sell bitsi bika zingo adi'nid, Iz'rel, ni'zi* yil
dasdesni, ako hoi beho'zingo a'k'i soda'didolzihlgo adani'
dasdesni; Manas'seh ei atse do, God, ei I'frem in'dah Ma-
yizcin'igi at'e ei'bafih. nas'seh giat'e'go a'nihidolil
15 Ako Jo'zef bik'i sozdol- ado I'frem ei Manas'seh yi-
zingo azdi'nid, God, ei size'e lahgo at'e' go a'yilah.
E'braham, in'dah Ai'zik yi'- 21 Ako Iz'rel ei Jo'zef ayi-
gahgi naas fiit'efiigi, ei God- di'nid, Jo'akon, dadestsal
igi sinilkafidefi di'jinjih' Sa- ako hidih God nil naas do,
na' altso' fiit'en, ado danize e bi ke'yah yen-
16 Diyin-nal'a'i ei banhi- go na'nihidois.
giat'eh'igi yits'andefi yisda'- 22 Indidah ke'yah la nik*-
siltin'igi, asikeh yik'i sodi- iso bilahgo nadiniahh', ei'di
dolzifil'; si'zi' ado size'e A'mor dirie'e si diltlis in'dah
£]'braham in'dah Ai'zik dase iltin' beh biga'dinest'ahh.
bi'zi' beh dajozi' do; ado na-
hasdzan bikagi t'ai'yisi t'oa- WOLTAl 49.
hayuigo k'eandi'not'inl 1 Ako Je'kab haye'keh,
if Ako Jo'zef haze'e ei Hak'go, bizdi'nidgo abijinih,
I'frem yitsi yika dahdesnl Ahah' ohneh, ako nas yol-
dziltsan'go, do hot ani' dah- kal'go nihic'ih' a'dahodonil'-
go, hazee dah-bizdidilni'go, igi beh nihil hodesnih.
I'frem bitsi bits'ahdo, Ma- 2 Ahah' ohneh'go, dai'sol-
nas'seh bitsi bikagi dahbiz- ts'an, Je'kab biye'keh
didolnih biniyeh. dano'lin'jgi;
18 Ako Jo'zef haze e abiz- Nihize'e Iz'rel dai'solts'-
di'nid. Do akot'e dah size'e: ah.
di atse yizcin'igi at'eh ei'- 3 Ru'ben, ni atseh' sa yiz-
bahh ; ni'la* nisnajih' beh cin'igi ni'lihh, sidzi'li,
bitsi i3ika dahdilnih'. in'dah sidzi'li beh ho-
19 Ado haze e do ini'zingo de'zizigi ni'lihh;
adi'nid, Sih sil beho'zin siye',. Alahgo ayoat'eh'igi in'dah
sih sil beho'zin ei atdo Ib^
: _ alahgo adzi'li.
dine'e doiel, ei atdo' ayoat'e 4 Toh yo anolgazi nahoni'lin
dolel: ako hidih t'aani bitsi'- binina do alahgo ant'e'
H bilahgo ayoat'e' dolel ado dah dolel;
100
49: 5 HODE'ZIZ 49: 15
Nize'e bi tsask'ehjin* ini- giat'e'go; hai'sah* nabi-
yah', ei'banh; didolt'el?
I'dan banhigi in'dza : si 10 Nat'a'-gis Judah do bi-
bika-dahantehi bikajin' gadotifil' dah,
iniyah'. Ado nat'ani-bi-gis bike
5 Si'mian in'dah Li'vai' ei bita'deh do hadotihl'
alk'is nidlinh; dah,
Bi diltlis ei bedadi'lah'igi Sai'loh niyajih;
bi deni' a'dat'eh. Ado ei dineh .bik'eh daho-
6 Si sizin ni'li'ni, bi nahat'- jil'in' dolel.5
ah in'dah a'la-naadleh'- 11 Bi teh-ya'zi c'il-naatroi-
bitah ninahi,
igi t'ado sikadgo yanh dahna'-
Se ayoat'ei' t'ado bil nili'- yitl'oh,
ni: C'il-naatl'ol-sikad biyis'i-
Baho'cindgo dineh le'i yigi nidih;
yisRin', ei'banh, C'il-naatroi-bi-to biyi* bi
Ado a'k'ehal'in'go begasi 6* tanez'giz,
bi tsa'ts'it k'i'nigiz. Ado yehadit'eh'igi c'il-na-

7 Bahacifilgi ei banhigi a'- atl'oi bi dil biyi':
bididolnil, t'ai'yisi has- 12 Bina c'il-naatl'oi-bi-to beh
ke'go, ei'banh; do.
lici'
Ado t'ai'yisi do joba'go Adobi gwo apbe* beh li-
baha'cih' hit'en: gai' dolel.
Je'kab dine'e bitahgi at- 13 Ze'bulan ei to-nitel bi-
tsX-desnit, bahh'gi, tsin-nael' ho-
Ado Iz'rel bitahgi laido'- lonigi kehat'in' dolet;
jah'. Ado tsin-nael' ba' nael'
8 Judah, nih nik'iso na'dado;
hanih' do: Ado bi ke'yah hodzo'igi ei
Ne ena dabik'os yintah'- Zai'dan bi'gah dolel.
do; 14 Is'seker ei teh bidzi'H at^-
Nize'e biye'keh nic'ih* ya- eh,
a'ndat'ifih' dolel. Dibe dabagan' yila gi si-
9 Judah ei Nasdo'i-tso bi- ti'ni:
ya'zi at'eh: 15 Ako ha'alyinh ya'ahot'-
Nanittsed'igi bits'an dah- eh'igi hodziltsahh',
n'dindzah siye*: Ado keyah'igi hozo'ni
Dahjisjind'go, nasdo'i-tso lanh';
nahalin'go dzizdah', Ado ha wos ya a'jilah da-
Ado nasdo'i-tso baadigi hazdidoyel'go, -
101
49: 16 HODE'ZIZ 49: 27
Ako a'nal'a'i silin'go na- Ado daholt'oh nit'en, ado
nis t'eyah yanagah'. dahojo'ta' nit'eh.
16 Dan ei bi dine'e yent'in' 24 T'a a'ko' nidih beh eltin'
^ dolel, t'ah bidzir,
Iz'rel IsL dadine'e ni'lin'- in'dah bi'la bigan bil
go. bidzii'go al'yah,
17 Dan ei hont'i gi tl'is sitin'- Je'kab bi God-Ayoat'e-
igi ni'lin' do, bidzi'li bi'la' beh
Alingi trisbika-nidzis- (Iô'den nanilkadigi ei
kai'igi, Iz'rel ba tseh'igi at'-
Lin biketaligi aliil'has eh.)
do, 25 Nize e bi God nidih, ei
Ako bik'i sidah'igi t'an- nika anal'wo' dolei'igi.
jin'go a'dahinideh' do- Ado T'aaltso-Yinel'a'ni
lel. beh, ei nik'ihojidli' do-
18 JihoVah ni beh-
nili'ni, le!,
yisda-ilde'hi biba* ani- Ya'dilhil biyi'den ak'iho-

st'eh. ^ jidlih'igi beh,
19 Ged, ei nidabahigi bik'- In'dah wo'yahdeh ak'iho-
ido'jah; jidlih'igi beh,
Ako nidih dabike'tal yik'i' In'dah daapbe'do ak'iho-
didoltal'. jidlih'igi, in'dah dais-
20 A'ser bits'anden c'iyan' c'itdo ak'ihojidlih'igi
nesk'ahigi holon' do. beh nik'ijisdli' dolel.
In'dah ado nidat'ani bi 26 Nize'e nik'ihojidlih'igi
c'iyan' dalkan'igi naha- Ei dasita' yeni* beh-ak'i-
dleh' dole!. hojidlih'igi bilah at'e'-
21 Naf telai ei binh ba ad go
bidocit'igi at'eh: Holago dadzil'igi nint'i'-
Sad i'lin'igi yeh yatti'. 3 in'nidih:
22 Jo'zef ei tsin bigan
t'o- Ei'di Jo'zef bitsi bikagi
ahayu'i banh naadleh'- dolel,
_ igi at'eh, Ado bik'iso yits'an na-
Toh-ha*lin'igi bi'gahgo gah'igi bitsi-t'agi.
tsin bigan t'oahayu'i 27 Ben'jamin ei ma'in-tsoh
banh naadleh'igi; nahahn'go al'gal do:
Bigan tse nastl'inigi bi- Abin'igo yilhididel'igi yil-
lahgo adahezyinh'. del' do,
23 Da'dilt'ohi ha'ni' ha a'da- Ado e'eahgo niyisnan'-
yilah, igi altai nih' dolel.
102
49: 28 HODE'ZIZ 50
28 Di'di t'aadzil'tso Iz'rel bik'ijih' ya a'dzidza'go ji'-
'
dadine'e nakits'adahgo daji- cah, ado bizaz-not'ahh'.

2 Ado Jo'zef bin'dalVi aze-
I
linh': ako di'di dabizee yeh !
bic'in* hadzi' ado hakldaho- adel'in'igi, haze e bik'idadi-

dzisdli*; ado t'aadzil'tso t'a- dohdis', bizdi'nid ako aze- :
laiz nitin'igo beh-ak'ihoji- adet'in'igi Iz'rel yik'idadez-

i
dlih'igi bik'ehgo bik'i soz- diz'go desgan'.

j
dolzin. 3 Ado diz'din jihh bi'gah

29 Ako hazo'ogo bic'in ha- ban'dajit'ihh akot'e'go det- ;
dzodzi'go abizdi'nid, Si di- gan'igi beh banjikai ako :
ne e yeni' bit alia' adesnil: I'jipt dine e ha daca'go tsos-

dasizee yeni' bit yo'adasi- ts'itdin yiskahh'.
doiil, tse-bi-hodza'ni go'ne*, 4 H Yotkati biyi' acah yeni*
ei Heth dine e,I'fran bi da baga'hosziz'go, Jo'zef hadzl
ak'eh biyi gi. Fero bi kin go'ne' hidakai'-
30 Makpi'lah da ak'ehgi tse- igi bic'in*, ako abizdi'nid,
ya-go'ne'-ahodzan'igi, Mam'- K'adt nihil nistih'dah, na'ni-
re bic'in gi, Ke'nan ke'yahdi, hoskahh, Fero bic'in' hada-
ei da ak'eh teh dahodi nit bi- dohdzih'go a'dadidohnit',
niyeli, E'braham ei Tfran, 5 Size'e, God t'a binat di
Hetli dine e ya nayisni'igi. beh sanaho'niahh, jidi'nid,
31 Akwee E'braham teh Jo'akon, dadestsat',_ Ke'nan
destihh', in'dah be asdzah ke'yahgi teh sididoltet bini-
Sa'rah do'; akwee Ai'zik teh yeh haho'gedigi, akwe'e teh
destihh', in'dah be asdzah sidit'tei. Ako k'adt Na'nos-
Rebe'kah do*; ado akwe e sih kahh, si'nidi akoh desat go
Li'ah teh yittihh'. ado size'e teh destel'go adeh'
32 Ei daak'eh in'dah bina'desdat'.
yigi tse-ya-go'ne'-hodzan'- 6 Ako Fero adi'nid, Isfilah,
igi, ei Heth ba atci'ni ba ni- akoh dinahgo nize'e leh dit'-
hazni'. tet, God t'a binat ba'nahwini-
33 Ako Je'kab biye'keh attso ah yeh'gi at'e'go.
hazo'ogo yil daholnego, ha 7 Ado Jo'zef, bize'e teh yil-
tsask'eh bikajih' a'nzdolez- tehgo dahadiez ado Fero:
go, ha nitc'ih hayi'deh hal- bindafai t'aattso, in'dah ha

wodt, ako hak'ei yeni' ahi- kin go'ne' alahjih' hidakai'-
kahgo ajiyah. igi, in'dah I'jipt ke'yahgi
alahjih' hidakai'igi t'aattso
WOLTAl 50. bit akoh ji'kai.
1 Ako Jo'zef hazee binih 8 Ado Jo'zef bi kin go'ne*
103
50: 9 flODE'ZIZ 50: 22
nidakai'igi t'aaltso, in'dah 15 If Ado Jo'zef bik'iso dabi-
bik'iso,in'dah bize e ba'alci'- ze'e daztsah'go dadziltsah'-
ni: ako baalci'ni adalts'isigi go, adazdi'nid, Jo'zef bahhigi
t'eyah, in'dah dabi dibe, in'- bic'ih' a'dedza yeni', t'aani
dah dabi begasi ei t'a Go' sen bahh nihik'e'didoal sa'sin.
ke'yahgi hi'deznil. 16 Ako Jo'zef bic'ih' sad
9 Ado nat'ani dabi tsin- a'dajila, Nize e t'ahdo datsah
nabahs, in'dah lih hidabi- yehdah hazo'o adi'nid, daji-
yeh'igi bil jininah: t'oahoji- ni'go.
yu'igo. 17 Kot'ego Jo'zef bic'ih* ha-
10 Ado Jor'dan tsenah, dadodzih, Na'noskahh, nik'-
E'tad bi ho-dilkohh'igi, tl'oh- iso t'aadzago yanaskai'igi
nadan-hadajilk'ahijih* ji'kai- in'dah bahhigi a'dadzaigi
go: akwe'e daji'cah, t'aiyisi bandiniah nic'ih' bahhigi
:
ye'go daji'cah ako Jo'zef

: a'dadza ei'bahh ako k'adt
:
bizad k'ehgo tsosts'it jihh nize'e bi God bindal'a'i bi

bi'gah haze'e ba daji'cah. t'aadzago yanaskai'igi ban-
11 Ako ei ke'yahgi ke'da- diniah. _ Ako Jo'zef bic'ih'
hat'in'igi, Ke'nan dinee ya'dajilti'go yi'cah.
E'tad bi ho-dilkohh'igi daji- 18 Ako hak'iso ha yikai'go
ca'go dahwiltsahh, ako ada- hac'ih' danesjol'go adadi'nid,
di'nid, Di Ijipt dine'e t'ai'yisi Jo'akon, ni na nil danidlihh.
yinil a'dat'eh lahh': Di'bahh 19 Ado Jo'zef ei ahodi'nid,
E'bel Miz'rem hosye', Jor'- T'ado bik'e nihil dahoye'e,
dan tse nadi. da si'is God sezin'igi se'-
12 Ako haye'keh t'a a'da- zinh?
bizdi'nid yeh'gi a'daho'lah: 20 Ako nihi t'eyah bahhigi
13 Halah haye'keh Ke'nan a'daso'leh'go a'daht'ih hit'-
ke'yahgo dahoniltih'go, Mak- eh, hidih God ei ya'at'eh'
pi'lah, da'ak'ehgi, tse-yago'- dolel'go yinahaa hit'en, di'-
ne' yo-a'daho'lah, ei E'bra- jihh at'eh'igi at'e'go idolil
ham, I'fran, Heth dine'e ya biniyeh, dineh lahl yisda'hi-
nayisni', Mam're bic'ih'gi, dokahgo biniyeh.
hwi'go biyi' yo-a'dahodilne' 21 Ako k'adt t'ado bik'e ni-
biniyeh. hil dahoye'e nihaahasyah'
;
14 Ado haze'e yo-a'daji'lah do in'dah nihadaalcini, ako

do'bik'ijih* Jo'zef in'dah bitah hoji'sohdgo ado baji-
hak'iso, in'dah t'aaltso haze'e joba'go bic'ih* hadzisdzi.
yo-a'dajilehgo bil jikai'igi, 22 TI Ako Jo'zef ei I'jiptgi
I'jiptgo bil hiji'kai. ke'hojit'ih hit'en, hoh, in'dah
104
50: 23 HODE'ZIZ 50: 26
haze'e ba'alcini do': ado Jo'- zik in'dah Je'kab yeh ya'ni-
zef nibinitkan'igi nezna'din honian'igi ei bic'ifi'^
I
do'ba an nezna na'hai. 25 Ako Jo'zef ei Iz'rel ba'-

23 Ako Jo'zef I'frem bina'li alcini^ God t'a binal ha'nda-
baalcini yiyiltsanh: Manas'- haz ango abizdi'nidgo ajinih,
seh biye' Me'ker baalcini God t'aani nilia nadah do,
i
aMo* Jo'zef bitsi'k'egi yine- ado sits'in kodo dayinohjah

I
sanh'. dole}.
24 Ako 26 Ako Jo'zef daztsanh,
Jo'zef hak'iso abiz- ;
di'nid, Dadestsal lanh', ako nezna'din do'ba an neznah

I
God t'aani niRa nadah do, bi na'Raigo: adobik'idazdez-

I
ado di ke'yahdo c'lniRidois, dizgo desgan'go I'jiptgi tsi-

ke'yah, El'braham in'dah Ai ts'a bi hodoltinh'.
105
MO'ZES Bl NALTSOS NAKFIGI
CInINAH YOLYEHIGI
BIK'EH-AHONrLI NEZNAH
WOLTA'I
20: 3-17. ei ha'at'e* do hanh at'dingo
3 H na'nala dani aho'sin le* at'e' dah dolel.
T'akah
god silanjin* holon'go ini'sin 8 Tf Haayinh-jihh ei diyin-
yi'la'. go baahayahh' beh benirnih,
4 T[ Ha at'ih'igi-dah bik'eas- 9 Hastan jinh ei' biyi' na-
cin'go be'elya'i do ada adil- nilnis do, ado ni nanis altso
mV dah, do nidih ha'at'ih'igi- a'lil dolel:
dah ya'diihit biyfdi daho- 10 Nidih tsosts'it jinh'igi
lon'igi bi'di'lir dah, do nidih ei Jiho'vah ni God bi haa-
nahasdzan bikagi daholon'- yinh-jinh at'eh ako ei' biyi' :
igi dah, ado do nidih toh bido nanilnis dah dolel, ni' do-
yi'di daholon'igi dah. dah, niye* dodah, nitsi' do-
5 Ako ei bic'in' do ya dah, dineh na' nal'a'i dodah,
anant'inh dah dolel, do nidih asdza'ni na' nal'al dodah, ni
bic'in' naho'la dah dole!, ha- b^gasi dodah, ni dineh-do-
lah, sih, ei Jiho'vah ni God beho'zingo nagangi nida-
nisiihh, ako God otc'indi nis- kai'igi aldo' dodah :
linh ei'bahh, daala bahhigi 11 Halah, hastan jinh'igi

a'dadzaigi ei bada'alcini tadi biyi' Jiho'vah ei ya'dilhil in'-
ado din'di alk'i-n'da'ascinh' dah nahasdzan a'yilah, lo'-
nidih sik'edadinih'igi ei nilel in'dah ei biyi' daholo'ni
ates'ih' dolel t'aaltso, ado tsosts'it jinh az-
6 Nidih mil'go dalt'e'go lin' biyi' ei hanalyin ei'- ;
ayoadaso'nin'igi ado beho- banh Jiho'vah ei haayinh-

sel'ani yaa'dahalyani ei t'e- jinh yik'i sodolzin ado di-
yah se ajoba* beh bik'idajis- yin'go a'yilah.
dli' dolel 12 TI Nize e in'dah nimah ei
7 II JihoVah ni God bi'zi' ei nil ni'lih'go Ini'sin: ako t'e-
do-i*lin'go do bahadi'dzih yah Jiho'vah ni God ni' bi-
dah: halah, Jiho'vah bi'zi* t'a kago niyolkali nedinian'igi
do-i'lih'go ba' hadzodzl sin, ei lan'i idolil.
106
20: 13 C'ININAH YOLYEHIgI 20: 17
13 Tf Do adzime' dah. be asdzan t'ado bi-
hot'i'ni
14 Tf Do azdile' dah. da'ninilni'hi, dineh ba' nalVi
15 if Do azniinh' dah. nidih dodah, asdza'ni ba' na-
16 Tf Bil ke'hot'i'ni t'ado la'i nidih dodah, bi begasi
t'aadzago ba hol'ne e. nidih dodah, bi teli nidih do-
17 Tf Bit ke'hot'i'ni bagan' i
dah, ado bil ke'hot'i'ni bih'-
t'ado bida'ninilni'hi, bil ke'- igi ei t'aaltso dodah.
107
SIN
1. SIN do-God-k'ehgo-adat'e' ba'-

1 Dineh hoi hozo'ni ei hont'i'i ei adinl dolel.
la*
do-God-k'ehgo a'ni'dahaai'
bik'ehgo joga'll, do nidih SIN 23.
banhigi adani'li bitah dzizi'- 1 Jiho'vah ei saahalyani
ni, do nidih a'ndahalt'i'i bi- at'eh; do bi'dinisli'ni dah do.
tah dzizdai'.
.
2 Nanise' altas ei' _ya'at'e'hi
2 Nidih bahh hoi hozo'ni ei dayitso'gi na'hinostelgo ah-
Jiho'vah bizad-bik'eh-a'hoso'sin Joh dasze'i bibahhgo :
ni'li in'dah t'a ei bizad-bi- sa' nagah.

;
k'eh-ahoni'li t'eyah bantsi'- 3 Si sizi'ni ya'at'eh'go sa

dzikes t'aakwi jifih in'dah anayodlil: bi'zi* bik'eh a'at'-
t'aa.kwi tl'e. e'-at'dinidabintingo sa' na-
3 Indah to-ni*li'ni bibanh'gi gah.
tsin-banh-anit'ani la' iah' 4 Ado anonel' bi ca'ha'oh
nahoji'lin, ako bahwilzis'go bil bikoh go'ya c'ehi'sah ni-
ho nest'ah* hahh na'hodlel dih bedahadzi'ti do bik'e sil
do hat'ah t'eyah do nilneh'
; hoye' dah dolel: nih sil yias'
dah do; in'dah haat'i-dah ei'bahh; ado ni tsihal' in'-
ajoli'li ei i'lih' dolel. dah ni gis ei'di beh haos-
4 Do-God-k'ehgo-adat'e' ei nih'.
do akot'e' dah: nidih ei t'e- 5 Bika-ada'ni t'a al'dihdgo
yah azol bil yo'adahayol'igi sa* ini'sin si daana'i dabinal:
hidahoji'lin. ado sitsit'agi tlah bahh ini'-
5 Ei'bahh a'nahwit'ah-be- sin sih beh-adla'ni nidih
;
nilkahgo ei do-God-k'ehgo- wo'ahlihh'.

adat'e' do atah dadzo'zihh 6 T'aani ya'adat'e'hi in'dah
at'e' dah, na aldo' banhigi ajoba'i ei ni* nildihd bijih'-
adani'li ei banhigiat'e-bahh- jih* sikedeh holoh' do ado :
a'dadini a'la-hi'dadlergi do in'dah hol'ago Jiho'vah bi

atah dadolel dah. kin biyi' ke'hast'ih' dolel.
6 Halah, bahhigiat'e-bahh-
a'dadini ba'dahont'i'i ei Ji- SIN 32.
ho'vah bil beho'zin : nidih 1 Hoi hozo'ni ei la* t'a ha-
108
32: 2 SIN 51: 4
za'kah a'dzidza yeni* t'aaltso 8 Beh yinal' doleh ei beh
ha na'hidest'anh, in'dah nandi'nestinl in'dah bohwi-
banhigi a'dzidza yenf t'aal- dil"al t'a sih sina t'eyah
:
tso hak'eolcon*. beh ninestihl do.

2 Dineh la hoi hozo'ni ei 9 Lin in'dah dzanez do-
JihoVah do bafihigiat'e ha- ak'iditinh'igi at'e'go do aji-
c'in* nayil'ta' dah, in'dah ho t'e' dah, halah, ei a'zafi'i t'e-
nilc'ih t'eyah biyi' anot'ah yah beh wo'tahh, doda'go ei
at'din. do nic'ih' do'iya' at'e' dah.
3 T'aakwi jinh t'o bil as- 10 Banhigi adat'ei' ei bahh-
t'e'dinist'e'go sits'in siyi'di dabi'ni'i t'oahayui do ; ni-
dadi'yah nahalin silin', di- dih Jiho'vah ba'dajoll ei ajo-
nisnin'igi beh. ba'i ha na'dades a dolel.
4 T'aakwi jinh in'dah t'a- 11 Ei'bahh Jiho'vah bani-
akwi tl'e ni'la' sik'ijih' dahil dahozoh' le*, in'dah t'ai'-
hel'das: beh dinistle yeni' ei yisi nihil dahozoh' le', bah-
sin'go hazga'nl yic'ih' nas- higiat'e-nihahh-a'dadini: in'-
dlih'. dah nihil dahozoh'go ye'go
5 Banhigi as'dza yeni' t'a- a'dadohnih, danihijeih k'e-
anigo nic'in* as'la in'dah t'a hez'dongo beh hitsi'dahkesi
si*za'kah as'dza yeni* do na- t'aanoltso.
nis'in' dah. Ako adesnih,
Behazani bilah hidinistal' SIN 51.
yeni* Jiho'vah bil be'hode- 1 God ni'li'ni, sajidi'bal,
sihl' in'dah nih bahhigiat'e! na'noskahh, ni ajoba* beh
beh t'a si'za'kah as'dza yeni' ayoii 'ini nin'igi bik'ehgo: in'-
sandi'niahh'. dah ni ajoba' beh olza'ni
j
6 T'a di' banh God-k'eh-go- t'oahayu'iigi bik'ehgo, sih

adat'ei' t'aaltso niclh' yikah behaz ani - bilah - hidinis tal
sodadilzin' dolel, t'a nik'i'- yeni* sah k'eil'cohh.
dahidokahdah : ako t'aani 2 T'a-siza'kah-as'dza yeni*
j
toh ayoat'eh dilkoh go nidih yaat'eh'go sahh nanilel',

ei do aha'niden bic'in'^l ni- in'dah banhigi asdza yeni*
daogeh' a'dat'e' dah dolel. sahh at'dingo asileh'.
I
7 Nih t'eyah na'hidis-

bl 3 T'aani behaz*ani-bilah-hi-
t'in'hi ni"lihh; ac'ih'-nahwi*- dinistal'igi sil beho'zin in'-
:
nani do-sidelni'go asini'sin dah bafihigi-as'dza yeni*t'a-

do; yisdah-ildeh'go beh sin'- a'la'jifi* bantsis'kes.
igi sinadel'ago asini'sin do- 4 Nih nic'ih*, ni t'eyah ni-
le!, c'ih* banhigi as'dza, in'dah
i
109
51: 5 SlN 51: 19
ninal bafihigiat'e banise'- ni nilc'ih bandlee beh sika-
yah: akobeh haindzi'igi beh ana'nilwo'.
t'aani si'lin', in'dah beh ana- 13 Ako in'dah behazani-
has't'in'di beh
bik'eh-didi'- yilah-hidahidiltali_ behosinil-
dlel ani beh hidanistin' dolel
5 In'dah simah ei t'a bah- in'dah bahhigi adat'eh'igi ei
higi ajit'e'go sizniltsahd, ado na't'ah na na'hidokah.
t'ado-ak'eh-hol'i'ni nislih'go 14 God ni'li'ni sajidi'bal-
sidizcihh'. go, nih God yisdah-sinitti'-
6 Jo'akon, ayi'di t'aani'ni ni, dineh dabidil beh siho-
holon'go ni ni'zin, in'dah dit'i doleli beh sic'ahh an-
ayfdi do-hot'ih'gi ei beh ho- t'eh : in'dah nih ya at'eh'go
ni'sango asidilil. in'dzaigi beh ye'go hastal
7 Nanise* la' beh-ak'eel'tahi dolel.
beh cin sanh at'dingo asi- 15 Nih Jiho'vah sida ah
leh, ako in'dah cin sahh at'- anleh; ako size'deh ant'e'hi
din dolel ado tasigis ako beh nahanih' dolel.
:
in'dah yas bilah at'e'go li- 16 Joh nahanih'hi do-bah-

nisgai' dolel nil-hozoh'-dah ; doda'go ei
8 Bah-il-hozo'ni in'dah t'ai'- nic'ih' adeshl: in'dah adi'lit-
yisi ban-il-hozo'ni dist'ago go nahanih'hi ei do nil ho-
asileh'; ako t'eyah ts'in danel'ni dah.
di'yahgo i'nila yeni* bil hi'- 17 God biclh' nahanih'hi ei
dahodojohl. nllc'ih-isizi'ni bik'eh-hodes-
9 Bahhigi as'dzaigi ninin dllh'i at'eh: ajeih bik'eh-ho-
bits'ah nanil'in, in'dah t'a desdllh'i in'dah yinil at'e',
siza'kah as'dzaigi sah k'eil'- nih, God ni'li'ni ei t'ado do-
cohh. ni-ni'zini.
10 God ni'li'ni, sajidi'balgo, 18 Zai'an bic'ih* yaat'eh'-
na'noskanh, ajeih bahhigi- go ant'ihh t'a bah-nil-ho-
at'e bi at'dini siyi* ana'n- zon'igi at'e'go: Jiru'salem bi
dleh, in'dah isizi'ni-nitc'ih na'astl'inigi ya at'eh'go nan-
yaat'e'hi a'nidigo sah ana'- tl'in.
ndleh. 19 Ako in'dah yaat'eh'go
11 Honilon bits'ahdo t'ado o'onili beh nainih'hi in'dah
yo asidiahi in'dah nih nil- adi'litgo
; nainih'hi, in'dah
clh-diyi'ni do sits'a hididial' t'aat'eh adi'litgo nainih'hi
dah. bah nil hozoh' dolel: in'dah
12 Beh-yisdah-iyiltehi bah- bika-nainih'hi bikado begasi
hozon'igi sa'andidlil; in'dah nadajilnih' dolel.
110
139: 1 StN 139: 19
StN 139. .ha'at'i'hi-dah nits'ah nenil-
1 Jiho'vah ni'li'ni, nih ha- in' dah
ado tl'e'igi t'eyah ;
si'nisitgo, ado sehosi'ni'sind. jihh nahalingo adindin' do-

2 Nahinosda'li in'dah nalii-lel: halah, cahalhel in'dah
disda'hi beho'zin, ado hol'in'igi t'aa'lah hil ahel-
nil
ni'zaden nidih beh-nitsis'- t'eh;
kesi nil beho'zin. 13 Ts'ide agago beh ast'e'
3 Na'liinoste'li in'dah sa' hitse'hakesi si holo'ni ei
nahazt'i'i ei hanisid, ado t'aaltso beniholnih' simah :
t'aaltso asni'li bi'liinildinl bisc'it se'tih yehdan

biyi'di
4 Sad t'ala'i fiidih t'ahdo saaholyah hit'eh.
beh hasdzi'hi nidih, nih Ji- 14 Ei'bahh ant'e'i beh na-
ho'vah nili'ni t'aat'eh nil hasnih' do; bik'e aye'go in'-
beho'zin. dah ah'lego a'sidilyah: ali'li
5 Nih sikeden in'dah silah- ei ali'le lahh', in'dah si sizi'-
jih' naninah', in'dah ni'la* ni t'aani ya'at'eh'go bil be-
beh sika dahidilnlh. ho'zin.
6 Akot'e'go beh-eho'zini ei 15 Do-yit'ih'go a'sidilyah
ahl'go sic'in' at'eh; wo'dah- yehdan, sits'is t'ado nits'ah
den'i at'eh, ako do bi'nes ah na'dest'ihd dah, indah na-
dah. hasdzah ts'ide atl'ahdii biyi*-
7 Ni nilc'ih-diyi'ni-sah' hadi ei altah-yi'c'ahgo a'sidil-
jih bits'ah de'sal? honiloh'- yah.
gisah' hajih bits'ah ades- 16 T'a ni nina sits'is t'ahdo
wol? altso alneh yehdan yiyil-
8 Ya'dilhil bih iya nidih tsahh; ako ei anil'go bil hol-
akwe'e honilohh' Si'ol holzis in'dah ni naltsos biyi'di
:
ye'gi ne'tih nidih jo'akon, t'eyah ats'is behadit'e t'ahdo

akwe e honilohh'. hale'hi t'aaltso bik'inihes'-
, 9 Abin'igo nidi- dzoh.
at'ah bil
di'dla'i nahalingo to'-hitel 17 T'ai^yisi i'lih lahh' ni beh
hidanesahdi beh ke'hast'ih hitsi'nikesi aldo' sic'ih', God
nidih ni*li'ni t'ai'yisi ; t'oahayui
10 Akwe'e nidih ni'la' nasi- lahh' t'aaltsogo.
loz do, in'dah ni'la nisna- 18 Bi' i'niltago ei t'aaltso
jih'igi so'tah' dolel. sei'igi bi'lah ane Ian' do: ako
11 Ado adisni'go, T'aani ca- ts'ehesdzid'go t'a nil honis-
halhel sik'idoldoh; nidih si- lohh.
nago tl'eigi ei hoUn' dolel. 19 Nih, God ni'li'ni, t'aani
12 Aou, cahalhel fiidih do bahhigi adat'e nadil'tsil: ei'-
[Navaho] 8
111
139: 20 StN 139: 24
banh dineh dil dano'si'nigi t'e'hi beh joslah: t'aaltso se
sit-s'ah-hohkah. ana'igo yinista'.
20_Barihigi-adat'e'go na ya'- 23 Nih God nili'ni, siyi'di
dalti', in'dah nih daana'i ni'- hani*sld, ako_ sijeih nil be-
zi ba'ih'gb yeh ya'dalti'. ho'zin : sinitahgo ako sin-
21 Da dos dajosla dah t'a- tse'kes nil be'hodozihl:
altso, nih Jiho'vah danijo- 24 Ado in'dah siyi'di ban-
la'i; in'dah da' dos banhsi'ni higiat'e holo'ni beh anis-
dah, t'aaltso nik'edadinih'igi t'e' ha'diniin', ifi'dah ho-
banh? I'ago hont'i'i biyi'gi sa yi-
22 Danijo'la'i t'aaltso ya'a- nal.
112
HODZANGO HAIDZrHI
WOLTAl 2. tihl t'a-a'ko-giat ehi,
: ado
1 Siye* sizad ni ni'zingo, ya at'eh'go beh-a'haz'ani in'-
ako bik'eh-ahoni'li-behosel- dah ahelt'e'go adit'ahi aou, ;
ani ast'eniliini}' dolel; t'aani t'aaltso dahont'i'i ya'-

2 Ako nija beh beh-hodza'- at'e'hi.
ni bikah inilts'an do, in'dah 10 Beh-hodzani nijeih bi
nijeih beh bik'idiyitinh'go hazlin'go, in'dah beh-eho'zi-
inisin ni ni sizi'ni yil honel'nigo;
I
3 Aou, faani, beh-eho'zini 11 Hodzah'go hitse'hakesi

|
bika' nicah, in'dah beh-ak'i- ei do nihodelni'go ano'sin

ditin'hi bic'ih* nizih wo'dah- ado ak'iditih'hi ei na-
dolel,
j
go Ini'sin; ahalyah' dolel:

!
4 Bes-hgai nahoji' lingo ha- 12 Dineh baat'e' bahhigi-

i
ka diniih'go, in'dah da'iU'ni at'e ba'honit'i'i, in'dah dineh

noni nahahngo hakantah; ak'ehalln'go bizadi;
5 Ako in'dah Jiho'vah beh- 13 K'ehezdon dahont'i'i yi-
bits'a-honiye'i bikldidi'tihl:, ts'a-hakahi, ado cahalhel'go
in'dah God at'e'i nil be'ho- dahont'i* yih hikahi;
dozinl. 14 Bahhigi adanil'go bil
6 Beh-hodzani ei Jiho'vah daho*so'ni, in'dah baatV-
aidiah: biza-la'tahdo ei beh- bahhigi-adat'e ak'edahal'in'-
eho'zini in'dah beh-ak'idi- go bil daho'so'ni;
tih'hi nihwileh. 15 Nahonestl'izgo ba'da-
7 Beh-hodzani hadalt'e' hont'i'i, in'dah ak'eh-dahal-
ast'e'-niyinil' ei a'at'e'-bahh- ih'go dayikahi bits'ahdo yis-
at'dini bah: ya'at'eh'go k'e- da'-nilteh dolel:
hez'don nidakai ei bi 16 Asdza'ni
nage' do-beho'zini
ji-lihh'. in'dah tsi'nagai', t'a ei ano-
8 Ya'at'eh'go b8h-ahaz*ani t'ahgo hazoogo yalti'i bi-
ba'dahont'i'i ei baahojilyahh, ts'ahdo yisda'-nilleh dolel;
in'dah dadiyi'ni hoh'igi ba*- 17 T'a ei alcini jilihdan
dahont'i'i do bida'hodelni'go nahoneztan* yeni' yoazdi-
adzo'sin. anh, in'dah ha God ha'di ni'-
9 Ako in'dah di bik'ididi'- anh yeni' bajiyoneh'.
113
2: 18 HODZAlsJGO HAIDzrHI 2: 22
18 Ha km t'eyah anineh 21 Ei'banh k'ehez'dongo
yic'in go at'eh, in'dah danez- adat'e ei ke'yah yika ke'da-
nam ei bic'in' haaho't'i*. hat'in' do, in'dah do bahh
19 In'dah ha na'ho'ja'hi do dahnahazani t'eyah t'aa'-
la na't'an nadah dah, do lajin' yiyf ke'dahat'ih' do-
nidih inah ba'hont'i'i hi'da- lel.
dyiltsod dah. 22 Nidih ba'da'at'e' bahhigi
20 A at'e'-banh-at'dini ba'- adat'e ei nahasdzan bikado
dahont'i'i yintango t'eyah, az'dodihl, in'dah behazani-
dineh ya'at'e'hi ba'hont'igo yilah-nidahidiltali ei biyi'do
yinal dolel. altso naho'dodihi.
114
AIZE'AH
AHODONFLI-YAHALNEl BI NALTSOS
WOLTAl beh-aznolni'ni ei do dani'-

52.
13 TI Jo'akon, si dzin dah dolel.
nalte' ei
hoyango hazoogo naga do, 3 Dineh dahojo'la hit'eh
ayoat'e abididolnil, in'dah in'dah do dahoni'zin dah
haha'nih' do, in'dah t'ai'yisi hit'eh; dineh yinil at'e', in'-
alahdi ni'lin' dolel. dah yini saahh yil ahi'nes-
14 T'a a'ne langi nik'e t'o- di'ni: in'dah nihi danihinih'
bil-adahoyui yengi at'e'go hats'ah hi'danilln'; ado ho-
hanin aheltliz lanh', ei dineh dijodlago nihi aldo' do nihil
t'ahdo akoneh'dah nit'en, in'- ji'lih' dah hit'eh.
dah hats'is'igi ei dineh dabi- 4 TI T'aani yini saahh niha
ye'igi do ako'dat'e' dah hit'eh. bil jogal',ado yinil ei niha
15 T'a akot'e'go lah'i al'ah joyel': hidih a'denidzingo ei
dadine e yik'i'dottah hida- ; atihodilya'igi in'dah hac'ih'
t'ani ei hak'e da'da'do'sa' do- nahwisnaigi ei God bits'ah-
lel: halah, t'ahdo beh hoi deh.,
dahane' yeni' 5 Nidih behaz ani-bilah-hi-
ei dezdoltsel';
in'dah t'ahdo
dazdits'ihh dahidiltaligi ei' bik'eh ha'-
yeni' ei bantsi'dazdokos ei'- aolziz, ado a'dazdeznih'igi
banh. t'eyah t'a nihiza'kah-bahhi-
gi-ade ni'li bik'eh atihodil- :
WOLTAl 53. ya'igi ei bik'eh nihilahgo

1 T[ Hai'sah' badahwilne'igi dahozoh' dolelgo in'dah ;
dayosdlahd ? in'dah hai'sah' hak'inadzisk'ahh silih'igi ei

bic'ih' Jiho'vah bigah be'ho- bik'eh nahidi je.
zihd? 6 T'aaniltso dibe nahalingo
2 Ado bih ei nanise* dit'odi yoahikah; ado t'alai nitin'-
nahalingo hanal di'noyel, igo t'a nihi dani'dzingo ahi-
in'dah aketl'ol ni' hazganden kah; in'dah t'a nihiza'dakah-
hani'sanh nahalingo bits'is bahhigi-ade nil'igi ei t'aat'eh
:
at'e' eido ayoianolnin dah; nihah Jiho'vah yik'idiahh.

a'kohgo nihi dahwiltsango 7 TI Ak'ihodit'ah beh hac'ih*
115
S3: 8 AIZE'AH 5S:3
nahwi'nago a'dahojohsin ni- ba'af e'-at'dini lani ya'at'eh'-
t'en, in'dah t'ai'yisi hac'in' go-ast'e'-idolil; ado t'a biza'-
nahwisnad, t'a a'ko nidih dakah-banhigi-adani'li ba'
t'ado hadzodzi' dah : na a- dahodidolt'el ei'bahh.
tsedjin' dibe-ya'zi
'
nike- 12 Di'banh ayoat'e'i bil bi
dzins'igi a'hodilyah, ado ta- dolel'igi badinis'ah, ado hoh
dige'si binal dibe nahalingo in'dah dabidzil'igi bil das-
do ajini' dah, ako t'ado ninan'igi yil alts'a'didonil; ha-
dih bize an a'ho'la dah. lah, hwi sizi'ni beh jina ye-
8 Ak'ihodit'ah beh anaho- ni* anine'jih' azdiahh ; ado
t'ah ya'at'e'hi bits'ando hoi behaz'ani- yilah - nidadesta'li
c'idaskai hai'sah* I'dan ho
: bil hodella' in'dah lan'i
;
dine'e yeni' bilahgi yantsi'- banhigi adat'e bah bil daho-

dakes, dahanani bi ke'yah dilt'e',ado behaz'ani-yilah-
biyi'do hodisyin'igi si dine e nidadesta'li bah' sozdolzin.
behaz*ani - yilah - hidahaskai
binina: ako t'a ei atidabidi- WOLTAl 55.
dolnil: nit'en. 1 U Soh, t'a diba daso'lin'

9 In'dah ado banhigi ada- sin hak'go, tojin* ni'hohkah,
nii'igi yil yo'adaho'lah, nidih in'dah nihi beso a'dadinigi
dadziztsah'go ei la at'i'ni hak'go, hi'daiyolnih'go da'o-
nahalingo hah hodilyah; ha- sahh' aou, t'aani, beso t'aged
;
lah, do hwe'edi'lah' dah ni- in'dah t'ado bahh-i1in'igo

t'en, do nidih na'adlo*-sad c'il-naatroi-bi-to in'dah ap-
haze holoh' dah hit'en. be' bilgo hi'daholnih.
10 TI Nidih adazdeznih'igi 2 Ha at'e'gosan' do bah at'-
ei Jiho'vah bil ni'lin'go e'i ei beso bik'e nidahoh-
a'dzah ado yi'ni saa'ni yi-
; nil'? in'dah do beh hwih
hot't'e*: ako hah'godah hwi adle'hi bik'eh nidalnis? ha-
sizi'ni bahhigiat'e binina na- zoogo dasinolts'ahgo ado
hinilnih'go, t'a dahilci'hi ya'at'e'hi dahsahgo, in'dah
ei
yizdoltsel', hwiyotkali ha'ni'di nihi* nazi'ni danil-
ado
ninezgo idolil, in'dah Jiho'- k'ahgp a'dil daholzoh' dolel.
vah bil hoso'ni ha'lak'edo 3 Sic'in'go dai'solts'ahgo
k'eanna'dilzis dole!. ado sahohkah dahidohts'- :
11 Ado yizdoltse'li ei hwi inh'g5 ako nihi na'zi'ni da-

sizi'ni tihonih'go bits'ando hana dolel; ado hol'ago a'de-
hazlin'i in'dah hwih'go hoi t'ah-do-nint'i'i nihil adeslil,
ya'at'eh' do in'dah ajif e' De'vid t'aani beh-ajobalgi
:
hwe'dahosihgo sih nalte' nidih.

116
55:4 AIZfi'AH 55: 13
4 Jo'akon, al'an dadine'e Eesigi ei nih nintse'Ees bi-
t'aahso yeh yil halne* do bilahdi at'eh.
niyeh baniltinh, ei di dineh 10 Ado t'a, niltsanh' in'dah
yanagai', in'dah bizad-k'eh yas do' ya'dilHil biyi'den
ahoni'li at'e' dolei. nahaltin'igi do na't'ah fiina'-
5 Jo'akon, al'an dadine'e la* hadlel' dah, fiidih nahasdzafi
do behoni'sinigi yidi'kil, ado neltleh do, ado biyi'do nani-
al'an dadine e la do neda- se bina an a'dane go ana'-
ho'sinigi ei naliidokah, Ji- yodlil do, ako k'edidle'hi na-
hoVah ni God binina, ado nise' bina beh na'hodlel do,
in'dah Iz'rel bi diyi'ni bini- ado da'ahyani t'eyah c'iyan
na; halah, ei ayoat'e' a'nihi- beh hi'dahodlel dolel:
lah, ei'banh. 11 T'a akot'ego sizad size-
6 TI Jiho'vah be'dahono- do beh hahasdzih'go do na'-
sihh' bik'idadohkah t'a bi- t'an la' ayila'i t'aged si ni'-
honedza'dan, t'ah niHi'gah- dodlel dah, nidih t'a sih ni'-
gi holondan bic'in' a'dadoh- sinigi la yolil' do, in'dah t'a
nih': bic'in' il'a' sin k'eahna'dilzis
7 Ako ha'ni'di banhigiat'e'i dolel.
ba'at'e* ba' hont'i'i yo'idiah, 12 Ako t'ai'yisi nihil daho-
ado_ ak'e-hal'i'ni dineh bin- zon'go c'i'hidohkah, in'dah
tsi'kes yo'idiah : in'dah ha'- nasgo bik'eh hozo'ni beh ni-
ni'di Jiho'vah bandzo'dza', hidot'is do dadzil in'dah
:
âko in'dah beh-ajobai hoh' dahdask'idti ei nihidahgi ah

dolel; in'dah nihi God bic'in', a'dane'go dahatal do, ado
halah, ei t'oahayui yan'dido- tsin bil ke'daya'hi ei t'aaltso
al,ei'banh._ ahi'dakat dolel.
8 Sintse'kes ei do ni nin- 13 C'il dadeni'ni hadadi'no-
tse'kes dah, do hidih na' dasel yehgi ei joh, c'o' dah ha-
hont'ilgi sih sa' dahont'i' dadi'no'sel, ado cohh hadi'-
dah,^ di Jiho'vah anih. no'sel lehgi joh, Mir'tel dah
9 In'dah t'a ya'dilhil na- hadi'no'sel : ado di a'dzai
hasdzah de'go bi'lah ani- t'eyah Jiho'vah bic'in' yi'zi'
zad'igi at'e'go, aldo' sa' dadolel, in'dah t'ado k'ege'si
hont'ilgi nih na' dahont'ilgi hol'ago beh-eho'zini at'e' do-
bi'lahgo at'eh, in'dah sintse'- lel
117
JONAH
WOLTAl go; adi dzineztihh, ado t'ai'-
1.
1 H Ado ako Amit'teaibiye' yisi ajilhaz.

Jo'nah ei Jiho'vah bizad 6 Ko'dzago bik'eh-na'ae'li
yidizts'an ako abilnih, haniyah ado hac'ih* hadzigo
2 Ast'e'-adilnehgo Nfniveh anih, Ha'at'e'gosah' nitsi'ni-
ei ayoat'e kin-hal ahago di- kes alho'si ni'li'ni? hi'didah,
nah, ako ei ye'go bic'in' ni God ne'nikafih, ako dats'i
halah sinal t'ai'yisi
yadil'tih; God, do-a'didinlgoh nihahh-
banhigi adanil dazlin', ei'- tsi'dokos.
banh. 7 Ado ei t'aaltso alc'in'
3 Nidih Jo'nah ei job, Tar'- hadasdzi'go a'danih, Hak'-
sisgo dab yo'ajolwodt Jiho'- go sin, binina banhigi a'ni-
vah holoni bits'ahdo, ado hidil'i'ni beh-be'hodozih'li
Jappa holye go'yah jiniyah; a'dadilnii. Ako beh-e'hodo-
akwe'e tsin-nael Tar'sisgo zihli a'dayilah, ado nit'eh
dez el le'i dziltsanh ako ei Jo'nah bik'idit'anh,
bik'e-nizni*lago bih jiyah, 8 Ado ei adahodi'nid, Nida-
ado Tar'sisgo Jiho'vah nikahh nihil hol'ne' hai'saiV
ei' bil
holo'ni bits'ando jidogat bi- binina di'di bahhigiat'e' ni-
niyeh. hik'ijih' siHh'; Haat'i'sah' ni
4 TI Nidih Jiho'vah ei to'- nanis? hadehsah' naninah ?
nitel bikago ayoat'e^go ni'- hadisah' ni ke'yah? ado ha'-
yolgo a'yilah, ako to'-nitel at'isah' dineh sin ni'Hhh?
bikago t'o-baha'dzitgo de- 9 Ado adabizdi'nid, Sih,
yol ei'bahh tsin-nael yeni' Hi'brew dine'e nislihh' Bo'- ;
t'onihidoltonl' nahalin si- honisni'hi ei Jiho'vah, ei

lin'. God ya'dilhil biyi'diigi, ako
5 Ako hidal'e'ti ei hi'das- t'a ei to'-nitel in'dah ni' a'yi-
dzid, ado t'ala i nitin'igo dabi lah.
god yic'in' hadadesgaz, ado 10 A'kohgo ei dineh t'ai'yi-
tsin-nael aszo'U dolel bini- si hidasdzidgo adahodi'nid,
yeh nalye'hi ye'ni' tah da- Haat'i'sah' biniyeh in'dzah?
dzistrid. Nidih Jo'nah ei Halah, dineh ei Jiho'vah ho-
tsin-nael wi'yahdi bih jiya- lo'ni bits'ahdo yo'ajolwodt-
118
1: 11 JO'NAH 2: 6
go bil be'dahozin, halah ei 17 H Ako Jiho'vah ei 15 la'
beh bil hojolne* ei'banh. ayoat'e le'i, Jo'nah idolnah
11 U Ako adahodi'nid, Ha- biniyeh, a'kwi yinil'a*. Ado
san' dandilnil'go di lo'-nitel Jo'nah ei lo ayoat'e ye'ni*
nihah ana'hodidolzih ? halah bibidt biyi'di dziztih'go lagi
lo-nitel t'o-baha'dzitgo yil- jihh ado tagi tl'e azlih'.
k'ol silih^ ei'banh.
12 Ado adabizdi'nid, Na'si- WOLTAl 2.
doltehgo to'-nitel biyj* go'ne* 1 Ado Jo'nah

Jiho'vah ei
asiyolhan a'kohgo to'-fiitel
; ha God bic'ifi* lo
bibidt biyi'-
nihah ana'hodidolzih: halah deh_sozdolzingo, ajinih,
sih' sinina di ayoat'e'go ni- 2 Tihosnih'igi binina ei Ji-
hic'ih* deyoligi ei sit beho'- ho'vah bic'ih' sodeszin,
zin, ei' beh at'eh. Ado ei sidizts'ah
13 T'a a'ko hidih ei dineh He'diz holye' bibidt biyi'-
c'eh tsits'a' hi'dadil'ol' daz- deh hadesgazgo
ni'zih; hidihc'eh adaji't'ihd: Ako sizih' disints'an.
halah to'-hitel'igi ei ni'yol 3 Halah nih, di ayoani'zad
binina hadahjih' t'aiyisi yilgo'yah asiyi'nilhan, to'-
k'ol, ei'banh. hitel aim go'ne';
14 Ei'banh Jiho'vah yi-
ei Ado sinago t'aat'e-hit'eh
cln' hadadesgazgo adanih, to'-dilkoh:
Ni'danikahh, nih Jiho'vah To dalk'oligi in'dah to
ni'H'ni, ni'danikahh, di dineh bigan ei altso siki' hol-
yeh-hinani binina dp nihi'- k'ol.
nigi a'didihl dah, ado dit 4 Ado adisnih', T'a ninal
do-bo'hodit'i*i beh do nihik'i- c'isidiyelgan';
hodidi'at dah halah nih,
: Nidih ni bi-sohodizin-
Jiho'vah nili'ni, t'a nil ya*- kin bic'ih'go nadides-
at'eh'igi in'dza, ei'banh. _ t'ihl.
15 Ako'dzago ei_ Jo'nah hi'- 5 Toh ei sinal'k'ol, si^sizi'ni
dediltih'go to'-hitel biyi* go'- _ hidih aldo':
ne' adayishan ado to'hitel
: Tohei sik'idi ayoidetah,
baha'cih' ye'ni' a'hodilze. Tayi'di tFoh'igi ei si tsi-
16 Ako dineh ei Jiho'vah ts'in bik'idadesdiz.
bik'e t'ai'yisi hidadzisdzidgo 6 Yago dzil hidanes'ahjih*
badahojinlh, ado Jiho'vah niniyah ;
bic'ih* nadadzisnih'go beh- Nahasdzah ei bi dadil'-

adidot'ali beh hidahodziz- jah bilgo hoi ago sikl'-
ahh. dasinil:
119
2: 7 JO'NAH 3: 8
fJidih Jiho'vah ni'li'ni, si bi'gahgo t'ai'yisi ayo-
odal
God aan bits'anden nil- at'e' kin-harah,
c'ih-beh-Hinisnani hai- 4 Ado Jo'nah ei' kin-hal*ah-
niltinh'. igi biyi* go'ne* la' ajihh odal
7 Halah si sizi'ni siyi'di do bi'gahgo nizniyago hazdol-
nildziV dahsilin'go ei gaz, ado ajinih', Diz'din jinh
Jiho'vah binas'ni: t'ah hadzih', a'kohgo Ni'ni-
Ado si sodizinigi ni bi- veh kin-hal'ahigi a'dodinl.
sohodizin-kin biyi'di di- 5 TI Ako dineh Ni'nivehgi
sin'ts'ah. ke'dahat'in'igi ei God dayos-
. 8 T'aadzil'tso ada'hononini dland, ado ei t'aat'e-hit'en
anoahi hot danilin'igi t'ado daosa'ni, ado tFoh-yis-
ei t'adahoh ajoba' ha- biz ak'idaltih, ei beh ha'ni-
dahidit'ah ye'ni* bi- hot'ahh alahgo adajit'e'i in'-
ts'ahjin* ajikah. dah a'oh'go adajit'e'i ei alsto
9 Nidih sizad beh-aheh-ni- ahelt e'go a'hodo nid.
sin'igi ei nic'in* nahi- 6 Halah (Jo'nah) bizadigi
desnih; ei Ni'nivehdo alahgo-nat'ani
Adesnil'go beh nic'in* yidizts'an ei'banh, ado ei
hasdzligi ei adesnil. bik'idahasda'hi-bikado-naha-
Yisda'-ilde'hi ei Jiho'vah t'ai' bik'i hadaji'yah ado
t'e'yah bits'ahdo. beldla'di-e hazdi'nil, ado
10 Ado Jiho'vah ei ]o yic'ih* troh-yisbiz ak'idzisti'go les-
hadzi, ado ei Jo'nah ta-banh- c'ih yahikahdi ei biyi' dzi-
gi ni' yil'tsei bikajin* ho'des- nezdah,
kwih. 7 Ado ei alahgo-nat'ani
in'dah bikeden-dani'lih'go-
WOLTAl 3. yil-hidahaahigi ei beh-ni-
1 Adt) Jo'nah ei Jiho'vah hot'ani Ni'niveh biyigi
bizad neidizts'ah ako ahat- t'aat'e-hit'eh badaha'nego
nih, a'dayilah, ako a'danih, Bi'ni-
2 Ast'e-adilneh'go Ni'nidi dineh ado dabilin nidih,
veh ei ayoat'e kin-hal*ago ado begasi nidih, ado dibe
dinah, ado beh bic'in' ya- nidih t'ado ha at'i'hi-dah de-
dil'tih hidisnih ye'ni* beh ido'lihh' dah bi'nidi t'ado
:
yadil'tih. daalcozi, in'dah t'ado daa-

3 Ako Jo'nah ast'e-a'dilya- dla'ni:
go, ado Ni'nivehgoh niyah, 8 Nidih bi'nidi dineh in'-
Jiho'vah bizad k'ehgo. Ako dah a'lih' t'aaltso tl'oh-yisbiz
Ni'niveh ei tagi jinh biyi* ak'i'deltih, ado ye'go soda-
120
3: 9 JO'NAH 4: 10
dilzin'go God ni'dayokanh t'eh, Rinlsna dolel'lgi ei do
aou, ado bi'nidi ei t'aallso ya'at'eh' dah, ei'banh.
bafihigi adajonil' ye'nf yo*- 4 Ado Jiho'vah adi'nid, Da
adazdiah, ado adilah bil ada- naha'cih'igis ei ya'at'eh?
jit'eh ye'ni' yo adazdidoal. 5 A'kohgo Jo'nah ei kin-
9 Hai'sah' bii beho'zin ei hal'ado c'izniyah, ado ha'a ah
God fan an'donnil'go ado bic'ih go kin-halado, adi ca'-
lah'go tsi'nidoRosigi, ado ha'oh a'ji'lago, biyagi dzi-
ayoat'e'go do-bit-ho'zond ye'- nezdah, ado kin-hal'ahigi
ni* yits'anjin' a'dodinlgo yidestsel'
ko'ndo'ni'li, dats'i
ako do a'didinl dah'igi dzini'zingo.
?
10 Ako God ei a'dadzaigi 6 TI Ado Jiho'vah God ei
in'dah banhigiat'e yits'anjin* ade la' haini'sanh, Jo'nah
a'dadzaigi yiyiltsanh ado beh bik'i ca'ha'oh' dolelgo,
;
God ei banhigiat'e'go a'niHi- ado ei beh hoi na'hodojohl

deslil bidi'nid ye'ni* ei lahgo biniyeh. Ako Jo'nah ei
yanh-tsi'nideskez, ako t'ado t'ai'yisi bil ho'zohd, adeigi
a'dzadah. bahh.
7 Nidih God ei c'os a'kwi
WOLTAl 4. yinil'a*, ado ei biska'ni abin'-
1 lîdih ei a'hodzaigi Jo'- igo ade ye'ni* k'inilhaz, ako
nah t'ai'yisi do bil ya'at'eh' ei nilna*.
dah, ako t'ai'yisi do bil ho'- 8 Ado ei ako'dzago, jo'ho-
zond dah. naai dahdiyago, God ei ha*-
2 Ado Jiho'vah bic'in' soz- aah biyaden t'ai'yisi ni'yol-
dolzin'go ajinih, Jiho'vah nigo ado jo'honaai
a'yilah ;
li'ni na'noskanh, da* dos ko- bits'ahdo Jo'nah bitsi-ts'in

t'e'go adi'nid dah, t'ah si bih yil'do'igo bik'e ha'ni*-as'-
keâhdi na'sadah? Ei'banh dihd, ado t'a hayildi dades-
atseh Tar'sisgo yolswodt tsal dzini'zin', ako azdi'nid,
halah nih ei God joba'i ado Dadestsaligi hi- ei ya'at'eh,
an'diahi, ado do-hanh ba'- nisna dolel'igi ei' dodah.
hacin'hi ni'lihh, ado ni jo- 9 Ado God ei Jo'nah ayi-
ba' ayoat'e in'dah banhigi di'nid, Da' nahacih' gos ei
adihl ye'ni' banh-ni'ni, ei'- ya'at'eh, di ade binina? ako
banh. azdi'nid, Ya'at'eh lahh' sa-
3 Ako k'adt, Jiho'vah ni1i'- hacinlgi, dadestsal'igi ni-
ni, na'noskanh, nilc'ih-beh- dih.
hinisnani sits'an na'dileh' 10 Ado Jiho'vah adi'nid,
halah dadestsaligi ei ya'a- Ade t'e'yah bah ati ni ni'zin,
121
4j 11 JO'NAH 4: 11
t'ado biniye nisl'nilnis dah din do'baân nadindi mil da-
nidih, do nidih nosel'go i'ni- hanan'igi la* dabi'la' nisnajih
la dah nidih ; ako ei t'a'la in'dah dabi'la* nistlVjihigi
tVe biyi* hani'sanh, ado t'a'la' nidih do bit bedaho'zin dah'-
tl'e biyi' as'dind; igi, ado a'lin aldo' t'oahayu'-
11 Ado di Ni'niveh, ayoat'e iigi, da* eis do banh hanhdi'-
kin-harahigi, biyi'gi nezna'- ne*sinl dah.
122
MATTHEW BIK'EHGO HANE^
YA'AT'E'HI
BOHOLNrHI BI SODIZIN.
WOLTAl 6: 9-13. 12 Ado banhigi ade'nil'igi

9 Nihila ya'dilhil biyi'di nilia-naliidiah, t'a nihic'in*
honilo'ni, Ni'zi' diyin'go ol'- banhigi adani'li ban'dahi-
zini. dit'ahigi at'e'go.
10 Alahgo - beh -niholni'hi 13 Ado nihi hodi'notahjin*
k'eanyilzis le'. Beh inini'zini t'ado anihiesi, hidih bahhi-
ei nahasdzan bikagi adonil, giat'e bits'ando yisdah'-nihi-
t'a ya'dilliil biyi'di anil'igi yi'nil halah, alahgo-beh-
:
at'e'go. oholni'hi ei nih, ado beh-a-

11 C'iyah t'aakwi jinh ni- dzi'li,ado beh-ayoiat'e, ei
lia iyil'tsodigi ei di'jinh ni- hol'ago nih, ei'banh. Ei t'a
ha nadiniah. akot'e' le'.
123
MARK BIK'EHGO HANE'-YA^
AT'E'HI
WOLTA'I 1. nazt'i'; ado wi'nesc'in'di in'-

1 Hane'-ya'at'e'hi bedezt'i'i dah tsist-nah-nidaldzit'igi-
Jesus Christ, God biye* bih'- bitllz yiyan nit'en.
igi; 7 Ado God yahalnego
2 Tf Ahodonili-yadahalne i anih, Ei la* sikeden yigal'igi
t'a yeh ak'edaascinh' yengi ei si'lahgo at'eh ya a'des- ;
at'e'go: nilgo bi ke-tl'ol k'edes'al ni-

Jo'akon, si nal'a'i ni'lanjin' dih do bahh nislih' dah.
ades*at, 8 Sih t'aani nahadlago loh
Ako ei ni'lanjin* ast'e-ho- biyi' lanihise'giz hidih ei
dolil' biniyeh. t'eyah Nitc'ih-Diyi'ni biyi'
3 T'a ,la'dah ke'yah-bl-do- lanihidogis.
naadahigi hazih beh 9 TI Ado rdan dayilkahi bi-
nazdilgazigi at'e'go, yi' ei Galili'di kin-hal'ahigi
Boholni'hi biba' ast'e-da- Nazereth holye'do Jesus ni-
ho*leh, yah ako Jan Ibh Jordan
;
Ado ba' hont'il k'ezdongo biyi' nahadlago tabizgiz.

a'da-te'. 10 Ado
t'ahhago Ibh biyi'-
4 Jan ke'yah-bi-do-nado hajidahgo, ya'dilhil an
ei
adahigi nahadlago taagis a'dzago dziltsanh, ado Nil-
nit'en, ado nahadlago taagis, clh-Diyi'ni ei hasbi'di la* na-
banhigi ei at'e bahyi'nigo halingo hak'ijin* hadaho'le'.
beh ana'hidit'ahi ei yaholne*. 11 Ado a'kwi ya'dilhil bi-
5 Ado Judi'ah ke'yahdo yi'deh azih dists'ahgo anih,
t'aat'e-nit'en hac'in' aheskai, Nih t'eyah siye* ayoioshi'ni
ado ei Jiru'salemdo t'aaltso; ni"lihh, ado ya'at'eh'go na
in'dah ei t'aaltso hats'ando aheh-ni'sin.
Ibh Jordan biyi* nahadlago 12 Tf Ado t'ahhago ei Nil-
ladabidisgiz, banhigi adanil c'ih-Diyi'ni ke'yah-bi-do-na-
yeni* yadaholne'go. adah'ago ahoyi'sah.
6 Ado Jan ei gan-ask'iti 13 Ado akwe'e nijigago
biga ha e, ado akal ei ho diz'din jihh azlin; ako Ak'i-
124
1: 14 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 1: 27
hodiahi ei c'eh ha' nahaz- yi'digo bits'an dasdiaz, ako

anh ; ado fiidaldlosi fiidal- ado bike jiniaz.
dzid'igi bit nijildeh nit'en ;
21 Tf Ako t'aadziltso Kaper-
ado God bindal'ai ha has- neamgi ji'kai ; ado haa-
kai'go ha'ndas'a'. yinh'-jinh azlih' bijinh a'la-
14 TI Ado Jan yah-abidolt'e' na'adle-ba'-kin go'ne' t'ah-
do'bik'ijifi' Jesus ei Galilidi hago yah ajiyago ado ya-
niyah, God alahgo-beh-bo- jit'li'.
holni'hi ya at'eh'go-ba-hane*- 22 Ado ei t'aattso nazntin'-
igi yeh yahalne go. igi binina t'o-bit-adahayu'i
15 Ado ani'go, Holzis'igi ei halah, la' boholni'hi nahoji'-
boholyah ado God alahgo- lingo bic'in' yajit'ti*, ado do
beh-boholni'hi ei baho'ni- ak'idaalci'i nahalingo dah,
yah ;banhigi at'ei bits'ah- ei'banh.
jin* a'ndahneh ado hane*- 23 Ado akwe'e a'ta-na'a-
yaat'e'hi daohdlanh. dleh-ba'-kin go'ne' dineh la*
16 TF^ Ako be'ek'idt Galili nilc'ih-beh-ini'zini biyi' sizih
yolyeh'igi bibanhgi jogal'go, le'i sida lah', ado ei hazdol-
Saiman in'dah bitsi'H An- gazgo ajinih,
drew, to beh-hahaltso'si tah 24 T'ado niha nant'i'ni; ni-
yiyi'ahgo dzittsanh halah, hi'san' hadandilnil', Nih, Je-
;
ei to yitnehede'ti ni'linh, ei'- sus ni'li'ni Na'zerethdoh'igi?

banh. Da' a'nihidit'dinlgos nihaini-
17 Ado Jesus ei ayidi'nid, yah? Sit beho'zin ant'i'ni ei
Hak'go, sike wohas, ako God bits'ahdo t'ata'i diyin'-
dineh yisdayini'ti a'nihides- igi.
lit. 25 Ado Jesus hodeslehgo
18 Ado t'ahhago ha to beh- anih, Nih t'ado adini'ni, ado
hahaltsos'i yeni' bits'an hayi'den haninah.
dasdiaz, ado bike jiniaz. 26 Ado ei nilc'ih-beh-ini'zi-
19 Ado t'a ayi'dijin* nizni- ni yeni* hodisnago, ado ye'go
yago ei Zebedi biye' Jems hazdolgazgo hayi'den hal-
in'dah bitsi'li Jan na'dzit- wodt.
tsanh, ako atdo' tsin-naet 27 Ado ei t'aattso t'o-hot-
biyi* to beh-hahaltso'si ast'e- adahayu'i, ako nidahidilkidt-
jidleh'go dzizkeh'. go a'danih. Haat'i'san* di
20 Ado ei t'aa'ta t'ahhago' at'eh ? beh-na nti'nisan' di
j
ji'zi' ado ei t'aa'ta' bize e ha at'i a'nidi sin at'eh ? ha-

;
Zebedi in'dah bandalnis'igi lah, beh-iholni'hi beh nitc'ih-

t'a akwe'ego t'a tsinnaet bi- beh-adeini'zini nidih yic'in*
125
1:28 MARK BfKÊHGO HANF.YA'AT'fi'HI 1:44
hadzi, ado ei bik'eh-dahol- dah hazahgo jiniyah ako
inh'. a'kwi sozdolzin.
28 Ado t'ahhago beh baha*- 36 Ado Saiman in'dah na-
ni'hi faat'e-fiit'en Galili nakai'igi ei hake
bi- nata* hot
nago a'dadezdlad. dahdikai,
29 Tf Ado t:a a'ko a'la-na'- 37 Ado ei hak'ekai'go ada-
adleh-ba'-kin biyfden c'e- hodi'nid, Dineh t'aattso nika
jikai'go, t'aaltso Saiman
in'- dadez'ih'.
dah bitsi'li Andrew
bi kin 38 Ado abizdi'nid, Tin', kin
go'ne*, Jems in'dah bitsfli ta' ninadasnil'igo dikah, ako
Jan ei bit yah' ajokai. a'kwi atdo' God ba' hodes-
30 Nidih Saiman be as- nih, halah, ei' biniyeh adeh
dzan bimah ei tah-honigah niyah.
yik'e datsahgo sitin lanh'; 39 Ado Galili t'aat'e-hit'en
ado ei t'a a'ko yeh hot da- a'ta-nidaadlet-bada-kin da-
hol'ne^ bih'igi biyi' God ya' holne*,
31 Ado akwe e niyago ha'- ado nitc'ih-beh-adeini'zini
la' yiyittsod, ado deg a'holah, dahayi'deh hainiskad.
ado t'ahhago tah-honigah 40 H Ado a'kwi ta' tod-a-
yeni' hats'al'dohgo t'a a'ko bahh holon le'i
ts'is-yilgati
ei t'aattso ba'ndzis'a'. ha niyah na'hokahhgo, ado
32 T[ Ado ei i'iahgo, jo'ho- hac'ih' nitsidinegogo ahal-
naai iyago, bandahatnih'igi nih. Nit t'a a'kodah nasidi-
in'dah nitc'ih-beh-adeini'zini di'tatgo at'eh.
biyi' nazi'ni ei t'aattso hac'in* 41 Ado Jesus hahh-bi'nigo
athan ni'dayizja. bi'la' yeh k'idescidt ado ho-
33 Ado t'a kin-hala nit'eh, delcidt'go ahodi'nid, A'des-
dadilkatgi a'ta si'lin'. nit lanh', tod nao'dinh.
34 Ado ei t'oahayui natni 42 Ado t'a hadzodzi'go t'ah-
afan adat'e'ti yik'e danine hago lod-ats'is-yilgati hanh
ne'idiyitje ;ado nitc'ih-beh- holon yeni' hats'al'doh ako
ini'zini yeni' t'oahayui daha- naz'didzah;
yi'den hainiskad; adonitc'ih- 43 Ado t'a a'ko hazo'ogo
beh-ini'zini yeni' t'ado ha- nahozneztah, ado t'ahhago
dahdzi'hi, yidi'nid; halah, ei dahozdil'a';
t'aattso hwe' dahosin, ei'- 44 Ado abizdi'nid, Joh, t'a-
banh. kah dineh ta'dah bit hol'ne*,
35 Tf Adot'a ei baa'bini nidih dahdinahgo nailnm'hi
t'ahdo hah-hos*ihd'go naz'- bic'in' a'dehonil'zihh, ado t'a
di'na* ado c'izniyah do-naa- Mozes yeh nihoniah yengi
126
at'ego naayii'nin, ei nant'il- 6 Nidih ak'idaaki'i la' a'kwi
zah'igi, ei'banh ako ei beh hidahaztahh, ako dabijeih
;
bic'in' beh-eho'zin dole!. biyi'di nitsi'dakes :
45 Nidih ado c'izniyago ei 7 Di dinehsah' haat'e'go

baahoznilne', ado da nilts'an- ba'ih'go God ya yalti'? Hai'-
go a'hodzalgi beh ahozdil'- sah' bahhigiat'e ane'diah ?
dlad; ei binina Jesus do t'a God lahh' t'e'yah ni.
yit'i'ni kin-halahigi jigah 8 Ado t'ahhago Jesus ei
dah, nidih do-naada'go haz- nilc'ih-hwi-sizi'ni beh hoi
an'igi ni jigah, ado ei t'aal- be'hozin'go _ei'di dahayi'di
tso t'a da nilts'andeh hac'in* bantsi'dadzikesgo ahodi'nid,
niheskai. Ha'at'e'gosah' danihijeih bi-
yi'di ahodzaigi akot'e'go
WOLTAl 2. bantsi'dahRes?
1 Ado t'a-dokwi-dah yis- 9 Hai di'igisan' do niidziF
kango Kaper'neamgi nadzi- dah, bitah-do-nahwina-go
dzah, ado kin go'ne' nadzis- datsahigi bic'ih'— Banhigi
dah hani'go t'aat'e-nit'en anil yeni' nan'det'ahh, beh
dahodidezdlad. haodzi'igi dats'i ? Ni'didah-
2 Ado t'ahhago t'oahayui go, ni tsas'k'eh hi'dinil'go bil
a'la-dzizlih', ako ei binina do dahdinah, ha ni'go haodzi'igi
ha hazan dah hazlih', t'a dats'i.?
c'eatingi nidih dodah 10 Nidih nihil be'dahodo-
ado ;
bic'in' God bizad ba' hojolne'. Dineh Bayizci'ni na-

zihl,
3 Ado la' hatah-do-nahwi' hasdzah bikagi beh-bohol-
na-dah dzizHn'go dadzitsah nih_^go banhigiat'e ane'diah
le'i ei din-jilt'e'go dahojil'- (bitah-do-nahwina-dah si-
tehgo ha yi'kai. hh'go datsah'igi. ahilnih:)
4 Ako hac'ahh jilago do 11 A'ndisnih, Ni'didah ado
ajokah at'e'go, ei'bahh
bic'ih' ni tsask'eh nidinil', ado na-
kin bikadeh ah-dazdezniVgo gan'go hididah.
ako'ne'e Jesus bic'in' ei 12 Ado t'ahhago naz'di-
hatah - do - nahwi na - dah'igi dzah, ado tsask'eh naz'dinil,
tsask'eh bika dziztih'go ha*- ado ei t'aaltso dabinal dasdi-
da dahazlo'. yah ei'
; binina t'aadziltso
5 Ako Jesus dabodlah'go t'o-hol-adahayu'i, ado God
yiyiltsah'go, ei hatah-do- bil sodazdolzin'go a'danih,
nahwinadah'igi ahodi'nid, T'ahdo akoneh'go deltseh'igi
Siye', bahhigi anil yeni' dah.
nan'det'anh. 13 If Ado be ek'idt bibanh'-
[Navabo] 9 127
go anadzodzah, ado dineh kai'go adahalnih, Ha at'e'go-
t'aat'e-nit'en ha a'la-silin', sah' Jan bidahol'ahi in'dah
ado t'aaltso nazneztan. Ferisiz bidahol'ahi do da'-
14 Ado akon jogal'go Al- ayah dah, hidih nih hidahol-
fi'as biye', Li'vai yolyeh'igi, ahi ei do ako'dat'ih dah?
na ilyeh'igi dzisdago ho dzit- 19 Ado Jesus ahodi'nid,
tsanh' ado, Sike yinat, hoz- Igeh'gi nehekahigi da* e'is
;
di'nid, Ado nizdidzago hake do da'ayah dah ? Azye'hi

dasdiyah. fa bil hijikai'go, azye'hi t'a
15 Tf Ado ako'dzago ei ba- bil hijikai ni'holzizjih' t'a
gan' go'ne' Jesus ajiyango da'jiyah go bahaz'ahh'.
dzizdah, ado bic'ih'-nidail- 20 Nidih bik'inilkahgo ei
yeh'igi ado bahhigi adani- azye'hi bits'a' hidoltel, ado
ligi ei t'oahayuigo aldo' Je- a'kohgo in'dah do da'jiyah
sus ado ho'dahol ahigi t'a'la* dah dolel.
yil nahaztanh'; halah, t'o- 21 Dineh aldo' do la'dah
ahojiyu'i eibanh, ado ei hake e-ai"i'nia'nidigi nanala* e
deyi'kai. hastihi yidilkad dah, ako'-
16 Ado ak'idaalci'i in'dah dzah ei e a'nidi i'dilkadt
Ferisiz ei bic'in'-fiidailyeh'- yeni' hastihigi haidozohs',
igi ado banhigi adani'ligi bil: ako atse'dah yeni* bilahgo
da'jiyahgo daholtsanh', ako adodlal.
ho'dahotahigi adeyidi'nid, 22 Dineh aldo' do la'dah
Ha'at'e'gosan' bic'ih'-nidail- to-abidt hastihi cIl-naatFoi-
yeh'igi in'dah banhigi ada- bi-to a'nidigi yih idokal'
ni'ligibil da'jiyahh ado bil dah; ako'dzago ei c'il-naa-
dajidlahh? tl'oi-bi-to a'nidigi yeni' to-
17 Ako ei Jesus yidizts'ah- abidt hastihigi yidoldoh, ado
go ahodi'nid, Do-adat'eh'igi e'ilnaatroi-bi-to in'dah to-
ei'di do aze-ill'ni deini'zin abidt yeni' t'aadzai dolel
dah, hidih dadinih'igi t'e- hidih c1I-naatroi-bi-to a'ni-
yah bahhigiat'e-bahh-a'da- digi ei to-abidt a'nidigi bih
;
dini ei'di, bahhigiat'e bi- yikah.

ts'ahjih' a'ndahheh, do bidi- 23 H Ado ako'dzago ha-
desnil' biniyeh niya dah, hi- ayihh-jihh azlih'go tl'oh-na-
dih bahhigi adani'ti ei t'e- dah bil da ak'eh biyi' go'ne'
yah biniye niyah. c'ijikai, ako hodaholaigi ei
18 H Ado Jan bidahol ahi yikahgo tPoh-nadah bines-
in'dah Ferisiz bidahol ahi do t'ah' dayizniz.
da'jiyah dah ado hahas- 24 Ado Ferisiz adahodi'nid,
;
128
2: 25 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'ArE'HI 3: 10
Jo'akon, ha'at'e'gosafi' ha- Da' behazangos haayihh'-
ayihh'-jinh biyi* do-behaz'a- jihh aleh'go biyi'gi do ya'-
ni banjikai. at'eh'go ahodonil' dah? bah-
25 Ado abizdi'nid, Da* t'a- higi dats'i ahodonil ? La
has do De'vid a'dza yenf hinani yisda'-doltel dats'i ?
nihil be'dahozifih dah ? san Doda'i, diyolyel' dats'i? hidih
hoh in'dah hoi nakai'igi di- t'ado ha at'i'-dah dazdi'nid.
cin dazlih' yenf ? 5 Ado do-hol-hozoh'go bi-
26 Ei at'e'go God bi kin tah dzidezgal', dabijeih dan-
go'ne* yah ajiyah yeni*, ako tl'izgo ei bik'e do-hol-hozoh'-
Abai'athar, ei ts'ide alahgo dah, ako dineh abizdi'nid,
nailnih'hi ni'lih yendan, ado Ni'la' beh k'idilcid, ako k'iz-
bah, God biclh* nahanin'hi descidt, ado ha'la' ha'dalt'e'
ji'yah, do akot'ego behazan nasdlih', t'a laji'igi nahalin-
dah hidih, ako ei nailnih'hi go.
feyah deiyah nit'en; ako ei 6 Ado Ferisiz c'eikai, ado
ado hoi yi'kaiigi aldo* la' t'ahhago Herod dabic'oni bil
ba'il'tsod. hondahaz'ahh', ha at'e'go da-
27 Ado abizdi'nid, Haa- hodiyplhel'igi biniyeh.
yihh'-jinh ei dineh ba al'- 7 TI Nidih Jesus ei hodahol-
yah, ako dineh ei do haa- ahigi bil dasdikai, be ek'idt-
yihh^jinh ba' ahodilya dah. jih', ado t'oahojiyu'i Galili-
28 Ei' binina Dineh Bayiz- deh in'dah Judi'ahdo bike
ci'ni ei aldo' haayihh'-jifih dayi'kai.
beh boholni'hi at'eh. 8 Ado Jeru'salemdeh, ado
Aidumi'adeh, ado Jordan bi-
WOLTAl 3. lahdeh, ado Tair binaden,
1 Ado a'la-naadleh-ba-kin ado Saido'nadeh t'oahayui
go'ne' yah anadzodzah, ado hahaskai, ayoadat'e' la jolil'-
dineh le'i bi'la* ^nilna' le'i igi dayl'nigo.
akwe'e lahh'. 9 Ado hodahol'ahigi bic'ih'
2 Ado ei t'aaltso ha'daha- hadzodzi'go ajinih, Tsin-naei
sld, haayihh'-jihh biyi* dats'i alts'isigi kwe e sa_ ninol el,
na'hozdido'tal dani'zingo ;
halah t'oahaojiyu'i toh bikl-
ako ei beh hak'i'-dahozdido- jih' ho dazniljizgo' ei'bahh.
al biniyeh. 10 Ako lah'i nadabizdi'sah
3 Ado azdi'nid, dineh bi'la' ei'bahh. Ako ei binina ha-
nilna'igi bic'in', Kwe'e yi- c'ih' dahiljiz ho dadidilcil
zinh. dani'zingo t'a nalni bahh
4 Ado ei t'aaltso abizdi'nid, daholon'igi.
129
11 Ado nilc'ih-beh-adeinf- 21 Ado hak'iso deidizts'an-
zini eit'aattso daholtsan'go go hoi hi'dadoditgo dahdi-
candahale'go hay a j in' nitsi- kai halah, adadi'nid, Bi'ni'
;
dahidez'go, Nih God biye' bil c'a silin', ei'banh.

ni'linh lanh', dahatni'go. 22 Ado
ak'idaalci'i ei Jeru'-
12 Ado, T'ai'yisi t'ado sa salemdeh yikai'igi adadi'-
dahotne'e, bizdi'nid. nid, Biel'zibub hayi' sizifi
13 11 Ado hoh dzil bagango lanh'; ado ini'zin-boholni'hi
hajiyah, ado t'a hoh dzini'- ei beh nilc'ih-beh-adeini'zini
zinigi, Hak'go, bizdi'nid: ako bl nazi'ni hahiznilceh.
ei ha haskai. 23 Ado a'e'ih', Hak'go, biz-
14 Ado nakits'adah dineh di'nidgo abijinih, Hane*-beh-
atah dziz'la, ei bil hijikai' e'detih'hi beh Ha at'e'go- :
dole! biniyeh, ado God bizad sah' Akihodiahi ei Ak'ihodi-

yadahalnego ahizdolal' bini- ahi haidi'nolcel?
yeh. 24 Ado dine e ei t'a
t'ala'i
15 Ado danineh'igi nadeyi- bih alc'in' alts'ahinilgo, ei
diljeh dolelgo in'dah nilc'ih- t'ala'i dine'e do ni'zago be-
beh-adeini'zini bi nazi'ni bi- hodidonal' dah.
yi'deh ha'dahiznitceh dolel 25 Ado t'ala' haga'ni t'a
biniyeh beh-i'holni'hi hahi- dahoh alc'ih' alts'a'-hiji nil-
dest'ahh. go ei t'ala' haga'ni do hwe-
16 Saiman ei ha'zi' Pi'ter hodidonal' dah.
ha bik'i'-dahnast'anh' 26 Ado Ak'ihodiahi t'a hoh
17 Ado Zebedi biye' Jems a'c'ih' naz'dinago ado al-
in'dah bitsi'li Jan, ado ei ts 'ah ji'lih'go do hwehodido-
t'aji'lah ha'zi' Boaner'jiz ha nal' dah, hidih ajih' ha' ni-
bik'i'-dahnast'afih', ako ei'di hont'i*.
Adinih' biye' olyeh; 27 Dineh aldo' do la' dineh
18 Ado Andrew, ado Fi'lip, bidzi'H bagan go'ne' yah
ado Bartha'limew, ado Mat'- adogal' dah, ako adeh bi
thew, ado Ta'mas, ado Alfi'- nalye'i c'idiyojih dah; dineh
as biye' Jems, ado Tha'dias, bidzil'igi atseh bedziztl'origo
ado §aiman, Ke'naden, in'dah bi nalye'i c'ihizdojih.
19 In'dah Judas Iska'riat, 28 T'aani a'nihidisnih, di-
ei nahwisni'igi, If ado kin neh ba'alcini t'aaltso bahhi-
go'ne' yah ajokai. giat'e ei banahidit'ah dolel,
20 U Ako t'oahojiyu'i ahi- ado ei t'aaltso baih'go God
nahizdikai, ako do ajuyah ya yalti'i ei bana'hidit'ah
a'hodza dah. dolel.
B 130
29 Nidih t'a-Rai'-dah Nil- 3 Da'i'solts'ah, jo'akon, k'e-
c'ih-Diyi'ni ba ih'go ba yijilti* didle'hi la' k'ididolel'go c'ini-
ei t'ai'yisi do han'didot'al yah.
dah, fiidih ei hoi ago banhi- 4 Ado ako'dzagq k'elyeih'
giat'e biniyeh a'dzidzah. niki'jilkadgo la' atinjifi' ahi-
30 Halah, nilc'ih-beh-infzi- nezde, ako ei hidat'a'i nihes-
ni hwe holon lanh', dazdi'- tV go dayi'yah.
nid, ei'banh. 5 Ado ei'di la tseh'-tahjiiV
31 TI Ado hamah in'dah adahinezde, a'kwi lez do
hatsflikeh akwe'e yi'kai, ho'zoh holon' dah ado ei ;
ado nazin'go hac'in' t'ahhago hadane'sahh', ha-

tFodi
adaas'a', Hak'go, dahalni'go. lah, ei lez do ba ditah' dah,
32 Ado ei a'la-dzizlin'igi ho ei'banh. i
nas ago adahodi'nid, Jo'akon, 6 Nidih dozon'go dahidian-

nlmah in'dah nitsi'Hkeh tFo- go ei yiyi'zez halah, ei'di ;
di ni'kadantah. bike'tl'ol at'din, ei'banh, ako

33 Ado anadabizdonidgo altso nilna'.
ajinih, Hai'sah' simah in'dah 7 Ado la c'il-dadeni'ni bi-
sitsi'hkeh? I tahgo ahinezde ; ado ei'di
34 Ado ei'di hanago hida-c'il-dadeni'ni dadi'ne'sahh,
haztan'igi bitah jideih' ado ako altso bi'gahh, ako t'ado
azdi'nid, Jo'akon, simah in'- binest'ah' hazlih' dah.
I
dah sitsi'Hkeh danol'ihh'. 8 Ado la' lez ya'at'e'hi biyi'

I
35 Halah, t'a-hai'-dah God go'ne' ahinezde ado dadi'- ;
bi nahat'a yik'eh-hol'iiV sin ne°sahh, ado hitsa silih' ado ;
t'a ei'di sitsi'li ado silah' in'- binest'ah' hazlih', ako la' ta'-
dah simah at'eh. dingo, ado la hastah 'dingo,
in'dah la' nezna'dingo bilah
WOLTAl 4. hi'dasdhh.
1 Ado beek'idt bibahhgi 9 Ado abizdi'nid, Dineh t'a-
nantin ba ninaz'didzah; ado hai'-dah bija holoh'go beh
akwe'e t'oahayui hac'ih' ni- azdits'a sin ha'ni'di azdi-
heskai, ako tsin-naei bih ji- ts'ihh.
yah, be ek'idt biyi'di hoi sa- 10 T Ado t'asa'ha dzizlih'-
afih' ;ako t'aat'eh a'kwi tago, t'a akoh' hanago naki-
bahhgo jilah, ts'adah'igi yil hidahaztan'igi
2 Ado hane'-beh-edetih'hi ei hane'-beh-edetih'hi olye'i
lah'i beh yajil'ti' ado ho yi'ndahodel'kidt.
;
nantin'igi beh hadzodzi'go 11 Ado abizdi'nid, Nihi t'e-

ajinih, yah God beh-boholni'hi na-
131
niHn'go beh-nanti'ni ei'di jileh'go t'a a'ko t'ahhago
nihil be'da hodozinlgo nilia- bik'e jidigoh.
det'anh, nidih t'a bi'nidi ni- 18 Ado di'di ei la' c'il-dade-
dakai'igi ei t'aaltso hane'- ni'ni bitahgo k'idolyahigi
beh-e'detin'hi beh bic'in' at'eh; ei'di sad deidits'ih'hi,
ha'idzih. 19 Ado nahasdzah bikagi
12 Ako dezdoltsel nidih beh-inani yantse'kesi in'dah
lanh', t'a a'ko nidih do hot binaadlogo daat'i'ni, ado
be'dahodozinl dah; ado daz- nanala* bida'hononi'ni t'aal-
didots'inl nidih lanh', t'a tso, ei di di'igi dabijeih biyi*
a'ko nidih do be'dazdidotinl' go'ne* nehele, ado ei sad ye-
dah ako do na't'an andaz- ni' hideltsed, ako dabines-
J
do nil dah, ado bahhigi ada- t'ah' do dahaleh' dah.

joni'ti do han'dahididot'al: 20 Ako di'di ei lez ya'at'eh'-
dah. igi k'idolyah'igi at'eh ei'di ;
13 Ako ei abizdi'nid, Da' di sad deidits'ihhgo dayodla'ni-

hane'-beh-e'detin'higis do gi, ado ei'di dabinest'ah' hi'-
nihil bedaho'zin dah? A'ko- dahwileh, la' tadingo, ado la'
sah' ha'at'e'go hane'-beh- hastah 'dingo, in'dah la' nez-
e'detih'higi t'aaltso nihil be'- na'dingo bilah hi'dadleh.
dahodozinl? 21 TI Ado ei abizdi'nid. Da'
14 K'edidle'hi ei God bizad a'k'a-koh' yah itihh'gos tsi-
k'idileh ts'a biya go'ne' adotihl bini-
15 Ado di'di ei sad k'izdila yeh, tsask'eh biya go'ne'
yehdah atinjih* ahinezdeigi dats'i adotihl' biniyeh? Ado
at'eh, nidih t'a dazdits'ihh'go a'k'a-koh' ana'tsigih dats'i
t'ahhago Ak'ihodiahi dahdido adotsih' dah ?
gahgo, ado ei sad dahajeih 22 Halah, akwe'e hidaznil-
biyi'deh k'idolya yeni' yil in'igi ei'di t'aaltso be'hodo-
dahdilwo*. zihl, ei'bahh ako t'aaltso
;
16 Ado di'di ei t'a akot'e'go nanil'in hit'ehigi ei'di t'a-

tseh-tahgo adahinezde yeni' at'eh do'nih.
at'eh ako ei'gi sad deidi- 23 Dineh t'a hai'-dah bija
;
ts'ihh'go t'ahhago bahh bil holon'igi beh azdits'a' sin

daho'zoh neheleh'igi. ha'ni' azdits'ihh.
17 Ado ei'di bi ke'-tl'ol 24 Ado ei abizdi'nid, Da-
a'dadingo, ako t'o konagan- dohts'a'i ei hazo'o dayi'sol-
jih* bedahodinah. Ado bik'i- ts'ah. T'a dineh ba ina'nel-
jih' ei sadigi binina bahhigi ahhigi ei t'a akohgo nic'ih'
a'hot'ihhgo, in'dah ak'edinih' bina'nel'ahh' dolel ado nihi ;
132
dadohtsVigi.ei bi'lahgo niHa e'detinh ei beh bic'ifi* God
adolnil bizad beh hadzisdzl, t'a ako-
25 Halah, ei hwe holon'igi, t'e'go ei t'a bidazneran'igo
ei hoh hadolyet ado ei do dazdizts'afi.
;
hwe holon'igi ei'di hoh'igi 34 Nidih hane'-beh-e'de-

fiidih haga'dolyel tihh t'agedgo t'eyah do bi-
26 H Ado azdi'nid, God c'ih' yajil'ti'/dah; ako ei t'a-
alahgo-beh-boholni'hi ei di- sa'ha dzizlih'go t'ai'yisi ha-
neh la' alastsi leiyi' go'ne' zoogo hodaholahigi t'aaltso
k'idilah nahalin. t'a beho'zingo beh bil hojol-
27 Ado nijilwos ado naz'di'- ne'.
nah, tl'ego in'dah jin'go 35 Tf Ado t'a ei bijmh', i'i'-
ado alastsi yeni* diniseh ado ahgo ei abizdi'nid. Tin' be'-
haniseh, ako ei do hoi beho'- ek'idt yonan'igo dikah.
zin dah. 36 Ado t'oahojiyu'i yeni'
28 Halah, nahasdzan ei t'a altso hats'ahjin' dahdabiz-
bih binest'ah* ha'iniseh, bi- ditkai'go ado t'akojit'eh'igo
t'an atseh, ado binest'afi' ado dahdazdileFgo ji'kai.
bik'ijin' bilastsi t'aat'eh bi- 37 Akoayoat'e'go de'yol,
nest'an' biyi'digo haleh. ako tsin-nael toh bih da-
29 Nidih anest'anlgi ni- halk'olgo ako k'aden hade-
t'ihh'go ei t'ahhago beh-ige'- bin.
si beh yiyiges' leh, halah, 38 Ado hoh t'eyah tsin-nael
agiz ba'holziz, ei'banh. bikedigo tsiat bik'ijin' ajil-
30 T Ako azdi'nid, Hasan' hos, ado ts'edahodzisitgo
yit'e'go God alahgo-beh-bo- adahodi'nid, Na'ntl'ni da'
holni'hi? ado haat'i'san' bil ha'ni'di a'didihlis ni ni'zin ?
ahi'nolnin sin bil ahelt'e'go 39 Ado nizdi'nago ni'yol
adadilnil ? yeni', Hazo'ogo, bizdi'nid
31 Ei c'il la' bina a'ohgo ado loh t'eyah, Hozon'go
aniltso'i nahalin, ei anaigi ast'edi't'eh, bizdi'nid. Ako
kidolyago ei ts'ide ana t'aal- ni'yol yeni' ast'edi't'e' ado
tso bo ohgo aniltso. t'ai'yisi hodiyel.
32 IÎidih k'idilyeh'go ado 40 Ado ei abizdi'nid, Ha'a-
diniseh, ado c'il t'aaltso bi- t'i'san' biniyeh ayoat'ego hi'-
lahgo at'eh yileh, ado bigan daldzit, ado ha'at'e'gosah' do
ayoadat'e yileh, ako bi ca- da'ohdlan' dah?
haohgo hidatVi ke'daha- 41 Ako ei t'ai'yisi be'da-
t'ihh. dzisdzid ado a'dahizdo'nid,
33 T Ado lan'i hane'-beh- Ha'at'i lahh dineh sin at'eh,
133
ni'yol nidih ado toh nidih zini ni'li'ni, bizdi'nid, ei'-
bik'eh dahol'inh' ? bahh.
9 Ado, Hasan' yinilyeh,
WOLTAl 5. hozdi'nid. Ado anazdo'nidgo
1 Ado beekldt yona'nidi ajinih, Lah'i yinisyeh, halah,
jf kai ke'yah Gadara hol- t'oahoni'yu'i ei'bahh.
la'
ye'di. 10 Ado t'ai'yisi Jesus na'-
2 Ado tsin-nael biyfden yoskan ke'yah t'aka bi-
:
hajiyago t'ahhago jidasca ts'ahjih' anihinol'kad, yilni'-

bitahden dineh le'i la' nilgo.
c'ih-beh-i-nfzini bi sizin le'i 11 Ako a'kwi dzil bi'gahgi
hadah niyah. biso'di t'oahayui da'ayah'go
3 Ako jidasca bitahgo ke'- nanilkad.
hat'in lanh'; ado dineh do 12 Ado ei nilc'ih-beh-adei-
la* beh otl'ol at'e' dah, bes- ni'zini yeni' t'aaltso ni'daho-
dahol-za'igi nidih dodah. kahhgo adanih, Biso'di biyi'
4 Halah, ala'tsin nina'ni'li go'ne' adanihilah, ako ei'di
ado bes-daholza'igi nidih bih hidikah.
t'ahahh beh beetl'oh, nidih 13 Ado t'a a'ko Jesus badi-
bes-daholza'igi t'eyah yiyil- niahh'. Ado nilcl'h-beh-adei-
dlad, ado ala'tsin nina'ni'li ni'zini hayi'deh hahazje, ado
t'eyah niyitih; ado dineh ni- biso'di yih dahaswodt ado ;
dih do la' ast'e bo'le' at'e' nanilkad yeni' t'a inidzi'li

dah. beh bidah go'yah na'dije
5 Ado t'aa'lajin' jin'go ado ado be'ek'idt _ biyi' go'ne'
trego nidih dzil biyi'go na- aheswodt, ako toh abis'dihd.
gah, in'dah jidascago nagah, 14 Ado ei'di t'aaltso biso'di
dilwosgo in'dah tseh yeh nidaznilkad yeni' a'kohgo
ni'idilges. yo'adziswodt, ako kin-hal'agi
6 Nidih ni'zajih' Jesus yi- badahojolne', ado binago
yiltsah'go yic'ih' ni'dilwodt ke'yah aldo'. Ado ei t'aaltso
ado hayajih' hitsidine'go'go c'ehezje, hala-hodza lah da-
nahoskan. ni'zingo.
7 Ado ye'go 15 Ako Jesus yahaskai
hadolgazgo
adi'nid,Hasan' nideslil, nih, ado a'kwi nilc'ih-beh-ini'zini
Jesus agago ayoat'e God bi- bi sizin yeni' do-at'eh'igo,
ye' God binal a'ndesnih, do ado bintse'kes k'ezdongo,
tihosnih'go asidi'lil dah. ado hadit'e'go sidago dadzil-
8 Halah, dineh biyi'den ha- tsanh; ako t'aadziltso nida-
ninah, nih nilc'ih-beh-ini'- dzisdzid.
134
16 Ako dineh dabinal'igi ei beh bik'i didil'ni, nadidodal
yeh hoi daholne' ei'di dineh ado hina dolel biniyeh.
nilc'ih-beh-ini'zini bi sizifi 24 Ako Jesus bil dasdiaz
yeni' haidzaigi "ado biso'di ado dineh lafi'i hake yikai'-
a'dzaigi yadaholne'. go ho nas'ziz.
17 Ado t'ai'yisi ni'daho- 25 If Ako asdza'ni le'i la' dil
kanh, Nilii ke'yah bits'anjih* biga'dinestal lafih', ako ei t'a
nandleh, dahalni'go. akojit'e'go nakits'adah na'-
18 Ado ako tsin-nael bih hai lahh'.
iyago, ei'di nitc'ih-beh-ini'zi- 26 Ako lah'j aze adel'i'ni
ni hwi sizin nit'en yeni' na'- bik'e lah'idi tihodzozni, ako
hokafih, Nil honislon' dolel, ha nalye'i yeni' altso badziz
halni'go. nil, ado t'ado nazdidza dah
19 Akot'e' nidih Jesus, Do- nidih t'o yo'weh dah a'dzi-
dah, hodi'nid, fiidih nagan'- dzah.
go nididahgo ako Boholni'hi 27 Ako nit'en Jesus baho-
ayot'e sah a'yilah ado sa jo- jl'ni, ako ahenalai' bine'deh-
ba* dini'go nik'Iso beh bii go jiniyah, ako bi e bizdel-
daholne*. cit.
20 Ado dasdiyah; ako Di- 28 Haiah, bi e t'eyah t'o bi-
ka'polis kin-hadas*ahigi bi- diniscit nidih hadalt'eh ana-
tahdi t'aat'e-hit'en Jesus sidodlil, jini'go, ei'bahh.
ayoat'e yeh ast'e-hodla'igi 29 Ado t'ahhago ha dil ha-
ei' ba hojilne'. Ako dineh lih yeni' as'dihd; ako t'a dzi-
t'aadziltso t'o-hol-adahayu'i. zih nit'en nalni'hi bits'ahdo
21 TI Ado Jesus tsin-nael halah ya'hot'eh dzizlih'go
beh tse na nadzidzago, ako hoi be'hozihd.
dineh lah'i ha a'la nanas- 30 Ako Jesus t'ahhago bi-
dlih'; ado be'ek'idt bibahh'- yi'di bil behozin ei diyin bi-
gi nadzidzah. yi'deh hayago, honasahigi
22 Ado nit'en jo'akon, a'la- bic'ifi' hidzizyiz; ado adi'nid,
naadleh-ba'-kin beh-bohol- Hai'sah' si e yidelcit?
ni'hi la' ha niyah, Jairus 31 Ado ho'dahol ahigi ada-
yolyeh'igi, ako ho dzil- hodi'nid, Joh nindzisah,_ha'-
tsah'go hake'tsinjih' hitsi- at'e'gosah' ako adinih, Hai'-
dine'go. sah' sidelcit?
23 Ado t'ai'yisi na'hodzos- 32 Ado dineh bitah dzidez-
kan, ako anih, Sitsi' alts'i'si- gal, ado a'dzidzaigi hwizdol-
ye k'adeni' bi nitsahh' ako tselgo.
:
na'hoskan, Hak'go, adi ni'la' 33 Nidih ei asdza'ni nas-

135
5: 34 MARK BIK'EHGO HANE'-YAÂT'fi'HI '6: 3
dzid ado bilah hoditlit, a'ho- kai'igi, e'idi t'eyah at'ed si-
dilyaigi hot beho'zingo, ako tin go'ne' bil yah ajokai.
biyajin' nitsizdinegogo do- 41 Ado at'ed bi'la' dziltsod-
woc'idgo altso beh bil hojol- go abijinih, Talitha, kumi,
ako ei, At'ed a'ndisnih nidi-
34 Ado asdza'ni abizdi'nid, dah, jini'go olyeh.
Sitsi' yinidla'ni ei'di hadat- 42 Ado t'ahhago at'ed ni'-
t'e' ana'nidla, nil hozon'go didzah ado deyah, halah, ei
naninah, ado nalni yenf nakits'adah bi na'hai, ei'-
bits'ando hadanilt'e'go. banh. Ado t'aadziltso t'ai'-
35 TI Ei t'a yajil'li'go dineh yisi ayoat'e'go t'o-hol-adaha-
la' a'ia-naadleh-ba'-kin beh- yu'i.
boholni'hi ei baganden yi'- 43 Ado ei t'aadziltso t'ai'yi-
kaigo ei adadi'nid, Nitsi' ye- si hazo'ogo abizdi'nid, T'a-
ni* daztsanh ;na'nilels Na*- kah dineh la'dah bil dahol-
nti'ni, banant'inh. ne' yi'la', ado at'ed ha'at'i
36 Ei t'ahhago Jesus, ei sad dah ba'noltsod, hozdi'nid.
beh haodzi'igi yidizts'an ni-
dih a'la-naadleh-ba'-kin beh- WOLTA'I 6.
bo holnih'igi ayidi'nid, T'ado 1 Ado ei bits'ando dahnz'-
nil hoye'i nidih t'o indlafih. didzah; ado t'a hoh ha ke'-
37 Ako dineh hai'-dah yahgo anadzodzah ado ho- ;
akon doda'go yeh hol'a', Pi- dahol'ahigi ei t'a hake yi'kai.

ter, ado Jems, ado Jems bi- 2 Ado haayinh-jinh azlih'-
tsi'liJan, ei t'eyah bil dasdi- go, a'la-naadleh-ba'-kin biyi'
kai. go'ne' ninazdinitan, ado lan'i
38 Ado a'la-naadleh-ba'-kin dahozdizts'ango ei t'o-bil-
beh-boholni'hi bagan'di jini- adahoyuigo adanih, Ha'at'i
yah, fiit'en ha'hoago dzidiz- bits'afidosan' di dineh t'a-
ts'an, la' andacah, ado la' altso bil beho'zin? Ado ba-
ayoits'a'go dacah. yilyah'igi lanh' ha'at'i beh-
39 Ako yah ajiyago ei abiz- hodzani sin at'eh ? ado di
di'nid, Ha'at'i'san' biniyeh ahoni'li ayoat'e'i nidih la'
ha'hol ah ado dahcah ? Di yolil'go yanagah ?
at'ed ei do daztsah' dah, ni- 3 Da' di'is do ni'izi'hi at'in'
dih t'o' alhos. dah, Meri biyaz, Jems ado
40 Ado ei do il-ihhh yeh Joses ado Judah ado Simian
hadadloh. Nidih t'aadziltso bi'nai? ado dabideziis do bil
c'ihozninilkadgo at'ed bize'e nekai dah ? ado ei t'aaltso
in'dah bimah ado bil niji- do bil ji'lind' dah.
136
4 Nidih Jesus ei adahodi'- nihi ni'zinigi ado do t'a'k'adt
nid, Ahodoni'H-yahalne'i ei danihi dizts'afi'igi ei bits'afi
beh-il-ili'ni do beh at'din jih' dahdadohkahgo, nihike
dah, nidih t'a ha ke'yahdi biyi' iez ha'danoldeh dole!,
ado dahak'eigi ado bil haji- ako ei beh-eho'zini biniyeh.
je'igi eidi t'eyah do bil jilih' T'aanigo a'nihidisnih, bana'-
dah. hat'ih bijih'go Sadam in'dah
5 Ado a'kwi ahonili ayoida- Gamarrah ei'gi bi'Mhgo ti-
t'e'i do banjiga dah, nidih dahwizdonih.
t'adokwi danineh'igi ei t'e- 12 Ako c'idadziskai, ado
yah bik'i dazdilnih'go na'- God bizad yadaholne', ei di-
hizdilje. neh banhigi banh-
adajoni'li
6 Ado t'o-hol-ahoyui, halah, daho'nigo yoadahizdidoal
do da'odlan' dah, ei'bahh. biniyeh.
If Ado binagi kin-nazni'ligo 13 Ako lan'i nilc'ih-beh-
naznitin'go tazdiyah. adeini'zini ha c'idahazje
7 H Ado ei nakits'adah'igi, ado lan'i daninehigi tlah ho
Hak'go, bizdi'nid ; ado naki dadziztle'go na'dahozdilje.
ni'lago adzis'a', ado adzilgo 14 Tf Ado alahgo-nat'ani
beh-oholni'hi nilc'ih-beade- Herod ei haho'ni, halah, t'a-
ini'zini inazi'ni beh ha'hi- at'e-hit'eh ha'zi* ba hane'go
nilce'hl ei t'aaltso bah hiz- ahidezdlad ei'bahh ado ei ;
dez'ahh. adi'nid, Jan nahadlago-ta-

8 Ako a'dadoni'li beh bi- agisi yeni* ei'di daztsan'den
c'ih' hadzodzigo ajinih, Ha a- nadi na' sa sin, ei' binina di
t'ih'igi dah t'ado dayinole'hi, ayoadat'e'i yanagah.
nidih gis t'eyah, dahna ayizT 15 Nanala' ei adanih, Elai'-
ei dodah, bah nidih dodah, jah at'ihh ado nanala ei
;
nihe azis biyi' go'ne' beso adanih, ahodoni'ti-yahalne'i

nidih dodah: at'ihh, doda'i ei la' at'ihh.
9 Ako keh bike'giz-haaz- 16 Nidih Herod ei yiyi'nigo
t'ilgi t'eyah bi hi'dasoezgo, adi'nid, Jan, bitsi-ts'in k'ini-
ado e-tsoh naki'go aldo' do- giz yeni' at'ihh, ei daztsah'-
dah. deh nadi na* lahh'.
10 Ado adabizdi'nid, T'a 17 Halah, Herod t'a hoh
kingi dahkahgi t'a a'kwi hi'- Jan bika ijilago ako yah
dasodah, hajin'dah nadadoh- ajil't'e', halah, Herodias yol-
kahgo in'dah dahdahidoh- yeh'igi binina, ei Herod ha-
kah dolel. tsi'li Fi'lip be asdzahgo;
11 Ado t'a-hai'-dah do da- ado ei badziz'yeh ei'bahh.
137
6: 18 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 6:
18 Halah, Jan ei Herod
ayi- 25 Ado at'ed t'ahago alah-
go-nat'ani_yit yah anal'wodt,
di'nid, Bik'eh-ahoni'ti bik'eh-
go nitsi'li be asdzan'igi ne ako yiyikedgo ajinih, T'a
asdzango do behaz'an dah; k'adt tets'a biyi* Jan naha-
19 Ei'banh Hero'dias yol- dlago-laagisi bi tsi-ts'in ei
yeh'igi hacin' do-bil-hozon'- sadiat.
dah, ako hodiyesliel ni'zin 26 Ako alahgo-nat'ani t'ai'-
nit'en, nidih tV dodah. yisi bahhbi'ni, nidih a'de ha-
20 Halah, Herod ei Jan bil dzodzi'igi in'dah bit nidziz-
ni'linh, dineh banhigiat'e- tan'igi binina do tahgo an-
banh-at'dini ado dineh diyi'- jo'dle' a'dza dah.
ni nihn'go hot beho'zin, ei'- 27 Ado t'ahago alahgo-na-
banh yaahalyan nit'en; ado t'ani salago ta' ayit'a', ado,
hozdizts'ango lan'igo a'dzah; Bi tsi-ts'in naniah, bizdi'nid
ado bit hozon'go ho dizts'an. ado akoh jiniyago yah-iTnil
21 Ado bihonedzah'jin* go'ne' ha tsi-ts'in k'iznigiz.
ayit'kahgo Herod bidizcin- 28 Ado ha tsi-ts'in yeni'
yeni'-bi-jinh banaholzizgo, lets'a beh naznikahh, ako ei
t'a ake'ego nidant'ahigi ado at'ed baznikahh, ado at'ed ei
alahgo- silago - bindant'ahigi, bimah yenikanh.
ado Galiligi dineh daat'i'ni, 29 Ado hodahotah yeni'
ei' bah lahl c'iyan a'yilago dayl'nlgo hazi'i yeni* nidei-
hats'ah dai'yan. dittih'go ado yo adayilah.
22 Ado Hero'dias bic'e'e 30 Tf Ado ei'di dal adi yeni*
yah iyago dabinat olziz ako t'aadzittso Jesus baatk'eh
;
Herod in 'dah t'aaltso yit na- ahan hinadziskai, ado ada-

haztan'igi ei'dibit ya'adaji't'indi in'dah beh nidaz-
t'eh. Ado alahgo-nat'ani ei neztah'i ei'di t'aaltso beh bil
ayidi'nid, T'a ni ni'zinigi si dahojolne'.
niEedgo ei nadestet. 31 Ako adabizdi'nid, Hak'-
23 Ado ei at'ed bicin* God go, nihi t'eyah t'asa'ha ke'-
binat a'de hadzodzl T'a ni yah-do-naadah'igo
: dikah,
ni'zinigi si niRedgo ei nahani'zahjidah hadadilyihh
destet, alahgo-beh-siholnih'- biniyeh.
igi nidih atni'do. 32 Ado ei t'asa'ha do-naa-
24 Ado at'ed c'inadzago bidah'igo tsin-naet beh ajokai.
mah ayidi'nid, Haat'i'sah* 33 Ako dineh lah'i dasdi-
yi'deskil? Ado bimah adi'nid, kai'go dahottsahh, ado lan'i
Jan nahadlago-taagi'si bi hwe daho*sihd, ako kin-adas-
tsi-ts'in lahh'. adeh la* t'a'ni' fata' daji'-
G 138
jehgo t'a hoh atseh adi ni- dezgal ado
sozdolzin, ado
jizje ado hac'in' niheskai. bah
go hodahol ahigi
hidzizti
34 Ado Jesus a'kwi hajiya- badziznil ado ei yadayiznil,
go dineh t'oahayui yilago ado lo naki yeni' atts'a'dziz-
dziitsanh, ado t'o baaaha nil'go atdo' altso bita-dzizni.
dzinizin; halah, dibe na'nil- 42 Ado ei t'aadzil'tso da'ji-
kadi beh at'din nahalingo, yahgo t'ai'yisi hwih dadziz-
ei'banh ] ako lan'i beh nihh'.
naz'dinitaii. 43 Ako ei hidahastilgi hi-
35 Ado dozongo yaadez an- dadzizlago ts'izis nakits'a-
go hodahol ahigi ha yi'kaigo dah bi hade' bind, in'dah to
ado adadi'nid, Di do-naa- aldo'.
dah'igi at'eh lahh', ako k'adt 44 Ako bah dajiyah'igi
dozoh'go hil'c'ih': t'aadzil'tso asdla'di mil di-
36 No'wehjih' ahohkah, bi- neh jilt'e lahh'.
dinih, khi-da'lah'go ado bi- 45 Tf Ado t'ahago hodahol-
nago dahogan'go, ako'ni c'i- ahigi bic'ih' hadzodzi: Tsin-
yan fii'deidiyotnih, halah, nael bih hokahgo beek'idt
t'ado dayoiyah'i dah, ei'bahh. yo'nanigo siba Bethse'dahgo
37 Ako hoh anabizdonid, wohkah, si t'eyah t'a di di-
Nihi ba'danoltsod. Ado neh t'aaltso yo'wehjih* bidi-
adahodi'nid, Da naki'di nez- desnil.
na'din yal bi'gahgos bah hi'- 46 Ado ei t'aaltso yo'weh-
dahidirnih, ako ei nihits'ah jih' bizdi'nidgo dzil bih ji-
deidoyiht ? yah, adi sozdidolzihl biniyeh.
38 Ado abijinih, Dokwi'sah' 47 Ako i'iahgo tsin-nael
bah hfdahjah ? nihilah da- ei be'ek'idt alni'di yiol, ado
nol'ihh. Ado hoi bedaho- hoh t'eyah t'asa'ha ni'di hi-
zind'go adazdi'nid, Bah as- jigah.
dla' lahh', ado lo t'eyah naki'. 48 Ado hac'in' hidahwi na-
39 Ado a'dadonili. beh bi- go dajilelgo hodziltsahh,
c'ih' hadzodzi Ako al'ah
: halah, hadahdeh ni'yolgo,
no'jago tl'oh bika di'nohbihh ei'bahh, ado yikaih' t'ah'jih*-
dabizdi'nid. go bandzidzah toh bikadeh
40 Ado ei t'aaltso nezna'din jogal'go ado t'o hwi'gah
;
in'dah asdla'din danelt'ego dasdigah hitmen.

al'ah nihezt'i go dadi'nezbm. 49 Islidih toh bikagi jo-
41 Ako bah asdla* yenf in'- gal'go dahodziltsahh nilc'ih
dah lo naki' yeni* dasdi'jago at'ihh dazni'zingo bik'e ha-
de'go ya'dilhil bic'ih go dzi- dazdesgaz.
139
50 Halah, ei t'aaltso dahol- heskai ado ak'edaalci'i aldo'
tsango hak'e bildahoye. la' Jeru'salemdeh niheskai.
Ako t'ahago bicin' yajilti'- 2 Ado ei hodahol ahigi la*
go abizdi'nid, Nihil daho- bi'la* t'a dacingo, ei do be-
zon'go, di'di sih ast'inh, t'ado haz*ani k'ehgo taa'dadesgi'zi
nidaldzi'ti. yil daayahgo dayiltsahh.
51 Ado bicin' tsin-nael bih 3 Halah, ei Ferisiz in'dah
jiyah, ado ni'yol yeni' a'ho- Juz dine'e t'aaltso ha'la' do
dilze ako t'aaltso t'ai'yisi hazoo tadadzigisgo do da'ji-
:
t'o-hot-adaho'yui, ado do bo'- yah dah, alk'idah behaz'an

honeango bantsi'dadzizkez. yeni* t'ah nidih t'a ako'dajit-
52 Halah, bah bil nahayah' ihh.
yeni' t'ado bantsi'dadzizEez 4 Ado na*inih bahaz'anden
dah, halah, dabijeih ei datl'is hidakahgo, do laa'dazdigisgo
ei'bahh. do da'jiyah' dah; ado Ian go 'i
53 H Ado t'aadziltso tse na beh hidahodi'nestan, a'sa,

hijikai'go ako ke'yah Gene'- ado lets'a, ado bes-asa-litso'-
seret holye'jih' ji'kai, ado igi in'dah bika-ada'ni ei ta-
tsin-nael dahdadziztrohh. dadzigis.
54 Ado tsin-nael biyi'den 5 Ado ei Ferisiz in'dah
hajokai'go t'a a'ko dineh ak'edaalci'i hidahodil'kidt,
hwe'daho'sind. Haat'e'gosah nidahol'ahigi
55 Ako ei ke'yahigi t'aat'e- alk'idah behaz'an'igi do bi-
nit'eh tadazdijego danineh- k'ehgo dajina dah, ado bi'la*
igi tsask'eh bikagi naztih'- do tadegisgo t'eyah daa-
go niki'dazdija akwe'e t'a yahh?
hoh hoho'ni go. 6 Ado anabizdo nidgo abi-
56 Ado t'a hijigahigo kin- jinih, T'aanigo Aize'ah niha
hadas'ago, ado kin t'a adal- halne*, Nihi i'dahol'in'igi, t'a
c'indi dah, ado binagi dah be-ak'eascihh yehgi at'e'go,
kin'igi dah, ako ei kin-tah Di dineh t'a biza dabahh'do
hidahazt'i go daninehigi hi- t'eyah beh bil danislihh, hi-
dajizja, ako hi'dahokahh, ha dih dabijeih t'eyah do beh
e t'eyah bibahh'gi hidih yi- bit danistih' dah.
dadidolcil dajini'go ado t'a
; 7 T'a a'ko hidih na*nle*i si-
azne'lango hodadescid'igi ei c'ih* hidaha'la, dineh yehas-
t'aaltso hadalt'e hidasdlih'. ani yeh hidanti'ni, ei'bahh.
8 Halah, God yehas'an'igi
WOLTAl 7. ei yo'adahidohah, ei'bahh,
1 Ado Ferisiz hac'ih* ne- ado dineh yeh niha hida-
140
has'an'igi dayinohlan*,
ei 17 Ado dineh yilahigi bi-
ei'di lets'a in'dah beh-adla'- ts'ahjin* kin go'ne' yah aji-
ni tanagisi : ado lah'i ako'- yago, hodahol'ahigi hane'-
dat'eh'igi a'daht'ifih. beh-e'detihh yi'ndahodel'-
9 Ado abizdi'nid, God kidt.
yehas'an'igi yoadaholtl'id 18 Ado abizdi'nid, Da' ni-
lanh', t'a nilii ben'dahosot- hiis aldo' do nihil bedaho'zin
an'igi t'eyah dayi'nohlan'. dah? Da* dosdah'ih' dah, t'a
10 Halah, Mozes adi'nid, ha'at'i'hi dah dineh bikadeh
Nize'e in'dah nimah nil ni- biyi* gone* ahwileh' ei do
linh, ado t'a-hai'-dah la sad hahh cingo ahaleh' dah.
nicongo beh bize e in'dah bi- 19 Halah, ei hajeih do yih
mah ya yal'ti* sin ei'di haleh' dah, nidih habidt t'e-
t'ai'yjsi dadotsal yah yih haleh'go hagah ha'-
11 Nidih a'dadohnih, Dineh leh, c'iyan ei t'aaltso do
la'dah bizee in'dah bimah bahh cin dah a'dele*.
a'yididonil, T'a ha at'i'hi dah 20 Ado azdi'nid, Dineh bi-
se holo'ni nihika-adolwol'igi gahwile'hi ei hahh cingo
ei Karban at'eh, (ako ei God ahol'ihh'.
badet'ahh, olyeh,) ei'di ako 21 Halah, dineh biyi'deh
do hohodit'i' dah. ado bijeih biyi'deh hicoh'go
12 Ado bize'e in'dah bimah hitsi'hakesi hahwileh, ei
dah yika-adolwol yeni* bic'ih* adilyeh, na'ageh', adiyolyel,
badanohcin*. 22 Aniih', ada'hononi'ni,
13 Ako nihi ben'dahosol ani bahhigiat'e, na'adlo*, ba'da'i'-
ei beh God bizad nidaltsed, hi, ak'edinih, azaho'cih*, a'da-
ado ako'dat'eh lah'i banah- hani'hi, a'hodigis:
kai. 23 Di'di bahhigi adat'e t'a-
14 Ado dineh t'oahojiyu'- altso dineh biyi'deh hahwi-
iigi, Hak'go, bizdi'nidgo abi- leh, ei'di dineh ba ihgo a'yil-
jinih, T'aanoltso dasi'nol- ihh'.
ts'an ado nihil be'daho'zin le*. 24 H Ako nizdidzago dasdi-
15 Ha'at'i-dah dineh bika- yah Tair in'dah Saidan ke'-
deh bih dogal'go cingo a'biyah bibahhdi jiniyah. Ado
doh'li ei at'din nidih dineh adi kin go'ne* yah ajiyah,
;
biyi'deh hadoga'h ei t'eyah ado dineh, T'aka ia'dah yo-

cingo a'bidoHl. nih' yi'la* jini'go, nidih do
16 Dineh t'a-hai'-dah bija nizdot'ihl at'e dah.
holon'go beh azditsV sin, 25 Halah, asdza'ni le'i la*
ha'ni'di azdits'ihh. bic'e*e alts'isi-ye nilc'ih-beh-
141
ini'zini bl sizin'go ha ho'nl 33 Ako jiladi bits'ahdo t'a-
lanh', adoniyago hayajin* sa'ha hoi dasdiaz, ado adi
ei
nitsidinego'. hajeyi' go'ne* azdolni', ado
26 Ako di asdza'ni ei Grik hazdizego hatso bizdelcit.
dine'e at'eh, Sairo-Fini'sa 34 Ado ya'dilhil bic'in go
dinee ei bits'ando jilinh. dzidez'in'go a'dil hadzodzol'
Ako na'hokanhgo, nilc'ih- ako ahozdi'nid, Effa'tha, ei
beh-ini'zini i'sizi'ni sic'ee An ant'eh olyeh.
biyi'den hanilceh, jidi'nid. 35 Ado t'ahago haja an ai'e
27 Nidih Jesus ahodi'nid, silin', in'dah hatso do at'e'hi
Bi'ni' alcini atseh hwih dadah anal' yah, ako t'a beho'-
leh; halah, alcini bi c'iyan zinigo yajit'ti' dzizHn'.
lecan'i bic'in' ahiltl'id'go ei 36 Ako t'ai'yisi, t'akah di-
do ani' dah. neh la'dah bil daholne', hoz-
28 Ako asdza'ni hanana- di'nid nidih t'a yo'wehigo
:
dzlgo ahodi'nid, Boholni'hi, yadaholne'.

lecan'i nidih bika-ada'ni bi- 37 H Ako t'ai'yisi t'oholada-
yago alcini bi'lak'e hadan- ho'yuigo adajinih, T'aaltso
deh'igi ei deiyahh. yaat'eh'go yanayah; bije'-
29 Ado asdza'ni anabizdo*- kaligi nidih adits'a'go a'yi-
nid, Kot'e'go haindzi'igi ei'- lah, ado do yaltil nidih yal'-
banh hididah, nilc'ih-beh- ti go a'yilah.
ini'zini ei nic'e'e k'adt yiyi'-
deh hayah. WOLTAl 8.
30 Ado ha kingo nidzidza- 1 T'a a'kwi nelka* yen-

go, hac'e'e tsask'eh bikago dan toahayui a'la-nadzis-
dasitin'go dziltsafih, nitc'ih- dlingo ha'at'ih'igi-dah do-
beh-ini'zini yeni' hayi'den dajiyango, ako Jesus bida-
haya lanh'. hol'ahigi, Hak'go, yidi'nidgo
31 TI Ado bik'ijih' Tair in'- adabizdi'nid,
dah Saidan ke'yah bibahhdo 2 Di jirahigi hahhsi'ni, ha-
dahnaz'didzah, ado Dika'po- lah, saalk'eh ta dabiskah
lis ke'yah biyi* go'ne* c'izni- ado ha'at'ih'igi-dah t'ahdo
yago Galili beek'idigi jini- deiyan dah
yah. 3 T'ado daaya'ni hi'dadoh-
32 Ado ei la' haje'kalgo in'- kah bidi'nidgo dabagan yanh
dah do hats'id yajilti'dahgo nidadi'nolna sasin; ado la'
ei bil na'dadziskai, ako, Bi- ni'zadeh hidakai.
k'i'dilnih', dahojini'go hi'da- 4 Ako hodahol ahigi hac'ifi'
hojokanh. hadasdzl: Di do-naadah'igi-
142
8: 5 MARK bIKÊHGO HANE'-YA'AT'E'HI 8: 21
san' ha'at'e'den bah hodolel- 13 Ado ako bits'ah dasdi-
go di dineh yeh hwih dado- yago, tsin-nael bih nadzo-
lel? dzah ado yona'ni bic'ihgo
5 Ado nayizdel'kidt : Do- anajokai.
kwi'san'bahnidahjah? Ado 14 Tf Ako ei i'daholahigi
adadi'nid, Tsosts'it lanh'. bah yadayoznah lahh', bah
6 Ado jil ahigi, Ni'gi dfnoh- t'ala'i ei t'eyah tsinnael biyi'
bin, bizdi'nid. Ado bah tsos- go'ne' dajaah lahh'.
ts'it yeni' niz'dinilgo sozdol- 15 Ako hazo ogo abizdi'nid,
zin, ado nidzizli go hodahol- ako ajinih, Ferisiz bi beh-
ahigi badziznil, ado ei dineh anilyo'li in'dah Herod bi
yadayiznil. beh-anilyo'li ei hazoogo t'a
7 Ado lo aldo' t'adokwi hi- baa'daholyahh.
dajijah lahh'; ei'di aldo* bil 16 Ado ei ba yadajilti* ako
sozdolzingo, Dineh bilahnih adajinih, Halah, nihi bah at'-
hozdi'nid. din, ei'bahh.
8 Akot'e'go da'jiyan ado 17 Ado ei Jesus bil beho'-
hwih dadzizlih' ako bah ni- zingo ahodi'nid, Haat'i'sah'
:
hesti' yeni' nidadzizlago ts'i- biniyeh, Halah, nihi bah at'-

zis tsosts'it bi hadade'bihd. din, ei'bahh, dahidohhih ?
9 Ado dajiyahlgi ei din- Da' t'a'hasin do nihil beda-
di mil jilt'e'go lahh', ako ei ho'zin dah, ado dos dah*ih'
t'aaltso ana'dzis'a'. dah? Da' nihijeihis da'tl'is?
10 Ako
t'ahago hodahot ah- 18 Nihina daholoh hidih eis
igi bil tsin-naelbih hi'jokai; do beh daoh'ih' dah? ado ni-
ado Dalmanu'tha ke'yah bi'- hi j a daholoh hidih eis do
gahgi ji'kai. beh dadohts'a' dah? ado da'
11 II Ako Ferisiz ei c'ehes- dos e'dalni' dah?
kai'go hidahodii'kidt, ako 19 Bah asdla' nihe'ti go ei
yeh hodantahgo, ya'dilhil asdla'di mil dineh ba' nihe'-
biyi'deh beh-eho'zini dadi'- ti' ei'di nihesti'igi dokwi'sah'
nilml dahodi'nid. ts'izis hadezbingo hi'dahiso-
12 Ado ye'go a'dil hadzo- la? Ako
adahodi'nid, Na-
dzol hwi sizi'ni beh ako aji- kits'adah lahh'.
nih, Ha'at'i'sah' biniyeh di 20 Ado tsosts'it bah nihe'li'
k'adt dineh'igi, beh-eho'zini ei din'di mil dineh ba yeni'
nadanilmh' dasitnih? T'a- ei'sah' dokwi ts'izis hadez-
anigo a'nihidisnih, Di dineh'- bingo hi'dahiso'la? Ako ada-
igi bic'in' beh-eho'zini do ba' di'nid, Tsosts'it lahh'.
adolnil' dah, 21 Ado abizdi'nid, Ha'at'e'-
[Xavaho] 10
143
gosan' do bik'i'dadohtinh' hih? Ado Pi'ter ahodi'nid,
dah? Christ ni'lihh.
22 If Ado Bethse'dah kin- 30 Ado t'ai'yisi hazo'ogo
halahigi ji'kai ako dineh
; beh abizdi'nid, Ei t'aka di-
bina at'din le'i bil ha da- neh la'dah, ei at'ihh, dasi-
dzizkai, ado, BididiFcit, dadohne' yi'la*.
hojini'go ni'dahojokanh. 31 Tf Ako nazntin'igi in'dah
23 Ako ei dineh bina at'din beh
bil ahoznilne' Dineh :
yeni' ha'la' jo'tahgo kindo Bayizci'ni ei lah'i yik'e ti-

c'ihozniloz. Ado adi hani- hwidonih, ako alahjih' nazi'-
k'ez dize'go hak'iz-dilni'go ni ado alahjih' nadailnihhi,
i
nahozdel'kidt, ado ak'edaalci'i ei t'aaltso do

Ha'at'ih'igi-
das do yiniih' dah? dahodi'no'zihl dah, ado da-
24 Ako dasdigaFgo azdi'- hodiyolhel, ado tagi jihh az-
nid, Dineh t'eyah, tsin hida- lih'go nazdidodal.
kai nahalingo yis'ihh'. 32 Ado ei t'ado nanil'i'ni
25 Ado bik'ijih' hana ha beh hadzisdzi ado Pi'ter
:
bik'i naz'dilni, ado de'go dzi- hac'ih' niniyago hoditehgo

dez'ih'go a'hojilah: ako k'e- yan'didzah.
hez'don ajoih'go anahoji- 33 Nidih hijiyago hodahol-
dlah, ako dineh t'aaltso t'a ahigi bitah dzidezgal'go Pi-
yit'in'igo dziltsahh. ter bizdesteh, ako ajinih,
26 Ako t'a hoh hagan'go Ak'ihodiahi, sine'ji aninah,
anahoji}'*a', ako a'hojinih, halah, God ini'zinigi ei do
T'akah kin hal'ahigi wo'ya', bantsi'nikes dah, nidih di-
ado t'a-hai'-dah akwe'e bil neh ade_nizinigi ei t'eyah
holne*. bantsi'nikes.
27 Tf Ado Jesus in'dah hoda- 34 Ako jilahigi in'dah ho-
hol'ahigi aldo* Sezeri'ah Fili- dahol ahigi aldo', Hak'go, biz-
pai binago kin-hadasahigo di'nidgo abijinih, T'a-hai'-
dasdikai. Akoh jokahgo ho- dah sikedeh yigal dole'li ei
dahol ahigi nayizdel'kidt, Di- do a'dantse'kes dah dolel,
nehsah' hai at'ihh dasilnih? ado tsin-alna'oszit nizdido-
28 Ado adadi'nid, Jan na- tihl'go sikedeh jogal dole!.
hadlago-taagisi in'dah la
; 35 Halah, t'a-hai'-dah yis-
ilai'jah danih; ado nanala' da'-adidestel dzini'zini ei'di
ei ahodoni'li-yahalne'i la' at'- dazdotsal; nidih t'a-hai'-dah
ihh, danih. sih sinina ado hane*-ya*
29 Ado anabizdo'nid, Nihi'- at'e'hi binina daztsani ei
sah' ei hai' at'ihh daslnoh- yisdaa'didoltel
144
8: 36 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'fi'HI 9: 12
36 Akosan* dineh la' nahas- sus ayidi'nid, Na nti'ni kwe e
1
dzan t'aat'e-nit'en beh-bo- nikai'igi ei ya at'eh ado ni- ;
holnih silin'go ado daztsan'- hi'ni' di ca'ha oh tago a'da-

\
go da san* ne Ian ha bine'do- dilnil, la* ni nah', ado Ja' Mo-

dil? zes bah, in'dah la* Ilai'jah
37 Ado haat'i'san' dineh bah dolel.
yeh-hinani bik'eh hadolyel? 6 Halah, haat'i-dah jidido-
38 T'a-hai'-dah ei' binina slh nil yeni* do hoi beho'zin dah,
in'dah sizad yaya'nizini di t'ai'yisi bik'e hoi dahoye ei'-
dadile'i in'dah banhigi ada- bahh.
ni'li dahilci'hi dabinal, Dineh 7 Ado akwe e k'os hazlih'go
Bayizci'ni aldo ha ya'dino- dahak'i caho oh, ado k'os bi-
zinl, haze'e beh bits'a' dinli'- yi'den sad dists'ah ako anih,
di-gi bezniyago, ado diyin Di'di siye* alahgo osni'ni
nidal'a'i bil jokahgo. at'eh, dayi'solts'ah.
8 Ado t'ahago dahanago fii-
WOLTAl 9. dadzizgal, nit'en dineh ye-
1 Ako el abizdi'nid, T'aani- ni* do naga'hi dah, Jesus t'e-
go nihic'in* hasdzih, La kon yah in'dah hoh do*.
nida'zin'igi anineh nidih t'a- 9 Tf Ako dzilden bidah hi-
do bil be'dahodozifil dah, jokahgo hazoogo bic'ih* ya-
God alahgo - beh - boholni'hi jilti*: Daoltsan'igi t'aka di-
ayoat'e'i yil niyago dadzil- neh la dah bil daholne* yi'-
tsah'go in'dah. la*, Dineh Bayizci'ni daz-
2 Tf Ado hastah yiskahh do'- tsan'deh nadidzago in'dah.
bik'ijih* Jesus ei Piter ado 10 Ado di'di t'aaltso ha*-
Jems in'dah Jan bil dasdikai, isdzi'igi t'a be'dajilnih ako ;
dzil bila'tahgo t'asa'ha ha- fiidahizdil'kidt. Ha at'i la ah

dziskai, ado t'a dabinal diyin yilnih, daztsah'den nadido-
j
beh lahgo az'nolningo a'hodal, nih'igi ? I
diiyah. 11 Ako nidahodel'kidtgo

3 Ado ha e t'eyah bits'a'- a'danih, Ha at'i'sah' biniyeh
I
dinlid silih', t'ai'yisi yas bilah ak'edaalci*i,

\ Ilai'jah atseh
at'e'go ligai, t'ado akot'e'-go nadodal, danih?
nahasdzan bikagi ligaigo 12 Ado bic'ih* hadzodzigo
ayole'i dah. bil hojolne*, T'aani Ilai'jah
4 Ado a'kwi Ilai'jah ado atse dogal, ado t'aaltso t'a
Mozes bil bic'ih' niniaz ado akoh hine'diyo nil ado t'a
; ;
ei Jesus yil alc'ifi* ya'dalti'. Dineh Bayizci'ni beh bik'e-

5 Ado Piter ei hadzigo Je- asci'ni lah'i bik'e tihwizdo-
145
9: 13 MARK BIK'EHGO HANE^-YA'AT'fi'HI 9: 28
nih, ado do bil dajilin' dah 21 Ado
ei bizee nayizdel'-
dolel, kidt,Hani'zagosah* ni'holziz
13 Nidih a'niliidisnih, Ilai'- a'dzidzado ? Ado ajinih, T'a
jah niya lanh', ako alcini jilih'dah.
ei t'aani
t'a bih dani'zingo a'daho'lah, 22 Ado lah'idi kon' biyi'
ts'ide t'a bik'eascinh yengi go'ne' ahol'go, ado toh biyi*
at'ego. go'ne' aldo*, t'a hodiyolhet'-
14 Tf Ado hodahol'ahigi ban- go nidih bininirafigo ado
:
dzidzago t'oahayui ho nas a- nihahhni'nigo ako nihika-

go dziltsanh, ado ak'edaalci'i anilyed.
nidahodil'kidt. 23 Ado Jesus ahodi'nid, T'a
15 Ado t'ahago ei dineh nih bininil*anh, t'a-hai'-dah
t'aaltso daholtsango t'o-bil- odian sin ei t'aaltsoni t'a ba
adaho'yui, ado k'e daho'ni'go adolnil.
hadah hezje. 24 Ado t'ahago aski bize'e
16 Ado ak'edaalci'i nayiz- hadolgaz ado t'a ca'yi', Boho-
del'kidt, Ha'at'i'san* bindahi- nisni'hi, sih osdlahh, jidi'-
dol'kidt ? nid ; ado do-osdlan'igi beh
17 Ado ei jilahigi la' ha- sika-anilyed.
dzodzigo ajinih, Na'ntini si- 25 Ado Jesus ei dineh aha'-
ye* bil naniaz^ ei nilc'ih-beh- ni hezjeigi yiyiltsaiVgo, nil-
ini'zini do yalti'i i-sizi'ni hwi c'ih-beh-ini'zini yeni' yides-
holon. teh Nih, nilc'ih-beh-ini'zi-
:
18 Ako t'a boholnih'go hwe ni do-yalti'i in'dah do-adi-

nidzilhal, haze hagah, ado ts'a i bih haninah, ni disnih,
hawo ahizdilk'as le', ako t'ai'- t'aka bih nano'dza* yi'la'.
yisi hots'inidi nidahol ah-
: 26 Ado nilc'ih-beh-iini'zini
igi, Hanolceh, bidi'nid, nidih yeni' hazdolgazgo ado hodis-
do adajo'le' at'e dah. na, ako hayi'den hayah ;
19 Ado ei ahozdi'nid, Do- ado aski yeni' ei la' daztsan
daohdlan'igi dahilci'hi dine e nahoji'lin dzizlih, ako ei'bahh
ha ni'zagosah' nihil naskai' ji'lah'i, Dadziztsanh, dadi'-
dolel? hani'zagosah' ha'i'nis- nid.
ni'go a'dasinoh'sin dolel ? 27 Nidih Jesus ha'la' yi-
Nilahdeh hoi sanohkah. yiltsodgo na'hodidzihz, ado
20 Adobilni'dadziskai; ado naz'didzah.
ho dziltsan'go t'ahago nil- 28 Ako kin go'ne' yah aji-
c'ih-beh-ini'zini yeni' t'ai'yi- yago, hodaholahigi t'asa'ha
si digis yihoyil'han, ado ni- nidahodil'kidt, Ha'at'e'gosah'
jiyolgalgo haze hayah. nihi t'ado hadanilcah dah?
146
9: 29 MARK BlKÊHGO HANF-YA'AT'fi'HI 9: 44
29 Ado abizdi'nid, Kot'eh'i- tinh': ado nasidiltin'igi ei
gi t'ado at'eh'igo do hanil- do sih t'eyah nasidiltih' dah,
ceh' dah, sodizin in'dah do- nidih sinila'i aldo' nediltihh.
adanh' ei t'eyah beh. 38 Ado Jan hadzi'go anih,
30 TI Ado dasdikaigo Galili Nantini dineh la' ni'zi' beh
ke'yah gone' c'ijikai ado nilc'ih - beh - ini'zini I-sizi'ni
;
t'ado dineh la'dah yidonih' hainilceh'go deiltsahh ako, ;
dah dzini'zingo. Dodah, dabidi'nid, halah, do

31 Halah,hodaholahiginaz- bil nekai' dah, ei'bahh.
ntin'go abijinih, Dineh Ba- 39 Ako Jesus adi'nid, T'ado,
yizci'ni dineh bahodeltihh', Dodah, dabidohni'ni, halah,
t'a bih dani'zinigo a'dahodo hai'-dah dineh la' ayo-
doHl, ado dahodiyolhet' ;_da- at'ei si'zi' beh yandogal dah
hodzishih' do'bik'ijih' tagi ado t'a hicoh'go sa ya'doltih,
jihh azHh'go nazdidodat. ei'bahh.
32 Nidih ei beh haisdzi'igi 40 Halah, do nihits'ahjih
do hoi bedaho'zin dah hida-
; nilin'igi ei nihic'ijih ni'lihh.
yizdidolkil'igi ei bik'e hoi 41 T'a-hai'-dah si'zi' beh
dahoye. toh dadohdhhl'go niha'ini-
33 If Ado Kaperneamgi ji'- kani, ei halah Christ bi' da-
kai ako kin go'ne* nayizdet'- no'lihh ei'bahh, t'aani a'ni-
;
kidt, Wohkahdehsah' ha'at'i hidisnih, hayilya'i ei t'ai'yisi

ban'daht'ihh ? hadolyel.
34 Nidih t'ado hadadzisdzi' 42 Ado t'a-hai'-dah bizad-
dah, halah, jokahdeh, hai'- k'ehgo di adalts'isi daso-
sah' ayoat'eh dolel, dajini'go dlan'igi la' bahhigi a'dzago,
beh alga'dazdit'ah hit'eh, ei'- ei tseh-beh-ak'ahigi haze
bahh. deahgo to-hitel biyi' go'ne'
35 Ado dzinezdago naki- ahodiyolgan'go ei t'ai'yisi
ts'adahigi, Hak'go, bizdi'nid- ya'at'e' dolel hit'eh.
go abijinih, T'a-hai'-dah at- 43 Ado hai'-dah ni'la' binina
si'jih' nishh' dole! dzini'zini bahhigi in'dzago ei k'idi'gis
ei akedeh jilih' dolel, ado halah, ni'la' agodt'go inah
t'aaltso banjilVi jihh' dolet. go'ne' iniyago ei ya'at'eh,
36 Ako alcini alts'isi-ye la' dodago ei ni'la' t'a alc'iji' ho-
nazdiltih'go ei hani'gi biznes- loh' nidih ini'zih-boholni'-
dah; ado nizdiltih'go ei t'a- hi-bahaz*ah go'ne', ado koh'
altso abizdi'nid, do-adih'hi biyi' go'ne' iniya-
37 T'a-hai'-dah alcini si'zi' go ei do ya'at'eh dah.
beh nediltin'igi ei nasidil- 44 Adi dabi c'os do danine
147
9: 45 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'&HI 10: 11
dah, ado kon' do o'dinh at'e' ke'yah binit'ago jiniyah, ado
dah. Jordan loh-ni'lin'igi tsena
45 Ado Rai'-dah nike binina nizniyah ; ado dineh t'oa-
banhigi in'dzago k'idi'gis ;
hayui ha a'la-silih'; ado t'a
halah, nanithodt'go inah go'- ajit'in'igi at'ego naznezlah.
ne* iniyago ei ya'at'eh, doda- Ado Ferisiz ha
2 H yi'kaigo
go ei nike t'a alc'iji holon hidahoderkidt Da : eis t'a
nidih ini'zin-beh-boholni'hi a'ko dineh la* be asdzah yo'-
bahaz'an go'ne', ado kon* do- idiahgo, t'o hodazntahgo a'da-
a'dinhi biyi' go'ne* iniyago hojinih.
ei do ya'at'eh dah. 3 Ado bic'ih* hadzodzi'go
46 Adi dabi c'os do danine a'bijinih, Mozessah' haat'i
dah, ado koh' do o'dinh at'e yeh na'nihinezlah ?
dah. 4 Ado adadi'nid, Mozes
47 Ado hai'-dah nina bi- lahh' ei ak'easci'ni bik'ehgo
nina banhigi indzago hahi- alts'a'-ilde'hi nihaidiniahgo
dirhanl halah, God alahgo- a'yila ni, ako asdza'ni yo'-
;
beh-boholni'hi biyi' go'ne* ahidit'ah.

nina, fata igo iniyago ei ya 5 Jesus bic'ih* hananadzi'go
at'eh, dodago ei nina t'a anih, Danihijeih datl'is ei'-
alc'iji holon nidih ini'zin-bo- bahh di nahat'ah nihade-
holni'hi bahaz'an biyi' go'ne*, t'ahh.
ado koh' do-a'dihhi biyi' go'- 6 Nidih hodeyado God a'yi-
ne' iniyago ei do yaat'eh lai ei bikah'in in'dah ba'adi
dah. a'yilah.
48 Adi dabi c'os do danine 7 Di' binina dineh, bize'e
dah, ado koh' do o'dinh at'e in 'dah bimah yits'ah hidi-
dah. gahgo be asdzah t'eyah yil
49 Halah, t'aaltso ei a'sihh hina dole!.
ak'enil nahalingo koh* ha- 8 Ado ei naki'igi t'alai
k'i'-dadonit. yileh; ako ado do naki' jilih'
50 A'sinh t'eyah ya'at'eh dah, nidih t'ala'i jileh.
;
nidih a'sihh ei do halnih' dah 9 Ei'bahh t'a-hai'-dah God

silih'go, ha'at'i'sah' beh halni ahi'yittsodi ei ha'ni'di dineh
adi' HI ? A'sihh nihiyi' dahodo alts'a'idonil dah.
loh'go ado alc'ih' nihil daho- 10 Ado kin biyi' go'ne' ho-
zoh' le*. dahot ahigi t'a ei yininada-
hodet'kidt.
WOLTAl 10. 11 Ado abizdi'nid, T'a-hai'-
1 Ado dasdiyago Judi'ah dah be asdzah yo'ayil'ago
148
10: 12 MARK BIK'EHGO HANF-YA'Ar£]'HI 10: 26
ado la* nine'diltifi'go ei azdido hona adlo' dah, nize'e in'-
dolel dah nimah nil ni'linh.
12 Ado asdza'ni la' ha has- 20 Ado hanadzodzlgoazdi'-
tin yoajil'a'go aldo la' ba nid, Na'nti'ni t'a aski nislin'-
nadzidzago ei aldo' azdido- dan di t'aaltso hazo'ogo ba-
lel. ahasyanh.
13 T[ Ado alcini hac'in' rii- 21 Ado Jesus honel'ih'go
dajiz ez bidazdidolcilgo bini- ayoaho'nih ako ahodi'nid,
;
yeh ;ako ei hodahol ahigi T'ala'hago t'ahdo bi'ileh' dah

deidesteh. nididahgo t'ant'inigi altso
14 Nidih Jesus ei yiyiltsan- nahil'ni ado ba'dahojoba'igi
go do bit ya'at'eh dah, ado ei bitaninih', ako ya'dilhil
ahodi'nid, Bi'ni' alcini sa ha- biyi'di ast'e-nihini'li holoh'
kah t'ado, yo'wehdi, dabi-
; dolel, ado hak'go tsin-alna-
dohni'ni halah, akodat'eh'-
; oszit ni'ditihh ado sike yinal.
igi ei God alahgobi-beh-ohol- 22 Ado di beh haodzi'igi
ni'hi dabih, ei'banh. baho'ni'go dasdiyah halah,
;
15 T'aanigo a'niliidisnih, ayoat'e'go at'i'ni jilihh, ei'-

T'a-hai'-dah God alahgo-beh- banh.
boholni'hi do di alcini naha- 23 TI Ado Jesus hatazgal'go
lingo nabidittin'igi ei t'ado bi hodahol ahigi abizdi'nid, Da-
jidolel dah. jit'in'igi ei God alahgo-beh-
16 Ako alcini hagan beh boholni'hi biyi' go'ne' daji-
jo'tan'go ado bik'i'-dazdil- kahgo ei ha' nildzil.
nih'go bik'i sozdolzin. 24 Ako hodaholahigi t'o-
17 Tl Ado atingo jogal'go bil-adahq'yui, hadzodzi'igi
a'kwi ia' hajU'wodt, ado binina. Nidih Jesus hana-
hacin' nitsizdine'go'go nanadzi'go ahalnih, Alcini,
hozdel'kidt, Ya'at'eh na'nti'- daat'in'go yadaolih'igi ei
ni ha'at'i'san' adeslil'go hol- God alahgo-beh-boholni'hi
ago inah bih de'sal? biyi' go'ne' dajikahgo ei ha'
18 Ako Jesus ahodi'nid, nildzil.
Ha'at'i'san' biniyeh, ya'at'e'- 25 Gan-ask'idi ei tsah biga-
hi, sidinih ? t'ala'i nidih do hodzah go'ne' c'idogal'go ei
ya'at'eh' dah, nidih t'ala'i do ba' nantl'a dah, nidih di-
t'eyah ya'at'eh ei God. neh ajit'i'ni ei God alahgo-
19 Bik'eh-ahoni'li ei nil be- beh-boholni'hi biyi' go'ne'
ho'zin— Do adzilhe' dah, do azdogal'igi ei ha' nantl'ah.
azdile' dah, do azniinh' dah, 26 Ako t'ai'yisi t'o-hol-ada-
do t'aadzagi a'dahojilne' dah, ho'yui ako adahizdo'nid,
149
10: 27 MARK BlKÊHGO HANE'-YA'AT'^Hl 10: 40
tlai'san' t'eyah a'ko yisda'- rusalemgo yikah ado Dineh
;
bididoltel? Bayizci'ni ei alanjin' nadail-

27 Ado Jesus honelm'go nin'hi ado ak'edaalci'i ei'di
adi'nid, Dineh
c'eh adel'inh'; ba'hodidoltel ado hodiyol-
;
nidih God ei do c'eh il'in' yel'go hah' hadadodzih ado ;
dah halah, God t'aaltso yi-

; al'an dine e ba hodidoltel
lah neranh', ei'banh. 34 Ado ei hodal'in' dolel,
28 Ado Piter hacin' aya'- ado ni'dahodi'noltsis, ado ha-
nilti', Jo'akon, nidelyeh yeni' k'i'-dahidizeh dolel, ado da-
t'aaltso bits'an dahidikai'go hodiyolhel;' ado tagi jihh
nike nidekai. azHn'go nadidodal.
29 Ado Jesus hadzlgo anih, 35 II Ado Jems in'dah Jan,
T'aanigo a'niliidisnih, Dineh ei Zebedi biye'keh, ei hac'in*
do la* bi kin, ado bik'iso, ado niniazgo anih, Nanti'ni t'a
bilahkeh', ado bimah, ado ninikedigi nihah adilil' ni-
bize'e, ado be asdzan, ado dzin.
ba'alcini in'dah bi da'ak'eh 36 Ako abizdi'nid, Ha'at'i'-
ei sih in'dah hane'-ya at'e'hi sah' niha adeslil nohsin ?
binina yo'ididoal dah, 37 Ako ei ahodi'nid, Di ni-
30 Nidih di k'adtigi daakin, hadiniah, nits'a'dinlid'igi bi-
ado ak'iso, ado alahkeh, ado yi gi bi'ni' la' ni nishaji dasi-
daamah, ado alcinikeh in'dah da do, ado la' ni nistl'aji da-
ada'daak'eh ei nezna'dindi sida dolel.
ha bi'lah hi'dodlel, ado ban- 38 Nidih Jesus abidi'nid,
higi a'hodidolnil nidih aldo', Yi'nohkedigi do nihil beho'-
ado ba'holzizgo holago jina zin dah ado da' nihi'is des-
:
dolel, dlihl'igi dohdlinl'go bi'nol-

31 Nidih t'oahayui daalan- ahh? ado da' nihi'is naha-
jih'igiei daakedeh dolel dlago-taagis beh asididol-
ado akedehigi ei alanjin donil'igi ei beh nahadlago-la-
lel. nas'giz a'nihididolnil bi'nol-
32 Tl Ado Jerusalem bi- ahh?
ei
c'in'go ado Jesus ei 39 Ado ei ahodi'nid, Bi'nil-
jokah ;
ha'lanjih'yigal'; ako t'o-hol- an lanh'. Ako Jesus anaho-

adaho'yui ado ake jokahigi do'nid, Sih desdlihl'igi nihi
;
ei hol-dahoye. Ado nakits'a- aldo' t'aani dohdlinl; ado na-

dahigi, Hak'go, bizdi'nid; ako hadlago-taagis a'sididolnil'-
ahodidol-nil'igi beh bil ahoz- igi nihi aldo' a'nihididolnil
nilne'. 40 Sfidih si nisnaji ado sih
33 Ako ajinih, Jo'akon, Je- nistl'aji dasoke dolel'igi ei
150
10:41 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 11:8
do sih adis'ah dah, nidih ei dahalni'go dahodesleh ni- :
t'a al'dind bah ast'elyai' tâ dih t'a yo'wehgo hanaz'dol-

ei baliididot'al gaz Nih, Devid biye' sa ji-
:
41 Ado la' neznan'igi de- nabah.

dizts'ango ei do bit ya'adat'- 49 Ado Jesus yizihgo,
eh'go ya ya'dalli*, Jems in'- Hak'go, bidohnih, jidi'nid.
dah Jan bil Ado dineh bina at'dinigi,
42 Nidih Jesus, Hak'go, da- Hak'go, dayidi'nidgo ada-
hodi'nidgo anih, Nihil beda- nih, Nil hozoh'go hididah,
ho'zin al'an dine e binant'a'i Hak'go, nilnih.
ei'di hwe bi'daholnih, ado 50 Ado ha beldla'di no'-
alanjin' nazi'ni beh bi'da- wehjih* ajiyil'hango nizdi'-
holnih. na'go Jesus bazniyah.
43 Nidihnihi t'eyah do 51 Ako Jesus hac'in* ha-
akot'e' dah
dolel t'a-hai'-
; nanadzi'go ahalnih, Hasan
dah ayoanist'eh dolel dzini'- nisleh ni ni'zin ? Ado di-
zini ei nihi nal'a'i jilin' doneh bina-at'dinigi adi'nid,
lel; Bohonisni'hi, es'ihh' hi'des
44 Ado t'a-hai'-dah t'aanol- dlel ni'sin.
tso nihilanjih' nislih' dolel 52 Ado Jesus ahodi'nid,
dzini'zini ei t'aanoltso nihi Nilah, nididah, yindlani ei
nal'a'i jilih' dolel. ast'e'-nidlah. Ado t'ahago
45 Halah, Dineh-Bayizci'ni ajoinh', ado atingo Jesus
nidih do ba' naalV dolel bi- bike jiniyah.
niye dah, nidih nal'a* dolel
ei yiniyeh niyah, ado lah'i yi- WOLTAl 11.
c'ahh dadotsal yiniye niyah. 1 Ado Jeru'salem ei t'a ayi-
46 H Ado Jerikodi ji'kai ;
di hadzih'do, Bethfagi in'-
ado Jerikodo clzniyago ho- dah Bethani kin-sinil'igi a'di
dahol'ahigi bil, ado dineh t'o- najikaigo, ado Alivet dzildi,
ahayui ei bil jokahgo, Timi'- hodahol'ahigi naki'go das-
as biye' Bartimi'as yolyeh'- dil'a*,
na-at'dinijilin'go, ei atin
igi, 2 Ado ei abizdi'nid, Nihi-
banhgo azdo'kedgo dzizdah'. lah kin-sinil'igi bic'in' doh-
47 Ako dzidizts'ahgo ei as; adoa'kwi noazgo teli-ya-
Jesus Nazerethden ji'nigo, zi dahastl'ohgo bik'i'-doh'as,
t'ai'yisi ye'go hazdolgaz, Je- ei dineh t'ahdo yika dah-
sus, nih, Devid biye' ni'li'ni ndah dah k'edoh'al'go de'-
;
sa ji'nabah. do'los.
48 Ado lafi'i, T'ado adini'ni, 3 Ado dineh la'dah, Ha at'i'-
151
11: 4 MARK BIK'EHGO HANE^-YA'AT'fi'HI 11: 18
san* aht'inh, ni'go nido c'inajikai'go dicin dziz-

biniyeh
nihic'in' hadzldafi, Boholni'- lin'.
hi co'idot'inl biniyeh, didoh- 13 Ado tsin-fig, bit'ah ho-
nil ako t'ahago aden sic'ih' loh'go sikad le'i ni'zajin*
;
yidol'al. dziltsanh, ado bazniyah, ha*-

4 Ado ei dasdiazgo atingi at'ih'igi-dah bahh holon sa'-
dadilkatgi teli-yazi dahas- sin dzini'zingo. Ako bazni-
tl'ongo dziltsanh, ako k'e- yago bit'ah t'eyah, halah,
jiah. t'ahdo a'kwi niholziz dah,
5 Ado akon' la* nida'zin'igi ei'bahh.
adahodi'nid, Ha'at'i'san' bi- 14 Ado Jesus ei yic'ih* ha-
niyeh teH-yazi k'eoh'adt? dzigo anih, Dineh do la'dah
6 Ado adabizdi'nid, t'a Je- na adoyihl dah kodo hol'ago.
sus ahodi'nidigi at'ego ; ako Ako ei hodahol'ahigi deidiz-
t'a ha'nii'di dasdi'loz. ts'ah.
7 Ado ei Jesus bazni'lozgo 15 TI Ado Jerusalemgi ji'-
beldla'di bika dahdziznilgo kaigo, ado Jesus ei bi-soho-
yik'i'-dahnesdah. dizin-kin go'ne' yah ajiyah.
8 Ako t'oahayui daha bel- Ado bi-sohodizin-kin go'ne'
dla'di atingo fiidadziskad, hidailni'hi in'dah bandaini'hi
nanata t'eyah at'an dajiz- c'ininil'kad, ado beso bika-
giz'go atingo niki'dajilkad. alna-da'ah ni'li aldo* yandzis-
9 Ado ei alanjin' dayikah- tl'id ado hasbi'di hidayil-
;
igi in'dah akeden dayikah- ni'hi yika-dahndahaztah ye-

igi ei'di ha'dadesgaz, ako ni' aldo'.
adanih, Hosan'nah, Boholni'- 16 Ado dineh do la'dah bi-
hi bezniyahigi ei ba'hodon'- sohodizin-kin binakah c'ida-
nih. jijah dah dolelgo, beh ho-
10 Beh-boholni'hi dolel'igi jilV.
ba'hodon'nih, ei nihita Devid 17 Ado nazneztahgo abiji-
beh-boholnih'igi hosan'nah nih. Da' dos bik'eascih' dah,
;
alahgo ayoat'e. Si kin bl -sohodizin-kin ei

11 TI Ado Jesus ei Jerusa- dineh t'aaltsoni bah yolye'
lem go'ne* ajiyah, ado bl-so- dolel? hidih nihi lahh' da-
hodizin-kin go'ne'; ado t'aal- niih'hi ba' kin a'dalah.
tsogo nidzizgal'go, ako k'adt 18 Ado ak'edaalci'i in'dah
i'iango, ako nakits'adahigi alahjih* nadailnih'hi dediz-
bit Bethani kin-sinil'igo ji'- ts'ahgo, ha'at'ego dahodiyol-
kai. hel'igi ei yandast'ihd ; ha-
12 K Ado biska'ni Betha- lah, hwe'daldzit ei'bahh ha- ;
152
11: 19 MARK BlK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 11: 83
lah, dineh t'oahayu'iigi ei adzago a'dahdzaigi niha hi-
t'aaltso nazntin'igi bik'e t'o- dedidoal' dah.
bil-adaho'yui, ei'banh. 27 Ako Jerusalemgi naji'-
19 TI Ado i'i ango kin-lando kai; ado bl-sohodizin-kin bi-
ts'edzidzah. go'ne* jogal'go alahjih'
yi*
20 TI Ako abin'igo najo- nadailnih'hi ado ak'edaalci'i,
kahgo tsin-fig sikad yeni* in'dah alahjih'-hidakai ei
dadziltsanh, ako ei bi-ke'- hac'ih' nikai.
tl'oldo de'go t'aat'e-nit'en sa- 28 Ado adahatnih, Ha'at'i
gan' lanh'. beh-oholni'hi bik'ehgosah' di
21 Ado Piter ei yinarnigo di'igi bananinah ? Ado hai'-
alialnih, Na'nti'ni,jo'akon, sah* di beh-oholni'hi nedi'ni-
tsin-fig sikadgo, Do anitt'ah anh ako di di'igi bananinah?
dah dole!, bidi'ninid yeni' ai- 29 Ado Jesus, bic'ih' hana-
tso sigan' lanh'. nadzlgo anih, Sih aldo* lah-
22 Ado Jesus anahodo'- go nanihidides'kil, ako nihi
nidgo anih, God ei daoh- aldo' sil dahodolnih, ako in'-
dlanh'. dah sih aldo' beh nihil ho-
23 Halah, t'aanigo a'niRi- desnih, ei beh-oholni'hi bi-
disnih, t'a-hai'-dah di dzil k'ehgo di'di bana'sahigi.
hidit'ango, to-nitel biyi* go'- 30 Jan nahadlago-taagis
ne' aHidolganl, yidi'nidgo, yeni*, da* eis ya'dilhii bi-
bijeih biyi'di t'ai'yisi odlan- ts'ahdeh, dineh dats'i bi-
go, anin'igi ei t'aani ako'hots'ahdeh? k'adt sil daholne*.
donilgo, ado t'a hadzodzigo 31 Ado ei ban'dadzist'ihd :
ha' adonil Ya'dilhii bits'ahdeh dadi'-

24 Ei' binina a'nihidisnih, ni'go, t'a a'ko a'didonil, Ha'-
T'aaltso bika sodadolzin'igi at'e'gosah' do dadhdlah'
ado dayinohkedi niha dol- dah?
yel'igi dayinohdlah'go ako 32 Ado, Dineh bits'ahdeh,
ei niha dolyel. dadi'ni'go, ei dineh be'da-
25 Ado sodadolzingo beh dzildzit halah dineh t'a- ;
bik'i'-da'hohahi ban'dahi- altso, Jan ei t'aani ahodoni'-

doh'ah, ako nihita ya'dilhii li-yahalne*i at'ihh dani'zin
biyi'di holo'ni nihi aldo' nihi ei'banh.
t'aadzago a'dahdzaigi ei niha 33 Ado ei Jesus yic'ih' ha-
ne'didoal. dasdzlgo adadinid. Do ba-
26 Nidih nihi do anda'di- daholne' at'e' dah. Ado Je-
yoahgo, ei nihita ya'dilhii sus abidi'nid, Sih do* ei beh-
biyi'di holo'ni aldo' do t'a- oholni'hi di'di beh bana-
153
12: 1 MARK BiKÊHGO HANE'-YA'AT'fi'HI 12: 14
sahigi do beh niHil hodesnih adolel'igi at'inh hak'go, ni-
;
dah. hi'ni'di dadiyilyel, ako bi-do-

lel yeni' ei danihi' dolel.
WOLTAl la 8 Ado ei dahodzi'sil'go da-
1 Ado hane'-beh-e'detinh hodzishinh', ado c'il-naatl'oi
beh bic'in' ayaz'nilti* Dineh bitahdo c'idahodzishan.
:
le'i la' c'il-naatroi k'idilah, 9 A'kosan' di' binina c'il-na-

ado c'il nanala binago bi- atl'oi beh-boholnih'igi hado-
nazt'igo k'izdilah, ado tseh nil' ? Ako a'kwi dogalgo
baiji'nil c'il-naatl'oi ako'ne' da'ak'eh yaa'dahalyani yeni
yiljiz' dolel biniyeh, ado kin altso ne'doltsilgo, ako c'il-na-
de'go ninezgo a'jilah, in'dah atl'oi ei-nanala' ye'didoal.
da ak'eh yaa'dahalyani a'kwi 10 Ado da' di diyifi-beak'e-
nizni'nilgo, ado la* ke'yah asci'nigis nidih do dayi'noi-
ni'zago ajiyah ta' dah?
2 Ado anit'anjin* a'holzizgo Kin adell'ni tseh do de-
ha' nal'a i la' ei da'ak'eh yaa'- ini'zingo yo' adayishan
dahalyani bits'anden c'il-na- yeni' .
atl'oi banh hazlin'i la' naz'- Ei'di alahdi beh nana'

dojih biniyeh ahojil'V. astl'inigi si'lih'
3 Ado ei dahodzi'sil'go ni'- 11 Di'di Boholnihi ani'li
dahozneshal, ako t'aged a'n- at'eh,
dahodzis'a'. Ado
ei danil'ih'go t'o-ni-
4 Ado nanala' ha' hil-adahayu'i.
nal'a'i
anajil'*a' ado ei tseh yeh 12 Ado hoi hi'dadidil dani-
;
dahol'ne'go ha tsi-ts'in da- zih hit'en, nidih dineh be-

yi'tsed, ako t'o ha ya'ha- dadzildzit; halah, hane'-beh-
sin'gi a'dahoji'lago a'ndaho- e'detihh-igi beh nihic'ih' ya-
dzis'a'. jil'ti' dani'zingo bil be'daho-
5 Ado nanala' anajil'a' ei zin ei'bahh
; ako hats'a'kai
;
t'eyah dahodzishinh' ado ado hats'ahjih' aheskai.

;
nana lan'i la' ako ei la' ni'- 13 Tf Ako Ferisiz la' in'dah
;
dazneshal'go a'ndahodzis'a', Herod dabi c'oni ei hac'in'

la' ni'dadzistsed. ades'a', ha'zadigi beh hanji-
6 Ado t'ala'i yidzih, ei haye' kai dolel biniyeh.
ayoajo'ni'ni, ei'di ts'ide ake- 14 Ado ei'di ha yi'kaigo
dih jinira', ako ajinih, Si ye' adahodi'nid, Na'nti'ni nihil
ei hoi dani'lin' dolel, sa'sin. bedaho'zin ya'at'eh'go holne'-
7 Nidih da'ak'eh yaa'dahal- igi, ado dineh t'ado benildzi'-
yani ei a'dahido'nid, Di bidi dah, halah, ei nihil be'da-
154
12: 15 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'fi'HI 12: 28
hozin ; t'aanigo God Ini'zini- asdzah nadzisdlih, ei dana-
gi beh nantin. T'a dats'i dziztsahh, ei do ha azcih'
akot'eh, ei Si'zar bic'in* fii- dah ako naake'go ei aldo'
;
dolyel'igi, dodah dats'i ? t'a ako'dadzah;

15 Da' ni'dadilyel'is, do da- 22 Ako tsosts'itigi bi dziz-
ts'i ni'dadilyet' dah ? Nidih Hh nidih do ba
ajizcih' dah.
ei bit beho'zin a'dahozdil- Altso'go in'dah asdza'ni ye-
t'o
in'go ako abizdi'nid, Ha'- ni' daztsahh.
at'i'san' biniyeh sika'daiyol- 23 Ako nahizdijeh bijih'di
hir ? Yal la' sa noh'ah ako hai'sah' be asdzah ji'lih' do ?
yidestsei. tsosts'idigi ei be asdzah ji'lih'
16 Ado hadadziz*anh'. hit'eh.
ei
Ado abizdi'nid, Hai'san' bi 24 Ado Jesus bic'ih' hadzigo
tsi-ts'in bik'i sianh', ado anih, Da dis binina do ako'-
haat'i'san' beh bik'eas- dahdza dah? Halah, diyin-
cinh? Ako adahodi'nid, Si'- beak'eascin'igi ado God beh-
zar lanh'. adzi'K ei do nihil bedaho'zin
17 Ado Jesus hananadzlj:o dahgo.
adahodi'nid, Si'zar bih'igi ei 25 Halah, dazneznahdeh
Si'zar ba ni'dahohnil, ado na'hizdijego do dadoyeh'
God bih'igi ei God ba hi'dadah, do nidih ba'dadogeh'
hohnil Ado hac'in' t 'o-bil- dah, ei' binina nidih ya'- ;
adaho'yui. dilhil biyi'di God bi nal'a'i

18 TI Ako ado Sa'dusiz ha hidaha'lin.
haskai, ei adani'go, Do hi'- 26 Ado ei dazneznahigi na-
dahwizdo'nih' dah ado fii- dido'jahgo ei Mozes yeak'e-
;
dahodil'kidtgo a'danih, ascihh, Da' eis do dayinolta'

19 Na ntini, Mozes niha yidah? c'il dadeni'ni bitahdeh
k'eascinh, Dineh la' bitsi'li God hac'ih', hadzigo adi'nid,
holoh'go ei be asdzah yahh yeni', Sih E'braham bi God
daztsah'go, ado ha'alcini t'a- nislihh, ado Ai'zik bi God
la'i nidih at'dingo, ako ei nislihh, ado Jekab bi God
bitsi'h hwe asdzah yeni' be nislihh.
asdzah silih'go, ei hak'is ye- 27 Ako daneznani ei do bi
ni' ba' adocil. God
dah, nidih daha- ji'lih'
20 Ako tsosts'it bil haji- nani ei bi God ji'lih lanh'
je; ako atseh alahjih'igi ei ako nihi t'eyah t'ai'yisi do
be asdzah hazlih'go dadziz- akoh adahnil' dah.
tsah'go do ha azcih' dah. 28 TI Ado ak'edaalci'i la' ni-
21 Ako naakedehigi be yago, ahildahojilne'go yidiz-
155
12: 29 MARK BIKÊHGO HANE^-YA'AT'fi'HI 12: 40
ts'an; ado nidahozderkidigi ahodi'nid, God alahgo-beh-
nizo'nigo beh bit dahojolne' boholni'hi do bic'ih' ni'zad
ei bil behozingo, ako ei aldo' honiloh' dah. Ado bik'ijih'
nahodel'kidt, Hai'san' atseh dineh do ta'dah ninabidil'-
bik'eh-ahoni'li at'eh ? kidt dah.
29 Ado Jesus ahodi'nid, Bi- 35 Tf Ako Jesus ei bi -soho-
k'eh-ahoni'li atseh'igi ei di, dizin-kin go'ne' nazntin'go
Izrel ni'li'ni dai'nolts'an Bo-
; azdi'nid. Ha at'e'gosah' ak'e-
holni'hi nihi God ei Bohol- daalci'i a'danih, Christ ei
ni'hi t'ala'i ni*hhh; Devid biye' ji'lihh ?
30 Ado Boholni'hi ni God 36 Halah, Devid t'a bih
ei nijeih t'aat'e beh ayoiini'- adi'nid, Nilc'ih Diyi'ni beh
nih, ado ni sizini t'aat'e beh Jiho'vah Bohonisni'hi
ei
ayoiini nih, ado ni'ni' t'aat'e ayidi'nid, Sih nisnaji
beh ayoiini nih, ado beh-ni- atseh sindah,
dzi'li t'aat'e beh ayoiini nih Ne ena'i nike biya go'ne*
di'di atseh bik'eh-ahoni'li na'i'nilgo in'dah.
at'eh. 37 Devid ei' binina t'a bih
31 Ado akedenigi ei kot'eh, aldo', Bohonisni'hi, ahalnih,

Nil ke'hat'in'igi t'a nih naha- a'kosah* haat'ego biye* ji-
lingo ayoiininih. Di'di bi- lihh ? Ado t'oahaojiyu'iigi
k'eh-ahoni'li do la' bi'lahgo bil dahozon'go dahodizts'ah.
at'e dah. 38 H Ado nazntingo bic'ih'
32 Ako ak'eitci'hi ahodi'nid, hadzodzlgo ajinih, Ak'eda-
Ya at'eh na nti'ni, t'aani adi'- alci'i baa'daholyahh, bi e
ninid, halah, t'ala'i God, ado daninez'go hidakai'igi di ;
nanala' ei at'din, hoh t'eyah dineh lah'igo t'a k'adeh' bi-

33 Ado hajeih t'aat'e beh nal ayoat'e beh dabide'jiigi
ayoiaho ni'go, ado ak'iditih'hi 39 Ado a'la-naadleh-ba'-kin
t'aat'e beh ayoiaho ni'go, ado go'ne' bik'idahasda'hi alahgo
ayi'sizi'ni t'aat'e beh ayoi- adat'e'i ei t'eyah yika dahn'-
aho ni'go, ado beh-adzi'li t'a- dandahigi ado adaazihdgo
;
at'e beh ayoiahoni'go, ado t'a'k'at alahjiiV dahdanez-

bil ke'hat'i'ni t'a bih^ naha- dahigi
lingo ayoiahoni'go ei t'aal- 40 Asdza'ni ba hastin bahh
tso t'aat'e dilit'go nahanihh'i daneznahigi dabagan yeni'
ado nahanihh'igi t'ai'yisi bi- ei yandahodikai', ado yik'e
lahgo ayoat'eh. a'dahodilahgo ni'zago soda-
34 Ado Jesus ei hwiyah'go dilzin, kodajit'in'igi ei alahgo
ahodi'nidigi bil beho'zingo tidahwizdonih.
156
12: 41 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'£'HI 13: 9
41 Tf Ado Jesus ei beso aha'- Jems
ado Jan in'dah An-
ni'li ahi nirigi bi'gahgi dziz- drew t'a adi'gahago nidaho-
dah,ado t'oahojiyu'iigi ha be- del'kidt
so ei beso alii nit' go'ne* ada- 4 Nihil hoFne* hahgosah* di
jinil'go ei jinel'ih'; ado lan'i di'igi altso ako'donil? ado
daat'in'igi ei t'oahayui ada- haat'i'sah* beh-eho'zin dolel
yiznil. di di'igi altso k'adt ako'do-
42 Ako asdza'ni-ba-hastin- nilgo?
banh-daztsan'igi bahojoba' 5 Ado Jesus hac'in' aya'-
:
a le'i niyah, ado yal la' t'ai'- niltigo anih, Hazoogo a'da-
yisi a'oh'go ilin'igi ei naki'- holyanh, dodago dineh la'-
i
go ako'ne* ayi'nil. dah t'aadzago nihi ni'do'loh.

I
43 Ako hodahol'ahigi, Hak'- 6 Halah, lah'i si'zi* Christ

I
go, bizdi'nidgo adabijinih, yeh a'dadoji'go ahikah do-

!
T'aanigo niliic'in' hasdzih, lel, ado ei Sih ast'ihh, dani'-

Ei asdza'ni bahojoba igi ei go ado lan'i t'aadzago hi-
;
beso-ahinit' go'ne' alahgo da'do*loh.

ayi'nilgo at'eh. !
7 Ado ana' hazlih'go, ado
44 Halah, ei lalgi t'aadzit- ana' haleh ha'ni'go, badaha-
tso ba'ah hidandeh'igi ei nelgi t'ado bik'e nihil da-
a'dadziznil di t'ai'yisi baho-
; hoye'i di t'a ako'dat'eh do-
;
joba'i t'a yit'inigi altso ako- ;

lei, nidih di do ni'holzis at'e
ne* ayi'nil, t'a beh jinan'igi dah dolel.
fiidih altso. 8 Halah, la* al'ah dadine e ei
alc'in* hi'dahidikah dolel
WOLTAl 13. lahgo nihoka beh-bidahol-
1 Ado bl-sohodizin-kin bini'hi in'dah nanala* nihoka
yi'den c'izniyago hodahol- beh-bidaholni'hi alc'ih' hi'-
ahigi la ahodi'nid, Nanti'ni dahidikah dolel; ado danil-
dola'do' tseh a'dat'e' dah, ts'ahgo ni* hi'daha na do; ado
ado dola'do* kin dah, soh, ni' dahodicin dolel. Di di'igi
nil'inh'. in'dah tiho nih bedezt'i'i at'e'
2 Ado Jesus ahodi'nid, Da' dolel.
di kin ayoadat'e'igis ni' nil- 9 Tf islidih t'a a'da a'dahot-
ihh ? Di'di tseh t'ala i nidih yahh anahat'ih'jih* a'dani-
;
do alk'i'dasian dah dolel, ako hidiyois, ado a'la-naadleh-

ei altso na'hidoltl'il. ba'-kin biyi go dabinal nini-
3 Ako Alivet dzil'igi dziz- hi'da'doltlis ado hidat'ani ;
dago, ei bl-sohodizin-kin bi- dabinal, ado alahgo hida-

k'anhgo, fdah Piter ado t'ani dani'lin'igi dabinal hi'-
157
13: 10 MARK bIkÊHGO HANE'-YA'AT'E'HI 13: 26
daso'zin' dolel sih' sinina, ei t'olgi ei t'ai'yisi tidahonih
niHi sa ni'daholne* dole!. dolel.
10 Ako hane'-yaat'e'hi ei 18 Ado hai'go dadohne'H,
atseh aran dadine'e beh bil ei doda dadolelgo biniyeh
ni'dahodonih. sodadolzin.
11 Nidih ni'danihiz'ezgo ado 19 Halah, ei bijih'jih' ban-
yadaniliiznilgo t'ado bik'e higi ahodonil, God t'aattsoni
niHil dahoye'i, a'kohgo a'da- ayi'lado t'ahdo akoneh'igi
didohnil'igi nihadet'ani ei dah, k'adt indi'dah ado ;
beh ha'dadohdzih, halah, t'ado akonadonil'igi dah.

Nitc'ih Diyi'ni ha'hidodzih, 20 Ado adi jihh'igi ei Bo-
ei'banh. holni'hi do alts'isigo a'yi-
12 Il-haaz nidih hodiyol- lago, ei do hina dah dolel
yet'jin' ya'hodoltel aze'e
; nit'eh: ado nizdinian'igi bi-
nidih biya'zi aidoltel ado
; nina jihh alts'isigo a'jilah.
alcini nidih dabisci'ni yicin* 21 Ado dineh la'dah nihi-
na'hididokahgo ei' binina c'in' hadzigo Soh, kwe'e
:
ni'dabididotsit. Christ doda'i, nilahdi hoh,

;
13 Ado sizilgi binina dineh dani'go t'ado daohdla'ni.

t'aattso danihijola dole! 22 Christ adadilln'igi ado
nidih t'a yeh agayahigi ei ahodoni'li-yahalne'i adadil-
yisdah'-hodidoltel. in'igi nidakai dolel ei'banh;
14 1[ Do yildin'go ni'ilcon'hi ado beh-eho'zini ado ayoia-
do sizin yengi sizingo yinit- dat'e ei adeidolil, ado bi'daz-
tsan'go, ei Daniel, ahodoni'- nerahdah ei atah-hasdla'igi
li-yahalne'i yeh hadzi yeni', nidih, yo adahizdois.
(yolta igi bi'ni' bil beho'zin,) 23 Nidih t'a a'daholyanh,
in'dah Judi'ah ke'dahoji- ahodonil' igi t'aaltso t'a bi-
t'in'igi bi'ni'di dzilgo yo'aji*- tseh beh nihil hwesne*.
jeh. 24 TI Nidih ei bijih'jin, li-
15 Ado ha'ni'di ei kin bi- honih a'dza do'bik'ijih* jo'-
gan dahnjigah sin ei t'ado honaai bil ca'hodolhil, ado
ha'at'ih'igi dah bikah yah olje ei do beh adindin' dah
anaz'dodal dah. dolel.
16 Ado ha'ni'di ei da'a- 25 Ado soh* ya'dilhilden
k'ehgo nijiga sin t'ado ha- nandeh' dolel; ado ya'dilhil
gan'go ha e-tso bikah nizdo- biyi'di beh-oholni'hi ei da-
dal dah. ditlit dolel.
17 Nidih bik'inilkango ei 26 Ado a'kohgo in'dah Di-
daltsan'igi in'dah dabidil- neh Bayizci'ni k'os bil yil-
158
13: 27 MARK BIK'EHGO HANF-YA'AT'E'HI 14: 4
doh'go, ado ayoat'ei beh, ado bizdi'nid, ado haidil'ih'i ei,
beh bits'a'dinlid'go yigal' T'aaltso hanisid, bizdi'nid, ei'

dolel. nahalin go.
27 Ado a'kohgo bi nal'a'i 35 Ei'banh t'a ha'daohsid :
idiyol'algo atah-hasdla'igi ni* halah, Boholni'hi ei nadodali

ni'dahonesanden, ado ya'- do beho'zin dah, i'i ahgo da-
dilhil alahdi nelanden ei ts'i, tl'e ilni'go dats'i, naaho'-
a'la-adeidolil. hai adi'nidgo dats'i, abin'igo
28 H Akok'adt tsin-fig bi- dats'i, ei do nihil bedaho'zin
ts'ando hane*-beh-e'detin'hi dah.
beh nihit bedahozin: dabi- 36 Dodago ei t'ahago niya-
ganigi t'ah dadit'o'di ado bi- go il'hosgo nidoltsel.
t'an haleh'go, ei sinh t'aayf 37 Ako di beh a'nihidisnin'-
di hadzih'go beh beho'zin. igi ei t'aaltso abidisnih, Ha'-
29 Ts'ide ako'danoht'eh, di daohsid.
t'aaltso ako'danil'go daot-
tsan'go t'aayidigi holon, ado WOLTA'I 14.
c'eatingi nidihgo nihil be'- 1 Ado naki eskah do'bik'-

dahodozihl. ijih' hatis-adesdzaigi beh-
30 T'aanigo a'nihidisnih, Di beha'nihgo-adaazihd in'dah
k'adt dahilcih'igi ei do a'do- bah-do-nilyo'li beh-adaazihd.
dihl dah, di di'igi t'aaltso Ado alahjin' nadailnih'hi
adzago in'dah. ado ak'edaalci'i ast'e' deleh
31 Ya'dilhil in'dah nahas- na'adlo'go hoi hidodilgo ho-
dzah ei t'eyah a'dodihl, nidih diyolyel biniyeh.
sizad ei do a'dodihl dah. 2 Nidih adadi'nid, Ada-
32 Nidih ts'ide a'kwi nidol- azihdgo bijihh ei' dodah,
kaligi in'dah hidolkil'igi ei akodedzago bik'e dineh ba'-
dineh do la' bil beho'zin dah, dahodocihl.
ya'dilhil biyi'di anal'a'i nidih 3 TI Ado Bethanidi kin-si-
dodah, ado Aye' nidih dodah, ni'hgi, ats'is-yilga'li Saiman
Ala ei t'eyah. ba-nalnih'igi bi kin go'ne'
33 T T'a a'daholyahh, t'a ajiyahgo, hit'eh asdzani le'i
ha'daohsid, ado sodadolzin, tse'-ts'a yah ayiahh', ako ei
halah, nihodolzisgi do nihil nard bik'ah bl hadezbin,
bedaho'zin dah ei'bahh. ako ei t'oahayui bahh-ilihh.
34 Halah, Dineh Bayizci'ni Ado tse'-ts'a yeni' dzists'ilgo
ei la* dineh, la' ke'yahgo hatsi bikajih' yajikahh.
iyago, ho nal'a'i hok'e nizni- 4 Ako la' bik'e do-bil-daho-
nil'go ado kodajit'in' leh, zon'-dah, ado adahido'nid,
[Navaho] 11 159
Ha'at'i'san' biniyeh di'di tlah jisan' dikahgo niba' halis-
t'aadzai silin'? adesdzaigi beh-beha'ni'hi di-
5 Halah, di ak'ah diz'din be t'a al'dind adaazihdgo
beso bi'gahgo nahidonih ni- adadilnil ?
t'en, ako ei'di besoigi bada- 13 Ako hodahol ahigi naki'-
hojobalgi bahidonil yenf go abizdi'nidgo ajiF'a, Kin-
ei'banh. Ako ei beh han'- lan'i-yil'ahi go'ne' ohasgo
dajit'inh. a'kwi dineh tozis toh yeh
6 Ado Jesus adi'nid, T'ado yoal'go nihidah' dogat: ei
bandaht'i'ni. Ha'at'i'san' bi- bike woh'as dolel
niyeh ban'daht'inh? Ya'a- 14 Ado t'a-ha'i-dah yah
t'eh'.gi yeh a'silah. iyago, ei dineh bi kin i'li'ni
7 Halah, nihi t'aa'lajin' ba- a'bididohnit, Na ntini ko'nih,
dahojobalgi t'eyah bil ni- Haisah' hidakai-ba'-kin a'k-
dahkai ; t'a holzis'gi ya*a- we'e sidahol ahigi bil hatis-
t'eh'gi a'dahlil, sih t'eyah do adesdzaigi dibe dade'siht?
t'aa'lajin* nihil naskai dah. 15 Ado t'a bih a'dagi kin
8 T'a biznel*an1gi a'dzigo'ne' t'aaitsoni t'a al'dihdgo
dzah, sizi'i yistlah, yo'adol- nihic'ih' idohl ado adi t'aai-
:
nil'igi t'a bitseh. tsoni t'a at'dihdgo nihiba'

9 T'aanigo a'nihidisnih, Ha- ahleh,
ne'-ya'at'e'hi nahasdzan t'a- 16 Ado ei hodahorahigi
at'e-hit'eh bikago baha'ne' dahdiazgo kin-Ian Idi niaz-
dole!, di asdza'ni a'dzaigi go t'a azdi'nid yehgi at'ego
Lahane' dolel, ei beh baha'- bik'izni az ado hatis-ades-
;
nih dole! biniyeh dzaigi-dibe t'a al'dindgo a'ji-

10 Ado Judas Iskariat, ei lah.
nakits'adah'igi la', ei alahjin' 17 T[ Ako i'i ango nakits'a-
nadailnih'hi yic'in' iyah, ba- dahigi akwee bil ji'kai.
hozdidoalgo biniyeh. 18 Ado a'kwi dajiyahgo
11 Ado ei dayi'nigo bil da- hidziztan'go Jesus adi'nid,
ho'zohd ado beso hadedez- T'aanigo a'nihidisnih, Nihil
ahh. Ako t'a hoi bihone- daasan'igi dineh basidottel.
dzah'gi dineh bahozdoltel 19 Ako ei bahh-daho'ni'
bantsi'dzikes. dadzizlih', ado t'ala'i jinti'ni-
12 If Ako bah-do-nilyo'ligo, Da* sih? dazdi'nid.
beh-adaazihd laajihh azlin'- 20 Ako hanadzodzlgo aji-
go, I'dah hatis-adesdzaigi ei' nih, Nakits'adahigi la' lets'a
biniyeh nada'hazni, I'dah ho- biyi' bil ih hi'desnih'igi.
dahol'ahigi adahodi'nid, Ha- 21 Ako t'a bek'eascihh yeh-
160
14: 22 MARK BIK'EHGO HANE*-YA'AT'£'HI 14: 37
gi at'ego, Dineh Bayizci'ni t'ahdo naki'di anih'go, ladi,
yo'adogal: ado li'hwizdoni'- Do hwe hasin dah, si didi'-
hi ei dineh, Dineh Bayizci'ni nil.
bazdolleli. Yaat'eh dolel 31 Nidih t'ai'yisi ye'go ha-
hit'eh ei dineh do hodizcih'- dzodzi. Nil sidogah nidih
go. t'ai'yisi do nandi'nes'inl dah.
22 H Ado da'jiyahgo Jesus Ado t'aaltso aldo* t'a akot'e-
bah nedianh, ado yil sodol- go adazdi'nid.
zin'go niyizti* ado. bila-dziz- 32 Tf Ado da'ak'eh bina'-
ahgo ayidi'nid, Ni'dadoh'a aztl'inigi ei Gethse'mini hol-
dahsanh', di'di sizil at'eh. yeh'igi ji'kai. Ako hodahol-
23 Ado lets'a-ya'zi la nedi- ahigi abizdi'nid, Nihi t'a
ahgo, ado ei baaheh' dzini'- kwe'e nahisotanh', hilahdi ei
zingo sozdolzingo bita-dziz- sih sodideszinl.
kanh, ako t'aaltso dayodlah. 33 Ado Piter ado Jems in'-
24 Ado abizdi'nid, Di'di si dah Jan ei bil akon' ji'-
dii at'eh, benihot'ani a'nidigi kai; ado na'hozdi'sago ha'ni'
bik'ehgo, ei lan'i ba' yadzid. yi'land ado t'ai'yisi yinil'
25 T'aanigo a'nihidisnih, a'dzidzah.
c'il-naatroi bits'andenigi do 34 Ado ei abizdi'nid. Si si-
IsL nadesdlinl' dah, God alah- zi'ni nidih t'ai'yisi bahh-bi'-
go-beh-boholni'hidi in'dah ni'go t'o sidiyolhel' nahalin.
a'nidigi la' desdhhl. T'a kwe'e nahisotan'go ha-
26 TI Ado sin la' beh dahoji- da'ohsld.
tal'go A'livet dzilgo c'ijikai. 35 Ado t'a ahan'jin' dasdi-
27 TI Ado Jesus ahodi'nid, yago, a'kwi ni'jin' tsi'ya ji-
nihi di tl'e tâanoltso sih' si- nesjol'go sozdolzin, Di t'a-
nina naadi'nohdah, t'a bek'e- ani'dan k'adigi siyi' hadol-
ascihh yeni' bik'ehgo Na'- doh'go bi'nelanh.
:
nilkadi bil nizdeshal ako di- 36 Ado adi'nid, Abba, Ata,

be yeni tayidokah. t'aaltsoni bininiranh; di beh-
28 Nidih ako'dza do'bik'i- adla'ni sits'ahjin' konileh';
jin' nasidilzago, jGaliligo nido ako'dza dah nidih, ini'si-
hiba* yi'sal' dolel. nigi ei dodah, nidih Inini'zi-
29 Nidih Piter ahodi'nid, nigi ei t'eyah dolel.
T'aadziltso naaznide nidih 37 Ado bandzidza nit'en
sih t'eyah dodah. da'alhos lanh ado Piter
;
30 Ado Jesus ahodi'nid, abizdi'nid, Saiman, da' il'-

T'aanigo nic'in* hasdzih, Di' hosls? T'ala'hadi aheilkit-
jinh ado di tl'e, naaho'hai jin' nidihis do doin at'e dah?
161
38 Da'disonin', ado sodadol- 47 Nidih bil nidzizin eni'la*
zin, ako niHi di'notah do bih bi diltlis hayidzihs'go, alah-
dohkah dah. Fsizi'ni-nilc'ih go-nailniin'hi bi nal'a'i ei niz-
ei lanh' ni'zin nidih ats'is ei dil'halgo bija k'iznilhal.
do bitah hol'dzil dah. 48 Ado Jesus hadzigo aho-
39 Ado anadzodzago t'a di'nid, Da* aga'ini'li naha-
akot'ego sonaz'dolzin. lingos sil ni'dadohdil'go sa
40 Ado haninadzidza nit'en nohkai, diltlis in'dah gis da-
nadajilhos lanh'; t'ai'yisi bil yi'nohjahgo?
dazni'zin ei'banh; t'ado beh 49 San t'aakwi jinh bi-so-
hadadzodzi'hi dah a'ko. hodizin-kin go'ne' na'nistin,
41 Ado haninadzidzago, ei' I'dah do sil hi'dasodel' dah,
bit tadi aleh'go abizdi'nid, ado di ko'dza, ako diyin-
K'adt daolhos ado hadal- beak'eascin'igi ei bohodolnil
yinh; t'a ako'di baholziz. Jo- biniyeh.
akon, Dineh Bayizci'ni ban- 50 Ado ei altso hats'an dah-
higi adani'h bi'lak'ejin' abi- dije ado yo aheswodt.
doltinh. 51 TI Ado dineh le'i ake bil
42 Ni'dohjeh, tin*, yikah joas, naka'a'at'an'hi ligai t'e-
jo'akon, dineh yasiniltin'igi yahbik'esti go, t'ajilci'igo ha-
ei k'adt t'a ayi'diden. k'esti*; ado dahodzi'silgo,
43 TI Ako t'ahago t'ah yajil'- 52 Nidih nak'a at'an'hi y6-
ti go Judas niyah, ei nakits'a- ni* bih hajiyah ado t'a jilci'-
dahigi la', ado t'oahayui yil igo a'jolwodt.
yikah, diltHs in'dah gis dayi- 53 TI Ado ei Jesus alahgo-
jahgo, alahjih'-nadailniih'hi nailnin'hi yic'in* a'dahazloz;
ado ak'edaalci'i in'dah alan- ado adi alahjin'-nadailnih'hi
jih'-nidakai ei dabits'andeh. ado alahjih'-hidakai, in'dah
44 Ako dineh yahoniltin'igi ak'edaalci'i t'aaltso ha a'la-
ei beh-eho'zin doleli yil ye'- silin'.
ho'sind, ako anih, T'a biza- 54 Ado Piter
ei ni'zaden
di'nest'at'igi ei at'in dolel, hake niyah, alahgo-nail-
t'a
bil ni'danohdel'go hazoogo nih'hi bi kin go'ne' nidih
j
dayi'nohlos. ado a'kwi haskeji-nidat'ani

45 Ado jiniyago t'ahago yil nahaztahgo na'idzit.
hac'in' nizniyago adi'nid, 55 Ado
alanjih'-nadait-
ei
ado hanih'hi in'dah lalgi t'aaltso
Na'nti'ni, nanti'ni,
za'-not'anh. binina Jesus deyidiyolheli
46 Ado dahodziltsodgo dah- yan'dast'ihd; nidih t'ado be'-
dahozdiloz. hozin' dah.
162
14: 56 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'^'HI 14: 72
56 Halah, lah'i yoc'id beh yik'i'ndaaltih'go, ado rii'da-
ha daholne*, ako ha daholne'- honilts'in, ado, Ahodoni'li ba
igi ei do ahidalt'e dah. hol'ne', dahalni'go hadasdzl:
57 Ado dineh lai nizin'go in'dah haske'ji-hidat'ani al-
yoc'id beh ha daholne' ada- do' dahdahodilozgo dabi'la'
ni'go, yeh hi'dahonests'in.
58 Nihi lanh' dahodisits'an, 66 TI Ako Piter ei kin alni
ei di bi-sohodizin-kin yi'lah bi'gahdi dzizdago, alahgo-
beh alya'igi a'desdinl, ado nailnih'hi asdza'ni-ba'-nal*a'-
tagi jinh azlin'go nanata' igi la' ha niyah.
yi'lah t'aged adeslit, jidi'nid. 67 Ado Piter na'idzilgo hol-
59 Ado nidih ha dahane' do tsahh ado honel'ih'go adi'-
ahidalt'e dah. nid, Nih aldo' Nazerethdo,
60 Ado ho nasago alahgo- Jesus bil nanaas hit'eh.
nailnm'hi ni'didzago Jesus 68 Nidih, t'aadzagi, jidi'nid:
nayizdet'kidt ako ajinih, Da' Adinin'igi do sil beho'zin
dos hadi'dzih dah ? ha at'i'- dah ado do dists'a' dah. Ako
san' yeh na dahalne*? ado caha'ohgo c'izniyah
61 Nidih t'ado hadzodzl nit'en naaho'hai adi'nid.
dah, ado t'ado anahozdo ni'di 69 Ado ei asdzan'igi na'hol-
dah. Ako alahgo-nailnin'- tsango akoh na'zi'nigi yeh
hi hinahoderkidt, Da' ni'is yil holne', Di ei la' at'ihh;
Christ ni'linh, Bit-sohodizini 70 Ado, Dodah, nazdo'nid.
Biye'? Ado t'in'higo nahodo'na' do'-
62 Ado Jesus adi'nid, Sih ei bik'ijih' akon na'zin'igi ei
ast'inh; ado Dineh Bayizci'- Piter anadeyido'nid, T'aani
ni ei Adzi'li bi nisnaji dasi- nih ei la' ant'ihh, Galili'ni
dago in'dah ya'dilhil biyi'- ni'linh. Halah, yanilti'igi
den k'os bil yildoh'go deidol- ei'di bil ahelt'eh.
tseh 71 Nidih ahoznisked ado
63 Ado alahgo-nailnin'hi bi hazaho'cin' ako ajinih, Di-
e ayil'dlad ado adi'nid, Ha'- neh ban'daht'in'igi do sil
at'i'san' biniyeh ni'dahalne'i beho'zin dah.
nanala dolel? 72 Ado t'ahago naaho'hai
64 T'a nihi, God baih'go ya' anado'nid. Ako Piter ei Je-
hadzlgo dasidots'an: haat'e'- sus hac'ih' hadzl yeni' be'jol-
go bantsi'dahkes? Ado ei ni, Naaho'hai t'ahdo naki'di
t'aattso Hodiyolyel, dadi'nid. anib'go t'a bitseh tadi, Do
65 Ado la' hak'i'-dahidizeh'- hwe'hasin dah^ si didi'nil,
go yan'dikai, ado hanih' ado ei batsiz'nikezgo ji'cah.
163
15: 1 MARK BIK'EHGO HANF-YA'ATE'EI 15: 19
WOLTAl 15. na alanjin*-nadailnin'hi ha
1 Adoabinigo t'ahago alan- dahastinh ei hoi beho'zin
jin'-nadailnin'hi ado alan- ei'banh.
jin'-nidakai ado ak'edaalci'i, 11 Nidih alanjin*-nadail-
in'dah t'aaltso ei ban'da- nin'hi ei jilahigi, Barrabas-
dzist'indgo Jesus ei hwe dago danidzin, dabididohnil,
dziztl'onh, ado a'dahodzizloz- dabidi'nid.
go Pailat ba dahodzistinh. 12 Ado Pai'lat anabido*nid-
2 Ako Pailat nahodel'kidt, go hadzi yic'in*, Juz alahgo-
Da* ni'is Juz alahgo-bi-nabi-nat'ani dabidohnin'igisan'
t'ani ni'linh? Ado ei bicin' ei dadeslil?
hadzodzlgo ajinih, Joh, beh 13 Ado t'aaltso hanadades-
haindzl. gazgo adanih, Tsin-alna'os-
3 Ado alanjin'-nadailnin'hi zit bikajin* bil a'daolkal.
lan'i yeh hak'i'dahaz'ah: ni- 14 Ado Pailat anahodo*nid,
dih t'ado hadzodzi dah. Ha*at'e'gosan* banhigiat'e
4 Pailat ninahoderkidt, Da* banjiyah? Ado t'ai'yisi ye'-
dos fan hadi'dzih dah? Jo'- go hanadadesgaz, Tsin-al-
akon, ni' nil'in'go lan'i yeh na'oszit bikajin* bit a'daol-
nik'jdaha'ah. kal.
5 Nidih Jesus ei t'ado ha'- 15 Ado ei Pailat t'a k'aden'
at'i dah di'nid dah, ei'banh yil'ahigi bil hoji'sond bini-
Pailat t'o-bit-ahayu'i. yeh, Barrabas ei bah bezdi'-
6 Ako adaazind'gi awal- cidt, ado Jesus ei ninaz'nes-
yah nazje'igi t'ala'i yedicid' tsas'go sa'lago bazniltinh,
leh, t'a ei dolel dajinih'igi. tsin-alna'oszit bikajin* hoi
7 Ado dineh la* Barrabas a'dazdolkal biniyeh.
yolyeh, ei beâstFongo si- 16 1 Ado salago ei ho'-ni-
tinh', nat'ani yil dahigango teljin*, Prito'riam holyeh'igi
binina, ado ei nat'ani yil da- dahoni'lozgo, salago t'aat'e-
higango la* dineh yiyishinh nit'en, Hak'go, dayidi'nid.
ei'banh. 17 Ado ei e tsi'dideh naha-
8 Ado a'la-jilin'igi ei ye'go linigi beh ha dahozdi'la; ado
hadadesgaz, T'a ant'in'igih c'il-deni'ni beh na*nit'ah-c'ah
adinit, dahodi'nid. a'daji'lago ei hak'i'-dazdez-
9 Ado Pailat anado'nid- anh'.
go hadzi Juz alahgo- 18 Ado a'dahalnih, Halah,
yic'in*,
bi-nat'aniis nihah be'dides- Juz alahgo-bi-nat'ani.
cil? 19 Ado lo'k'a-tsoh beh ha
10 Halah daolc'indgo bini- tsi-ts'in ni'daznilhal ; ado
164
hak'i'-dahidizeh ado haya- ei boholyah, T'a behaz'ani
;
jin' nitsidahidez'go' bit ji- yilah hi'dahidesta'li bil ho-

lihh' a'dadillfih. didol'tah, hodonid yengi
20 Ado hodajirin' fiit'en
ei at'ego.
do'bik'ijin' e tsi'dideh naha- 29 Ako hwi'gah dahdahidi-
lin yenf ha dazdiltsoz, ado kahigi ho'dadilwos, ado bitsi
t'a hoh ha e yeni* bih nfda- deilmaz', ado adadi'nid, Soh,
hodzistinh. Ado in'dah tsin- nih, bl-sohodizin-kin k'ei'nil-
alna'oszit bikajin* hoi a'da- con'go ado tagi jinh aleh'go
dolkalgo dahdahodiloz. la* anadidlil yeni',
21 TI Ado ei dineh la Sai- 30 Yisda -adirteh, ado tsin-
man yolyeh'igi, Sairi'ni di- alna'oszit bikaden hadani-
ne e da'da'ak'ehden jogal'go, nah.
ei Alexander ado Rufus_bi- 31 T'a akot'ego aldo' alan-
ze'e, ei bidah ji'kaigo, Tin*, jih'-nadailnih'hi in'dah ak'e-
tsin-atna'oszit yi'tinl, dahoz- daalci'i bilgo hodal'in'go al-
di'nid. c'in' ya'dalti': la' t'eyah yis-
22 TI Ado ei dahazloz, Gol- da' -dziznil hidih t'a hoh t'e-
go'tha holyeh'igi, ei tsi-ts'in yah do yisda'-azdilteh dah.
ba'haz'an holy eh. 32 Bi'nidi Christ ei Izrel
23 Ado c'il-naatl'oi-bi-lo, bi alahgo-nat'ani ni'lin'igi
jeh bil altahgo ha dadziz- k'adt tsin-alna'oszit bahh-
kahh, jidodlinl blniyeh, niden hadagah, ako dadidi'-
dih do dzini'zin dah. t'ihlgo in'dah daididlahl.
24 Ado tsin-alna'oszit bika- Ado ei'di bil hoi a'daaskal'-
jih* hoi a'dadziskal, in'dah hwedzl.
igi
ha e y^ni' altadzisni, dineh 33 TI Ado alni'doal'jin'
al'ah dabih dadolel'igi ei ba aholzizgo ke'yah t'aat'e-hi-
dazdi'kad. t'eh bika caholhel hil'c'ih'-
25 Ako dozoh'go dahadian- jih'.
go tsin-alna'oszit bikajin' 34 Ako hil'c'in'go ei Jesus
hoi a'dadzlskal. ye'go hadolgazgo hadzl, Eloi,
26 Ado, hak'igi di beak'eas- Eloi, lama .sabakthani? ei
cinh, Juz Alahgo Bi Nat'a- baho'nego, Si God, Si God,
Nl, beh-eho'zin biniyeh. ha'at'i'sah' biniyeh sits'ah
27 Ado aga'i ni'li naki'go ei dahdiniyah? jini'go olyeh.
bil hot adaaskal, la' nishaji 35 Ado ei la' nazin'igi de-
dahidi'tihh, ado la' nistraji dizts'ango a'dahido'nid, Jo'-
dahidi'tihh. akon, ilai'jah hak'go, yilnih.
28 Ado diyin-beak'eascin'igi 36 Ado dineh la c'il-na-
165
atroi-bi-to-dik'onzi banjil'- iyah, ado Jesus bizi'i yiyi'-
wodtgo,toh-nayits'6nsigi beh ked.
dzizango lo'k'a-tsoh bila'- 44 T[ Ako Pailat t'o-bil-aho'-
tahgi dahdziz'afigo ha biz'- yui t'a I'dan dadziztsan'igi
niltsih, jidodlinT biniyeh, binina ako salago binan-
;
ado ajmih,Bi'ni*di, t'ado ba- tVi, Hak'go bizdi'nidgo ado

nahat'ini; Ilai'jah dats'i ha nayizdel'kidt, Ha'dansan'
dogal'go na'hodoltel danihi dadziztsanh?
donal. 45 Ako silago binant'a'i bi-
37 Ado ei Jesus ye'go haji'- ts'anden hoi be'hozin'go, azi'i
zilgo hwi sizi'ni yeni' hayf- yeni' Jo'zef banolteh, jidi'-
den halwodt. nid.
38 Ado bi-sohodizin-kin 46 Ako nak'a'at'anhi ligai
go'ne' na'nibal yeni* ei'di la' nidzisni'go, ako tsin-al-
I
bikado yago alc'adlad. jna'oszit banhden bidahojil-

39 Ako salago binant'a'i I
tin'go ei nak'a'at'anhi haklz-
hwi'gahgi sizi'ni, kof ego ha- dezdiz; ako tse'an a'holya
yi'den halwodtgo yiyiltsanh, Igo'ne' ahojil'tihh; ado tseh
ado adi'nid, T'aani, di ei God hadazdinilmaz.
biye' hit'en lanh'. 47 Ado Meri Magdili'ni in'-
40 A'kwi aldo* asdza'ni la' dah Meri ei Joses bimah, ei
ni'zaden dadez'in'; ei di'igi nihodeltin'igi daho'inh.
bilahgi ei Meri Magdili'ni,
ado Meri ei Jems akedenigi WOLTA'I 16.
ado Joses bimah, in'dah Sa- 1 Ado ei haayifih-jinh bi'-

lo'mi ei a'kwi; gah azlin'go, Meri Magda-
41 (Ako di di'igi Galilidi li'ni ado Meri, Jems bi-
nijigadan hake nakaigo hamah, ado Salo'mi ei'di c'il-
da'init' nit'en;) ado lani la*- likan dahalcin igi nidadzis-
dah asdza'ni Jeru'salemgi ni ei beh dahozdoltlah bi-
yit yikai'igi aldo'. niyeh.
42 Ado bikalgi i'a'go ast'e- 2 Ado haayinh-jinh biska'-
a'dazdilneh bijinh', halah, ni, t'ai'yisi abinigo, jo'honaai
biska'ni ei haayinh-jinh aleh t'o haya'hago, tse'an ho'dol-
ei'banh. tin'igi ji'kai.
43 Tdan Jo'zef ei 3 Ado adahizdo'nid, Hai'-
Arimithi'-
aden la' alahjin'-nidant'ahi, san' tseh hadadinian'igi nah-
ei aldo' God alahgo-beh-bo- jin' niha idolmas?
holni'hi tâi'yisi nayozli' ei 4 Ado ha'dadzizgal'go ni-
t'ado yisti'i Pailat yil yah t'en tseh yeni' nahjin' el-
166
16: 5 MARK BIK'EHGO HANE'-YA'AT'£'HI 16: 19
mazgo dadziltsanh; halah, ei 12 TI Ako'dza do'bikljih'
t'ai'yisi nitsah ei'bafih. lahgo izdilyago ei indilt'ego
5 Ado tse an ho'doltinh ye- daak'ehgo atingo yiasgo ba
ni' go'ne ajokai, nit'en nisna'dzidzah.
najin go dineh le'i bi e ligai- 13 Ado ei dasdiazgo ado
go dasidago dadziltsanh dahojolne*; ei
la'igi altso bil
ako t'o hol-dahoye. nidih ako do dahojodlan'
6 Ako ei ahodi'nid, T'ado dah.
nihil-dahoye'i Nazerethden
: 14 Tf Ako bik'ijih' lats'a-
Jesus ei tsin-alna'oszit bidah'igi daayahgo bazniyah
kajin' bit adaaskal yeni' ei ado daholtsahh; ako bizdes-
hadanohtah ei; nadidzah, teh do da'odlah'go ado daha-
|
ako kwe e at'din jo'akon, jeih datl'isgo ei'banh, halah,

;
sitin nengi dadoh*in' nazdidza do'bik'ijih* daho'in'-

I
7 Nidih niliilah, hodahol ah igi ei do day od Ian' dah, ei'-

!
yenf in'dah Piter bil dahol- banh.

ne*, nihiba' Gahligo jogal do- 15 Ado ei abizdi'nid, Nihi-
lei, t'a anih engi at'ego, ako lah' nahasdzan nidanes'ahji,
a'kwi dahwidoltsel. dineh t'aat'e bic'in*, hani'
8 Ado ei t'ahago tse'an ya'at'ehi badaholni*.
ho'doltinh yendo c'ijikaigo 16 T'a-hai>dah odlani, ado
dasdije halah, bik'e hatah nahadlago-tanas'giz
; al'yai
dahoditlitgo t'o-hol-adaho- ei'di t'eyah yisda'-dolfel; ni-
yui ei'banh; ado la'dah nidih t'a-hai'-dah do-odlan'igi
dih t'ado bil dahojolne' dah; ei tihwidonihjin' ahidolganl.
\
hidadzilzitgo ei'banh. 17 Ado di beh-edaho'zini ei

9 \ Ako haayifih-jihh bis- daodlan'igi yil hidakai dolel:
ka'ni, t'ai'yisi abinigo naz'- Si'zi' beh nilc'ih-beh-adeini'-
didzah, ado Meri MagdaH'ni zini hadeinilceh dolel in'dah
atseh na'holtsahh, ei biyi*- sad lahgo-at'e'i lani beh
deh nilc'ih-beh-ini'zini I'si- ya'dajilti' dolel;
zi'nitsosts'itgo bih haznil'- 18 Ado tris hi'dayi'la do-
kad yeni/ lel ado ha*at'ih'igi-dah aga-
;
10 Ado ei bil nijikai ye- nl deidlah nidih do hada

ni' hahh-dabi'nigo dacah', da'bidolil dah; ado danineh'-
ako ei bazniyago bil ho- igi ei bik'i dahdahidilnih'go,
jolne'. ako do at'ehi dah nidadlel
11 Ado ei jinago hwiltsanh dolel.
jidi'nidgo do dahojodlan' 19 T[ Ako ado Boholni'hi
dah. hac'in' hadzl do'bik'ijin', ei
167
16: 20 MARK bIK'EHGO HANE^-YA'AT'fi'HI 16: 20
biyfgo abidoltinh,
ya'dilhil t'e'hi beh God ba dahojol-
ako God bi nisnaji dasnez- ne', Boholni'hi hoi liidalnis-
dah. go, ado hazad beh beh-eda-
20 Ado dasdikai'go t'aat'e- ho'zini beh dabidziFgo a'ji-
nit'en adziskai' hane'-yaa- lah. Ei t'a akot'e' do.
168
LUKE BIKÊHGO HANE^-YA'
AT'E'HI
WOLTA'I 1. zabeth do-alcigo ei'banh,

1 £i tâaltso t'aani nihitah- ako t'aji'lah t'a hazo'o ha-
go bi'daholyaigi ei lan'i yeh dzistih.
ak'idaascinh, 8 T[ Ado ako'dzago bil daji-
2 C'osdan'dan dabinai'igi lin'igi bilahgi God bic'ih' na
in'dah God bizad yadahal- jilnihh'go,
ne'i yeh nihil daholnelgi 9 Nadailnin'hi ba'haz*an'igi
bik'ehgo; bik'ehgo, c'il-likan-halcin'igi
3 Ef binina nih, Thia'filas jidilit'go, Boholni'hi bi bi-
nahani'hi, t'a ei beh nic'ih* sohodizin-kin biyi' go'ne*
alk'iniahgo ak'edescil'igi ei yah' anjidah'go, ei ha nanis.
sil ya'at'eh, halah, didi t'aat- 10 Ado ako c'il-likan-hal-
tso t'a bedezt'i'do ya'at'ehgo cin'igi didolil ba'holzizgo
sil beho'zin, ei'bahh. tl'odi a'la-dzizlin'igi t'aat'e
4 Ako ei beh nandines- sodazdilzin.
tanlgi t'aanigo nil be'hodo- 11 Ado Boholni'hi bi diyin-
zinl biniyeh. nidarai la' hac'in* niniyah,
5 If Ei Herad Judiah bi c'il-likan-halci'ni bika-naha-
nantVi nilin'go yolkal yen- nihh'igi bi'gahgi bi nisna'ji-
dan, nailnin'hi le'i la* Zeke- go sizihh'.
rai'as yolyeh, Abai'ah yil 12 Ako Zekeraias ei yiyil-
danilin'igi la ado be as- tsan'go bitah hodisna, ado
:
dzah t'eyah E'ran bitsi'keh bik'e t'o-hol-ho'ye.

la' nilihh, ako Eli'zabeth 13 Ako hidih diyin-nal'a'i
ha'zi'. ahodi'nid, T'ado nil hoye'i
6 Ado ei t'aji'lah God binal Zekerai'as, halah, ni sodizin
bahhigiat'e-hanh-at'din, Bo- yidizts'ah ei'banh, ako ne
holni'hi yehas*an'igi in'dah asdzah Elizabeth aski na'
bi nahat' ah t'aafe biyi' t'aal- yidolcil, ako ei Jan beh yi-
tso do beh hak'e-hat'ahigo di'zil.
nijias. 14 Ado t'ai'yisi hozo'ni in'-
7 Ado ba'alcini at'din, -Eli- dah il-hozo'ni ne holon' do;
169
1: 15 LUKE BIK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 1: 29
ado yizcin'go lan'i ban bil 21 Ako a'la-dzizlinlgi Ze-
dahozon' doleh kerai'as biba' nidzizin'go t'a
15 Halah, Boholni'hi bil Bl-sohodizin-kin go'ne' ni-
ayoat'e' doei'banh, ako c'il- jiga'go hodi'nago bik'e t'o-
naatroi-bi-to in'dah lo-dilhil bil-adahayu'i.
do yidlan' dah do; ako t'a 22 Ado c'edzidza'go c'eh bi-
bimah bisc'it biyi'den hatliz- cln' hadzidzih' ako Bi-soho-
:
do God bi Nilc'ih Diyi'ni bl dizin-kin go'ne* hoi a'ho-

hadezbin doleh dza'go bil be'dahozind' t'o :
16 Ado Izrel ba'alcini t'o- nabi'jigiz, ako do hadzodzl

ahayuigo dabi God Boholni'- at'e' dah.
hi, bic'in' na't'an nina'hiz- 23 Ado ako'dzago akwe'e
dois. altso nidzis*a*go, t'a a'ko ha-
17 Ado Ilai'jah biyi' sizin gan'go dahniz'didzah.
en' indah beh bidzil en' ei 24 TI Ado di bik'ijin* hwe
beh Boholni'hi bitsi'ji jogal' asdzan Eli'zebeth i'niltsand,
do, aze'e dabijeih'igi alcini, ako asdla* nidezitjih na'az-
yic'in' ane'idodlil, ako ak'e- des*in,
dahal'in'igi, do banhigi-a'- 25 Ko'dzago Boholni'hi
dat'eh'igi dahwiyan'igi bi- a'si'lah, dineh bitahgi ba-
k'ehgo nidakai'go idolil'; la* ya'nisi'ni sits'aidiniah bini-
dine'e Boholni'hi biba' ast'e- yeh sinel'in' yendan, jidi'-
t'ego idolil'. nid.
18 Ako Zekerai'as ei diyin- 26 If Ado hastan nidezitgo
nal'a'i ayidi'nid, Ha'at'e'go- diyin-nalVi Ge'briel ei Ga'-
san* di sil be'hodozinl' ? Joh, lili'gi, Na'zereth holye'jih*,
sih t'ai'yisi hastin se'lin, ado God bits'anden bi'delV,
se asdzan t'a hazo'o bi'nitih. 27 Kan*-at'dini le'i bic'in*,
19 Ako diyin-naiyi hana'- ei dineh le'i De'vid ba'alci'-
nadzi'go ahalnih, Sih Ge'- ni nas-aholcil'igi la', Jo'zef
briel ast'inh, ei God bic'in' yolyeh'igi badet'anh ado ;
se'zinigi: ako nic'in* hades- kah'-at'dini ei Me'ri yolyeh'.

dzih' biniyeh si'del'a', ado di 28 Ako diyin-nal'a'i hoi yah
ha'ne'-ya'at'e'hi nil be'hode- iya'go ahodi'nid, Jo'akon, nih
sinl' biniyeh'. alahgo ilnilinh', Boholni'hi ei
20 Ado jo'akon tâdo its'a'i, nil holoh': asdza'ni bitahgi
in'dah do yanilli* dah do, di alahgo nik'ihojidlih'.
ako'dadza bijinh' in'dah, si- 29 Ado hodziltsah'go adi'-
zad, ba'holzizgo ako'donil'igi nidigi bik'e holye' hazlin',
do yindlah dah ei'banh. ado- a'bijinin'igi hazo'ogo
170
yantse'kes, haat'i'lah silnih' k'ehgo sic'ih* a'hodonil'. Ako
dzini'zingo. diyin-nal'ai hats'an dahn'-
30 Ako diyin-nara'i ahodi'- didzah.
nid, T'ado bik'e nil hoye'i, 39 TI Ado i'dan Me'ri dahdi-
Me'ri, God bil ni'linh' si'- yago ke'yahgi dzil naznil'igo
ni'lin/ tsihl'go jiniyah', kin-hal'ah-
31 Ado jo'akon, nisc'it biyi* igi ke'yah Ju'dah biyi*;
i'dinil'tsanl, ado aski dilcil, 40 Ado Ze'kerai'as bagan'
ako ei JESUS bi'zi' dolel. go'ne* yah ajiyago Eli'ze-
32 Ei ayoat'e' do, ado Alah- beth bic'in* hadzodzi'.
goigi-Biye* yolye' do: ado 41 Ako ako'dzago Me'ri
Boholni'hi God, haze'e De'- hadzi'igi Eli'zebeth yidiz-
vid nat'ani nilin'dan beh bo- ts'an'go, t'a a'ko hwesc'it bi-
holnih yeni' ye'didoal yi'di awe hidesha; ako Eli'-
33 Ako hoi ago Je'kab ba*- zebeth, God bi Nilc'ih Diyi'-
alci'ni bah alahgo-nat'ani jini hwi hade'bind:
lin' do; ado beh boholnih'igi I 42 Ako yego hadzodzi'go
do nint'i' dah dolel. j
azdi'nid: Asdza'ni ei bitahgi
34 T'a a'ko Me'ri ei diyin- alahgo nik'ihojidlih', ado nis-
nal'a'i ayidi'nid, Ha'at'e'go- c'it bits'ando yizcin'igi bik'i-
san' di a'hodonil', joh, sa has- hojidli' \e\
tin' fah at'din? 43 Ado ha'at'e'gosan' di si-
35 Ako diyin-nal'a'i hana- c'ih* a'hodzago, Bohonisni'hi
|
nadzlgo ahodi'nid : God bi bimah sa niyah'igi?

Nilc'ih Diyini in'dah Alahgo- 44 Joh, sic'ih* hainidzi'igi
at'e'i beh bidzi'li nik'i dol- t'a disets'ango sisc'it biyi'di
doh' : ei'banh ado ei aldo' awe hidesna, ei'banh.
nits'ando diyin'go docil'igi j
45 Ako bil hozo'ni ei as-
ei God Biye* beh wo'ji' do- dza'ni yosdlandigi : Bohol-
lel. ni'hi bits'ando hoi hOnelgi
36 Ado jo'akon, nize'di Eli'- ei ako'donil.
zebeth t'a bi'nitihgo aski 46 TI Ado Me'ri adinid Siyi*
yel'tsanh : ado ei. Do alci' sizi'ni ei Boholni'hi ayoat'e'-
dah, bidi ni yeni' k'adt yilgo ya'hanih,
tsan'go hastan beh nidezit. 47 Ado nilc'ih si sizi'ni, God
37 Halah God do ha at'i'hi- si Yisda'ini'li yeh t'ai'yisi bil
dah bil biyah' hoye'i dah. ho'zon.
38 Ako Me'ri adi'nid, Lan an 48 Ako bi nal'a'i asdza'ni
Boholni'hi bi nal'a i asdza'ni dohayu'igo yinel'in': ako jo'-
ni' nil'inh; bi'nidi nizadigi bi- akon, kodo' nas dahilcih'igi
171
1: 49 LUKE BIK'EHGO HANE^YA'Arfi'HI 1: 69
faaJtso biklhojidli' lanh', nolgis biniyeh ji'kai ; ako
dasilni' doleL Ze'kerai'as beh daji'zi', bi-
49 Ei ayoat'ehi ayoat'e'go ze'e bi'zilgi bik'ehgo.
sic'in' a'yilah ei'banh; ado 60 Ako bimah hadzi'go adi'-
diyin ei bi'zi'. nid Do akot'e' dah Jan
: ;
50 Ado nas da'icih'do nas yolye' do.

da ici'hi bik'eh dahol'in'igi ei 61 Ako adahodi'nid, Nik'-
bijobai yic'in* idolih eih do la' di yi'zih beh wo'ji'
51 Bigan' beh bidzi'li beho'- dah.
zingo a'yilah;_ado t'a bijeih' 62 Ako bize'e nibi'dajigiz
yeh nitsi'dakesgo a'dada- ha'zi' dole! ni'zinigi binda-
dzo'dlih'igi tainoskad. bizdil'kitgo.
52 Ayoadat'e'higi nidahaz- 63Akobik1-ak'eilcih'igi ha-
tan yendo ha'dayistl'id, ado jitan'go ak'ejiscinh' ako aji-
do dahayu'iigi wo'dahgo nih': Jan yolyeh'. Ako t'a-
a'yilah. altso t'o-bil-adahayu'i.
53 Ado dicin' dani'lin'igi 64 Ado t'a a'ko haze' an
ya'adat'eh'igi yeh ni'deinil- a'hodza, ado hatso do nildziF
cad ;ado daatln'igi t'ado dah silih'go, God bahojinih'-
beh daholo'nigo yo'ayis'a*. go hadzodzi'.
54 Beh-ajoba'^yenal'iii bini- 65 Ako hanago ke'daha-,
na, bi nal'a i Iz'rel yikaal- t'in'igi faaltso bik'e bil da-'
wodt; hoye ado di a'daha nin'igi
:
55 Danihita yeni* ha- Judi'ah ke'yahgo dzil naz-

yic'in*
hasdzi'igi at'e'go, E'braham nil'igi t'aat'e-nit'en ni'dadez-
yic'in' in'dah ha atci'ni hoi a- dlad.
go nas dahilcih'igi atdo*. 6Q Ako t'aadzil'tso dazdiz-
56 H Ako Me'ri t'a bii dziz- ts'an'igi dahajeih biyi' ast'e'-
kego ta nidezit, ako bagan'- nidadzizniFgo a'dajinih' Di :
go dahna'didzah'. awSsan* ha'iit'e' do? ako Bo-

57 1[ Ako Eli'zebeth azdol- holni'hi yeh at'e'i bil holon.
cil'jin* a'holziz'go aski jis- 67 If Ado haze'e Zekerai'as
cinh'. ei God bi Nilclh Diyi'ni bi
58 Ako bil ke'dahojit'in'igi hade'bindgo, a'dahoni'ti ya-
in'dah dahaze'di, Boholni'hi holne'go anih':
ayoat'e'go hac'ih* joba'go de- 68 Boholni'hi, Iz'rel bi God
idizts'ango, ako ei t'aaltso ei bahanih' do; halah bi di-
hoi bil daho'zon. ne'e yaniyago yik'e' nina'-
59 Ado ako'dzado tsebi' yis- ni*lah,
kan'go awe banh-nidahizdi'- 69 Ado beh yisda'ilde'hi
172
deh'igi niha ast'e-yilah, ha- tan'igi ya' adinildin' do bini-
'
nal'a'i De'vid ba alci'ni bitah- yeh, ado hozon'go hont'i go

nihois do biniyeh.
70 Nahasdzan aFyado diyin 80 Ako aski ei di'ne'sanh
andant'ahi dabize' beh ha- in'dah biyi' sizi'ni bidzil' si-
hasdzi yen'gi at'e'go: lin', ado donaadah'igi ke'-
71 Ei nihe daana'i bits'an- hat'in hit'en, Iz'rel dine'e yi-
den yisdah'-idikah biniyeh, nal' naga' dolel'igi ba'holziz-
ado danihi jo'lai' t'aaltso bijin'.
ts'anden;
72 Ajoba'i daniliita yeni' WOLTA'I 2.
badet'an'igi t'a ako'hodonitj 1 Ado ako'dzago rdan na-
ado diyin'go a'nihonian'igi hasdzan yika ke'dahat'in'igi
yenarni dolel. t'aaltso dabi'zi* naltsos bik'-
73 T'a bih binal niliita E'- idadodzoh'go, Si'zar Augus'-
braham ya'nihonian'igi, ni- tus ye'nihonianh'.
Raididoaligi, 2 Ako Qui'rinas, Si'ria bi
74 Ei nihe ana'i bi'lak'eden nant'a'i niHn'dan di atseh'
yisdah-niliidonit'go, t'ado ni- dabi'zi' naltsos bik'idasdzoh.
deldzi'ti bik'eh dahonirin'go 3 Ako t'aadzil'tso daha kin-
ei niRaididoai. dayirahigo a'dadziskai da-
75 Diyin'go, in'dah banhigi- bi'zi' naltsos bik'idadodzoh-
at'e-nilianh-at'dingo bik'ehgo biniyeh.
go binal nekai'go yoikal'go 4 Ado Jo'zef aldo' Ga'lili'-
daHininajin. deh, Na'zereth kin-hal'ahi-
76 Ado nih, awe, Alahgo- den c'izniaz, Judi'ahgo, ei
Wodahdiigi ya halne'i yinil- De'vid bi kinharahigi, Beth'-
ye' do: halah Boholni'hi bi- lihem holyeh; De'vid ba'at-
lanjin' ba hont'i go ast'e-ho- ci'ni nas dahilcih'igi bitah-
leh'go yinal' dolel; deh la', jilihh' ei'banh.
77 Bi dine e, yisdailde'hi bil 5 Me'ri hwe asdzan dolel'-
bedaho'zin dolelgo biniyeh, go hadet'an'igi bil, bi'zi' bik'i-
banhigi-adanil'igi bana'hidi- dadodzoh'go biniyeh, a'koh-
dot'aligi beh, go Me'ri ei yiltsanh'.
78 Nihi God beh ajoba'i yeh 6 Ado ako'dzago t'a akwe e
osan'igi beh ; ei' beh nile dzizkego, azdolcil'jin' bi'gah
wo'dahdefi Ha a ahigi ni'lih'- ninilkahh'.
go niha niyah', 7 Ako aski atse' docil'igi
79 Cahalhel'gi in'dah ani- jiscin'go nakVat'an'hi bi-
neh' bi caha'oh'gi nidahaz- klz'dezdiz'go sits'a begasi
173
2: 8 LUKE BIK'EHGO HANE'-YA'ArE'HI 2: 23
yi daalcoz'igi bih jil'tinh; hd- hidonid: Soltin' Beth'lihem-
lah nidakai'igi-ba'-kin go'ne jin' dikah, ako di'di a'dzaigi,
do haz'an' dahgo, ei'banh. Boholni'hi nihic'in* a'yila'igi
8 TI Ado t'a ei ke'yahigi ni- deidiltsel'.
danilkadi tl'ego dibe ya- 16 Ako tsihl'go ji'kaigo,
a'dahalyan nit'en. Me'ri in'dah Jo'zef, in'dah
9 Ako jo'akon, Boholni'hi tsits'a begasi yi-da*alcoz'igi
bi diyingo-nal'a i bik'ijin* ha biyi' awe sitin'go bik'ijikai.
dayah', ado Boholni'hi bi- 17 Ako dadziltsah'go, di
ts'a'-din'din'igi beh dabinago awe beh hot daho'ne* yeni*
i'didlad: ako t'ai'yisi ni'dabinago badahojolne'.
dzisdzid. 18 Ako t'aaltso deidizts'-
10 Ako diyin-nal'a'i ahodi- ahlgi bik'e t'o-bit-adahayu'i,
nid, T'ado nidaldzj'ti : jo'- ei hidanilkadi beh bil da-
akon, hane'-ya at'e'hi beh t'a- holnelgi ei'banh.
i'yisi il-hozo'ni beh nihil has- 19 Ako hidih Me'ri di t'aal-
ne*, ako ei dineh t'aaltso tso t'o hajeih biyi'di beh
bah. bantsi'dzikes.
11 Joh, De'vid bi kin-hal- 20 Ado hida'nilkadi fan*
ahigi, di'jihh Yisda'ini'li nina'kaigo, God ayoat'ei lanh'
ha' yizcihh', ei Christ, Bohol- dazni'zin, ado badahojinih',
ni'hi at'eh. t'aaltso dazdizts'anlgi in'dah
12 Ado beh-eho'zini ei ko- dadziltsahh'igi ei'banh, t'a
t'e'go nihic'in' at'e' do; awe hoi daho'ne' yengi at'e'go.
nakVat'ah'hi bik'i'desdiz'go 21 Tf Ako tsebi' biskafi'go,
tsits'a begasi yi-da* alcoz'igi banh - nahinilgiz'igi ba'hol-
biyi* si'tin'go deidoltset'. ziz'go, Jesus beh daji'zi*, t'ah-
13 Ado t'ahago diyin nal'a'i do isc'it biyi' hozniltsahh
yen' binagi yah biyi'deh di- yendah, diyingo-nal'ai ye-
yin nidal'a'i t'oahayui a'ta ho'zi' yeni'.
silin', ako God yadahanih'go 22 Ado Mo'zes yehas*an'igi
a'danih, bik'ehgo bi'gah ninilkan'go
14 God nile wo'dahdi sida'- ji'diyin nidzisdhn'go, Jeru'-
hi bahanih, in'dah nahas- salemgo bil ji'kai, Boholni'hi
dzan bikagi dineh bil ya*- ba'dazdoltel biniyeh.
adat'eh'igi bitahgi bil daho- 23 (Boholni'hi beh bik'eh-
zon' dolel. ahoni'li biyi* beh-ak'eascin'-
15 Ako ako'dzago diyingo- igi giat'e'go, Atseh' dabikan'-
nidal'a'i ya'dilhil biyi' go'ne* in nidahacih'igi t'aaltso
ana'kaigo, hida'nilkadi a'da- Boholni'hi ba' diyin' dolel.)
174
24 Ado Boholni'hi yehas- 33 Ako bize'e in'dah bimah
ani biyf beh-ak'eascin'igi gi- bil, di'di ha' hadzodzi'igi bi-
at'e'go, Hasbi'di naki'go; do- k'e t'o-hol-ahayu'i.
da'go ei hasbi'di-tgai' biya'zi 34 Ako Si'mian hak'i sodol-
naki'go nadahizdolnin' bini- zingo, ei hamah Me'ri ayidi'-
yeh. nid, Jo'akon, di awe ba' ni-
25 Tf Ado nit'en jo'akon, Je- t'ahh' Iz'rel bitahgi laiVi
ru'salemgi dineh le'i la', Si'- naahidi'nodah, in'dah na'da-
mian yolyeh' t'a ei dineh hididonah biniyeh; ado beh-
;
banhigi-at'e-banh-at'din, in'- eho'zinigi do ya'at'ehgo ba

dah t'aalajin yaat'eh'go daya'dajiltigo:
hodf'sini, ado Iz'rel bil na'- 35 In'dah, aou', diltlis' niyi'-
hodojonl'igi biba' jinah': ako sizi'ni biga'do'jil, t'oahayu'i
God bi Nilc'ih Diyini hwe dahajeihbiyi' hitsi'dadziKes-
holon'. igi beh beho'zin do biniyeh.
26 Ado t'ahdo dadzitsahgo, 36 Ado akwee ahodoni'li
God bi Nilc'ih Diyini hac'in' yahalne'i le'i, An'na yolyeh',
be'hozin', Boholni'hi bi Christ Fa'nuel bitsi', ei E'ser dine e
yizdoltsel'go. la'; ei t'oahayu'i bi na'hai,
27 Ado Nilc'ih Diyi'ni bi- ado ha hastin' hazlih'do t'a
k'ehgo bi-sohodizin-kin biyi' bil jinago tsosts'it na'hai;
go'ne' yah ajiyah' ako bi- 37 Ado t'a c'enai jiHh'go
:
mah in'dah bize'e bit awe tsebi'din do'ba ah din ho na'-

Jesus yah ayil'tingo behaz- hai, ado do bi-sohodizin-kin
an'igi bik'ehgo a'dazdolil'go bits'ah dasdigah dah, ako
biniyeh. tl'ego in'dah jingo hidih t'a-
28 T'a a'ko hagan beh das- doajiya'ni in'dah sodizin t'e-
dittin'go God ba'hojinih', yah beh God bik'ehgo hijiga
ako azdi'nid, nit'en.
29 Boholni'hi, k'adt bi'nidi 38 Ado t'a a'ko yah ajiya-
ni nal'a'i bil hozoh'go dahdi- go t'a akot'e'go God bic'ih'
dogal', nizadigi bik'ehgo: ahes-ni'zin, ado Jirusalemgi
30 Sina yisda'ini'li nih'igi ke'dahat'inigi, ak'i-nina'ilye'-
yiyiltsahh', ei'bahh. hi biba' dajinan'igi t'aaltso
31 Ei dineh t'aaltso binal yeh yic'ih' hadzl.
ast'e nilah: 39 Ako Boholni'hi yehas'an'-
32 Adindin'igi al'an dadi- igi altso bi'gah da'dzislih'-
ne'e beh ba' adindin' do bi- go, Galiligi, Nazereth, kin-hal-
niyeh, ado ni dine'e Iz'rel ei ahigi ke'dahojit'ihgo akoh
beh ayoat'e'i. hiji'kai.
[Navaho] I'i
175
2: 40 LUKE BIK'EHGO HANE^-YA'AT'E'HI 14: 31
40 T[ Ado aski no'sel, ado hot-ahayui ado hamah aho-
:
hayi'-sizi'ni bidzil silin', in'- di'nid, Siyaz ha'at'e'gosah*

dah beh-hodzani hwi hade'- ko'nihinilah ? Jo'akon, ni-
bindgo, in'dah t'a at'in'igo ze'e in'dah sih banh-nihi'ni-
God bik'ijidlih. go ni'kanita hit'en.
41Ako t'ala'i nina'haliahgo 49 Ako ahodiîd, Ha'af e'-
hamah in'dah haze'e Jerusa- gosah* sikanohta hit'eh? Da'
lem go'deg alnanat'as, a'dasize'eis bik'ehgo bi kin go'-
azind ei hatis-adesdza'igi ne' astln'igi do nihil beho'-
beh-beha'nihigi ba na'hwil- zin dah?
zisgo. 50 Ako ei yeh hac'in* hadzi'-
42 Ako nakits'adah bi na'- igi t'ado hot be'hozind dah.
tiaigo Jerusalemgo ji'kai 51 Ako akwi'yah Nazareth-
a'dai'zind bahaz'an'igi bi- gi hot na'kaigo hak'e-hot-
k'ehgo. ih' nit'en ako bimah di aha
:
43 Ado t'a akwe'e bi'gah nin'igi t'aattso bijeih biyi'di

dahwiskan do'bik'ijin' fiijo- yantse'kes nit'en.
kahgo, aski Jesus t'a Jerusa- 52 Ako Jesus beh-hodzani
lemdi naga nit'en; ako ha- yeh nas a'dzah, in'dah ne-
ze'e in'dah hamah do' do bit yahh', ado God in'dah dineh
beho'zin dah lahh'. bit ya'ajit'eh jolet.
44 Ako alah bit jokah dzi-
ni'zingo t'atai jifih odat bi'- WOLTAl
14: 28-35.
gahgo hiji'kai; ako dabik'ei 28 Ako hai'di nihitahgi la
in'dah bit ahedahodzilzin'- kin ayoat'ei adeslit' nizih'go,
igi bitahgi hazneztah. dos attse di'nohdat dah, in'-
45 Ako t'ado bik'izniazgo, dah ado banh adole'ti dats'i
ado Jerusalemgo fan hanaz- t'a bi'nerah no'singo yi'dot-
ninitan. lah dah?
46 Ako ako'dza do'bik'ijih' 29 Doda'go ei nanle'i a-
la yiskan'go, bi-sohodizin- tl'ah nastl'ini a'jilah do'bi-
kin biyi* go'ne' nidantin'igi k'ijih* attso azdoli'ti do biz-
alni'gi sida'go ei yiyists'ah- nelan dahgo hanadeh ha
go in'dah nayidit'kidtgo bi- a'dadi'nodloh.
k'iz-niaz. 30 Ko'dani'go, Di dineh kin
47 Ako t'aattso dahodiz- a'yi ni'la nit'en, attso i'doli'li
ts'anlgi, hot eho'zinigi in'- do yi'nes ah dah.
dah bic'ih' hadzidzih'igi 31 Ado hai nat'ani sin ta*-
bik'e t'o-bit-adahayu'i. ninanat'ani bit ana'hoji'teh'-
48 Ako hodziltsah'go t'o- go, dos attse diz'nodat' dah,
176
14: 32 LUKE BIK'EHGO HANE'-YA'Arfi'HI 15: 10
in'dah ado ba fiitsiz'dokos la' yo'ayil't'ego, da' nahas-
dah, ei nadin'di mirgo sic'in' t'ei'din do'baan nahast'ei'-
yinel'igi dats'i neznadi mir- igls do donaga'hijin' t'ado
go beh bik'eh-didesdlel dzi- yidolnih'go, ado yoelwod'-
ni'zingo? igi (nine'idiltin'jin' haidi'no-
32 Doda'go ei la igi t'ah ni'- tal dah) ?
zaden yigal'go dziltsan'go, 5 Ado ei nine'idiltin'go bil
a'halne'e akon jidol'al', beh hozoh'go bi wos'gi dah-yi-
na'hodojon'li bantsi'dzikes- doltel'.
go? 6 Ado bagan'di nadza'go
33 T'a akot'e'go nihitahgi dahak'is'igi in'dah bil ke'da-
hai'di-dah do t'a'k'adt aji- hojit'in'igi, Aha'ni hokah, biz-
t'e'i t'aaltso beh (Jesus) badi'nidgo ado azdidonil' sil :
az'det'ah sin ei do tVk'adt nihil dahozoh' le', halah, si

si hol'a'hi dzizlin' dah. dibe yoelwodt yeni' nadil-
34 A'sihh ei ya'at'eh: nidih tinh', ei'banh.
do halnih' dah silin'gosan', 7 Ako anihidisnih, T'a ako-
ha'at'i beh halnih' ni'dodlet? t'e'go banhigi-at'eh'igi t'ala'-
35 Ni' nidih ado lin' bi can igo banhigi-anil'igi yo'idiah-
yahikahdi nidih do bik'ijo'- go ya'dilhil biyi'di ei banh
nil at'e' dah ; ako dineh ei hozon' do, nahasfei'din do'-
c'idayiltrid. Hai'dah haja ba'an nahast'ei do-banhigi-
beh azdits'a'i holon'igi ho'- adat'e'go, do banhigiat'e yo'-
nidi azdits'ihh'. adeidiahigi bilah at'ego.
8 TI Aldo' hai asdza'ni sin
WOLTAl 15. la', bes-ligai nezna ne'jahgo,
1 Ako la' yo'ayil'ne'go, da' t'as do

bic'in'-nidailyeh'igi
in'dah banhigi-adanit'igi a'k'a-kon' yididoltlil'go kin
ei
t'aaltso dahodidots'inl' bini- go'ne' t'aat'e hodo'soh' dah,
yeh hac'in* niheskai. ado neidianjin' hazo'ogo ha-
2 Ado Fe'risiz in'dah ak'e- idi'notal dah?
daajci'i do bil adani'go ya'- 9 Ako ei nineidiango, da-
daltigo hadasdzi': Di dineh hak'isigi in'dah bil ke'daho-
banhigi-adat'ehigi bahakah jit'in'igi, Hak'go, dabizdi'
ado yil da'ayanh'. nidgo a'bizdidonil, Sil nihil
3 T[ Ako di hane'-beh-e'- dahozon' le', halah, yo'ilne'
detinhi yeh yic'in' hadzi'go, yeni' nina'dianh ei'banh.
anih': 10 T'a akot'ego a'nihidis-
4 Hai'san' nihifahdo dineh nih, God bi diyin-nidal'a'i
sin nezna'din bi dibe'go, ado dabinal, banhigi at'eh'igi la',
177
15: 11 LUKE BtK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 15: 27
banhigi ani'ligi yo'idiango ei 19 Ako niyego nasidoji-
ban bil: daho'zon.
t'ai'yisi do'igi do banh nisiin' dah
11 T[ Ado anadonid, Dineh se'lin: na'ndalnis'igi la* asi-
le'i la' biye* naki' holon: leh'.
12 Ako akedenigi haze'e 20 Ako ado dasdiyago ha-
abizdi'nid, Sizee, nalye'i si ze'e bic'in' dahniz'didzah,
dolel'igi sadi'niah. Ako ji- ako t'ah ni'zadeh jogal'go
t'i'ni beh-jinan'igi ba alts'a- haze'e ako ha hwittsanh,
ji'niL aaha
ado dahdilwo-nizih',
13 Ado ako'dza t'adokwi dtgo, ako haze naz'cit, ado
yiskan do'bikljin' akedenigi haza-not'anh.
bi nalye'i t'aaltso a'la-a'yi- 21 Ako haye* ahodi'nid, Si-
lah, ado ni'zadi ke'yah le'igo ze'e ya'dilhil bic'in' in'dah
jiniyah, ako adi tsinjiga- ni' nic'in* banhigi as'dza, ako
go ha nalye'i yeni' yo'adziz- niye'go nasido'jido'igi do
nil. banh-nislin' dah se'lin.
14 Ado 22 Ako hidih haze'e ei ba'-
altso hats'a'izdel'go
ei ke'yahdi t'ai'yisi hodicin ndalnis'igi ayidi'nid, Tsihl'-
hazlin', ako hahojoba'igo go beldla'di-e' aga'go ya'-
t'a-
altsoni bi'dinjilinh dzizlin'. at'eh'igi hi'doltsos'go bik'el-
15 Ako ei ke'yahdi ke'da- tih in'dah yostsah' bi'la
;
hatln'igi la* bazniyago ba- banh ninoh'ah, ado keh bih

alk'eh dzizda nit'en, ado in- bidol;es:
daazt'i'go biso'di bandziltso'- 23 In'dah adeh begasi-yaz
go na'hal'a'. nesk'ahigi kwe e ni'no'los'go
16 Ako alastsi bikai'gi, bi- solhe', ako nihil dahozoh'go
so'di deiyan'igi
c'eh beh da'didinl'.
hwih jileh: ado dineh t'ado 24 Halah, di siye' daztsah'
la' ha niltsod dah. nit'en, na'ho ni' in'dah yo'- ;
17 Ako ajit'e'i beh ade'jolni- iya nit'en beh na'hosdzin.

go azdi'nid, Sizee bagan'di A'kohgo il-ho'zoh yandikai.
bandalnis'igi lan'i dabi c'i- 25 Ako biye' alanjihigi ana'-
yah* holon, ado t'a bilah nel- azt'i'di naga' nit'engo, adeh
anh, ako sih t'eyah kwe'e kin j in' nadal'go, dilnih' in'-
dicin si nilhin'. dah dajilzis'go yidizts'ah.
18 Ast'e-a'didesnil'go size e 26 Ako ado hidalnis'igi la',
bic'in' ni'desdal ado abidi- Hak'go, yidi'nidgo, ahat'in'-
desnil, Size e ya'dilhil biclh' igi bi' nabizdel'kit.
in'dah ni' nic'in' banhigi as'- 27 Ako ahodi'nid, Nitsi'li
dzah, nadzah'; ako nize'e ei bega-
178
15:28 LUKE BIK'EHGO HANE^=.YAÂT'fil'HI 10:26
si-yaz nesk'ahi yiyishinh', bahh holoh'go bi c'edah'gi
halah, do dadah yidza'gohj nina'delleh'.
in'dah do at'e'higoh ha na'- 21 Ado dineh at*in'igi bi
dzah, ei'banh. bika-ada'ni bikadeh bah bi-
28 Ako bik'e do bil hozon' ze ha'dahinezde'igi sa'dadol-
dahgo, do yah abi'ni dah tsol' dzini'zingo: indi'da le-
ei'banh haze e c'iniyago na'- cah'i ha na'kahgo ei ha lod
hoskan. delnad hit'en.
29 Ako hadzodzi'go haze'e 22 Ado ako'dzago ado'kedi
abizdi'nid: Jo'akon, di t'a na' yeni' daztsahh', ako diyin-
nas'a'go lah'i na'hai, ado be- nidal'ai dahdahodiltih'go,
hosiniran'igi t'ado do akOn E'braham biyidt'gi dahda-
asdzaigi dah: ako hidih t'ah- hastihh' ado dineh at'ih ye-
:
do tl'izi-ya'zi ta sanilteh' ni* aldo' daztsahh', ado yo*

dah dasik'isigi bil sit daho- abidilyah';
zoh' dolel' biniyeh: 23 Ado He'dizdi (ei hoye'go
30 Ako hidih di niye' atjiF- tihonih hazahdi a'holyeh)
nih yit nakai'go ni nalye'i tihojonih'go dzidezgaV, ado
beh hininah yeni' altso yi- aji'galgo dodegan'idi E'bra-
k'oya'go nadzah, hidih t'a ham dziltsahh, in'dah Laze-
a'ko begasi-yaz nesk'ahigi rus biyidtgi dasitih'go..
ba sinilhihh'. 24 Ado jica'go ajinih, Size'e
31 Ako abizdinid, Siye', nih E'braham, t'asoh'di sajina-
t'aa'lajih sit nanias, ado yis- bah'go Lazerus sic'ih' dil-
tln'igi t'aattso nih. ah, ado bi'la' bi'la'tah'gi tah
32 Ako ya'at'eh'go bahone'- didolnih'go sitso na'idi'nol-
ni in'dah nihit daho'zoh: ha- k'as; di koh* biyi'gi tihosnih,
lah, di nitsi'li daztsah' hit'en ei'banh.
na'ho ni' ;ado yo'iya hit'en 25 fJidih E'braham adi'nid,
bena'hosdzihd'. Siye' benil'ni, hininadah ya'-
adat'eh'igi t'aaltso ne holoh'
WOLTAl 16: 19-31. hit'en, ako Lazerus ei ha-
19 Dineh le'i ta' t'ai'yisi c'ih'-nahwi'na hit'en ako
:
at'ihh', tsi'dedeh nahalin'igi k'adt ei bil na'hojohd, in'dah

in'dah nak'a at'ah'hi dalgai'- nih t'eyah ti'honih'.
igi yeha'dit'eh, ado t'aakwi 26 Indi^dah nihi in'dah nih
jihh c'iyan attaskahdi t'eyah do' nihitagi bikoh ayo'ani-
yiyahh: zad'go ast'elyah: ako kodo
20 Ado ado'kedi le'i La'ze- nadodal'igi do biho'nedzah
rus yolyeh', t'aat'e-hit'eh tod dah; ado aldo* adeh la' niha
179
101 27 LUKE bIkÊHGO HANE'«YA'AT'fi'HI 16: 81
dogal'igi do biho'nedzan yadahalnel beh daholon; bf-
dah. ni'di ei dayis'ts'an.
27 T'a a'ko azdi'nid, Di'- 30 Ako azdi'nid, Doda sita
banh na'noskanh, size'e ba- E'braham, la' daztsan'den
gan'go hodiJ'ah: ba nadza'go, ako banhigi
28 Bil haje asdla* se holon'- adani'ligi yoadeididoal.
igi bil dahozdoFni biniyeh, 31 Ako anabizdo nid, Mozes
ako di liho'nih'igi do nihf- in'dah ahodoni'ii-yadahalne'i
dokah dah. do da yists'ango, la* daz-
•
29 Ako E'braham ahodi'nid, tsah'den na'didza nidih c'eh

£i Mozes in'dah ahodoni'li- ni'dahokanh dolel.
180
JAN BIK'EHGO HANE^-YA^-
AT'E'HI
WOLTAl 1. 10 Nahasdzah bika hijiga

1 Sad jili'ni eihodeya'di hit'eh, ado t'aaltsoni a'yilah
hojilofi', ado Sad ei God hidih do hwe daho'sin dah.
yit holon, ako Sad ei God
11 T'a bih'igi yaniyah hi-
at'eh. dih t'a bih'igi do dabini'zin
2 Ako t'a ei hodeya'di God dah. .
yil holon. 12 Nidih t'a ane'lahgo da-

3 Ado ei t'aaltsoni a'yilah: honizihlgi, daholtsodigi ei
in'dah a'dalya'igi ei la'i ni- t'aaltso beh-oholni'hi bazdi-
dih t'a hat'dingo t'ado al'yai niahh ei God ba'alcini dado-
dah. lel biniyeh, t'a ei ha'zi* da-
4 Beh-inani ei hwi holon yodlan'igi.
lanh'; ako beh-inani ei dineh 13 Do dil bits'ando hida-
be*-adin'din. hazcin'igi dah, do ats'is ni'li'-
5 Ado adindin'igi ei cahalhei ni bik'ehgo dah, ado dineh
go'ne' adinildin, ado cahalhei do bits'ando dah, hidih God
ei do bil beho'zin dah. t'eyah bits'ando.
6 Dineh le'i God bits'ando 14 Ado Sadigi ei dineh dziz-
yil'a', ako ei Jan yolyeh. lih', ado nihitahgi ke'hoji-
7 Ako t'a hoh hwe eho'zin t'ihh, ado beh-ayoiajit'e'i de-
do biniyeh jiniyah, beh-adin- iltsahh. Ata t'ala'i ba yiz-
di'ni ba hozdolnih biniyeh, cin'igi ayoat'e'i lahh', beh-
ado ei t'aaltso hak'ehgo de- ajoba'i ado t'aani'ni bi ha-
idodlanl. dezbingo at'eh.
8 (Jan) t'a hoh 15 Jan ha nahasne'go ye'go
ei do adi-
din'igi jilih' dah, hidih t'o hadzlgo anih, Beh hasdzi
adindin'igi ba hozdolnih bi- yeni' ei di'di a'hodesnih, Si-
niyeh hodel'a'. kedeh yigal'igi ei t'a si'lah-
9 Ako ei t'eyah t'aani adin- go at'eh, halah, t'a hoh ei si-
di'ni at'eh, t'a ei dineh t'aal- lahjih' ajit'eh, ei'bahh.
tso nahasdzah bika nehe- 16 Ado beh-ayoiajit'e'i hwi
kahigi ya' adinildin. hadesbin'igi in'dah ajoba'
181
1: 17 JAN BIKÊHGO HANE^-'YAÂT'fi'HI 1; 82
yeh jobalgi ei t'aaniltso ni- hadlago loh beh tai'gis, do
<
ha-dasyah'. Christ ni'lin do', 3,do Ilai' as

17 Halah, Mozes ei bik'ehdo ni'lin do', ei ahodonili-ya-
ahoni'ti eidinianh, nidih ajo- halne'i nidih do ni'lingo?
ba in'dah t'aani'ni ei Jesus 26 Ako Jan yic'in' hanana-
Christ bits'anden hazlin'. :_ Sih nahadla-
dzi'go adi'nid
18 Dineh la'i nidih t'ahdo gotoh beh taasgis, nidih
God yiyiltseh' dah haye'
: la' nihitah sizi'ni ei do be'-
t'ala'i hazlih'igi, ei Ata bijeih dahonohsin dah;
biyi'di hojilon'igi ei beh ha- 27 Ako hoh ajit'ei silanjih'
honin. at'e'go ei si'lahgo ayoat'eh,
19 1 Ado kot'e'go Jan ba bike'tl'ol k'edes'al nidih do
hane*, Juz nadailnm'hi in'- banh nislin' dah.
dah ei bl-sohodizin-kin ya- 28 Di'di t'aaltso Betha'ba-
a'dahalyani, Jiru'selemdoigi ragi a[dadza, Jor'dan bilah-
nidahodel'kit yeni/ Hai'san' di, adi Jan nahadlago toh
ant'inh dani'go. yeh laagis nit'en.
20 Ado t'ado nenilln'igo 29 If Na biska'ni Jan ji-
faani a'daholne*. Do Christ deih', nit'en Jesus hac'in' yi-
ast'in dah. gal'go dziltsanh', ako azdi'-
21 Ado ninadahodel'kit ha*- nid, Jo'akon, God bits'ando
at'i'*san* ni'linh? Da' Ilai'as- Dibe-Ya'zi danol'inh', ako ei
is ant'inh? Ako azdi'nid, Do nihoka dineh t'aat'e bitah-
ei ast'in dah. Da* ei ahodo- go banhigi-at'e yo'idiahi at'-
nili-yahalne'i ant'eh? Ako, eh.
Dodah, nazdo nid. 30 Di'di ei a'bidisnih, sike-
22 Ado adahodi'nid, Hai'- den dineh la' t'a silahgo at'e'i
san' ant'inh, ako nidanihil'a*- yigat', disnih yeni', ako ei
igi bil ni'dahodilnih. Ako t'aani silanjin'.
ha'at'e'go beh a'dahadi'dzih? 31 Ado do hwe'hasin dah
23 Ako adi'nid, Nisii'ni ei nit'en: nidih Iz'rel dine'e bi-
la* donaadah'iden ye'- c'in' hwe'hodozinl ei t'a ako-
bizih'
go ani'ni bizad, Ako ei Bo- t'edo biniyeh si niyah', ako
holni'hi ba' hont'i^go k'ehez'- nahadlago to beh taasgis.
dongo a'dale', t'a Ize'as a'nih 32 Ado Jan ha nahasne'go
yen'gi at'e'go. hadzi: Nilc'ih Diyi'ni ya'dil-
24 Ako nidaal'algi ei Fe'ri- hil biyi'den, hasbi'di naha-
siz a'dat'in lanh'. lin'go hak'ijih' bidaho'le'go
25 Ako nidahodil'kitgo ada- ado bik'igi nesda'go yil-
hodi'nid : Ha*at'e'gosan' na- tsanh'.
182
1; 33 JAN BiK'EHGO HANE^YA'AT'J&'HI 1: 49
33 Ako do hwe'hasin dah nit'ai:, (ei Christ jini'go ol-
nit'en: ako nahadlago lo beh yeh'.)
taasgis sinil*a1gi t'a ei asi- 42 Ado Jesus bicin* hoi ni-
di'nid, T'a bikajin' Nilclh az, ako Jesus honel'ih'go
Diyi'ni bidaho'le go yiniltsan adi'nid, Nih, Sai'man ant'ihh,
sin, ado bik'i dasida'gohjgi Jo'nah biye', ako Si'fas yinil-
t'a ei Nilc'ih Diyi'ni biyi' ta- ye' dolel, (ei Tseh olyeh.)
hodesgi'zi ajit'in dolel 43 If Ado la* naneskan'go
34 Ako t'a sih yiltsanh', in'- Jesus dasdiyah Ga'liligo, ako
dah beh ha nahosisne', Di adi Fi'lip bik'iz-niyago abiz-
God biye' at'e lahh. di'nid, Sike yinal'.
35 TI Ado na biska'ni Jan 44 Fi'lip ei Bethse'dado na-
in'dah bo'hol'ahigi naki'go gah', kin-harahigi, ako An'-
bil hidadzizihh; drew in'dah Pi'ter aldo* t'a
36 Ado Jesus yigal'go ji- ado.
nel'ih', ako azdi'nid: Jo'akon 45 Fi'lip ei Natha'niel bik'iz-
God bits'ahdo Dibe-Ya'zi niyago abizdi'nid, Bik'eh-a-
nol'inh. honi'ti biyi* Mo'zes, in'dah
37 Ado bo'hol'ahi naki'igi a'hodoni'li-yadahalne'i hwe
bi'dizts'ah, ado Jesus bike ak'edaascihh yeni' hak'i'-ni-
dasdiaz; kai, Jesus, Na'zerethdo, Jo'-
38 Ako Jesus naz'yiz nit'en zef biye'.
ado bike joas'go holtsahh, 46 Ado Natha'niel ahodi'-
ado ahodi'nid, Ha'at'i'san' nid, Ha'at'isah* ya'at'e sin
hanotah ? ado abizdi'nid : Na'zereth biyi* do hodolei?
Rab'bi, (ei Boholni'hi jini'go Ako Fi'lip ahodi'nid, Hak'go,
olyeh'), Hadisan' ke'hot'inh? ado yidiltsel'.
39 Ado ahodi'nid, Hak'go 47 Jesus dein'go Natha'ni-
in'dah nol'inh, ako ke'hat'ih'- el, bic'in' yigal'go yiyil-
di jini'azgo hodziltsanh, ako tsahh', ako hwe hadzodzi'go
t'a ei bijihh' t'a akwe'e bil ajinih,^ Jo'akon, danol'ihh, ei
hidziztafih : halah, t'a a'ko t'aani Iz'rel dineh lanh', ako
hil'c'ih', ei'banh. ba'at'e' ei bahh at'din.
40_Nakizdilt'eh'igi la' ei Jan 48 Natha'niel ahodi'nid,
yalti go yidizts'ah yeni' hake Ha'dansan' sehoni'sin ? Je-
dahdiyah, ei An'drew at'ihh, sus hananadzi'go ahalnih
Sai'man Pi'ter yil haazigi. T'ahdo Fi'Hp, Hak'go, nilnih,
41 Ei altseh' yil haazigi yendah, tsin-fig biya'gi sin-
Sai'man jolyeh'igi yik'i-ni- dago niltsahh'.
ya'go ayidi'nid: Mesi'ya blk 'i 49 Natha'niel hananadzi'go
183
1: 50 jlN bIK'EHGO HANEVYAÂT'fi'HI g: 18
ahodi'nid : Rab'bi, nih God
bes-asa hastan'di
gis, loh
biye' ni'lin lanh'^ in'dah nih hadezbin dabigahgo, t'a
Iz'rel dine'e binantVi alah- ai'an.
goigi ni'linh. 7 Jesus adahodi'nid, Tosjeh
50 Jesushacin* hanana- toh ha'dadolbin. Ako da-
bi
dzi'go ahodi'nid: Tsin-fig bi-
bidajih* ha'dazdel'bind.
yagi sindago niltsan nidi'- 8 Ado anadabizdo nid, Ha'-
nidigi da'eis bahh sindlanh? dahohkah k'adt, in'dah bi-
k'ehgo adaazin'di badahoh-
yidiltse'li ei di t'a bilahigo
a'dat'eh. kah, ako ba'dadzizkahh.
51 Ado anahodo'nid, T'aani, _9 Ako bik'ehgo adaazin'di
t'aani''goa'nihidisnih, kodo toh, c'il-naatl'oi-bi-to alya'-
ya'dilhil an at'e'go igi dzizlinh, a'dzaigi ei do
bik'ijin'
in'dah God bi diyin nidal'a'i hot beho'zin dah, fiidih hidal-
de'go ado yago, Dineh Bayiz- a'i t'eyah bil bedahozin
ci'ni bikajin' alna'hakahgo ado bik'ehgo adaazin'di ado-
yidiltsel'. ye'hi, Hak'go, bizdi'nid.
10 Ako abizdi'nid, Dineh
WOLTAl 2. c'il-naatl'oi-bi-to ya'at'eh'igi
1 Ado tagi jin azlin'go lah- atsed adayikahgo bahaz'anh
di igeh' lahh, Ke'nadi ei Ga'- ado dineh ni'dadinidlinh'-
liligi ako Jesus bimah ei
; go ei c'il-naatl'oi-bi-to do
a'kwi nijigah': ya'at'eh'igi badahakah, ni-
2 Ado Jesus in'dah bida- dih nih t'eyah t'ado atsed'
hol'ahigi aldo' bilgo, Hak'go, niha hinikan' dah, k'adt in'-
bido'nid, igeh' jin*. dah.
3 Ado cIl-naatFoi-bi-to a'bi'- 11 Di ts'ide atsed' ayoidat'e
nidindgo, Jesus bimah abi- Jesus yanayah'igi, Ke'nadi, ei
di'nid, Cll-naatl'oi-bi-lo beh Ga'liligi, ado beh-ayoiajit'e'i
a'dasdihd. beho'zingo a'jilah, ako bida-
4 Jesus bimah ayidi'nid, As- holahigi dabosdland.
dza'ni hasah' nideshl'? Sih 12 Tl Ado ei bik'ijin' Kaper'-
t'ahdo sa holzis' dah. neam go'ya jiniyah, Hoh in'-
5 Ado bimah dah hamah do', ado hatsi'li-
ei nidal'algi
ayidi'nid, T'a keh do', in'dah hodahol'ah-
a'nihilni'nigo
a'dahnil'. igi do': ako adi t'ado tanh
6 Ado a'kwi losjeh nitsaigi, dahwiskan' dah.
tseh bits'ando alya'igi has- 13 H Ado ako Juz bih ha-
tan'go sinil', beh bahaz'anh tis - adesdza'igi - beh -beha'ni-
bik'ehgo t'aaltsoni Juz lade- hi k'aden ba'holzis, ako Je-
184
2: 14 JAN bIK'EHGO HANF-YA'AT'fi'HI 3: 4
sus dasdiyah Jeru'selem go- nahojo'nigo ei hodahol'ahigi
deg. di beh bicin* hadzodzi ySni*
14 Ado bl-sohodizin-kin ye'dasni, ako t'aaltso tah'go
go'ne' begasi, ado dibe, ado diyin beh-ak'eascin yeni*
hasbfdi dah hidayilnih'igi, dayosdland, ado sad Jesus
in'dah beso alna'daanfli yil beh hadzodzi'igi aldo*.
nahaztan'go biklz-niyah. 23 Tf Ado Jeru'selemgi niji-
15 Ako tl'ol adalts'ozigi bega'go halis-adesdza'igi-beh-
atsis a'jilago, bl-sohodizin- beha'nihgo adaazind'igih t'o-
kin biyi'deh t'aaltso c'izni- ahayu'i dabosdland, bi'zi*
nilkad, ado dibe, in'dah be- beh; ayoat'e la jolil'go dabi-
gasi do', ado alnadaani'li bi nat, ei'banh.
beso yajiyikanh, ado tsin bi- 24 Nidih Jesus t'ado haa'-
ka alna'daa'nili naadzistl'id; deltih' dah, halah dineh
16 Ado hasbi'di nidayilni'hi t'aaltso hoi beho'zin ei' bini-
yeni' abizdi'nid, Di'di clda- na.
hohjah. Sita bi kin t'ado 25 Ado la'dah dineh yahal-
biyi* na'ini' bahaz'anh adane'go dozni'zin dah, halah,
le'i. dineh biyi'di holo'ni hot be-
17 Ako hodahol'ahigi di beh- ho'zin ei'banh.
ak'eascin yeni' ye'dalni', Na-
gan' t'ai'yisi bahanh' ni'sin- WOLTAl 3.
go asil'na*. 1 Ako akwe'e dineh la* Fe'-

18 Ako Juz hadasdzi'go ha- risiz bilahden, Ni'kodi'mas
c'in' adadi'nid: Beh-eho'zini- jolyeh, ado Juz bi nant'a'i la*
san' ha'it'e sin nihinal adi- jilinh':
lil'go, didi'igi in'dzah? 2 T'a ei tl'ego Jesus yani-
19 Jesus bic'in' hananadzi'- yah, ako ayidi'nid, Na*ntini'
go anih' Di bi-sohodizin-kin nihi nihil bedaho'zingo God
:
a'daldinh ado lagi jinh az- bits'anden na'nti'ni ni'linh:

lin'go na'bidideslal, ako dineh do la* ali'lego ajo-
20 T'a a'ko Juz adadi'nid, le at'e dah, ni int'in'igi at'e'-
Diz'din do'ba'an hastan' na'- go, God hoi holon'go t'eyah.
hai di bl-sohodizin-kin t'a 3 Jesus hananadzi'go aho-
alnehgo, da* a'kos tagi jinh di'nid T'aani, t'aanigo an'-
:
azlin'go nina'bididi'tat lanh? disnih, ei dineh do na'bidiz-

21 Nidih t'a hoh hats'is bl- cin'go ei God alahgo-beh-bo-
sohodizin-kin at'e'go, ei a'bi- holni'hi do dzoltsel at'e dah.
jinih.. 4 Ako Ni'kodi'mas ahodi'-
22 Ei'banh dadziztsan'den nid, Ha*at'e'gosan* dineh la*
185
3: 5 JAN BtK'EHGO HANE'^YA'AT'fi'HI 3j 19
haslihgo nadoeil, da' hamah' dilhil biyl' di ahonHigi beh
biscltis bih niModal'go ado nil hwes'nigo, ha'at'e'gosan*
na'hodidocil'? al't'an ei' yidi'dlanl?
5 Jesus anahodo'nid, T'aani, 13 Ya'dilhil biyi'go do la*
t'aani'go an'disnih, ei akon naya'hi dah, nidih ya'dilhil
dineh la do toh in'dah Nil- biyi*deh ha'dayah'igi t'eyah,
clh Diyi'ni beh na'hodizcin'- Dineh Bayizci'ni t'eyah, ya'-
go ei God alahgo-beh-bohol- dilhil biyi'di sidah'igi.
ni'hi do bih jo'iya' at'e' dah. 14 Ako t'a halgai'gi Mo'zes
6 Ats'is bits'ando yizcin'igi tl'is dahyidilt'e' yengi at'e'go
ei t'a ats'is at'eh, ado Nitc'ih Dineh Bayizci'ni dahbididol-
Diyi'ni bits'ando yizcin'igi ei t'el:
t'a Nitc'ih Diyi'ni at'eh. 15 Ako t'a-hai'-dah bodlan'-
7 Na'ndidocil ni desnin'igi igi ei do a'dodinl dah, nidih
ei ako bik'e t'ado t'o-nil- holago inah hwe hodolel.
aha'yui. 16 If Halah, God ei nihoka
8 Ni'yol t'a bi ni'zingo ni'- dineh t'ai'yisi ayoayoni'go
yol, ado t'o dits'a'go ei din- banh Biye* t'ala i bayizcin'igi
ts'a*, nidih hazlin'den do nil yeniltihh, t'a-hai'-dah bo-
beho'zin dah, in'dah deyago dlan'igi ei do a'dodinl dah
ei do nil beho'zin dah: ako nidih hoi ago inah hwe ho-
Nilc'ih Diyi'ni bits'ando ni- dolel.
hicih'igi aldo* t'a ako'dat'eh. 17 Halah, God, biye* ei ni-
9 Ni'kodi'mas hananadzi'go hoka dineh do yanahwiah
ahodi'nid: Haat'e'gosan* di'- biniyeh yinil*a* dah, nidih
di ako'dadonil? nihoka dineh yisde'yidonil'-
10 Jesus hac'ih' hadzi'go go biniyeh yinil'a*.
ahodi'nid: Da* ni'-is Iz'rel di- 18 T'a-hai'-dah bodlan'igi
ne'e nidaholni'hi la' ni'linh, ei do ba'nihot'ah dah; nidih
da* a'kos di do nil beho'zin do bodlan'igi ei t'a i*dah ba'-
dah? nihot' ango at'eh, halah God
11 T'aani, t'aani'go, an'dis- t'ala'i bayizcin'igi bi'zi* do
nih, nihi nihil bedaho'zinigi yodlan dah ei binina.
beh hadahidzih', ado del- 19 Ako di'di beh ba'niho-
tsan'igi badahwilne*, ako ba- t'anh, adindin ei nahasdzan
dahwilnelgi do daohdlah' bika niniya lanh', nidih di-
dah. neh cahalhel t'ai'yisi bil ya*-
12 Nahasdzan bikagi aho- adat'eh, adindi'ni do bil ya*-
ni'ligi ei beh nil hwes'nigo adat'eh dah, halah, adani'ligi
ado do indlan dah, ako ya'- banhigiat'e ei' binina
186
3: 20 JAN BIK'EHGO HANE*-YA'AT'£'HI 3: 36
20 Halah, t'aadzil'tso bahhi- nidih t'o bitsi'jih* si'del'a'
gi adajoni'ligi ei adindin'igi desni'go hasdzi yeni*.
dajijolah', ako adindin'jin* 29 Ako ba'doge'hi hwe ho-
do la nigah dah, ajoniligi lonigi ei adoye'hi jilihh', ako
binina hodidotehgo bedzil- iye'hi bik'is, bi'gahgi sizin'-
dzit, ei'banh. go bists'anlgi ei t'ai'yisi bil
21 Nidih t'aanigo ajoni'ligi ho'zoh, bizad yidits'a' ei'-
ei'di t'eyah adindinjin* nehi- banh, di'bahh t'ai'yisi sil
gah, ajoni'ligi ei God bik'eh- ho'zon.
go at'ego hah be'hodozinl 30 Ako hoh ei ayoat'eh ji-
biniyeh. dolel, nidih sih t'eyah ei a oh
22 Tf Di'di a'dadza do'bik'i- nas'dlel.
jin' Jesus in'dah hodahol ah- -31 T Ei hoh yo'dahden ha'-
igi ke'yah Judi'adi ji'kai dajiyah'igi ei ts'ide t'aaltso-
ako t'a akwi bil nijikai nini yi'lahgo at'eh ako ei ; la*
t'en ado nahadlago tada- nahasdzah bikadoigi ei t'a
dzizgiz. ni* bits'ando ajit'eh, in'dah
23 Ako Jan aldo Tnangi t'a nahasdzan ba yajilti*, ado
nahadlago taagis, Se'lem bl- la* ya'dilhil biyi'den ha'daji-
gahgi, a'kwi to lan'i holon' yah'igi ei ts'ide t'aaltsoni yi-
ei'banh, ako aha'ni isdego lahgo at'eh.
nahadlago tadahodisgiz. 32 Ado t'a yiyiltsan'igi in'-
24 Ako Jan t'ahdo yah abi- dah yidizts'anlgi
ei ya hal-
dilt'e' dah. ako dineh do la* ha ha-
ne*;
25 Ado Jan bi'dahol ahigi ne* yodlan dah.
la' in'dah Juz yil naahi'di- 33 Ako hai'-dah hazad yos-
kidt yan'dikaihodil'zingo dlandigi ei God t'aani'ni
taa'dazdigis'igi binina. at'eh jini'gobeh-eho'zini beh
26 Ako Jan ha jikaigo ada- azdozoh'.
hozdi'nid, Nanti'ni, ei Jor- 34 Halah hoh God yinil*a*-
dan bilahdi bil naniasgo ba igi ei God bizad yeh ha-
hwinilne' yeni', t'a ei, jo'- hadzih', ado God ei Nilc'ih
akon, nahadlago taagis, ado Diyini t'ado bi'nel'anhi ha-
dineh t'aaltso ba hakah. idiah ei'banh.
27 Jan hadzi'go ahodi'nid: 35 Ako Ata ei Aye* ayo-
Dineh t'ado badodi'li dah, ayo*nih ako t'aaltsoni yi'la-
ya'dilhil biyi'den t'eyah ba- k'ejih* Idianh.
hadel'. 36 T'a la* Aye* yodlan'igi ei
28 T'a nihi sah nihil beda- hol'ago inah beh holon', ado
hozin, Christ do nislin' dah, ei la* Aye' do jodlan'igi ei
187
4: 1 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'AT'&HI 4: 17
inah do yizdoltset' dah; ni- dine'e do yil allah naldeh'
dih God yeh alial'i'ni hol'ago dah ei'bahh.
haklgi dolel. 10 Jesus hac'in* hanana-
dzi'go ahodi'nid God niha- :
WOLTAl 4. inittin'igi nil beho'zingo, in'-

1 Ako Fe'risiz ei Jesus bf- dah hai af'inh, Sa nizld, nil-
dahol'ahigi Jan bih'igi bi- nin'igi behoni'singo, ako ne'-
lahgo lani a'yilago, in'dah idikanl' hit'en, ako beh-inah-
lan'i nahadlago tanesgiz'igi, loh ne'dokal hit'en.
deidizts'ango ei Boholni'hi 11 Ako asdzani anahodo nid,
bil be'hozin', Joh, lohaha'dleh go'ya ho'-
2 (Ako Jesus ei t'a bih do zad ado nih toh t'ado beh
nahadlago taazgiz dah nt- haole'hi dah, ako hadeh'san'
dih^ bi'dahol'ahigi t'eyah,) beh inah toh ne holoh'?
3 I 'dan hoh Judi'ado dasdi- 12 Da' Je'kab nihila yeni'is
yah, Ga'lili bic'ih go. bilahgo ant'eh, ei di toha-
4 Ado Seme'ria biyi'go c'i- ha'dleh nihaidi'nian'igi, ado
de'sal dzinizln. t'a bih, in'dah ba alci'ni, ado
5 Ako Seme'riadi kin-hal- bilin' dayodlah?
ah le'igi jiniyah', 13 Jesus hac'ih' hananadzi'-
Sai'kar hol-
ye lanh', ke'yah dahaz'an go ahodi'nid: T'a-hai'-dah di
le'i ei Je'kab, biye' Jo'zef toh jodlanlgi ei diba naz'-
yeidiniah yeni' bi'gahgi. dodlel:
6 K'adt akwe'e Je'kab bi 14 Nidih t'a-hai'-dah toh
tohaha'dleh, ako Jesus jo- banikan'go yodlah'igi ei do
gal'igi bits'ahdo cesdeya'- diba na'dodlel dah, ako toh
go ei tohaha'dleh bikagi banikan'igi ei hayi gi toha-
dzinesdah, ako k'aden ilne'- ha'dleh dolel, ado ha'lih'go
eahgo. hol'ago inah bih yiHh' dolel.
7 Ako Seme'ria asdza^ni la' 15 Asdza'ni ahodi'nid, Toh
yigal', loh haidolqh biniyeh dinin'igi la' sanikah ako do
Jesus ahodi'nid, Sanizid. diba nislih' dah dolel, do ni-
8 (Hodahol'ahigi ei kin'go dih a'kwi toh hanasdah' dah
c'iyan nidahizdolnih biniyeh dolel.
ajokai.) 16 Ado Jesus ahodi'nid, Ni-
9 Ako Seme'riado asdza'ni lah ni hastin, hak'go, bidi-
ahodinid, Ha'ategosan* nih nih', ado kwe'e bil nant'as.
Ju la* nilin'go, Sa nizid, sidi- 17 Ado asdza'ni hanana-
nih, ako Seme'riado asdza'ni dzi'go ahodi'nid Sa hastin
:
nislin'go ? Juz ei Seme'ria at'din, Jesus anahodo'nid, Sa

188
4: 18 JAN BtKÊHGO HANF-YA'AT'fi'HI 4: 35
hastin at'din, dinin'igi, ya'- yigah'igi, Christ jolyeh'igi,
at'eh'go adi'ninid: ei jiniyago t'aaltsoni yeh ni-
18 Halah, asdla* ni hastin hil hodolnih.
fiit'en; ado ei hoh k'adt bii 26 Jesus ahodi'nid, Sih ni-
naniasigi do ni hastin at'e' c'ih* yastilgi ei hoh ast'ihh.
dah, ako t'aani'go haindzi. 27 If Ako'dzago hodahol'ah-
19 Asdza'ni anahodonid, igi hana'kai, ado asdza'ni
K'adt sil be'hozin' ahodoni'- bic'ih' yajiltilgi bahh t'o-bil-
li-yahalne*e ni'lin lanh'. adaho'yui; hidih ha'at'is bi'
20 Nihita yeni* di dzil yika- naidilkidt, ado haat'is bini-
gi nidaha'la nit'en, ako nihi yeh bic'ih' yanilti' t'ado ho-
a'dadohni'go, ei Jeru'selemgi dini'di dah.
t'eyah dineh nidaha'lago ba'- 28 Ako asdza'ni ei ha tos-
haz'anh. jeh t'a akwe'e nizniahgo
21 Jesus anahodo'nid, As- kin-hal ago an'dzodzah, ako
dza'ni sindlanh, bic'in* hol- dineh t'aaltso abizdi'nid:
zis, di dzil bikagi dodah, ado 29 Hak'go, dineh le'i la' de-
Jeru'selemgi aldo' do Ata idoltsel', ei t'aaltso sih at'ihd
bic'in' nidahola dah dolel. yeni' yeh sil na'holne', da'
22 Nihi do nihil bedaho'- diis do Christ at'e' dah?
zinigi bic'ih' nidaho'lah', nihi 30 Ako kin-hal'ado c'idzis-
nihil bedahozinigi bic'ih' hi- kai'go haji'kai.
dahwidlah', halah, yisdail- 31 Ts'idah a'kohgo hoda-
de'hi ei Juz dine'e bits'ah- hol'ahigi hi'dahokahhgo, Bo'-
do. hoahi iyahh dahodi'nid.
23 Ako bic'ih' holzis, ado 32 Nidih abizdi'nid, Sih
k'adt hidih ba'holziz, a'koh- c'iyan yi'san'igi holoh, ei do
go t'aani'go naha'la'hi ei nihil, bedahozin dah.
Nilc'ih Diyini beh Ata yi- 33 Ei' binina hodahol'ah'igi
c'ih' t'aani'go hidaha*la do- alc'ih'hadasdzi-go adadi'nid,
lel, halah Ata ako'dat'e'go Da' la' das ha'niltsOd?
bic'ih' nidahoji'lah'igi ha'in- 34 Jesus ahodi'nid, Sinil'a'i
tah. ini'zinigi ei asneh ado bi na-
24 God Nilc'ih Diyin nis altso asleh, ako ei si c'i-
ei
at'eh ako t'aaltso yic'ih' yan' at'eh.
ei
nidaha'la sin ei Nilc'ih Di- 35 Din hi'dezit azlih'go in'-
yini beh ado t'aani'ni beh dah agiz'gi bahodolzis, da'
bic'in' hidahoji'la dolel. dos dadohni' dah? Jo'akon,
.25 Asdza'ni anahodonid, sih a'nihidisnih, dado'hal'go
Sil lah behozini ei Mesi'ya ado da'da'ak'ehgo dadoh*in',
189
4: 36 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'AT'fi'HI 4: 51
halah, dadigai, ako k'adt 44 Halah, Jesus t'a bih
agizjin' a'holziz. adi'nid: Ahodoni'li-yahalne'i
36 Ado iges'igi ei bic'in* t'a bih bi ke'yahdi do hoi
na'ilyeh ado anest'an' ala- dani*lin' dah.
illnh' horago inah bic'ih*, 45 Ado ako Ga'liligi jiniya-
ako k'edi'dleh'igi in'dah go, Ga'lilido dine'e bil daho'-
iges'igi ei t'ala' banh bil hozon, Jeru'selemgi adaazind-
zon' dolei. go t'âltso ajit'ihdigi dayil-
37 Ado t'a di giat'e'go t'a- tsanh ei'banh, halah, ei t'a-
ani beh aha'nih, ei la' k'iz- altso aldo' adaazindgi nidas-
dile'go in'dah nana'la' t'eyah kai, ei'banh.
ei ajiges'. 46 T[ Ako'dzago Jesus na-
38 T'ado akwe'e nidasol- nadzah Ke'nadi, ei Ga'liligi,
nis dah nit'enigi, dadiyoh- ako a'kwi toh, c'il-naatl'oi-
gis biniyeh aniRiyel'a*, ako bi-to a'jila yen'gi. Ado a-
la' ei nidasnis yen'gi banah- kwe'e dineh atah-baha'ni'hi
kai. la' Kaper'neamgi biye' da-
39 H Ako ei'di kin-haladi tsah lanh'.
Seme'riado dine'e t'oahayu'i 47 Ako hoh ei Jesus ni-
dahosdland, atMndigi t'aaltso yago jl'ni Judi'a ke'yahdo
yeh sil na'holne', nih, asdza'- Galilijin', ako hazniyago na-
ni, dani'go ei'banh. hodzoskan. Akwi'yah di-
40 Ako Seme'ria dine'e nal'go siye' nabididi'lal, ha-
hahaskai'go, T'a kwe'e nihilah, dadotsal bila'ta-dahasziz
tah naninah, dani'go ni'dani', ei'banh.
hoskan, ako t'a akwe'e naki' 48 Ako ado Jesus ahodi'-
hwiskan'. nid, Beh-eho'zini in'dah ali'-
41 Ado t'oahayui na'da- lego ahoni'li yiniltsan'go do
hosdland, halah, t'a hoh ha- inidlan dah dolel.
zad, ei'banh. 49 Ako ado dineh la' atah
42 Ado asdza'ni adeyidi'- baha'ni'hi yeni' anahodo'nid,.
nid, K'adt daidlanh', do ni Joh, siye' t'ahdo datsah-dan
adini'nigi binina dah, t'a ni- akon dinal.
hi dahodisits'an ei' binina, 50 Jesus anahodo'nid, Nilah
ado nihil be'dahozin, di t'a- nididah Niye'
; nadidzah.
ani Christ, nihoka dineh Ado dineh Jesus sad yeh
yisda'yini'li at'eh lanh'. hac'in' hadzi'igi dzosdland
43 T[ Ako naki' yiskan' ako an'dzodzah.
do'bik'ijin' Ga'lili bic'in'go 51 Ado akoi'ya nijodal'go
jiniyah'. handal'a' i hadah yi'kai ako
190
4: 52 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'ATfi'MI 5: 14
yeh hoi daholne': ako a'da- 5 Ako dineh le'i la' akwee
nih: Niye* nadidzah. hatah-do-hol'd_zilgo âtah, ako
52 A'kwi naizdil'kidtgo az- t'a akojit'ego ta'din do'ba'ah
di'nid: Ha'dansan* t'ah nit'entsebi' na'hai;
ya'at'e nidzisdlin? Ako ada- 6 Ako dziztih'go Jesus hol-
hodi'nid, Ada'dan yaadez- tsahh', ako Jesus, t'a alk'idah
ango hata-honezgai yeni' do akojit'ego bil beho'zin, ako
at'e'hi dah nasdlin. ahodi'nid,na'sididodlal'is nih
53 Ako aze'e bil beho'zin, ni'zin?
ts'ide az'ango Jesus, Niye' 7 Ako dineh bitah-do-hoi'-
nadidzah, hodi'nid yengo, dzil-dah yeni' ahodi'nid, Joh,
ado t'a hoh in'dah ha'alci'ni dineh at'din ei toh nahidi'-
aldo' daosdland. nahgo t'ado yi solteli dah,
54 Di'di bil naki'di Jesus ako t'ah ajih' yisal'go nana-
ayoat'e yanayah', Judi'a bila' t'a sih atseh' yih ni'dadil-
yi'do Galiligi jiniyago. tal'.
8 Jesus ahodi'nid, Ni'didah,
WOLTAl 5. nih tsask'eh nidinil'go dah-
1 Ado di bik'ijih' Juz bah dinah.
a'daazind, ako Jesus akon 9 Ado t'ado hoya'ni dineh
Jerusalemgo jiniyah. yeni' hadalt'eh ana'bidilyah
2 H Ado a'kwi Jerusalemgi, ado bi tsask'eh ne'dinil, ado
dibeh nidahanih'igi bigahgi jideyah', ako t'a ei haayinh'-
toh sikanh', ei Hi'brew bizad jihh aleh biyi',
bik'ehgo Bethez'da holyeh', 10 Tf Ei'bahh nahodilzah'igi
ako ei binago asdla'go ca'- Juzadahodi'nid,Di haayihh'-
ha'oh. jinh at'eh, ako nih tsask'eh
3 Ako akwi t'oahayui jizje, yi'jih'igi ei do behaz'ah dah.
do-bitah-dahol'dziligi ado bi- 11 Ako hoh abizdi'nid, Na-
na a'dadinigi, nida nilhod'igi sidisahigi t'a ei,Nih tsask'eh
dah^ bitah-dahazgan'igi dah, nidinil'go dahdinah, sidi'nid.
ei toh hido'nal' biba' hida- 12 Ado hidahodil'kit, Hai'-
dziztanh. sah' dineh sin, nih tsask'eh
4 Bana'hwilzis'go diyin nal- nidinil'go dahdinah, nilnih'?
a'i la' toh sikan'igi yih na 13 Ako el nahodi'sahigi do
dah ado toh ne'idilnah, ako hoi beho'zin dah: halah, Je-
t'a-hai'-dah atseh' toh hides- sus hats'a niyah, ado a'kwi
na do'bik'ijih' yih doltal'igi t'oahayui jilah, ei'banh.
ei ha at'i-dah nalnifi'hi bahh 14 Ado bik'ijin' Jesus bl-so-
holon'igi ya'at'e ni'dadlel. hodizin-kin biyi' go'ne' hak'i-
[Navaho] 13
191
5: 15 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 5 : 29
niyago ahodi'nid, Jo'akon, an'dedle', ts'ide t'a akot'ego
nandilzah, t'ado banhigi Aye' t'a hozni'zinigi dahina-
anant'ini, ako nant'in'go ingo an'dajidle'.
dah t'a yowehigo adinil'. 22 Ata ei dineh do la' yen-
15 Ado dineh yeni' dahdi- t'ih dah, nidih ei t'aaltso Aye'
yah, ako, nasidi'sahigi ei Je- beh-boholnih' dolelgo yeidi-
sus at'inh, jini'go Juz bil honianh'.
jolne*. 23 Ako ei dineh t'aaltso
16 Ado ei binina Juz t'aani Aye' bil dani*lih' dolel, t'a
Jesus yik'e-dadeznih' ado da- Ata hoi dani'lin'igi at'ego
hodiyilyel' danizin', halah, ei' biniyeh; indah Aye' do
haayinh'-jinh biyf di banji- hoi ni'lin'igi ei Ala, anil'a'igi
yah' ei'banh. aldo' do hoi ni1in' dah.
17 Nidih Jesus abidi'nid, 24 T'aani, t'aanigo a'nihidis-
Sita t'aa'.tajin' di'jin'go yilnih, T'a-hai'-dah sizad yidiz-
nis, ado Sih do' yisnis. ts'ah'igi ado sinil'a'igi yo-
18 Ei' binina Juz t'aiyisi dlani ei holago inah' beh ho-
Jesus dahodiyilyel' danizin', loh, ado ei do bana'hodot'ihl
haayinh'-jifih behaz'an'igi dah, nidih anineh' bits'ahdo
do bik'ehgo banjiya dah; ni- inajin' iyah'.
dih do ei t'eyah binina dah, 25 T'aani, t'aanigo a'nihidis-
halah, aldo' God sita at'eh, nih, bic'ifi' holzis ado k'adt
jinih, ado God bil ahelt'ego nidih ba'holziz, ako ei da-
izdilneh' ei'banh. neznan'igi God Biye' bizih'
19 If Ako Jesus anahodo'- deididots'inl ado t'aaltso daz-
nidgo hadzi hac'ih', T'aani, dizts'ah'igi ei dajina dolel.
t'aanigo a'nihidisnih, Aye' 26 Halah, Ata inah' t'a bih
ha'at'ihigi dah t'asah'igo do biyi'di holoh ei'banh t'a
;
ajileh' dah, nidih hala hanat akot'ego Aye' inah' biyi'di

illn'igi t'eyah, haat'ihi-dah holoh'go yeidiniafih'.
banjigahigi t'a ei Aye' aldo' 27 Ado beh-boholnih'go an'-
yanagah. dot'ihlgo aldo' yeidiniahh',
20 Halah, Ata Aye' ayo- halah, Dineh-Bayizci'ni
ei ji-
ayo'hih ei'banh, ado t'aaltso lihh ei'banh.

t'a bih at'ihligi yeh yil hal'- 28 Di'di t'ado bik'e t'o nihil
ne' ado di'di bilahgo adat'ei adahayui, halah, jisca go'ne'
hac'ih' idolil ako t'o nihil nazje'igi t'aaltso hazih dedi-
adahayui dole!. dots'ihl, ei bic'ih' holzis.
21 Ako Ata eidaneznahigi 29 Ado adeh hadahidokah,
na'idiyiljeh' ado dahinago ei t'aaltso ya'at'ehgo ada-
192
5: 30 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 6: 1
dzaigi ei hol'ago inah' biyi*- 38 Ado bizad ei do nihiyi'di
jin' nadahidido'jah, ado t'aal- daholofi' dah, ei'bafih yinil-
tso banhigi adadzaigi ei ti*- a'igi do daohdlafi' dah.
honih biyfjin' na'daliidido' 39 Diyin beh-ak'eascin'igi
jahgo baniz'dot'inl. biyi* hazo ogo hadadoh'ih', ei
30 Tf Sih t'asa'hago c'eh beh hol'ago inah' nihe holoh
as'inh; dists'algi ei bik'ehgo danohsin, ako t'a ei t'aaltso
beinist'inh: ako sih ana'ha- sa halne'.
t'inh ei k'ezdon, halah, do t'a 40 Ako nihi do sadanohkah
sih Ini'sinigi bikasa' dah ei'- dah, inah' nihe dahodolel' ni-
bahh, nidih Ata sinil'algi ei dih.
ini'zinigi t'eyah. 41 Dineh bits'ahdeh do sa
31 T'a sih a'dahasni go ei ha nih' dah.
sa hanelgi do t'aani dah. 42 Nidih niheha'sin God
32 Ako nanala' ei sih sa yeh ayoiooni'ni do nihiyi'
halne* ado sit beho'zin ei yeh daholoh' dah.
sa halne'igi t'aani. 43 Sita bi'zi' beh niyah' ako
33 Nidih Jan bic'ih' ada- do dasinoh'sin dah; la'dah
sol'a ako ei t'aani'ni ya hol- t'a bih bi'zi* yeh niyago in-
ne^ .
dah ei dadi'no'sihl.
34 Nidih dineh bits'ahdo sa 44 Ha'at'egosafi' deidoh-
hane'igi do ni'sin dah, ako di dlahl il-i'lih aha'denidzin'igi;
di'igi beh hasdzih nihic'ih' ako il-i'lin'igi God t'eyah bi-
yisda'hidohkah biniyeh. ts'ahdeh eido danohsin dah.
35 Ako hoh ei diltli'i ado 45 Ako Ata bic'ih' beh niha
ididin'go bitsVdindin'igi ji- hozdolnih t'ado dasohhi'ni,
lih' nit'eh; ako hwe adinin'- t'ala'i ei niha halni', Mozes
igi konagan'ijih' nihil ya'- ba'daino'lih'igi nidih.
adat'ehgo nihil daho'zond. 46 Halah, Mozes deisoh-
36 Nidih Jan sa halnelgi dlahdgo t'eyah, sih do' da-
bilahgo ayoat'eh sa halne', soh-dlahd dolel hit'en, ha-
nanis altso adeshl'go bini- lah, ei se ak'eascihh ei' beh
yeh sita seidinian'igi t'a di at'eh..
nanis banasahigi ei sa hal- 47 Nidih yeh ak'eascin'igi
ne' Ata ei sinil'a'. do daohdlahgo, a'kosah' ha'-
37 Ado Ata sinira'igi t'a at'ego sizad deidohdlahl?
bih sa holne'; bizih nidih
t'ahdo dadohts'ihh dah, in- WOLTAl
6.
dah aznolninigi nidih do da- 1 Ado ei' bik'ijih' Jesus

oltseh' dah. dahdiyah Gahli be'ek'idt tse'-
193
6: 2 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'ArE'HI 6: 19
nago, ei Taibirias beek'idt 11 Ako Jesus les'an yeni'
at'eh. ne'dinilgo ako yik'i sodol-
2 Ado t'aiyisi ayoi azne- zihd, ado hodahol'ahigi ba-
lango hake dayikai, halah, dziznil, ako ei hodaholahigi
nal'ni bandat'inigi ayoat'e dadinezbin'igi yadayiznil,
ba a'jilago dayiltsanh' ei' bi- ado lo aldo' t'a yeh hwih da-
nina. dolelgo.
3 Ado Jesus dzil bigango 12 Ado hidanicadgp hoda-
ajiyah ado a'kwi hodahol- hol'ahigi abizdi'nid, Nihesti'-
ahigi bil fiidziztan nit'en. igi hi'daho'lah, t'a bo'oh'igi
4 Ako hatis-a'desdza beh do yoadolts'il dah.
beha'ni'hi Juz ba' alk'eh ada- 13 Ei' binina a'la-a'dayilah,
dozinl ei alia'ni hadzih. troh-nadah les'an asdla hi-
5 Ako Jesus jideifi'go t'o- dahasti'go bo'oh dajiyah'igi,
ahoj iyu'i hac'in' j okahgo dzil- ako ts'izis nakits'adahgo bi
tsanh, ado Filip abizdi'nid, ha'dade'bihd.
Hadensafi' bah hidahidil'- 14 Ado Jesus dineh t'aaltso
nigo ako di deidoyinl'? binal ali'le yanayago adadi'-
6 Ako di t'o hozntah bini- nid, Di t'aani ahodoni'li-ya-
yeh ahojinih, halah, azdonil'- halne'i at'in lahh', nahasdzah
igi ei t'a hoh hoi beho'zin bikagi dogal ha'nih yeni'.
fiidih. 15 TI Ako t'a adziî beh
7 Filip ahodi'nid, Bah ta'din a'lahgo-nat'ani adahozdolil'-
do'ba'an naki beso bahh-i- go Jesus bil beho'zingo ei'
hn'go hidih do bigah dah, binina t'asa'ha dzilgo ana-
t'alal hitin'igo alc'ihdigo ba'- Tl fKi 7ph
istsodgo hidih. 16 H Ako k'adt i'i'ahgo ho-

8 Hodahol'ahigi la' Andrew, dahol'ahigi be'ek'idtgo yi'kai.
Saiman Piter haazigi
yil 17 Ado tsin-nael bih jokai, a-
ahodi'nid: do tse'na Kaperneam bic'ifi'-
9 Kwi aski le'i tl'oh-nadah go ji'kai, ako caholhei'go ado
les'an asdla'go ne'jah, ado lo Jesus t'ahdo ha yigah dah.
alts'isigi aldo' naki': hidih 18 Ako ayoat'ego deyolgo
eis akoz'ne'lahgo honel'ah toh yilk'oj silih'.
dolel? 19 Ako ta dats'i, din dats'i
10 Ado Jesus adi'nid, Dineh tsiri-sitah bigahgo dajil'el'go
t'aaltso dabidi'nolbin, ako ei Jesus toh yika yigal'go da-
haz'an'igi tl'oh t'oahayui yil- dziltsahh', ado tsin-nael yic'-
ah, ako dineh dinezbin'igi ih' yigal'go, ado bik'e holye
asdla'di milgo a'nelt'e'. dahazlih'.
194
20 Nidih ako ahodi'nid, Sih nihaididoal, ei'banh God Ata
ast'inh, t'ado ni'daldzfdi. beh-eho'zini yeh hak'i-a'zoh.
21 Ako ado bil ya'adat'eh'- 28 Ako adahodinid, Ha'a-
go tsin-nael bih jiyah, ado t'isan* bandikah ako fiidadil-
f'ahago ke'yahjin' dzideskai'- nis God bi nanis'igi?
igi ji'kai. 29 Jesus anahodonidgo
22 H Ado biska'ni be ek'idt hac'ih' hadzl, Ei hoh hodel-
yo'nandi nazinh yeni* a'kwi algi daohdlanh, ako ei God
tsin-nael a'dadihgo dadzit- bih nanis at'eh.
tsanh', hodahol ahigi yih yi- 30 Ako ei'banh adahodi'nid,
kai nit'enigi t'eyah, ado Je- Haat'isah' beh-eho'zini sin
sus hodaholahigi tsin-nael beh, nihinal adihl'go danidi-
do bil bih jokai dah, ako ho- dlahl; ado ha'at'isah bandi'-
dahol'ahigi t'eyah t'asa'ha nal?
dahdikai: 31 Danihita yeni' halgaigi
23 Boholni'hi sodolzin do'- hidakai yehdan man'na da-
bik'ijin* bah dajiyan yengi, yi'yan : t'a beh-ak'eascin
tsin-nael la' Taibiriasden ni- negi at'ego, ei ya'dilhil biyi'-
hez el nidih. deh bah baznil'tsod deido-
24 Ako a'kwi jilahigi, Jesus yihl'go biniyeh.
ado hodahol ahigi aldo* do 32 Ako Jesus anahodo nid,
akwe'e nakai'go deylnlgo,bih T'aani, t'aanigo anihidisnih,
aldo' t'aaltso bil dahdadiel, Mozes ei do ya'dilhil biyi'-
ado Kaperneamdi yi'kai Je- den bahigi niha niltsod dah,
sus yi'kadantago nidih sita ei t'aani bah ya'-
25 Ado be'ek'idt yo'nandi dilhil biyi'den niha'niltsod.
hak'idaskaigo adahodi'nid, 33 Halah di God bih bah
Na'ntini ha'dansan' kwe'e at'eh, ei hoh ya'dilhil biyi'den
yiniyah? bidayah'igi ado nihoka dineh
26 ^ Jesus anahodo nidgo inah yeidiahigi.
anih', T'aani, t'aanigo a'nihi- 34 Ado adahodi'nid, Bohol-
disnih, Nihi ha'dasinotahigi ni'hi, hol'ago di bahigi niha
ei nihinal ali'le baniseyah'- iyiltsod.
igi do biniye' dah, nidih, ha- .35 Ado Jesus anahodo nid,
lah, bah daoyahgo ado nida- Sih ei bah beh-inan'igi nis-
nocadigi ei t'eyah biniyeh. lihh', t'a-hai'-dah sadogal'igi,
27 C'iyah ana'dinhigi t'ado ei do dicin nadodlel dah, ado
bik'e hidalnisi, ako c'iyah do- t'a-hai'-dah sodlan'igi ei do
a'dodihligi, holago inah bih diba nadodlel dah.
yi't'i% ei Dineh Bayizci'ni 36 Nidih a'nihidisnih, Nihi
195
aldo' dasoltsanh' nidih do lago t'eyah, ado ninilkahdi
da'ohdlan dah. nahodideslal.
37 T'aaltso Ata sayidiahigi 45 Ahodonili - yadahalne'i
ei sahakah, ado t'a-liai'-dah yik'idezoh': Ado ei t'aadzil-
sazniyah sin ei t'aiyisi do tsoh God bits'ahdeh hi'da-
No'wehjin', hodos'ne' at'e hodi'notihl ako dineh t'aaltso
dah. Ata deyidizts'ahlgi ado i'da-
38 Hdlah, ya'dimil biyi'den hol'ahlgi ei sahakah.
hadayah do t'a sih inisinigi 46 La'dah 'dineh do Ata yi-
adesnil biniye' dah, nidih si- yiltsah' dah, God bits'ahdeh
ni}*a1gi ini'zinigi ei adesnit nagah'igi ei t'eyah Ata yiyil-
biniyeh. tsahh'.
39 Ado di ei sinira'igi 47 T'aani, t'aanigo a'nihi-
ini'zinigi at'eh, t'a Aye' dzit- disnih, T'a-hai'-dah sodlan'-
tsan'igi ado jodlan'igi ei igi ei hoi ago inah beh ho-
t'eyah hoi ago inah beh holoh. .
loh, ado ninilkahdi nahodi- 48 Sih ei bah beh inan'igi

deslal. nislihh'.
40 Ado di'di Ata 49 Nihita yeni' halgaigi
sinil'algi
ini'zinigi at'eh, t'aaltso man'na dayi'yah ako ei da-
ei
sazniniTigi do la' yo'adest'el' neznah'.
dah, nidih ninilkahdi nabidi- 50 Di'di ya'dilhil biyi'deh
deslal. bah bidayah'igi at'eh, ako
41 H Ako Juz honina alc'ih' ei'di dineh yiyiyah'ih do da-
ya'dalti' t'a dabiyildi, halah, dotsal' dah.
Ei bah ya'dilhit biyi'deh ni- 51 Sih bah hinan'igi nis-
yah'igi ast'ihh, jini'go ha- lihh', ei ya'dilhil biyi'den bi-
dzodzi ei'bahh. dayah'igi; ado dineh t'a-hai'-
42 Ako adadi'nid, Da* di'is dah yiyiyah'go ei holago
do Jesus at'ifi' dah? Jo'zef hina dolel, ako bah ades aligi
biye*, bize'e ado bimah be'- ei sitsih' at'eh, ako t'a ei ni-
dahonilzin'igi ? Ha at'ego- hoka dineh beh dajina dolel
sah' a'ko Ya'dilhil biyi'deh biniyeh.
hadayah', jinih? 52 H Ako Juz ei' binina do
43 Ako ei'binina Jesus ana- bil dahozoh'go al'c'in' ya'dal-
hodo nidgo hadzi hac'ih* ti'go adanih, Ha'at'egosah' di
T'ado t'a nihiyildi sad nihi dineh t'a bih bitsih' nihadol-
aga'ni. tsol'go dadidihl?
44 Dineh do la' sadogal' dah, 53 Ako Jesus ahodi'nid,
Ata sinil'algi ei sic'ih' ko'ho- T'aani, t'aanigo a'nihidisnih,
196
Difieh Bayizci'ni bitsih' do 62 Ako ha'at'egosan* dolel
daoyango ado bih dil do Dineh Bayizci'ni de'go yi-
daohdlah'go ako inah nihi- gat'go daoJtsan'go atse'dan
yi'di at'din. sida fiit'en yen'go?
54 T'a-hai'-dah sitsih' yiyi- 63 Nilclh Diyini ei inah
yah sin, ado sih dil yodlah sin i}*inh', ats'is ei t'ado ifi'ni
ei hol'ago inah beh holoh, dah, sad beh niHic'in* yas-
ado ninilkahdi nahodideslal. ti'igi ei Nilc'ih Diyini adat'eh
55 Halah, sitsih' ei t'aani c'i- ado inah adat'eh.
yan at'eh, ado sih dil ei t'aa- 64 Islidih nihi la' do daoh-
ni yidlan'igi at'eh, ei'bahh. dlan' dah, halah, Jesus ho-
56 T'a-hai'-dah sitsih' yiyi- deyaden dodajodlan'igi bil
yah sin ado sih dil yodlah sih beho'zin ei'bahh, in'dah la'
t'a ei siyi'di hojiloh, ado sih dineh yahodolteligi aldo' hoi
hayi'di honisloh'. beho'zin.
57 Ado t'a Ata hinan'igi 65 Ado azdi'nid, Di' binina
sinil'a', ado Ata beh hinis- anihidi'nid, dineh do la' sa
nah', t'a akot'ego t'a-hai'-dah doga'li dah, Sita bik'ehgo
siyah'igi t'a ei se hina dolel. sazniyago t'eyah.
58 Di'di ei ya'dilhil biyi'deh 66 Ado I'dah hodahol ahigi
!
bah bidayah'igi at'eh: dani-j lah'i na't'an dahna'hidikai

hila yeni' man'na dayi'yah ado t'ado hoi nadeskai dah.
ei daneznah', di'di doj 67 Ako Jesus hadzigo anih',
j
ako
akot'e dah, t'a-hai'-dah di nakits'adahigi bic'ih': Da' ni-
I
bah yiyiyah'igi ei hol'ago hi'is aldo' sits'a'-dohkah ?

hina dolel. 68 T'a a'ko Saiman Piter
59 Di beh naznitin'go Ka- ahodi'nid, Boholni'hi, hai'san'
perneamgi a'la-na'adleh-ba'- bic'in' dikah, nih hol'ago inah
kin go'ne' hadzisdzl. sad ne holoh?
60 Tf Di' binina hodahol'ah- 69 Ado nihi da'idlahh ado
igi lahh deidizts'ahgo ada- t'aiyisi nihil bedaho'zin nih
\
di'nid, Di aha'nin'igi t'aiyisi t'aani Christ ni'lihh, God hi-

nantl'ah, hai'sah' bil beho'zin nan'igi biye'.
|
dolel? 70 Jesus anahodo'nid, Da'

61 Ado Jesus t'a hoh hayi'- sih'is do na'nihidinil dah ei
di hoi beho'zingo, ei hoda- nakits'adah nolt'ego? ado ni-
hol'ahigi do bil dahozoh'go hi la' bl-ini'zini no'linh'?
al'c'ih' ya'dalti'go abizdi'nid, 71 Ako ei Judas Iskariat,
|
Da' di'is bik'e do nihil daho- Saiman biye' a'bijinih,_halah,

t'a ei dineh yahodoltel ei'-
j
zoh' dah? 1
197
banh; ado ei nakits'adahigi hadzodzi'go t'a Galiligi ftiji-
la' at'inh. ga hit'eh.
10 TI Nidih bil hajije
ei adaa-
WOLTAl 7. zihdgo eikai, ado hoh atdo'
1 Ako'dza Jesus
do'bik'ijin' t'a naznt'ingo akoh jiniyah.
fiinajidah Judiagi
Galiligi, 11 Ako adaazihdgi Juz ha*-
ei do t'a'k'adt jideya dah, dahodezlh'go a'danih, Hadi-
halah, Juz dahodiyilyet dasah* hijigah?
ho nih ei'banh. 12 Ako dinehbitahgi ha
2 Akohgo Juz bih Ca'haya'ti': la'adanih, Dineh ya'-
ohgi a'dadozinl k'aden baat'ehi jilihh, nidih nana'la*
holzis. ei adanih, Dodah, dineh bin-
3 Ei'banh bit hajije'igi ada- jilo'.
hodi'nid, Kodo Judiago dah-
13 Ako nidih dineh la'dah
dinah ako nidahol ahigi aJdo' do t'a yit'inigo ha hi'dat'ih
bananinahigi deidottsel bidah, Juz bedadzil'dzitgo ei'-
niyeh. banh.
4 Halah, dineh la'dah do 14 TI Ako adaazihd alni'gi
nenil'in'go yanaga dah se- holzisgo Jesus bl-sohodizin-
ho'zin dolel ni'zingo, ako kin go'ne' yah ajiyah ado
di'di bananinago t'a yit'ini nazneztah.
t'aadziltso dahanal banani- 15 Ado Juz t'o-bil-adahayu'i
nah. ako adadi'nid, Haat'egosah'
5 Joh, bil hajije'igi nidih di dineh naltsos bil beho'-
aldo* do dahodlah' dah, ei'- zin, sah t'ado yihol ah dah.
banh. 16 Jesus hananadzi'go aho-
6 Ado Jesus ahodi'nid, Sih di'nid, Sih nantin'igi do t'a
t'ahdo sa holzis' dah, nidih sih dah, nidih sinil'a'igi ei
nihi ei t'a holzisgi danihah'. bih.
7 Nihoka dineh ei do nihi 17 Ako dineh t'a-hai'-dah
jo'la dah, nidih sih t'eyah la' yik'ehgo nagago na'ntin'-
dasijo'lah' halah, adanil'igi igi bil beho'zin dolel, God
bafihigi at'ego ei bahasne* dats'i bits'ahdeh, doda'i, t'a
ei'banh. sinik'ehigi dats'i adisnih'.
8 Nihi adaazihdgo dahdoh- 18 T'a-hai'-dah a'da yajtl'-
kah sih t'eyah do k'adt adaa-
: ti'igiei t'a hoh ayoat'e des-
zihdgo deya dah halah, ; lel dzini'zin nidih t'a-hai'-
:
sih t'ahdo ajih* sa'ahalzis' dah binil'a'igi baha'nih dolel

dah ei'banh. ni'zinigi ei t'aani'go at'eh,
9 Ako di sadigi beh hac'ih' ado bahhigiat'e biyi' at'din.
198
19 Da' Mozesis bik'eh-aho- igis di t'aani Christ at'ihgo
ni'ti do nilia yidinian dah? bil bedaho'zin?
nidih ei bik'eh-ahoni'li do 27 Joh di dineh nagadefi
bik'ehgo nahkai dah. Ha*- nihil bedaho'zin nidih Christ ;
at'isan' biniyeh ako dasidi- niyago, niyadeh dineh la'i

yothel'go ban'daht'inh? nidih do bil bedaho'zin dah
20 Ako dineh'igi anadaho- dolel.
donidgo haclfi' hadasdzi, 28Adobi-sohodizin-kin go'-
Nilc'ih-bl-ini'zini niyi'di hone' Jesus nazntin'go ye'go
lofi lanh', liai'san' ako ni nil- hadzodzi'go ajinih, Se'daho-
hin'go yan'datlnh? nohsin, ado nasadeh aldo'
21 Jesus hananadzi'go aho- nihil be'daho'zin; do t'a si'ni-
di'nid, T'ala'i baniseyah ado k'eh niya dah, nidih sinil'a'-
t'aanoltso ako ei
t'o-niliil-adaha- igi ei t'aani'go at'eh,
yu'i. do be'dahonohsin dah.
22 Di'banh Mozes anh-na'- 29 Nidih sih hwe'hasin
Rinilgis nilia yidintafih, (ha- halah, sih bits'anden nasah'
lah, do Mozes bits'anden dah, eibanh; ado ei sinila'.
nidih da ata yeni* bits'anden 30 A'kohgo hoi ni'dadidil
ei'banh;) ako nihi haayinh'- danizih', nidih dineh t'ado
jinh biyi' nidih dineh bahh hwiltsodi dah, halah, t'ahdo
nidahinoigis. ajih' ha ahalzis' dah ei'banh.
23 Ako dineh haayihh-jihh 31 Ado t'oahayui dahos-
biyi' hanh na'hinesgizgo Mo- dlandgo ado adanih. Da'
zes bits'ahdo bik'eh-ahoni'li Christ niyagos di dineh bi-
do bits'azdokah dah biniyeh, lahgo ali'le yandogal'?
da' haayinh'-jihh biyf dineh 32 Ako dineh akot'ego ha
hazo'o na'bidilzah'igis banh ya'dalti'go Fe'risiz deyidiz-
sic'in^do nihil dahozon' dah? ts'ah, ado Fe'risiz in'dah
24 I'nolnin'igi t'eyah bi- alahjih' nadailnih'hi bil ei
k'ehgo t'ado hitsi'dahkesi, le- yah-ada'ini'li ades'a' hoi ni'-
dol't'e'go t'eyah bantsi'dah- dadodilgo biniyeh.
kes. 33 Ako Jesus ahodi'nid, T'a
25 H Ako la' Jerusalemdoigi aha'nijih' nihil honisloh', ako
adadi'nid. Da' di'is do daz- in'dah sinil'a'igi bic'in' hi'-
diyolhel'go ban'dajit'inigi desdal.
at'in' dah? 34 Ha'dasinohta dolel nidih
26 Akonidih do bilyego dosik'idadohkah'dah, akona-
yal'ti', in'dah t'ado bic'ih' sadi t'eyah do dadohkah' dah.
hadzi'i dah. Da' bi'daholnih'- 35 Ako Juz t'a bih al'c'in'
199
ya'dalti go adadi'nid, Hago- 43 Ako dineh'igi honinat'a
san* dogai'go do bik'idadi- al'ah hitsi'dakesgo ya'dalti'.
kah' dah, da* ta'daoskaiigis 44 Ako la'igi hoi hidadidil
bitahgo jidogal', adi aran danizih hidih dineh t'ado
dadine e nazntin dolelgo? hwiltsodi dah.
36 Ako alianin'igisan' 45 Tf Ako yah-ada'ini'li ei
ha'ati olyeh, Ha'dasinohta alahjih' nadailnih'hi ado Fe'-
dolel nidih do sik'idadohkah' risiz yana'kaigo adabizdi'-
dah, ako nasadi ei akon do nid, Ha'at'egosah' t'ado bil
dadohkah' dah? na'nohkai dah?
37 T[ Ado adaazind bigah 46 Yah-ada'ini'li anadado*-
ninilkango, ei bijinh ayoat'e nid, Dineh t'ahdo kot'ego
bana'asde, Jesus sizih'go ado yalli'igi dah.
ye'go hadzi'go anih Dineh 47 Ako Fe'risiz anadahodo'-
t'a-hai'-dah la' diba nilin'go nid, Da' nihi'is aldo' nihi' di-
bi'nidi sadogal ado adodlinl. not'a?
38 T'a-hai'-dah sodlan'igi 48 Da' bidaholnih'igi ado
diyin beh-ak'eascifi'go adi'- Fe'risizis la' dabosdlahd?
nidig[ giat'ego ei biyi'deh 49 Nidih di dineh bik'eh-
inah-toh ha'dazlih' dolel. o'o'ni'li do bil bedaho'zinigi
39 (Ako di Nilc'ih Diyini dabidedzl.
ba hadzodzi', dahodlan'igi 50 Nikodi'mas, (ei tl'ego Je-
badidot'ali :halah, Nilc'ih sus yaniyah'igi,) la' atah ji-
Diyini t'ahdo adeh adet'ah lih'go abizdi'nid,
dah, ado Jesus t'ahdo ayo- 51 Da' nihi bik'eh-o'o'ni'liis
at'ei abidilneh' dah ei'bahh.) dineh la'dah t'ahdo yidi-
40 Ei' binina dineh t'oaha- ts'ihhgo ado ani'ligi t'ahdo
yui di'di aha'nin'igi dazdiz- behozihh'go ya'nihwiah?
ts'ango adazdi'nid, T'aiyisi 52 Ei t'aaltso anadahodo'-
t'aani di Ahodoni'li-yahalnel nidgo hac'ih' hadasdzi, Da'
at'eh lanh'. nih'is aldo' Galiliden ni'lihh?
41 Nana'la' ei adanih, Di'di haissid in'dah di'niih, halah,
Christ at'eh, hidih la' ada- Galilido ahodoni'h-yahalne'i
nih. Da Christis Galiliden do haleh' dah.
dogal? 53 Ako dineh t'aadziltso da-
42 Da' dos diyin beh-ak'eas- hagan'go tadzoskai.
cin'igi ani' dah, Christ ei De-
vid bits'ahdo oci'li jilinh ado WOLTA'I 8.
Bethlihem kin-halado, t'a a'- 1 Jesus dasdiyah dzil A'li-
kwi Devid ke'hat'ih nit'en? vet bic'in'go.
200
2 Ado t'aiyisi abi'nigo bi- ahigi? Da' dineh'is do la'-
sohodizin-kin biyi' go'ne' dah ne'nist'ihd dah?
anadzodzah, ako dineh t'aal- 11 Ako ajinih, At'din dineh,
tso hahaskai, ado dzinez- Boholni'hi. Ado Jesus ahodi'-
dago ado nazneztan. nid, Sih aldo' do na hi'des-
3 Ado ak'idaalci'i in'dah t'ihl dah nilah dahn'didah,
:
Fe'risiz ei asdzani la' adile'- t'ado bahhigi anant'ini.

g-o bik'idadziskai'igi yil ha 12 Tf Ako Jesus hananadzi'-
ikai ado alni'gi dayinesdago, go ahodi'nid, Nahasdzan bi-
4 Adahodi'nid, Nantin'i di kago dine'e ba' adindi'ni nis-
asdzani ts'ide adileh yanaga- lihh, t'a-hai'-dah sike nagah-
go nfdadiltinh. igi ei do cahalhelgo naga
5 Job, Mozes bits'ando bidah dolel, hidih inah beh
k'eh-oVni'li yeh nibil holne' adindi'ni hwe holon' do.
akodat'inigi bil nizdolni}; ni- 13 Ei'bahh Fe'risiz adaho-
dih nih'san' ha'at'j dinih'? di'nid.Nih, t'a nih a'dahol'ne',
6 Di yeh hodantahgo ada- ako holne'igi do t'aani dah.
hodi'nid, beh hak'idahozdiah 14 Jesus hadzlgo anahodo'-
biniyeh. Isfidih Jesus ya nid, T'a sih a'dahasne' hidih
a'dzidzago lez bikagi ha'la' hasnelgi ei t'aani at'eh: ha-
beh adzizoh, t'ado dzidiz- lah, niyadeh in'dah deyago
ts'an dah nahalingo. aldo' sil beho'zin ei'bahh;
7 Ako t'a hi'dahodil'kidtgo hidih niyadeh ado deyago
nizdinago abizdi'nid, T'a- do
nihil bedaho'zin dah.
hai'-dah ei nihitahgi banhi- 15 Nihi ats'is bik'ehgo t'e-
giat'e biyi* at'dinigi ei ha'niyah ban'daht'ihh, ako sih do
di atseh di asdzani tseh yeh dineh benist'ih dah.
ne'didolnil'. 16 Nidih benist'ihgo benis-
8 Ado ya anadzidzago lez t'i'ni ei t'a'ani; halah, sih do
bik'i najiscihh. t'asa'ha dah, hidih sih in'-
9 Ako deyidizts'ahlgi t'ala'i dah Ata sinil'a'igi sil holon.
hitin'igo c'eheskai, (alanjih'- 17 Ado nihi bik'eh-oo ni'li
igi atseh' ado ts'ide akedefi- aldo' biyi' beh-ak'eascihh, ei
igi beh niholziz:) ako Jesus dineh hidilt'ego halne'go ei
t'eyah akwe e, in'dah asdza- t'a'ani.
ni yo'ne' alni'gi sizih'go. 18 Sih ei t'a sih a'dahalne'i-
10 Ado Jesus na'dinago gi ast'ihh, ado Ata sinil'a'igi
t'ado yiyiltsa'ni dah, ei as- ei aldo' sa halne'.
dzani t'eyah, ado ayidi'nid, 19 Ako adahodi'nid, Hadi-
Asdzani, hajisan' nik'idaha'- sah' nita? Jesus anado'nid,
201
8: 20 JAN BIK'EHGO HANE^-YA'AT'E'HI 8: 35
Sih' nidih do se'dahonohsin a'igi ei t'aani; ako ei bits'ah-
dah, ako sita aldo' do be'dado disets'ahlgi ei nihoka di-
honohsin dah[ se'dahonoh- ne'e beh bic'ih' yasti'.
singo t'eyah sita aldo' be'da- 27 Ako Ata ba yajil'ti'go
honohsin do nit'en. ei t'ado yik'idaditah dah.
20 Di sadigi beso-ba'-kin 28 Ako Jesus ahodi'nid, Di-
go'ne' Jesus yeh hadzi, bi- neh Bayizci'ni dahdahidot-
sohodizin-kin biyf go'ne* na'- t'e*go ako in'dah sih t'a ei
ntin'go: ako nidih dineh do ast'ihgo nihil be'dahodozihl,
la'dah holtsodi dah, halah, nidih do t'a si'nik'eh bana'sa
t'ahdo ajin' ha ahalzis' dah dah; sita yeh nasineztahlgi
ei'banh. bik'ehgo di beh yasti*.
.21 Ako Jesus anahodo'nid, 29 Ado sinil'algi ei sil ho-
Sih, sa' hont'i'go deya'go ado loh: Ata ei do sits'andi naga
nihi hadasinohta dolet, ban- dah, halah, t'aa'lajifi' bit ya'-
higi-at'e t'a danihiyi'go daat'ehigi t'eyah bana'sah ei'-
di'nonhnel: deyah'ago do banh.
akon dadohkah' dah. 30 T'a di beh yajil'ti'go lan'i
22 Ako Juz adadi'nid, Da' dahosdlahd.
t'as hoh az'diyolyel? Halah 31 Tf Ako Jesus ei Juz da-
deyah'ago do akon dadoh- hosdlahdigi abizdi'nid, Sizad
kah' dah, jidi'nid ei'banh. t'eyah bik'ehgo wohkahgo
23 Ako abizdi'nid, Nihi yo'- ako in'dah t'aani sidahol'ahi
iyahdi dano'lihh; sih t'eyah dano'lihh.
yo'dahdeh nihi nihokaden 32 Ado t'aani'ni nihil be'-
:
dano'tinh sih t'eyah do niho- dahodozihl, ado ei t'aani'ni

kaden. dah. nihe' dedidocil'.
24 Ei'banh a'nihidisnih, .33 Ako anadahodo nid, Nihi
bahhigiat'e t'a danihiyi'go Ebraham ba'alcini danidlihh,
dadi'nohhnel, halah, do daoh- ado t'ado dineh bi nalte* da-
dlafi dah sih ast'ingo, ako nidlih hit'ehigi dah, a'kosah'
banhigiat'e t'a danihiyi'go ha'at'ego nihe' dadidocil' di-
dadi'nonhnel nih'?
25 Ado adahodi'nid, Hai'-
ei 34 Jesus anahodo nid, T'aa-
sah* ant'ihh? Ako Jesus ni, t'aanigo a'nihidisnih, t'a-
ahodi'nid, Ts'ide atse'dah hai'-dah bahhigi ani'li t'a ei
a'nihidisnih yeni' t'a ei. bahhigiat'e bi nalte' jilihh.
26 Lan'i beh nihic'ih* ha- 35 Ako a'nal'a'i do hol'ago
desdzih ado beh niha ni'- ha'alk'e sida' dah, nidih Aye*
dest'inli holoh: nidih sinil- t'eyah holago sidah'.
202
36 Ei' binina Aye' nihe dei- nihi sizad do dadohts'ihh
dezcit'go ako t'aani nihe' dah eibahh.
dadidocit'. 44 Nihi ini'zih-beh-bohol-
37 Sil beho'zin E'braham ni'hi danihita, ei bits'ahdeh
baaJcini danolin'igi nidih dahonolonh, ado t'a yida'hi-
dasidiyoJhet'igi t'eyah da- nolnih'igi ei a'daht'inh, in'-
nohsin; halah, sizad niHiyf- dah ei hodeyadeh dineh nel-
di do ba'nahazan dah ei'- tsedi nilihh, ako t'aani'ni do
banh. yik'ehgo naga dah, halah,
38 Sita bil yiltsan'igi t'a ei biyi'di t'aani'ni at'din _ ei'-
beh yasti' ado nilii dani- banh.
: Yoc'id yeh yattigo
liita bil daoltsan'igi ei ba- t'a bih'igi yeh yalti': halah,
nahkai. biyoc'idi nilinh in'dah yita
39 Ako hanadasdzigo ada- nilin'igi at'eh ei'bahh.
hodi'nid, Ebraham ei dani- 45 Ado t'aani'ni beh nihil
iiita at'eh. Jesus anahodo*- hasne go ei' binina do dasoh-
nid, Ebrahamba'alcini da- dlah dah.
notin'go lanh' Ebraham ya- 46 Hai'sah' bahhigiat'e beh
nayah'igi banahkai dole! ni- sik'ihodoh'ah ? ado t'aani
t'en. .
adisni'go ha'at'egosah' do da-
40 Nidih k'adt dasidiyol- sohdlah dah?
hei'igi t'eyah danohsin, t'aa- 47 T'a-hai'-dah God bits'an-
nigo beh nihilhwesnelgi ei doigi ei God bizad yidits'a*:
God bits'ando disets'an: ha- ei'banh nihi do dadohts'a'
lah, Ebraham ei do akot'ih dah, halah, do God bits'ah-
dah nit'en. deh dahonoloh' dah ei'banh.
41 Nihi danihita yanagahi- 48 Ako Juz hanadasdzigo
gi bandahkai; ako adahodi'- adadi'nid. Da' dos ya at'ehgo
nid, Nihi do adilyeh beh da- adadi ni' dah, ei nih Seme'-
nihidizcih' dah, ako nihita ria dine e la' ni'lihh, ako nit-
ei t'ala'i, ei God. c'ih-bi-ini'zini niyi'di hploh?
42 Jesus ahodi'nid, God ni- 49 Jesus anado'nid, Sih do
hitago lahh'ayoadasohni' do- nilc'ih-bi-inizini siyi'di holon'
lel hit'en nih halah, God
; dah; nidih sih sita sil nilin'-
bits'ahden kwe'e niyah ei'- go ini'sin, ako sih do nihil
banh, in'dah do t'a si'ni- nislih' dah.
k'eh niya dah, nidih ei si- 50 Do t'a sih beh ayoanist'e
nil'a'. doleli bikasa dah, ako t'ala'i
43 Ha'at'egosan' yastilgi do ei yikagah ado yent'inh.
bik'idadohtihh' dah? Halah, 51 T'aani, t'aani'go a'nihi-
203
disnih, t'a-liai'-dah la' dineh Ebraham t'a bitse'dah honis-
sad beh yastilgi yaahalyan- lohh.
go ei do anineh yidoltsei' 59 A'kohgotseh hi'dadzizla
dah. beh dahwizdolnil' biniyeh,
52 Ako Juz anadahodo nid, hidih Jesus hats'ah hi'des-
K'adt nihil be'dahozin nil- ado bi-sohodizin-kin bi-
t'ih,
c'ih-bl-:ini'zini niyi'di holon yi'do c'izniyah, ado bitahgo
lanh', Ebraham indah ahodo- c'izniyah, ado yo'ajiyah.
ni'li-yadahalne'i ei danez-
nah', ako nih adinih, T'a- WOLTA'I 9.
Rai'-dah sad beh yastilgi 1 Ado Jesus t'a a'kwi jo-

yaahalyahgo ei do anineh gal'go dineh la' t'a bidizcih-
yido'lihh' dah. deh bina at'din le'i dzil-
53 Da' ni'is nihita Ebraham tsahh.
yeni' ei daztsan'igi bilahgo 2 Ako hodahol'ahigi hida-
ant'eh ? ahodoni'li-yadahal- hodel'kit, Na'ntini, hai'sah'
daneznah': akosah'
ne'i aldo' banhigi a'dzah, di dineh da-
hai i'dilmh? ts'i, hasci'ni dats'i ako t'a ha-
54 Jesus anado'nid, T'a sih na at'dingo hodizcihh?
ayoanist'eh i'disyago ako 3 Jesus ahodi'nid, Di dineh
ayoanist'ehigi do ilih' dah do banhigi a'dza dah, ado
dolel; sita ei ayoat'e'i seidiah, biscin'igi aldo' dodah: hidih
nihi God at'eh dadohnin'igi God yanagahigi beh be'ho-
55 Ako do hwe' dahonohsin dozihl biniyeh.
dah, hidih sih be'hasin, ako, 4 Sinil'a'igi bi nanis t'aiyisi
do be'hasin dah,disni'go nihi bana'sah' t'ah hollndah: tl'e
nahonislin'go biyoc'idi nislih ei bic'ih' holzis, a'kohgo di-
dolel hit'eh: hidih sih be'- neh do la' nalnis dah.
hasin ado sad yeh yaltilgi 5 Nahasdzah t'a bika na-
baahasyahh. sah'ijih' sih nihoka dine'e
56 Nihita Ebraham sa hol- ba adindin nislihh'.
bijihh yiyittsahgo t'ai-
ziz'igi 6 Ako akot'ego hadzi'go lez
yisi bilho'zoh ado yinel'ih'- yik'ideze ado bize yeh has-
go bah bil ho'zohd. tl'is a'yilago dineh bina at'-
57 Ako Juz anadahodo'nid, dinigi bina'k'e yiztle.
Nih t'ahdo asdla'din ni na'- 7 Ado ayidi'nid, Nilah,. Si-
hah dah, da' a'kos Ebraham loam toh sikan'igi, (ei El'a'
yiniltsahh? yolyeh) biyi' taa'digis, ado
58 Jesus anahodo'nid, T'aa- akoh jiniyago ta'az'desgiz
ni, t'aanigo a'nihidisnih, ako adeh ajoih'go hidzidzah.
204
9: 8 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'AT'E'Hl 9 : 22
8 Ei' binina ke'dahoji- adadi'nid, Haat'egosah' di-
bil
t'inigi ado hana at'dingo da- neh bahhigi aniligi kot'ego
hoin yenf adadi'nid, Da* di'- ali'le yanaga _do? Ako t'a
js do sidago ado ado'ked ye- al'ah hantsi'dakesgo ya'dal-
nf at'in dah? ti'.
9 Ako a'danih, Di ei'

la' 17 Dineh bina at'din hit'eh-
at'inh: nanala' a'danih, Ts'i- igi anadeidonid, Nih'sah'
de bi'nolnin le'i, nidih t'a ha'at'i bidinih', nina ah a'yi-
hoh azdi'nid, Sih lanh' ei laigi bahh? Ado azdi'nid,
astlni. Ahodoni'li-yahalne'i ji'hhh'.
10 £i' binina adahodi'nid, 18 Nidih Juz ei do dahodlah
Ha'at'egosan' nina an al'- dah, t'aani hana at'din hi-
yah? t'ehigi, ado ajoih dzizlih'go,
11 Anaz'donidgo hadzodzi, ado ei ajoih dzizlih'igi, haze'e
Dineh le'i Jesus yolyeh'igi indah hamah ei yika' hida-
ei hastris a'yilah, ado sina as'a go indah.
yiztle ado asidi'nid, Nilah 19 Ado ei hidahodel'kidt,
Siloam, toh sikan'igo dinah, ako adanih, Da' di'is nihiyaz
adi taa'digis; ako ado akon at'eh, t'a bina at'dingo yiz-
niseyah ado taadesgiz ako cih' dohnin'igi, akosah' ha'-
es'inh se'lin. at'ego k'adt o'ihh' ?
12 Ado ei adahodi'nid, Ha- 20 Ajiscin'igi t'aaji'lah ha-
disan* nagah? Ako nadzodzi'go azdi'nid, Di ni-
azdi'nid.
Do beho'zin dah.
sil hiyaz at'eh ado bina at'din-
13 Tf Ako ei bitsedan hana go silcihh' ei nihil beho'-
at'din yeni* Ferisiz bic'in' hoi zin;
daskai. 21 Nidih ajo'ih dzizlih'igi
14 Ako lanh' haayihh-jihh ei ha'at'ego sin, ako do nihil
azhh'go Jesus hastl'is a'yi- beho'zin dah, ado hai sih
lah ado hana ah a'yilah. hana ah a'yilah ei do nihil
15 Ako Ferisiz aldo' hinada- beho'zin dah, nizni'ni'sahh,
hodel'kidtgo, Haat'egosah' t'a hoh hidahodol'kidt, ako
iniihh sini'lih? Ako abizdi'- t'a hoh a'dahazdodzih.
nid, Hastl'is sina yiztle, ado 22 Ajiscin'igi di sad beh
taadesgiz ako es'ihh' se'lin. hadzodzi, halah, Juz bedzil'-
16 Di' binina Ferisiz la ada- dzit ei'bahh Juz t'a i'dah
:
di'nid, Di dineh do God bi- yeh hidahaz*ahh, t'a dineh

ts'ahdeh dah, halah, haa- la', di Christ at'eh, jidi'nidigi,
yihh'jihh azhhgo do bil ni- ei a'la-na'adleh-ba'-kindo a-
lih dah, ei'bahh. Nanala' ei ts'a-hodidolt'el.
205
23 Ei' binina ajiscin'igi azgo nagahigi ei t'eyah yi-
di'nid, Nizni'ni'sahh t'a hoh dits'a^
nidahodol'kidt. 32 Nahasdzah hazlih'deh
24 Ako bina at'din nit'enigi, dineh t'a bina at'dingo bi-
Hak'go, nadeidonidgo ada- dizcih'go t'ahdo bina ah al'-
jadi'nid, God bil sodirzin, niyah ha'nin'igi dah.
hil bedaho'zin di dineh ban- 33 Ako di dineh do God bi-
higi anili at'eh. ts'ahdeh naga dahgo, ha'-
25 Ako anado'nidgo hadzl, at'ihigi-dah do la' il'in' dah
Hwilah, banhigi anili dats'i dolel hit'eh.
at'eh, dodah
dats'i, hidih ei 34 Ado hanadasdzigo ada-
do beho'zin dah; t'ala'i hodi'nid, T'a banhigi ant'ego
sil
t'eyah sil beho'zin,sina at'din nidizcihh, da' akos nanihin'-
hit'eh, k'adt es'ihh'. tin? Ako c'idahwishan.
26 Ako anadahodo nid, Ha- 35 Tf C'idahodzishan'igi ei
san' ni'lah, ado ha'at'ego nina Jesus yiyi'nl, ado hak'iniya-
ah a'yilah? go ahodi'nid, Da God Biyels
27 Anabizdo'nid, T'a i'dah yindlahh?
beh nihil hwesne' hidih t'ado 36 Hanadzodzigo azdi'nid,
dasidots'ah dah: ha'at'isah' Bo'holni'hi, hai'sah' ei at'ihh,
biniyeh nadadidohts'ihl, da* ako ei hosdlah' dolel?
nihi'is aldo' bidahorah do- 37 Ako Jesus ahodi'nid, Joh,
lel? ho ni'nil'ihh, ado ei at'ihh ni-
28 Ako dahodzedzi ado ada- c'ih' yaltilgi.
di'nid,Nih ei bohol'ahi ni'- 38 Ako azdi'nid, Bo'holni'hi,
lihh,hidih nihi ei Mozes bi- osdlahh, ako bic'ih' nahodzi-
dahol ahigi danidlihh. sah'.
29 Nihi nihil bedaho'zin 39 Ako Jesus adi'nid, Ana-
God, Mozes yic'ih' hadzi'igi, hat'ihh biniyeh di nahas-
ako di ei jiniyadeh do nihil dzah bikagi niyah', ei t'aaltso
bedaho'zin dah. do daoin'igi dao'ih' dolel bi-
30 Ado dineh hadzigo ana- niyeh; ado daoin'igi ei bina
hodo nid, Ya t'a dole'igi at'e a'dadodihl biniyeh.
lahh', niyadeh do nihil be- 40 Ako Ferisiz la' akwi'igi
daho'zin dah hidih, ako ei di sad deyidizts'ahgo ada-
sina ah a'yilah. hodi'nid. Da' nihi'is aldo' ni-
31 Joh, nihil bedaho'zin, hina a'dadin?
God banhigi adaniligi do yi- 41 Jesus ahodi'nid, Nihina
dits'a'dah: hidih dineh God a'dadingo lahh' t'eyah bah-
yic'ih sodilzin'igi ado yik'eh- higiat'ei nihe a'dadin dolel
206
10: 1 JAN BiKÊHGO HANE'-YA'AT'fi'HI 10: 16
nit'en nih, nidih k'adt nihi, 9 Sih c'eatin nisiihh: sih' se
Es'inh', dadohnih, ei'banh dineh t'a-hai'-dah la* yah
banhigiat'ei t'a nihe holon. iyah sin ei yisda'-dogal, ado
yah anadah dolel, indah c'i-
WOLTAl 10. nadah dolel, ado hotsojih*
1 T'aani, t'aanigo a'niliidis- anadah dolel.
nih, t'a-hai'-dah ei do dibeh 10 Aniin'hi t'eyah do nadah
bagan c'eatin go'ne' yah dah nidih aniihh'go t'eyah,
ana'dah nidih ei hadeh- ado neltsed, ado niyilcohh:
sin,
dah yitis nanah'igi
t'a ei sih niyah'igi ei inah beh
aniin'hi ado aga i ni'li at'eh. daholoh' dolel biniyeh, ado
2 fJidih t'a c'eatin go'ne' lah'igo beh daholoh' dolel
yah ana'dah'igi ei dibeh yaa- biniyeh.
halyani at'eh. 11 Sih ya'at'ehgo dibeh yaa-
3 Ei dadiFkal yaahalyani halyani nisiihh : ya'at'ehgo
hah ah ne'ditihh ado hazad dibeh yaahalyani ei inah bl
ei dibeh deidits'a': ako t'a holoni dibeh yic'ahh nidiah.
hoh ho dibeh dabi'zi' yeh 12 Nidih adenago nalnis'-
yo'zih ado yah c'ehegah. igi, ei do dibeh yaahalyani
4 Ado c'ine'nilgo yi'lahjih' at'e dah, dibeh do bih'igi, ei
nagah, ako dibeh hake na- ma'ih-tsoh yiyiltsehgo dibeh
kai, halah, hazad yi'danes- yits'ah dahdilwo' ako ma'ih-
din ei'banh. tsoh dibeh yil hi'dahadel
5 Ako hai'-dah la* dobeho'- ado la ei tadao'jah.
zini ei do yike nakai dah, ni- 13 Adenago nalnis'igi ei yo'-
dih yits'ah dahdido'jah: ha- ilwo', halah, adenago nalnis
lah, la' dobeho'zini bizad do ei'banh, ado dibeh do yantse'-
ye'dahosin dah ei'banh. kes dah.
6 Di hane'-beh-e'detih'hi 14 Sih ya'at'ehgo dibeh yaa-
Jesus yeh hadzi hac'ih': ni- halyani nisiihh, ado sih di-
dih ei beh bic'ih' hadzodzi'- beh be'hasin, ado sih'igi se'-
igi t'ado yik'idaditah dah. dahosin.
7 If Ako Jesus
anahodo'nid, 15 Ata sehosinigi giat'ego
T'aani, t'aanigo a'nihidisnih, Ata be'hasin, ado inah si ho-
Sih, dibeh bi c'eatin nisiihh. lon'igi ei dibeh bic'ahh ni'hi-
8 T'aaltso sitse'dah hida- dis'ah.
haskai'igi ei dani'ih'hi in- 16 Ado dibeh nanala' se
dah agada'i ni'li a'dat'eh: holon, di sije'igi do bits'ahdo
ako nidih dibehdo dabidits'a' dah : ako ei aldo' hides'is,
dah hit'eh. ado ei t'aaltso sizad deidi-
[Navaho] I4
207
tsVdolel; adot'alah'agosije' 25 Jesus anabido'nid, Nihil
dole}, Indah dibeh yaahalya- hwesne' nidih t'ado daisoh-
ni t'ala i dolel dland dah: Sita bi'zi' beh
17 Ei' binina sita ayoaso*- nanis bana'sahigi ei t'aaltso
nih, halah, inah si holoni ni- sa dahalne'.
na'dinianh, ako ado si ni'- 26 Nidih do dasohdlah dah,
dodlel ei'banh. halah, do sih sih dibeh bi-
18 Dineh do la* sigaididot'a- tahden dahonoloh' dah ei'-
li dah, nidih t'a sih ninahidis- banh, t'a beh nihic'ih* hasdzl
ah. Beh-adzi'li se holon'igi yehgi at'ego.
beh ninahidis ah, ado beh- 27 Sih dibeh ei sizad dei-
adzi'li se holon'igi beh si dits'a*, ako be'dahasin, ado
ni'dodlelgo at'eh. Di sita ei sike hidakai.
adesnil'go yeh sa'nihoniani 28 Ado ei sih, hol'ago inah
at'eh. bahidis ah, ado ts'ide do a'da-
19 Tf Ako di sad beh hadzo- dodinl dah, do nidih dineh
dzi'igi binina Juz algana- la' dah si'lak'edo hayidiyol-
dadit'ah. hahl dah.
20 Ado ei lan'i yilt'ego ada- 29 Sita ei seidinian'igi
di'nid, nilc'ih-bl-ini'zini ha- t'aaltso yi'lahgo at'eh, ado
yi'di holon ado digis jilin dineh do la' dah yi'nel'an'
lanh', ha'at' isan' biniyeh dadah sita yi'lak'edo hayidiyol-
hwisolts'an? hanligi.
21 Nanala* ei adanih, Di do 30 Sih indah sita ei t'alai
nilc'ih-bl-ini'zini biyi'di ho- nidlinh.
lon'igi at'e dah. Da nilc'ih- 31 A'kohgo Juz tseh nina-
bl-ini'ziniis ana at'dingo ana dayizla hoi ni'dazdolnilgo
an i'dolil? biniyeh.
22 If Ado Jerusalemgi ei 32 Jesus anabido'nid, T'o-
bi-sohodizin-kin ats'aVanh ahayui danihinal ya'at'ehi
bik'ehgo beh a'daazind, ako baniseyah'igi, ei sita bits'an-
i'dan hai'go. den, ako di bana'sah'igi hai'-
23 Ado Jesus bi-sohodizin- sah' binina sil hi'daznolne'?
kin go'ne' nagago ado Sala- 33 Juz anadahodonidgo
man bi ca'ha'oh go'ne* aldo'. adanih, Ya'at'ehgo bananah'-
24 Ako Juz hanaden nihes- igi ei do binina nil hi'daz-
kai'go adahodi'nid, Ha ni'- nilne' dah, nidih diyini ba'ih'-
zahgosah* nas nihi niah' dogo ba yanilli'igi ei' binina,
lel? Christ nilindan t'a be- ado nih t'a dineh ni'linh ni-
ho'zinigoh beh nihil hdl'ne'. dih God i'dil-inh'.
208
10: 34 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'AT'E'HI 11:9
34 Jesus anabidonid, Da* tsah La'zeras jolyeh', ako
nihi bik'eh-oVni'His do biyi' Meri indah ba'di Martha ei
beh-ak'eascin' dah,"San has- Beth'ani, kin-halahigi ke'-
dzi, god dano'linh?" dahojit'ihh.
35 God bizad yeidinian'igi 2 (Ako di Me'riigi t'a ei
god yeh yozi'go, ado diyin tlah likani-halcin'igi Bohol-
beh-ak'eascin'igi do lahgo ni'hi yik'i yayizid, ado bike
a'ndolnil'go, hatsi beh banadziltsei yefii',
36 A'kosan' ei Ata ats'ei- ei bilah Lazeras datsah.)
nilt'eigi ado nahasdzan bi- 3 Ei binina halakei ei yic'ih'
kajin' yinil'aigi, da eis diyi- i'il'a' ako anih, Boholni'hi,
ni ba'ih'go ba ya'nilti' dabijo'akon, ayoiini'hih'igi da-
dohnih; God biye* nislinh, tsah.
disnin'igi banh? 4 Ako di Jesus yidizts'ahgo
37 Sita bi nanis do bana- adi'nid, Di da'atsahigi do
sago ako t'ado dasohdla'ni. bik'e dadotsal' dah, hidih God
38 Ako ei bana'sago t'ado ayoat'ei beh be'hodozihl bi-
dasohdla'ni nidih bana'sah'- niyeh, ei God biye' aldo' ayo-
igi eidaohdlanh ako Ata at'ei beh beho'zin dole! ei'-
:
siyi'di holon'igi,ado sih do' bahh.

biyi'di honision'igi ei nihil 5 Ako Martha indah bide'-
be'dahodozint ado deidoh- zi ado Lazeras ei Jesus ayo-
dlant. ayo'hih.
39 Di binina hoi hidadidil 6 Ako dadzitsahgo yiyi'nl
c'eh nadani'dzih: ako bi'la- hidih t'a a'kwi nagago naki
k'edo hanajolwodt. naneskahh.
40 T[ Ado Jordan bilahgo 7 Ado bik'ijih' indah hoda-
nadzidzah, Jan atsed naha- hol'ahigi, Judi'ago nadikah,
dlago taagis yeh'gi ado akwi
; bijini'go bic'ih' hadzodzT.
nijaga hit'eh. 8 Ako hodahol ahigi adaho-
41 Ado t'oahayui hahaskai- di'nid, Na'nti'ni, Juz t'a a'ni-
go adanih, Jan ali'le do ya- digo nil hi'dazdilnil danizih'
naya dah: hidih Jan di dineh hit'eh, da' a'kos akoh nadin-
yaholnelgi ei t'aat'e t'aani dzah?
lahh'. 9 Jesus anado'nid, Da' dos
42 Ado a'kwi t'oahayui da- nakits'adahdi aheilke' dah
hosdlahd. la' ajihh biyi'? Ako dineh la'
jih'go nagago ei do digeh'
WOLTA'I 11. dah, halah, di nahasdzan ba'
1 A'kohgo la' dineh le'i da- holln'igi yoihh' ei'bahh.
209
10 Nidih dineh la* tl'ego na- yigal'igi t'a ji'nigoh dasdi-
gago ei a'dogoh, halah, hol- yago ado hadas niyah, ako
in'igi hayf at'din ei'banh. Meri ei t'a yo'ne' sida nit'en.
11 Di beh hadzodzi do'bik'i- 21 Ako Martha ei Jesus
jin' abizdi'nid, NiHik'is La- ayidi'nid, Bohonisni'hi kwe'e
zeras ei alhos; nidih ajilhos- naninago sitsi'H do dadotsal'
den ts'ehode'sil ei biniyeh dah hit'eh.
deyah. 22 Nidih sil beho'zin t'a
12 Ako hodaholahigi ada- k'adt nidih ha'at'ihi-dah, God
nih, Boholni'hi, joh, na'ilgaz sa anile, bidi'ninidgo ei God
ako k'adt nadidodal. ne'dolel.
13 Ako Jesus dadziztsan'- 23 Jesus ahodi'nid, Nitsi'li
igi ahyilnih nidih hanal- yeni' ei nadidodal.
:
yihh'go alhos'igi ahyilnih 24 Martha ahodi'nid, Nadi-

dazni'zin. jeh'di ninilkah'go lahh' atah
14 Ako indah t'a beho'zini- nazdidonahgo sil beho'zin
go hoi holne*, Lazeras ei daz- nih.
tsanh, 25 Jesus ahodi'nid, Nadi-
15 Ako nihinina do adi nadah'igi indah inah ei sih nis-
sago banh sil ho'zon, da'idoh- lihh: t'a-hai'-dah sodlan'igi
dlahl biniyeh; t'a a'ko nidih ei daztsan nit'en nidih hina
bic'ih' dikah. ni'dodlel.
16 Ako Ta'mas, t'a ei Di'di- 26 Ako t'a-hai'-dah hinago
mas jolyeh'igi bil i'dahojil- sodlan'igi ei ts'ide do dado-
ahigi ayidi'nid, Nihi aldo* tsal' dah. Da' a'ko di yin-
dadikah ako hoi na'nihidi- dlahh'?
dotsil. 27Marthaanahodonid,Aou,
17 If Ako Jesus akwe'e ni- Bohonisni'hi,osdlahh, Nih
yago bil be'hozin' ei jisca Christ ni'lihh, God biye', na-
go'ne* dziztih'go t'a i'dan din hasdzan bikajih' hadagah'i-
hwiskah lanh'. gi.
18 Ako Jerusalemdo ei Be- 28 Ako kot'ego hadzodzi'go
thanijih' t'aayi'di, naki'di Martha anadzah, ado t'a nan-
dats'i tsin-sitahh t'ah bic'ih'- t'ine hade'zi Meri, Hak'go,
go. bizdi'nidgo ajinih, Nanti'ni
19 Ako Juz lan'i Martha in- niyah'ado, Hak'go, nilnih'.
dah Meri yahaskai, halah, 29 Ako t'a dzidizts'ahgo x
daztsan'igi banh ha'dahojil- tsinlgo naz'di na ado bic'ihs
nih' biniyeh. niyah.
20 Ako Martha, Jesus hac'ih' 30 Ako Jesus t'ahdo kin-
210
11:31 JAN BtK'EHGO HANE'-YA'AT'fi'HI 11:47
hal'ahigi jigah dah, nidih t'a bilah Martha ahodi'nid, Bo-
Martha hadah niyah hangi honisni'hi din yiskan'dan da-
nijagah. dziztsanh ako k'adt jil'con
31 Ako Juz yo'ne* hoi na- dzizlih'.
haztan'igi hak'idahaita' ye- 40 Jesus ahodi'nid, Da' dos
nf, Meri tsinlgo nidi na' do an'disni' dah, Yinidlafi'go
c'iniyago dadziltsanh, ako God yeh ayoat'e'i yidiltsel?
ado hake ji'kai, ako a'danih, 41 Ado tseh nah'jih' ada-
|
Jiscadi jidocahgo jideyah. dziz'afih dadziztsan'igi dziz-

32 Ako Meri jiniyah ado' tin bits'ando,ado_Jesus de'go
Jesus dziltsango biyajin' ni- dein'go hadzi, Sita sih disin-
tsizdini go' ako ajinih, Boho- ts'ango ei'banh nic'in' aheh-
nisni'hi, kwe'e naninago sini'sin.
tsi'li do daztsan' dah doletj42 T'aa'lajin' sih dints'a'igi
nit'en. beho'zin: nidih di dineh
sil
33 Ako Meri jica'go, ado nazin'igi biniyeh adisnih,
Juz hoi yikai'igi aldo' daaca'- ako sinil'a'igi deidodlahl.
go Jesus holtsanh', ako bini- 43 Ako kot'ego hadzodzi'go,
na nilc'ih-hwi-sizi'ni beh aa'- ye' go hazdolgaz, Lazeras,
haz nizin' ado ha'ni' yi' land. Hak'go, c'ininah.
34 Ado azdi'nid, Hadisan' 44 Ado ei dadziztsan yeni'
nidahosoltinh? Ako adaho- hajiyah, ha'la' indah hake,
di'nid, Boholni'hi, hak'go, ako ado t'aat'e bil yo'eel'inh-eigi
di'nilinl. hak'idesdiz'go: adohanihjin'
35 Jesus yi'cah. beh-a'dit'odi bik'idesdiz. Je-
36 Ado Juz adadi'nid, Jo'- sus adahodi'nid, Hak'in'daoh-
akon, t'aiyisi ayoahoni ni- adgo hodadohcld.
t'en. 45 TI Ako Juz lah'i Meri ya-
37 Ado nanala' t'eyah adahaskai'igi ei Jesus yanayah'-
nih, Da' di dineh'is do dineh igi dayiltsan'go dahosdland.
I
bina at'dingo bina an a'yila 46 Ako nanala' t'eyah Fe-

dah, nidih di dineh hak'eh- risiz yic'ih' aheskai ado Je-
go do dadotsat'gos do biznel- sus yanayah'igi yeh yil da-
ah' dah? holne'.
38 Ako ei' binina Jesus t'a 47 TI Ako nadailnin'hi alan-
hayildi aa'ha dzinizingo jis- jin'igi indah Ferisiz bil ahil
cagi jiniyah, tseh-bi-hodzah dahojilne' biniyeh a'la-dziz-
^
go'ne', ado tseh bida'diniahh. lih'; ako adadi'nid, Has da-

39 Jesus adi'nid, Tseh no'- di'nil, di dineh lan'i ali'le ya-
wehjin' oh'ah. Daztsan'igi nagah?
211
48 Ako do bandet'ingo dzah'igi-beh-beha'nihi t'ah-
di-
neh t'aaitso dabodlan' do: do ba'holzisgo nahadlago
ado Rome dine'e dadokahgo ast'e-a'dazdilne* biniyeh.
nihi ke'yah indah beh-niffi- 56 Ako Jesus ha'dazdez'in'
daholnih'igi niliigadedido- ado bi-sohodizin-kin go'ne'
t'al nazih'go t'a bih a'dahidi'-
49 T'a ei la' Kai'af as yolyeh, nih: Ha'at'ego bantsi'dahkes
t'a ei yihah'igi biyi' alafijin' adaazindjinis do dogal' dah?
nailnin'hi jilin'go ei yic'in' 57 Ado alanjin* nadailnih'hi
hadzl. T'ado niliil bedaho'- indah Ferisiz bit binahat'a'
zi'ni dah. hatast'anh, dineh t'a-hai'-
50 Ado do ya at'eh bantsi'- dah ta* (Jesus) nagahigi bit
dakes dah; dineh t'ata'i t'aa- beho'zingo ei yahodolni, hot
t'e yic'anh dadotsal'go ei ya'- ni'dazdodit biniyeh.
at'eh, ako t'aat'e-nit'en di-
ne'e do a'dodinl dah. WOLTA'I 12.
51 Ako di do t'a ha'nfk'eh 1 Ako hatis-adesdzah'igi-
hadzodzl dah: ako t'a ei yi- beh-beha'nihi hastah yis-
hah'igi biyi' alahjih' naij- kan'go adolelgo Jesus niyah,
nin'hi jilin'go, ako ei dine'e Bethanigi, ako a'kwi Lazeras
Jesus ya dadotsal ni'go a'ho- ke'hojit'ihh, ei daztsah hi-
doni'li-yaholne'. t'enigi ado ei nabidilzah'igi.
52 Ado do t'a ei dine'e t'eya' 2 Ado akwe'e ei c'iyan ha
dah, nidih aldo' God ba'alcini a'dayilah: ako Martha ha-
t'aniltel tadaoskai'igi t'alah'- c'ih'ni'izkahh: nidih Lazeras
ijih* a'la-idolil ei ta' bika-ada'ni bic'in' hot
53 Ako ei bijih'do dahodi- dahdi'nezbinigi at'inh.
yoihel'go t'eyah yan'dat'ihh. 3 Ako Meri tseh-ts'a nanise'
54 Ei'banh Jesus do t'a yita* nard yolyei bik'ah yeh
t'ini Juz bita najida dah; ni- dahidiahh', ako ei t'aiyisi
dih ado ke'yah le'igi jiniyah, i'lihh', ado Jesus bike bika-
do-naadah'ijih*, ei t'aayi'di jin' yadzizid, ado hatsi beh
kin-hal ahigi I'frem holyeh, bike jit'od: ado kin go'ne'
ako t'a akwe'e ho'dahol'ah- t'aat'e tlah likani halcin'go
igi bit hiji'kai hit'eh^ hade'bind.
55 Ado Juz ei hatis-ades- 4 Ako hodahot'ahigi ta' ei
dzah'igi-beh-beha'nihi ei k'a- Judas Iskariat, Saiman biye*-
den ba'holzis ado t'oahoji-
: igi, ei na'hodiyolnih'igi adi'-
yui ha ke'dayahdo Jerusa- nid,
lemgo adziskai, hatis-ades- 5 Di tlahsan' ha at'ego fade
m
asdla'din beso bigahgo na- 15 T'ado nil ho'yel Zai'an
hazni' dah, ado badahojoba'- bic'e'e niH'ni Jo'akon, Nih
:
igi t'ado badahasnir dah? Alahgo-ni-Nat'ani yigal', le-

6Di do badahojobalgi yan- H-ya'zi yik'i dasidago.
tse'kesgo hadzi dah, nidih 16 Di hodahol'ahigi atse'-
aniih'hi jilihh ado azis nidah do bil bedaho'zin dah,
dziltsos ei'banh, ado ei azis nidih Jesus ayoat'e'i abidil-
bih hesnirigi beh nidziltsos. yago indah di ha hanego
7 Ako Jesus adi'nid, T'ado beh-ak'eascih yeni', ado di ha
ha nant'ini, di yo'asidilneh adajila'i ye'dasni.
bijinh biniyeh nijia nit'en. 17 Ako ei' binina Lazeras
8 Badahojoba'igi ei t'aa'la- jisca biyi'den c'ininah bizdi'-
jin' nihitah fiidakai ei'banh; nidgo, ado daztsah'den na-
ako sih ei do t'aa'lajin' nihi- bizdi'sago dabinaligi yada-
lahdah. holne'.
9 TI Ako ei'banh Juz lan'i 18 Di' binina aldo' dineh
bil bedaho'zin a'kwi hijigah- hadah heskai, halah, di ali'le
igi, ado do Jesus t'eyah bini- banjiyago deidizts'an ei'-
yeh ji'kai dah, Lazeras aldo' banh.
dezdoltsel biniyeh, ei daz- 19 Ako ei' binina Ferisiz t'a
tsahdeh ne'di'sahigi. bih adahidonid,Da'dos dah-
10 Ako alafijin' nadailnih'hi ih' dah do bi'danil'an' dah-
Lazeras aldo' dahozdiyothel'- go? Joh, t'aat'eh bike nida-
go ban'dadzist'ind: kai silin'.
11 Halah, na'hodilzahigi bi- 20 T[ Ado a'kwi Griks la'
nina Juz lan'i bits'akaigo Je- atah a'daazindgi yi'kai soda-
sus dayosdland ei'banh. didolzihl biniyeh:
12 T[ Ado biskani dineh t'o- 21 Ado t'a ei Filip, Bethse'-
ahayui ei a'daazindgi nihes- dadoigi, Galihdo, ei ba ji'kai
kai'igi, ei Jesus Jerusalem- ado hidahozderkidtgo ada-
jin' yigati deyi'nigo, di'nid, Soh, nihi Jesus deidil-
13 Pam bit'an dadzizti' ado tsel danidzin.
hadasdokah biniyeh c'ijikai, 22 Ado Filip niyago An-
ado ha'dadesgaz, Hosa'nah, drew yeh yil holne' ado :
Izrel dine'e Alahgo-bi-Nat'- Andrew indah Filip bil Je-

ani bahodo nih, ei Boholni'hi sus yil holne'.
bi'zi' bez-niyah'igi. 23 Ado Jesus hadzlgo anih,
14 Ado Jesus teli-ya'zi bi- K'adt ba'holziz Dineh Ba-
k'izniyago bik'i dasnezdah, yizci'ni ayoat'e adolnil.
t'a beh-ak'eascin negi at'ego. 24 T'aani, t'aanigo a'nihi-
213
12: 25 JAN BtK'EHGO HANE'-YA'AT'fi'HI 12: 39
disnih, Troh-nad^n bina la' diltin'go dineh t'aaltso acin*
do le yilts'itgo ado daztsah-
ko'desiil
go ei t'asa'ha saah' do, nidih 33 Di, kot'eg'o dazdotsallgi
daztsan'go ei binest'an* t'o- ei beh hadzodzi.
ahayui bahh hodolel. 34 Dineh hac'in* hadasdzi'-
25 T'a-hai'-dah yeh-hinan'- go adadi'nid, Bik'eh-ooniti
igi ayoayoni'go ei yeh-hi- bits'ando nilii} bedaho'zin, ei
nan'igi t'aadzai dolel: ado t'a- Christ hoi ago holoh' do, ako
hai'-dah di nahasdzan bikagi haat'egosan* Dineh Bayiz-
beh-jinan'igi jijo'lago ei hol- ci'ni dahbididoltel dinih' ?
ago inah hwe holoh dolel. Hai'san' di Dineh Bayizci'ni
26 Dineh t'a-hai'-dah la' sa at'eh?
nal'a'go ei ha'ni* sike yigal: 35 Ako Jesus anahodo nid,
ado na'sahigi ei si nal'a'i al- T'aayi'dijih' adindin nihil
do' naga dolel : dineh t'a- holoh. Adindin t'ah nihe
hai'-dah la* sa nalVgo ei sita holohdah hidahkai, ako ca-
bil nilih' dolel. halhet do nihik'idoldoh' dah:
27 K'adt siyi' sizi'ni bi'ni' halah, la* cahalhel'go nagah-
lanh ado haat'isah'didesnil? igi, yigal'go do bil beho'zin
Sita, k'adt ba'holziz yisdah- dah.
sil'teh :hidih k'adt ba'hol- 36 Adindin' t'ah nihe holoh'-
ziz'igj biniyeh niyah. dah ei adindin'igi daohdlahh
28 Sita ni'zi' ayoat'e anleh. ako adindin baalcini dano-
Ado ya'dilhil biyi'deh sad lih do. Di Jesus yeh hadzl
dists'ah ako anih: Ayoat'ego ado dahdiyago hats'ah na'~
lanh' as'la ni, ado ayoat'ego dest'ih.
anadesdlil. 37 Ali'le beh t'oahayuidi
29 Ako ei' binina a'kwi hi- dabinal banjiyah hidih t'ado
dzizin'igi dazdizts'ah ako, daho^sdlahd dah:
Adeshi', dazdi'nid nanala' 38 Ize'as, ahodoni'li-yahal-
;
adanih, God bi diyin nal'a'i ne'i adi'nidigi t'a ako'hodo-

hac'ih' hadzi. nil, ei yeh hadzi'igi, Bohol-
30 Jesus hananadzigo adi'- ni'hi hai'san' badahwilne'igi
nid, Di ha'odzi'igi ei do sa' dayosdland? Ado hai'sah*
dah, hidih nihi t'eyah nihah'. Boholni'hi bigan bil beho'-
31 Ako k'adt di nahasdzan zin?
bana'hat'ihh : ado k'adt na- 39 Ako ei' binina dezdo-
hasdzan t'o-altseh-beh-bo- dlanlgo do bi'daznel'ah dah,
holni'higi c'ihidolgahl. halah, Ize'as anadonid'igi
32 Ado sih ni' bikado dasi- at'ego,
214
40 Hana a'desdind ado ha- t'a ei ninilkahdi ha'nihodo-
jeih dayil'tris ako dahana al
do beh dajoin' dah dolel, 49_ Halah, do t'a si'nik'eh
ado dahajeih do beh ak'idaz- yasti* dah ei'bahh; hidih Ala
ditinh' dah dolel, ado do lah- sinil'algi ei beh adidesnil'igi
go at'ego ana'hodidolnil dah, indah beh hahidesdzih'igi
ado do nadabidideslal dah. seidiniahh.
41 Di'di Ize'as yeh hadzl, 50 Ado sil beho'zin yehas-
hats'a'dindin'igi yiyiltsah'go an'igi ei hol'ago inah at'eh:
ado ei i'dan yeh ha holne'. ei'bahh t'a beh yaslilgi, sita
42 T'a ako nidih alahjih' t'a asidi'nidigi at'ego yasti'.
hidat'ani t'oahayui dahos-
dland: hidih Ferisiz binina WOLTAl 13.
do t'a yitini ha dahojilne' 1 Ako hatis-adesdzah'igi

dah, a'la-na'adleh-ba'kindo bik'ehgo adaazihd t'ah bi-
bits'a' nihi dido'nil dazni'zin- tse'dah, di nahasdzan bikado
go ei'bahh. Ala yic'ih' dogaligi, ba'hol-
43 Halah, dineh beh bada- zizgo Jesus bil beho'zin, t'a
hanih'igi ayoadayonih God hoh'igi, nahasdzan bika hi-
bahanih'igi bilahgo at'ego dakai'igi ayoajoni'go, t'a
ei'bahh. niznil'dihdjih* ayoajo'hih'.
44 1[ Jesus ye'go adi'nidgo 2 Ado altso da'jiyah'go, Sai'-
hadzi T'a-hai'-dah sodlan'-
: man biye', Judas Iska'riat
igi ei do sih sodlah' dah, hi- jolyeh'igi, ini'zih-beh-bohol-
dih sinil'a igi ei yodlahh. ni'hi hajeih yih hiyah',ei na-
45 Ako ei soin'igi ei sinil'a hodiyolnih biniyeh:
igi yoihh'. 3 Jesus bil beho'zin, Ala
46 Sih adindin nislih'go na- t'aaltso ha'lak'e yi'lago, ado
hasdzan bikajih' niyah, ado God bits'ahdeh jiniyah ado
t'a sodlan'igi do cahalhel'go God bic'ih' nizdodal;
naga dah dolel. 4 Ajiyahdo naz'didzah, ado
47 Ado dineh la'dah sizad ha e nahjih' nizninil ado beh-
yidits'a'go ado do yodlah'go, adit'odi dasdiltsoz'go andzis-
ei do ba'nihodes'al dah: ni- t'i'.
hoka dineh do ba'nihodes'al 5 Ado bik'ijih* biyi'-laadi-
biniyeh niya dah, hidih yis- gi'si biyi'jih' loh yajikango
da'desnil'igi t'eyah biniyeh. idahol*ahigi dabike labizni-
48 Ei do si ni'zinigi indah giz ado beh-adit'odi honaz-
sizad do yini'zinigi ei la' ha'- t'ilgi beh bajit'od.
nihodoal; sad beh hasdzi'igi 6 Ako Sai'man Piter bazni-
215
13: 7 JAN BtK'EHGO HANE'-YA'AT'fi'HI 13: 24
yah: ado Piter ahodi'nid, Bo- 15 Halah, bik'ehgo doleligi
honisni'hi, da' ni'is sike ta- nihinal as'lah, asdza'igi t'a
di'gis? ^
•
bik'ehgo adaht'ih' dolel bini-
7 Jesus hananadzi'go aho- yeh.
di'nid, K'adt bana'sahigi do 16 T'aani, t'aanigo a'nihidis-
nil beho'zin dah; nidih a't'ah nih, a'hal'a'i ei binant'a'i do
in'dah nil be'hodozinl. yilahgo at'e dah: ado bi'del-
8 Piter ahodi'nid, Nih ts'ide algi do binil*a1gi yilahgo
do sike tadi'gis dah. Jesus at'e dah.
anahodo nid, Do tanise'gizgo 17 Di di'igi nihil bedaho'-
do si nihn' dah. zingo ako ei banahkai'go
9 Sai'man Piter ahodi'nid, t'eyah nihil dahozoh' dolel.
Bohonisni'hi, do sike t'eyah 18 Do t'aanoltso a'nihidisni'
dah, nidih si' la aldo', indah dah: sih bitahalalgi ei sil
si tsi-ts'in do*. beho'zin: nidih diyin beh-a-
10 Jesus ahodi'nid, Ei taaz- k'eascinigi ei t'a akot'ego
desgiz'igi do t'aat'e taanaz'- adonil, ei bah bil yi'san'igi
didogis dah, hake t'eyah, ei sic'ih' bike'tal yeh dahdi
t'aat'e-hit'ehdo banh cin dah dilez.
ei'bahh: ado nihi cin nihahh 19 T'ahdo ahaneh'go nihil
a'dadin, nidih do t'aanoltso hasne', ako'dzago, sih, ei as-
dah. t'ihgo deidohdlahl.
11 Halah, nahodiyolnih'igi 20 T'aani, t'aanigo a'nihi-
ei hoi beho'zin ei'banh, ei' disnih, ei t'a-hai'-dah anas-
binina azdi'nid. Do t'aanoltso ahgo yini'zinigi ei sih ni'zin,
cin nihanh a'dadin dah. ado sih nizinigi ei sinil'algi
12 T[ Ako dabike tadzizgiz aldo' yini'zin.
do'bik'ijin' ha e bih hidzo- 21 If Jesus kot'ego hadzo-
dzago ado naznesdago abiz- dzi'go hayi' sizi'ni bi'ni' yi'-
di'nid. Da' niha asdzaigis lahd, ado bidzilgo azdi'nid,
nihil bedaho'zin? T'aani, t'aanigo a'nihidisnih,
13Nihi,Na'nti'ni indah Bo- nihi la* nasidiyolnih.
holni'hi dasidohnih, ako ya 22 Ako idahol ahigi hidahi-
at'ehgi a'dadohnih; halah, ei nerihh, hai lahh' ahyitni
nislihh ei'bahh. lahh' dazni'zingo.
14 Ako sih, nihi Boholni'hi 23 Ako hodaholahigi la'
ado nihi Na'nti'ni nislih'go, Jesus biyidt binahjin' kiz'-

nihike tase'gizgo nihi aldo' nitihh, ako ei Jesus ayoaho'-
ahah' nihike tadahgis dolel hih.
lehh'. 24 Ako Saiman Piter na-
216
hwe'agizgo, hai'san' ahyil- kadanohta dolel: Juz bic'in'
nih, beh nihil hoFne' bizdi- hasdzl yeh'gi at'ego k'adt
donilgo. a'nihidisnih De'yah'ago do
:
25 Ako ei Jesus biyidt bik'i- dadohkah at'e dah.

jin' dziztin'igi azdi'nid, Bo- 34 Bik'eh-o o nili a'nidi niha
honisni'hi, hai'san'_? dinis ah, ayoadahohnih, ayo-
28 Jesus anih, E' siango anihoshi nit'ehigi at'ego nihi
bades'aligi ei hoh. Ako yi- aldo' ayoadahohnih.
nezango Judas Iska'riat baz- 35 Di' beh dineh t'aaltso,
na anh, Sai'man biye'. nihi sidahol'ahi dano'lih'go
27 Ado e'ezan do'bik'ijin' beh
bil bedaho'zin dolel, ayo-
Ak'ihodiahi Judas yih hiyah. adahohni'go ei'banh.
Ado Jesus ahodi'nid, Ban- 36 H Sai'man Piter ahodi'-
dindzah'igi tsinlgo banani- nid, Bohonisni'hi, hagosan'
nah. diniyah? Jesus anahodonid:
28 Ako bikaada'ni bicin' Deyago do k'adt sike dinal'
nidziztan'igi di aljinin'igi do dah; nidih a't'ah in'dah sike
bil bedaho'zin dah. yinal dolel.
29 Akoadezni'zin, halah,
la' 37 Piter anado nid, Bohonis-
Judas beso bizis nidziltsos- ni'hi, haat'egosan' do k'adt
go ei'banh Jesus alialnih, nike yisal' dah dolel? Nini-
A'dadozinl biniyeh'igi nayil- na dasetsan' nidih t'a a'ko
nih dats'i badahojobalgi dolel.
:
haat'ihi-dah bahizdonil da- 38 Jesus anahodo nid, Da'

ts'i,dazni'zin. sininais dadi'tsal ? T'aani,
30 Ado
e'est'anigi hayit'an- t'aanigo a'ndisnih, naaho'-
go tsinlgo c'izniyah, ako ca- hai t'ahdo anih'goh tadi. Do
hol'hel, hwe'hasin dah, sididi'nil.
31 TI Ei' binina ako c'izni-
yago Jesus adi'nid, Kâdt WOLTA'I 14.
Dineh Bayizci'ni ayoajit'e'i 1 T'ado danihijeih biyi'di
Ha'donih, ado t'a hoh hwe nihi'ni' da'la'ni God daoh-
:
God ayoat'e'i ha'do nih. dlanh, ado sih aldo' dasoh-

32 Ako ei' beh God ayo- dlanh.
at'e'i ha'do'nihgo, God aldo' 2 Sita bi kin go'ne' kin da-
t'a bih beh ayoat'e'i yi nih'- nizo'nigi t'oahayui: do ako-
go, ado tsinlgo ayoat'e'i yi'- t'ego t'eyah nihil hwesne* do
nih'go ha i'dolil. nit'eh. Sih dahdi'sah nihiba'
33 Alci'ni ya'zi t'o kona- ast'e-hodeslil biniyeh.
gau'ijin' nihitah na'sah, Si- 3 Ako akon- deyago, ado ni-
217
lia ast'e-hoslago, sih aden Ion, ei doda nidih, nanis as-
nadesdal, ako na'niliidesis: lirigi beh sindlahh.
ako na'sah'idi nilii aldo' Mi 12 T'aani, t'aanigo a'nihi-
dolel disnih, T'a-hai'-dah sodlan'-
4 Ado deyah'ago nihil be- igi ei di nanis aslil'igi hoh
daho'zin, ado hontM'go niliil aldo' ajohl dolel; ado nanis
bedaho'zin. aslil'igi ;bilah go ajolil dolel;
I
5 Tamas ahodi'nid, Boho- halah, Sita bic'ih' deyah ei'-

nisni'hi, diniyago do niliil bahh.
bedaho'zin dah, akosah' ha'a- 13 Ado t'a ha'at'ihigi-dah
t'ego hont'il nihil bedaho'- si'zi' beh dayi'nohEedgo ei
zin dolel? adesnil, ako Ata yeh ayo-
6 Jesus ahodi'nid, Sih ho- at'e'i beh ba' yi nih dolel.
nt'i'i, adot'aani'ni,in'dah inah 14 Ado ha at'ihigi-dah si'zi'
hislihh: dineh do la' Ata ya- beh dayi'nohkedgo ei ades-
doga'li dah, sih se'go t'e- nil.
yah 15 Ayoadasohhi'dan sih bi-
7 Sedahososihdgo ei sita k'eh-o o nili baa'daholyah do-
aldo' be'dahososihd do hi- lel.
t'eh: ado k'adt kodo hwe'- 16 Ado Ata bic'ih' sodides-
dahonohsin ado daholtsahh. zihl, ako akaanal'wo'i la' ni-
8 Filip_ ahodi'nid, Bohonis- ha nane'didoal, ako ei hol-
ni'hi, Ata nihil behoni'sinh ago nihil holoh doleK
ako at'e dadi'nidzihl. 17 Nilc'ih Diyini t'aani'ni
9 Jesus ahodi'nid. Da alk'i- hidih, ei nihoka dineh do
dan nihil honislohh hidih'is beh daho'le' at'e dah; halah,
do sehoni'sin dah Filip? T'a- do daholh' dah, ado do hwe'-
hai-dah siltsan'igi ei Ata yi- dahosin dah ei'bahh ako :
yiltsahh ; ha'at'egosan' ako nihi hwe'dahonohsin nihil :

I
Ata nihil behoni'sinh, di- Ike'hat'ihh, ado nihiyi'di ho-

nih'? Ion dolel ei'bahh.
!
10 Ala biyi'di honislohh, 18 Do t'asa'ha nahkai' dah

ado Ata ei siyi'di holoh, da' dolel: niha nasdah dolel.
eis do yindlah' dah? Sad beh 19 Konagan'ijih' hadzih, ni-
nihic'ih' yastilgi do t'a si'- hoka dineh do nadasidoltsel'
nik'eh yasti' dah: hidih Ata dah, hidih nihi dasoh'ihh':
siyi'di nanisigi halah, sih hinisnah, ei'bahh
hinan'igi ei
yanagah. nihi aldo' dahinohna dolel.
11 Sih sindlahh, Ata biyi'di 20 Ako t'a ei bijihh nihil
honislohh ado Ata siyi'di ho- bedahodoziht, sih sita biyi'di
218
honislon'igi,ado nihi siyi'di di nihi'ni' da'ta'ni, ado t'ado
dahonolon'igi, ado sih nihi- hidaldzi'di.
yfdi honislon'igi. 28 Nikiniyah ado niha na'-
21 T'a ei sih bik'eh-o o nili desdat, nihidi'nidigi ei dasi-
bit beho'zingo ado yik'eh dots'ah. Ayoadasohhi'go t'ai-
nagago t'^ ei ayoaso nin'igi yisi nihil daho'zoh, halah,
at'eh: ado ei ayoaso nin'igi sita bic'ih* deyah,_nihi dis-
sita bits'ando ayoabidoni' nin'igi ei'bahh: sita silahgo
dolel, ado sih ayooshi' dolet, at'eh ei'bahh.
ado hac'in' ade'hodezinl. 29 Ado k'adt t'ahdo aha-
22 Judas ahodi'nid (Iskariat neh'go nihil hwesne', ako
ei dodah) Bohonisni'hi ha'a- ako'dzago deidohdlaht.
t'egosan' nihi t'eyah nihi- 30 Kodo di' bik'ijih' do lah'-
c'in' ade'hodirzinl hidih ni- igo nihic'ih' yananas'ti' dah
hoka dineh ei dodah? dolet: nahasdzan t'o-altseh'-
23 Jesus hananadzigo aho- yeh-adiholni'hi dogal ei'-
di'nid, Dineh la' ayoaso'ni'- bahh^ ako ei do sidet'i' dak
go, ei sizadigi yaahalyah do- 31 Nidih nihoka dineh, Ata
let, ado sita ayoaho ni' dolet, ayooshi'go bit bedahozin
ado nihi ha ne't'as do, ado hot dolet, ado sita bik'eh-o o'nit'i
kehwit'ih dolet. seidinian'igi ts'ide akot'ego
24 T'a-hai'-dah do ayoaso'- asnit. Sottih', dahdidikah.
nin'igi ei do sizadigi yaahal-
yan dah: ado sad dadohts'a'- WOLTAl 15.
igi ei do sih dah, hidih sita, IT'a sih t'eyah c'il-na'atlVi
sinit'algi ei bih. t'ata'i ya'at'ehgo sikadigi nis-
25 T[ Di t'aaltso fah nihil tihh, ado sita t'eyah yaahal-
naskai'go beh nihil hwesne'. yani ni'lihh.
26 Nidih akaanaVwo'i ei 2 Sits'a dane'san'igi t'aaltso
Nitclh Diyini at'eh, ei Ata do binest'ah' haleh'igi ei yi-
si'zi*yeh yidol'al'igi, ei t'aat- ts'a' yijah: ado t'aaltso bi-
tsoni yeh na'nihintin dolet, nest'ah^ bahh nahadleh'igi
ado t'aattsoni beh nihic'ih' ei bila'ta hijigis, t'a bilahgo
hahasdzi'igi be'dalnihgo ani- bahh na'hododlet biniyeh.
ho'sin dolet. 3 Ako k'adt sad beh nihi-
27 Beh-it-hozo'ni niha as'- c'ih' yattilgi beh niha'at'e'
lah, ado sit hozo'nigi nihadi- a'dadin.
nis'ah, do nihoka dineh adei- 4 Siyi'di dahonoton' do, ado
diahigi at'ego nihadinisah sih atdo' nihiyi'di honislohh.
dah. T'ado danihijeih biyi'- Ats'a ne'san'igi t'a biza'nigo
219
do banh, nahadleh dah, ba' 11 Di'di t'aaltso beh nihi-
sikadi bits'andogot'eyah c'in' hahasdzl sil hozon'igi
ako nihi ts'ideako'danoh- t'a nihiyi'di dolet, ado nihil
t'eh, siyfdi da honolon'go dahozon'igi beh hi'da doldihl
t'eyah. ei' biniyeh.
5 Sih c11-na'atro*i sikadigi 12 Di behosefan'igi at'eh,

nistinh, ado nilii t'eyah bigan ahidelnago ayoadahohhih,
danolinh, ei t'aa'lajin' siyi'di t'a ayoanihoshin'igi giat'e-
hojilon sin, ado sih hayi'di go.
honislon'igi ei lan'i anest'an' 13 Di bilahgo dineh do la'
hahh na'hadleh halah, t'a ayoo'o'hi' dah, ei dineh la*-
:
si'dingo ha'at'i-dah do bi'dadah bik'iso yic'anh daztsan'-

nol'an' dah. igi.
6 Ako dineh t'a-hai'-dah do 14 T'a ha at'i'hi-dah beh ni-
siyi'di hinago ei ats'a ne- hanihwis ahigi ei a'daht'in'-
san'igi yo'aholgan'go ado sago ako nihi sik'iso dano'lihh.
gan nahoji'lin; ako ei dineh 15 Kodo nas, holzisgo, do
a'la-a'dayil*ih'go dzi'dza da- nal'a'i nihi disni' dah dolel;
yilkad ako dadiht. halah, a'nal'al ei hanant'a'i
7 Ako nihi siyi'di dahinoh- yanagahigi do bil beho'zin
nago, ado sizad nihiyi'di ho- dah, ei'bahh: hidih sih sik'iso,
loh'go t'a nihi danohsin'igi nihi di'nid: halah, t'aaltso
dayi'dohkil ako nihah ako'- sita bits'ando disets'an'igi ei
dolnit. nihil bedaho'zingo as'iah ei'-
8 Di beh sita ayoat'ei ha'- bahh.
do'nih,anest'an' t'oahayui ni- 16 Nihi do hi'dasidoltih'
hahh nahadlehgo ei' beh; dah, hidih sih t'eyah na'ni-
akot'ego sidaholahigi dano- hiye'lago ninihini'nil,ado da-
lih dolel sidohkai'goh anest'ah' ni-
9 T'a sita ayoaso'nin'igi at'e- hahh hi'dahodlel dolel, ado
go, sih aldo' ayoanihosnih nihi nest'ah' do a'dodihl dah;
ayoo'oshin'igi t'a ei bik'eh- ado t'a ha*at'i'hi-dah si'zi'
go nahkai. beh Ata bi'dayi'nohked ei
10 Behosel'anigi bik'ehgo t'a bih nihaididoal.
nahkai'go ako in'dah ayoo' 17 Di t'aaltso beh niha ho-
oshin'igi bik'eh nahkai dolel: sel ahh, ayoadahohni' dolel.
t'a sita yehasani bik'ehgo 18 Is j ahh nihoka dineh da-
na*sah, ado yeh ayoo'onin'- nihijo'lago, ei nihil bedaho'-
igi bik'ehgo na'sah'igi giat'e- zin, t'a nihitse'dah sih dasi-
go. dzosla.
220
15: 19 JAN BIKÊHGO HANE'-YA'AT'E'HI 16: 7
19 Nihi nihoka dineh bl da- 26 Nidih Akaanalwo'i niya-
no'lin'go ei nihoka dineh t'a go, sita bits'ahdeh nihic'in
bih'igi ayoadayo ni' dolel, nides'aligi, Nilc'ih Diyini t'aa-
dih halah, nihoka dineh do nin'igi, ei Ata bits'ahdehigi
bl dano'lih' dah, ako hidih ako t'a ei sa' hodolnih:
nihoka dineh bits'ahdeh na'- 27 Nihi aldo' sandahodoi-
nihiye'la, di'bahh nihoka dinih, halah, t'a hode'sadeh sil
neh danihijo'lah. nahkai ei'bahh.
20 Sad beh nihic'in' hasdzi'-
igi ei be'dalnih, a'nal'a i do WOLTAl 16.
binantVi yi'lah at'e dah. Si- 1 Di diigi t'aaltso beh nihil
k'e-dadinihigi a'dasi'lago, ni- hwesne', ako do dadidohgoh
hi aldo' nihik'e-dadinihigi dah.
a'danihi doht; adisnin'igi bi- 2 A'la-naadleh-ba'-kindo
k'ehgo nidakai'go t'eyah ni- ats'a danihidonil; ado bic'ih'
hi aldo' nihik'ehgo nidakai' holzis t'a-hai'-dah nihishih'
dolet. hidih ei Godbi nanis bana-
21 Di t'aaltso a'danihidolil, sah ni'zin dolel.
si'zi' binina, halah, sinil'algi 3 Ako t'aaltso di di'igi at'e-
do yedaho'sin dah ei'bahh. go a'danihidolil, halah, Ata
22 Do niyago ado t'ado bi- in'dah sih do' do nihe daho'-
c'ih* hahasdzi'go ako do sin dah, ei'bahh.
bahhigi a'dadza dah dolel 4 ISFidih di di'igi t'aaltso
nit'en: nidih k'adt banhigi- beh nihil hwesne', ako ba'-
at'e fado beh hidazdollh'ti holzizgo di di'igi beh nihil
dah. hwesne' 'yeni' be'dadolnih.
23 T'a-hai'-dah jolah'igi Ado di di'igi hode'sadeh t'a-
si
t'a ei aldo* sita yijolah'. do anihidi'nid dah, halah, ni-
24 T'a ei hatahgi banise- hil honisloh ei'bahh.
yah'igi dineh la'dah t'ahdo 5 Nidih ako k'adt sinil'algi
akoneh' dahigi do baniseya- bic'ih* hidesdzah ako hidih ;
go, ako do bahhigi a'dadza la'dah t'ahdo, Hajihsah' dini-

dah dole! hit'eh: hidih k'adt yah? sidohni' dah.
t'aanidlah, sih in'dah sita do' 6 S'idih halah, di di'igi beh
danihittsahh ado danihidzos- nihic'in' hahasdzl ei'bahh
?a. danihi jeih biyi'di t'aiyisi
25 fJidih di ako'dza ei bi- badanihi'ni'.
k'eh-ooni'li beh-ak'eascin' 7 T'a ako hidih t'aanigo ni-
negi at'ego adonil'go, T'ado hil hasne', hidesdzah'igi ei
banigo dasidzosla. ya'at'ehgi niha'asneh; halah,
221
16: 8 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'ATÊ'HI 16: 23
do nidesdzago ako Akaanal- 17 Ako hodaholahigi la*
wo'i do nilia dogal' dah, ei'- adahido nid, Ha'at'isah* didi
banh ; nidesdzago ei nihi- yeh nihil halne', Konagan'-
c'in' des'at. ijih* do dasoh'ih' dah dolel,
8 Ako ei niyago, nihoka ado nana konagan'ijih' da-
dine'e banhigiat'ei, ado t'a- soh'ih' dolel; halah, Ata bi-
ako-giat'e'i, ado anahat'inh c'ih' deyah ei'bahh.
ei t'aani yeh yil hodolnih. 18 Ei'bahh adadi'nid, Di ko-
9 Banhigiat'ei, halah, do nagan'ijih' jinih'igisah' ha'-
dasodlan' dah. at'i al jinih'? Al jinin'igi
10 T'a-ako-giat'e'i, halah, sih do nihil bedaho'zin dah.
sita bic'in' deyah ado do da- 19 Ako Jesus bil behozin hi-
soh'in' dah do. dahodidilkil dani'zinigi ako
11 Anahat'inh, halah, na- ahodi'nid, Da beh hasdziigis
hasdzan t'oraltseh-yeh-a'di- bindahidol'kidt, Konagan'i-
holni'hi bana'hast'ind ei'- jih' do dasoh'ih' dah dolel,
banh. ado nana konagan'ijih' da-
12 Beh nihic'in' hahides- soh'ih' dolel, di'nidigi?
dzih'igi t'ah lan'i nidih,k'adt 20 T'aani, t'aanigo a'nihi-
ei do bi'danoldzir dah. disnih, Nihi ei dahca' dolel,
13 T'a ako hidih Nilc'ih Di- ado ye'go dahca' dolel hidih
yini t'aani'igi niyago, ei t'aal- nihoka dine'e bil dahozoh'
tso t'aani'go nihois dole!; dolel; ado yinil nahkai dolel;
halah, do t'a bih a'dahalne* hidih yinil'igi ilho'zoh hi'-
dah dole!, ei'bahh; nidih t'a dodlel.
ha'at'i'hi-dah yidits'a'igi ei 21 Asdzani k'adeh i'nilcih'-
yahalne' dole! ado a'hodo- go bahhbi'ni leh, halah, ba'-
;
nil'igi yeh nihil halne' dolel. holziz ei'bahh; hidih t'a ajil-
14 Ako ei ayoanist'eh a'si- cih'go ti'hodzozni'igi do be-
dolil; halah, sih'igi ei bih' do- jil'nih dah, halah, dineh na-
lel adonihic'ih' yit'ihgo idolil. hasdzan bika yizcihh, ei'-
15 Sita bih'igi t'aaltso sih; bahh t'aiyisi bil ho'zoh.
ei'bahh adisnih, sih'igi bih' 22 Ako ei' binina k'adt nihi
dolel ado nihic'in' yit'ingo bahhdanihi'ni'; hidih nada-
idolil. nihldestsel, ako danihi jeih
16 Konagan'ijin* do dasoh- bil hi'dahodojohl ado nihil
;
ih'dah dolel ; ado nana ko- dahozon'igi ei hai'-dah dineh

nagan'ijin' dasohin' dolel, do nihi aga'ididot'al dah.
halah, Ala bic'ih' deyah ei'- 23 Ado ei bijihh nihi do
bahh. hi'dasididolkil dah. T'aani,
222
t'aanigo a'niliidisnih, t'a ha'- 32 Jo'akon bic'ih* holzis,
at'i'hi-dah Ata si'zi' beh bf- t'aani k'adt ba'holziz, t'a nihi
dainoh'kedgo ei niliaididoal:. danohsingo taidolwol, ei di-
24 Holzisden kq'jin' t'ahdo neh t'ala'i hitin'igo, ako sih
si'zi' beh dalnph'ked dah ni- t'eyah t'asa'ha dolel; ako ni-
t'en ; dainoh'ked ako niHa- dih dot'asa'ha nasa dah, ha-
dolyet, ado t'aiyisi niliit dalah, Ata sil holoh ei'bahh?
hozon' dolel. 33 Di t'aaltso beh anihidi'-
25 If Di t'aaltso hane* nan- nid, sih' se nihil dahozoh'
tlVi beh nihic'ih' hasdzT; ni- dolel. Nahasdzan bikago
dih bic'in' holzis ado hane' t'eyah nihic'ih' hidahwina
nantlVi do beh nihic'in' hado; nidih nihil daho'zoh; sih
nadesdzih' dah, nidih t'a be- nahasdzan bik'ehdesdlih.
ho'zinigo Ala beh nihil ho-
desnih. WOLTAl 17.
26 Ako ei bijinh si'zi* beh 1 Di sadigi Jesus yeh hadzT,
dalnoh'ked dolel ako Ata
; ado de'go ya'dilhil _ biyi go
niha ne'deskant do disni' dah. jideih,ado azdi'nid,Ata, k'adt
27 Ata t'a bih ayoaniho nih sahaz ani ba'holziz ; niye'
ei'bahh; halah, nihi ayoada- ayoat'e anleh, ako niye* aldo*
sohhi hit'eh, ei'bahh ado
; ayoat'e an'dolil;
God bits'ahdeh niyah'igi al- 2 Beh-adzi'li t'aaltso badi-
do' daohdlahh ei'bahh. nian'igi at'ego, ako t'aaltso
28 Ata bits'ahdeh niyah,bahidinian'igi holago inah
ako nahasdzan bikagi niyah; yedidoal.
ado nana nahasdzan bits'ah- 3 Ako di'di hol'ago inah
jih' dahnadidesdal'go, Ata at'eh ne'dahosihdgo, nih t'e-
bic'ih* hi'desdal. yah God t'aani'ni ni'lihh, ado
29 Hodaholahigi adahbdi'- Jesus Christ yinil'algi aldo'.
nid, K'adt t'a beho'zinigo ya- 4 Ako sih ni' bika ayoat'e
nitti', do hane' nantlVi beh a'nislah nanis sadinian'igi
;
yanilti' dah. altso banise'yah.

30 K'adt nihi nihil bedaho'- 5 Ako k'adt Ata ni'li'ni ayo-
zin, t'aaltsoni nil beho'zin at'e asileh, nahasdzan t'ahdo
lahh', ado do nidih dineh ta*- alnehdah nil honisloh hit'eh-
dah nan'didot'kil dah. Di igi at'ego.
beh dainidlahh, ei God bi- 6Nihoka dine'e bitahdeh di-
ts'ahdeh yiniyah'igi. neh sadinian'igi bic'ih' ni'zi*
31 Jesus anabidonid, Da* beho'zingo as'lah; ei t'aaltso
k'adtis nihi da'ohdlahh? nih, ako nih t'aaltso sadini-
[NavahoJ 15
223
anh; ako nizad yik'eh-dahol- nihoka dine e dabidzosla, ha-
inh. lah, nihoka dine'e do bi daji-
7 Ako sadinian'igi t'aaltso lih' dah ei'banh; t'a sih ni-
nits'andengo bil bedaho'zin. hoka dine'e do bl nislin'igi
8 Halah, sad sadinian'igi at'ego.
badinianh ei'banh; ado ei'di 15 Do nahasdzan bits'a'di'is
dayosdland, ako t'aani sih biniyeh na'noskahh dah, ni-
nits'anden niyago bil beda- dih bahhigiat'e bits'ahjih'
ho'zin, ado nih sinil'algi da- nabill'nihh dolel.
yosdland. 16 Ei t'aaltso do nihoka di-
9 Ako sih ba' sodiszin; nine e bl daji'lih' dah, t'a sih
hoka dine e ei do ba' sodis- do nihoka dine'e bi nislin'igi
zin dah, nidih sadinian'igi at'ego.
t'eyah, halah, ei nih ei'banh. 17 Nih t'aani'ni beh diyin-
10 Ado t'aaltso sih'igi ei go a'danile*: nizad ei t'aani'-
nih, ado t'aaltso nih'igi ei ni at'eh.
sih; ado ei beh ayoat'e a'si- 18 T'a nahasdzan bikajih'
dilyah. asinil'a hit'ehigi at'ego, sih
11 Ado k'adt nahasdzan bi- aldo' nahasdzan bikago a-
kagi do nasa dah dolel; nihel'a'.
dih di nahasdzan yika hida- 19 Ado eidi dabah' diyingo
kai dolel, ako sih k'adt nic'ih' i'disyah, ako bih aldo* t'aani'-
deyah. Ata diyi'ni, t'a nih ni beh diyingo a'dabididol-
beh sadinian'igi baa-
ni'zi' nil.
holyahh, ako t'ala'i dani'lih' 20 Ado do t'a di t'eyah bah'
do, nihi anit'ehigi at'ego. sodiszin dah, nidih dabizad
12 Nahasdzan bika t'ah bit yeh dasidodlahligi aldo'.
naskai yendah ni'zi' beh 21 Ako t'aadziltso t'ala'i da-
baahasyah hit'en, sadinian'- ji1ih' do; t'a nih, Ata siyi'di
igi ei baahasyah hit'en, ado honilon'igi at'ego, ado sih
t'ado la'dah yoilt'e* dah, ni- niyi'di honislon'igi at'ego,
dih ini'zih biye' t'eyah; ako ts'ide akot'ego ei'di aldo* t'a-
ei diyin beh-ak'eascin'igi bila'i nihiyi'di daholoh' dolel;
k'ehgo ahodonit biniyeh. ako nihoka dine'e ei sinit'a'-
13 Ado k'adt nic'ih' deyah; igi deidodlahl.
ado di t'aaltso nahasdzan 22 Ado ayoat'ei sadinian'igi
bika beh yasti', ako ei, t'a ei badinianh; ako t'ala'i da-
beh sil hozon'igi ei beh daji'Hh' do,t'alai nidlin'igi at'e-
holoh dolel ei'banh.
14 Nizad ei badinianh; ado 23 Sih ei dabiyi'di, ado nih
224
17: 24 JAN BIK'EHGO HANE'-YA'AT'e'HI 18: 13
siyi'di, ado le'dadol't'e go t'a-
|kon* nadlo'igi ado honoyet',
iai daji'lin' dole!;ako niho- tn'dah denih dajijahgo.
j
ka dinee nih sinil'algi bil 4 Jesus a'ho'didolnitigi

bedaho'zin dolel, ado ayoa- t'aaltso hot beho'zin ako ei
I
deni' nih t'a ayoasini' nin'igi binina bidasniyago abizdi'-

I
at'ego. Inid, Hai'san* hadadohlh'?

24 Ata ei sadinian'igi ho- 5 Ako ei anadahodo nid, Je-
I
nislohdi bit dahonislon' dolel sus Nazarethdenigi lahh'.

nisin; ako ayoat'ei sadinian'- Jesus ahodi'nid, Sih, ei as-
i
igi deidoltsel; halah, nahas- :t'ihh. Ako Judas atdo', ei

dzan t'ahdo alnehdan ayo- nahwisni'igi, yit na'zihh.
I
asininih. 6 Ako, T'a sih ei ast'inh,

I
25 Ata ni'li'ni, a'at'e'-niyi'- jini'go bic'ih' hadzodzi'go ei

at'dini,nihoka dine e do ne- t'aaltso fan j in' ni'jih' ani'de.
daho'sin dah; nidih sih ne'- 7 Ado ninayizdet'kidtgo az-
hasin, ado di'di bit be'dahodi'nid, Hai'sah' hadanohtah?
zind niti sinit'a'igi. Ako adadi'nid, Jesus Naza-
26 Ado ni'zi'bit hwes- rethdenigi lahh'.
beh
ne*, ado nahodesnih; 8 Jesus anado nid, San, sih
beti bit
ado ei beh ayoooni'ni beh ei ast'inh disni'go nihil hwes-
ayoasinini'ni biyi'di daho- ne'. Joh, sih sikadanohta-
loh' dolet, ado sih dabiyi'di dah didi bini'di dahdikah.
honistoh' dolet. 9 Ako azdi'nidigi t'a ako'-
hodonil, Ei sadinian'igi do
WOLTAl 18. la'dah yo'ilt'e' dah jidi'nid
1 Ako Jesus di sadigi yeh yen'.
hahasdzi'go hodahol ahigi bit 10 Ako Saiman Piter bi dil-
c'ijikai, a'kwi toh-ni1i'ni, Ki- tlis hayidzihs'go alahgo nait-
dran yolyehigi tsena, ado! nifi'hi bi nal'a'i bija nisha-
a'kwi daak'eh, ei hodahot- jihlgi k'iznil'hal. Ako ei
ahigi bit bih jokai. anal'a'iigiMal'kas jolyeh.
2 Ado Judas, ei nahwisni'- 11 Ako Jesus ei Piter ayi-
igi ei aldo' a'kwi ho'inh' ha- ; di'nid, Ni dilths Ih nantihh;
lah, Jesus t'a ahanh hoda- da' beh-adla'ni sita senikan'-
hot ahigi bit a'kwi nijikah do adesdhht' dah.
igis
ei'banh. Ako jil'ahigi ado ha-
12 Tf
3 Ako Judas alahjih' na- nant'a'i do', ado Juz bi si'lago
dailnin'hi in'dah Ferisiz bi- Jesus dayiltsod ado hwe da'
ts'anden si'lago, ado binan- aztl'ohh.
t'a'i hal nilgo bit ji'kai, a'k'a- 13 Ado dahdahodiloz An'-
225
nas altseh bic'in', halah,Kai'- ne' in'dah bi-sohodizin-kin
af as ei badani ni'lifih, ako t'a go'ne' aldo*, ado Juz a'la-hi'-
ei naliah'igi biyf alahgo nait- daadleh go'ne' nanistin; na-
nin'hi nilinh. nil'in'go do ha'at'i'hi-dah ba
14 Ado Kai'afas t'a hoh ei hasne' dah.
Juz ba'hozdez'anh, Dineh 21 Ha at'egosah' bi'nasidil'-
t'ala i, dineh t'aat'e-fiit'en ya' kidt? Dasidizts'ahlgi ei beh
dadotsalgo ei yaat'eh, jini'- bic'in' hasdzi'igi bi'ndabidol'-
go. kidt: joh, ei beh hahasdzi'igi
15 Ako Saiman Piter ei Je- bil bedaho'zin.
sus yike niyah, nanala' ohol- 22 Ako kot'ego hadzodzi'go
ahigi aldo', ako ohol ahigi ei haskeji-nat'ah la' hwi'gahgi
alahgo nailnifi'hi hwe ho'- sizin'igi ei Jesus yildzidez-
singo, alahgo nailnih'hi bi kad, ado hadzi'go adi'nid, Da
kin go'ne' Jesus bil yah aji- akot'egos alahgo nailnih'hi
az bic'ih'hahi'dzih?
1*6
Nidih Piter c'eatindi tl'o- 23 Jesus ahodi'nid, Bahhi-
di dzizihh. Ako ohol'ahigi giat'ego hasdzi'go, ei bahhi-
alahgo nailnih'hi hwe ho'si- giat'e ba hol'ne', nidih ya at'-
nigi c'izniyago asdzani c'ea- ehgogo ha'at'isah' biniyeh
tin yaahalyani yic'ih' hadzl: nasidi'nikad?
ako Piter bil yah ajiaz. 24 Ako Annas hwe aztl'oh-
17 Ako asdzani c'eatin yaa- go Kai'afas alahgo nailnih'-
halyani Piter ayidi'nid, Da' hi yic'ih' ahol'a'.
ni'is do di dineh bidahol ah- 25 T[ Ako Saiman Piter a'-
igi la* ni'lih dah? Ako na'idzilgo sizihh. Ado ei
ayi- kwi
di'nid, Sih ei' dodah. binina adahodi'nid, Da' ni'is
18 Ado andal'a'i in'dah si- aldo' bidahol ahigi do la' ni-
lago akwe'e yil na'zihh, tsid lih' dah? Ako azdi'nid, Sih
dabi koh' adayi'lago ei yeh eidodah.
hi'da'idzit, halah, ako desk'az, 26 Ako alahgo nailnih'hi bi
ei'bahh; ado Piter atah sinal'a'i la', ei Piter yija k'inil-
zih'go na'idzil. hal'igi bik'ei, ei adi'nid, Da'
19 U Ako alahgo nailnih'hi dos da'ak'eh go'ne' bil nil-
Jesus, bidahol ahigi ado ho tsah' dah?
nantin bi'nahozdel'kidt. 27 Ako Piter, Dodah, nado'-
20 Ako Jesus hadzlgo adi'- nid. Ado t'a a'ko t'ahago
nid, T'a yit'ini dineh t'aat'eh naaho'hai adi'nid.
bic'ih' yasti' hit'eh t'aa'la-
: 28 H Ako Jesus c'inadezloz
3 in' a'la-na'adleh-ba'-kin go'- Kai'afas bits'ahdo ana'ha-
226
18: 29 JAN BIK'EHGO HANFAYA'AT'E'HI 19: 2
t'inh-ba'-kin go'ne*; t'aiyisi 36 Jesus anado'nld, Beh-si-
abin'igo; ako ei t'aaltso do holnlh'i ei do dl ni' bikagiigl
ana'hat'inh - ba'- kin go'ne' at'e dah; beh-siholnih'igi ni'
yah akai' dah. Nihanh da- bikagiigl at'ego, el sandal'a'i
cin dadidlel dani'zingo, ado bit alk'oje dolel hit'eh; Juz
hatis-adesdzah do dadidinl bitahjih' do asididodlosgo
dah sa sin dani'zingo, ei'banh. hidlh beh-siholnlh'i el do
29 Ako Pallet bic'ih' c'ini- kodo' dah.
yah ado adi'nid,Di dineh- 37 Ako ei' binlna Pallet ana-
sah' ha'at'i beh bik'idahodo- hodo'nld. Da' a'kos alahgo-
anh? nat'anl ni'lihh? Jesus ana-
30 Ako hanadasdzigo ada- do'nld, Nih halndzligl at'ego,
hodi'nid, Do dineh bahhi- alahgo-nat'anl nistihh. Dl'-
giat'e jiHn'godo nic'in' nida- bahh sidizcihh, ado di'bahh
hosidloz dah do hit'eh. nahasdzan bikagl niyah
31 Ako Pallet anahodonld t'aanrnl ba hasne' binlyeh.
T'a nihi dahdahodolos, ado T'aadziltso t'aanl'nl dazni'-
t'a nihi bik'eh-o o ni'li bik'eh- zinigl ei dasizdlts'a'.
go han'daht'ihh. Ako ei' bi- 38 Pallet ahodl'nid, T'aanl'-
nlna Juz anadahodo nid, Di- nlsah' el ha'at'l at'eh? Ado
neh dadlyllyel'go ei do beh- dl yeh hadzl'go Juz yic'ih'
niha-haz'ah' dah; c'inanadzago ayidl'nld, Bah-
32 Ei Jesus t'a yeh hadzl higlat'e blyi'di at'din sil be'-
yehgi at'ego ahodonil, ts'ide hozin.
dazdotsal'igi at'ego beho'zin- 39 Nidih beh-hidahosol'an'-
go hadzodzl. igl at'egohatis-adesdzah'igi
33 Ako Pallet ana'hat'inh- dineh la' niha behidiscid.
ba'-kin go'ne' yah anadzo- Ako dats'l Juz alahgo-bi-
dzah, ako Jesus, Hakgo, biz- nat'anl niha be'didescil?
di'nld ado abizdi'nld, Da' 40 A'kohgo t'aat'eh hana-
;
ni'is Juz alahgo-bi-nat'ani dadesgaz, Di dineh dodah,

ni'lihh? Barab'basgo dadi'nld. Ako
34 Jesus hananadzigo anih, Barab'bas el aga'l'nill at'eh.
Da' t'as nih di beh adinih?
La'dah dats'l se nil holne'? WOLTA'I 19.
35 Pallet anahodo nid. Da' 1 Ako Pallet ei Jesus dah-
si'is Ju nishhh? T'a nih ni yidllozgo nalnestsas.
dine'e ado alahjih' nadall- 2 Ado si'lago c'il dadeni'nl
nin'hi sadanizloz. Ha'at'i- deylzbizgo beh-na'nit'a-c'ah
san' banisiniyah? a'dayllah, ado hak'ideldez-
227
anh, ado beldla'di-e tsi'dideh nah? Nidih Jesus t'ado ha-
nahalin'igi yih dahastinh. c'in' hadzi' dah.
3 Ado adadi'nid, Halah, Juz 10 Ako Pallet ahodi'nid. Da*
Alahgo-Bi-Nat'ani ado ni'- dos sic'in' hadi'dzih dah ?
;
dahonests'in. Tsin-alna'oszit bikajih' nil

4 Ako Pallet ei' binina c'ina- adadolkalgo beh siholnih,
nadzago anayidonid, Jo'- ado ne'didescilgo beh sihol-
akon, dahonofinh, Riliic'in' nih'igi aldo', da' eis do nil be-
c'ihonislos, banhigiat'e biho'zin dah?
yfdi at'dingo sil be'hozingo 11 Jesus anado nid, Beh si-
niliil be'dahodozinL k'eh-didi'dleli ne at'din, yo'-
5 Ako Jesus c'izniyah, c'il- dahden nadet'ango
t'eyah;
deni'ni beh-nanit'a-c'ah ha- ei' binina nasiniltin'igi alah-
k'idiango, e tsidedeh naha go banhigi a'dzah.
lin'igi atdo* beh jogalgo. Ado 12 Ado bik'ijin' ei Pallet
Pallet adahodi'nid,Dmeh da- hwe' didescil c'eh dzinizin;
nollhh. nidih Juz hadadesgazgo ada-
6 Ado ei binina alanjin' na- nih, Di dineh bidincit'go do
daitnin'hi ado haske'ji-nida- Sizar bik'is nilih dah. T'a-
t'anidaholtsango hadades- hai'-dah laalahgo-nat'ani
gaz ado adanih, Tsin-alnaos- adil'in'go Sizar yent'inh.
ei
zit bikajin* bil a'daolkal, tsin- 13 Ako Pallet ei ha'isdzi'igi
alna'oszit bikajin* bit a'da- yidizts'ango Jesus yil^ c'iniaz
olkal. Pallet abidi'nid, T'a ado bikado anahat'ini yik'i'-
nilii dahdahodolosgo tsin-al- dahnezdah, kin-nahalgai'gi,
na'oszit bikajin' hot a'daol- ei Tseh'-sikad holyeh, nidih
kal. Halah, sih, banhigiat'e Hibru bizad k'ehgo ei Gaba'-
biyi'di at'dingo sil beho'zin tha holyeh. _
ei'banh. 14 Ako hatis-adesdza'i bi-
7 Juz anadahodo'nid, Nilii niyeh ast'e adadilne'go ba'-
bik'eh-ooni'li holon, ako ei holziz, ako k'adt ts'ide alni'-
bik'eh-oo'ni'li bik'ehgo daz- niahh, ako Juz abizdi'nid,
dotsal, halah, God biye' iz'dil- Jo'akon, Alahgo nihi Nat'ani
yah ei'banh. danol'ihh.
8 Ako ei' binina Pallet15 Nidih hadadesgazgo ada-
ei
ha'isdzi'igiyidizts'ahgo t'ah di'nid, No'wehjin' ohlos, no'-
bilahigo hidzisdzid. wehjih' ohlos, tsin-alna'oszit
9 Ako ana'hat'ihh-ba'-kin bikajih' bil adaolkal. Pallet
go'ne' yah ananadza' go Jesus ahodi'nid. Da' Alahgo nihi
ayidi'nid, Hadensan' nani- Nat'aniis tsin-alna'oszit bi-
228
kajin' bit ideskal? Nadail- 23 TI Ado silago dani'lin'igi
nin'hi alahgoigi anadahodo*- Jesus tsin-alna'oszit yika yil
nid, NiHi Alahgo-Nat'ani adaaskalgo behazdit'eh yeni'
at'din, Sizar t'eyah. din'go altayisfil, ha e aldo';
16 Ako yahoniltinh tsin-al- ako ha e do naskadt dah, bi-
na'oszit bikajin' hoi adadol- k'osdo yago t'aat'eh t'o yis-
kal biniyeh ado ei Jesus
; tl'ofih.
dahdahodiloz. Ado ei binina adadi'nid,
24
17 Tf Ado tsin-alna'oszit t'a Do
ni'dahididohs dah, t'o ba
hoh jotinl'go, Tsi-ts'in ba'- da'didikal, hai sin bi dolel.
haz'anh holye le'igo jiniyah. Ako beh-ak'eascin'igi bo'ho-
£i Hibru bizad bik'ehgo Gol- dolnil biniyeh, Behadinis-
gotha holyeh. t'ehigi altayisni, ado si e ya
18 A'kwi tsin-alna'oszit bi- dadi'kad ha'nin'igi, di t'aal-
kajin' hoi adaaskal, ado na- tso binina silago ako'da-
kizdilt'ego aldo' hoi adaaskal, dzah.
t'aalc'iji, ako Jesus ei alni'gi. 25 Ako a'kwi Jesus bimah
19 Ado Pallet beh-eho'zini tsin-alna'oszit bi'gahgi si-
yeh-ak'eascinh ado tsin- zinh, ado bimah bidezi' Meri,
alna'oszit bila'tahdi dahyis- ei Klopas be asdzahh, ado
tsoz, ado beh-ak'eascin'igi Meri Magdelin aldo*.
ei JESUS NAZARETHDO, 26 Ako ei' binina Jesus ha-
JUZ ALAHGO-BI-NAT'A- mah dziltsan'go, ado oholah-
NI. igi la ayoajonin'igi bigah
20 Ako di beh-eho'zini Juz sizin'go hamah abizdi'nid,
lan'i dayil'ta'; halah, Jesus Asdzani, niyaz ninil'inh.
tsin-alna'oszit bikajin* hoi 27 Ado ei ohol ahigi abizdi'-
o'olkalido ei kinjin' t'aayi'di; nid, Nimah ninilinh. T'a ako
ado Hibru, ado Grik in'dah ei ohol'ahigi t'a bih bagan'-
Latin bizad bik'ehgo beh go hoi anat'az.
bik'idaascinh. 28 H Ado di bik'ijin t'aaltso
21 Ado Juz nadailnin'hi a'dadzago Jesus bil beho'zin,
alahgoigi Pallet adeyidi'nid, ako ei diyin beh-ak'eascin'-
Juz Alahgo-bi-Nat'ani ei t'a- igi bi'gah adolelgo azdi'nid,
do beh-ak'eilci'hi, nidih Juz Diba se'lin.
Alahgo-bi-Nat*ani nislinh, ji- 29 Ako a'kwi c'il-naatl'o'i-
nin'igi ei t'eyah. dik'onzigi la' sikahh;
bi-to
22 Pallet anado'nid, T'a bi- ako to-nayits'onsigi c'il-na
k'eselcin'igi ei t'a bik'esel- atl'o'i-bi-lo dik'onzigi yi ha-
cinh. dedesbin, ako c'il hi'sop yol-
229
yeh'igi, bitsin, yanh dahdez- ak'eascin'igi anih, Ei t'aaltso
anh, ako haze' j in' dahdei- baada'dzisged'igi daznitin'
dianh. dolel.
30 Ako ei' binina Jesus c'il- 38 T\ Ado di bik'ijih' Josef,
na atro'i-bi-to dik'onzigi dzi- Arimithi'aden, ako ei Jesus
ts'onzgo azdi'nid, K'adt bi'- bidahol ahigi la' naznt'ingo,
gah azlin'. Ado ha tsi ya halah, Juz bedzildzit ei'-
a'jilago ado hwi sizi'ni hi- banh ei Pailet bazniyago
;
naz'dinianh. Jesus bizi'i biji'ked, Nidides-

31 Tf Ado ei' binina, halah, tet, jini'go ako Pailet ha'-
;
Juz ast'e adadilneh'go ei'- dina'anh; ei'banh akonz ni-

banh, haayinh-jinh do t'a yago Jesus bizi'i yeni' das-
tsin-alnaoszit bika dahdahiz- diltihh.
deltin dah dolelgo, (halah, ei 39 Ado Nikodimas aide'
haayinh-jinh ayoat'e azlin a'kwi niyah, ei atse'dan tl'e-
ei'banh,) bijadt dahizdotih'- go Jesus yaniyah'igi, ako jeh
go ado yo'adazdolilgo bini- tikani dahalcin'igi altanas'-
yeh Pailet ban'dadzoskan. dzidgo jiniyinh, nezna'dindi
32 Ako silago yikaigo, a- dahide'dlo' bi'gahgo.
tseh'igi hajadtdzizti', ado ta'- 40 Ado Jesus bizi'i nidaz-
igi bil hoi adaaskaligi atdo'. diltin'go, nak'a'at'ahhi tigai'-
33 Nidih Jesus ba jikai'go igi in'dah jeh likan-halcin-
daznel'in hitmen t'a i'dan daz- igi bit hak'idazdezdiz, Juz
tsan lanh', ako t'ado bijadt yo'adal'ih'go behaz'an'igi bi-
dadzizti' dah. k'ehgo.
34 Nidih silago la' tsiditan 41 Ako a'kwi tsin-atna'os-
beh hak'iz go'ne' yaayil'ged. zit bikajin' hoi aolkal'igi ei
Ado t'a ako adeh dil in'dah la' da'ak'eh; ado ei da'ak'eh-
toh ha'na' igi a'kwi a'nid tseh bio'nil,
35 Ado ei yiyiltsan'igi ya- ako'ne'e dineh t'ahdo la' nil-
holne', ako ei yahalne'igi teh dah.
t'aani; ado bil beho'zingo ei 42 Ako a'kwi ei Jesus ni-
t'aani yahalne', ako nihi dei- dadzistinh, halah, Juz ast'e-
dohdlaht. adadilneh'igi bijihh ei'banh;
36 Ako di t'aattso ako'dzah, ado tseh-an hodi'nil'igi t'aa-
ei diyin beh-ak'eascin'igi bo- yi'di ei'banh.
hodolnit biniyeh, Bih ts'in t'a-
do la' k'idoltonl dah, hodo'nid WOLTA'I 20.
yeni'. 1 Ado haayinh-jinh biska'-
37 Ado nanalahgi diyin beh- ni, abinigo, t'ah cahalhel'go
230 '
Meri Magdilin jiscagi niyah, 10 Ado idahol ahigi daba-
ako jiscado tseh nahjin* ei- gan'go, anat'az.
t'afig-o yiyiltsanh. 11 f Nidih Meri ei jisca bi-
2 Ako dasdilwodt, ado Sai- c'eedahgo jica'go dzizihh,ado
man Piter ba jilwodt ado la' t'a jica'go ya a'dzidzago jis-
idahol ahigi, ei Jesus ayoa- ca go'ne' jideih'.
yo nin'igi bazniyago abizdi'- 12 Ako God binal'a'i naki,
nid, Boholni'hi yo'adestin algai'go hadit'e le'i sike'go
lanh', ado nidestin'gi do ni- dziltsahh, la' dzines'an hi-
Yiil bedaho'zin dah. t'ehgi sidah, la' ei dzidesez
3 Ako ei binina Piter das- hit'ehgi, Jesus bizi'i sitih hi-
diyah, ado nanala' idahol ah- t'ehigi.
igi atdo' jiscago jiniaz. 13 Ako ei ahodi'nid, Asdza-
4 Ako akon t'aji'lah ahiz- ni,ha'at'isah' ba nicah? Ado
nelcahgo ei oholahigi la' Pi- abizdi'nid, Halah, sih Boho-
ter yadilwodt, ado jiscagi nisni'hi sits'ah yo'adestin
altseh jilwodt. I
lahh' ei'bahh, ado hidestih'gi
5 Ado ya a'dzidzago, ako- do silbeho'zin dah.
ne'e jideih'go nak'ah'at'ahhi 14 Ado kot'ego hadzodzi'go
dalgai'igi t'eyah akone'e si- fan j in' najiyah, ado Jesus
niFgo yiyiltsanh; hidih t'ado sizih'go dziltsahh, hidih do
yah iya dah. Jesus at'ihh dzini'zin dah.
6 Ado Saiman Piter bike- 15 Jesus ahodi'nid, Asdzani,
defi yiFwodtgo ado jisca go'- ha'at'isan' ba nicah? Hai'-
ne' yah iyah, ado a'kwi nasah'hantah? Ako hoh (Meri)
k'ahat'ahhi dalgai'igi sinil'- da'ak'eh yaahalyani at'ihh
go yiyiltsanh. dzini'zingo azdi'nid, Joh, nih
7 Ado azedeltsoz'igi, ei ha yo'ahwiniltih'go, nihwinil-
tsits'in bik'idesdiz hit'ehigij tih'gi beh sil hol'ne', ako yo'-
do nak'ah^t'afihi dalgai'igi ahodestel.
bil sinil' dah, hidih t'a'la' bi- 16 Jesus ahodi'nid, Meri.
k'idesdizgo t'asah'di siltsoz. Ako hijiyago abizdi'nid, Rab-
8 Ako la* o'hol'ahigi aldo' bo'nai, ako ei Na'nti'ni jini'-
akone'e yah iyah, atseh jis- go olyeh'.
cagi yilv/odt yeni', ado ei yi- 17 Jesus ahodi'nid, T'ado
yiltsah'go osdlahd. sih dinilci'di halah, t'ahdo
;
9 Halah, daztsahdeh nadi- sita bic'ih' di'sah dah ei'-

donahgo diyin beh-ak'eas- bahh; hidih nilah sik'iso bi-
cin'igi ei t'ahdo bil bedaho'- c'ih' dinah, ako bil hodil'nih,
zin dah. Sih de'go deyah sita bic'ih',
231
niHi aldo' niliita; ado sih God ni'hi deiltsahh. Nidih aho-
in'dah nihi aldo' nihi God ei' di'nid, Ha'la'tl'ah go'ne' bil
bic'in'. o'olkal hit'eh go'ne' t'ado yil-
18 Ako Meri Magdilin na- tsah'go, ado si'la' t'ado ako-
dzago ado idahol'ahigi yil ne'e itsi'go, bil o'olkal hit'eh
daholne', Boholni'hi dziltsango'ne', ado si' la' beh bik'iz
go ado di di'igi yeh hac'in' go'ne' do adesnih'go sih do
hahasdzi'go. osdlah dah dolel.
19 Tf Ako fa bijinh i Tan-
ei 26 Tf Ado bik'ijih' tsebl yis-
go haayinh-jinh biskani ida- kah'go hodaholahigi in'dah
holahigi a'la-adzago dada- Tamas nahaztahh; ako
yil
deskal, halah, Juz ye'daldzit- da'delkal Jesus yah
hidih
go ei'banh; ako Jesus niya- iyah, ado alni'gi yizih', ado
go alni'gi yizin', ado ahodi'- adi'nid. Nihil dahozon' le'.
nid, Nihil dahozon' le'. 27 Ako Tamas ayidi'nid,
20 Ado kot'ego hadzodzi'go, Ni'la' k'initseh ado si'la' ni-
ha' la* in'dah hak'iz ha'denel- nil'ihh; ado k'idilnih'go si-
in'. Ako idahol'ahigi bil da- k'iz go'ne' adilnih' ako t'ado
;
ho'zohd, Bo'holni'hi dadzil- do indla'ni hidih indlahh.

tsahgo. 28 Ako Tamas anahodo'nid-
21 Ado Jesus anahodo'nid, go hac'ih' hadzl Bo'honis-
:
Nihil daho'zon; T'a sita sini'hi, ado sih God.

nil*a1gi at'ego, sih aldo' t'a 29 Jesus ahodi'nid, Tamas,
akot'ego nihi des'al.- halah, sih ninil'ihh ei'bahh
22 Ako ado di yeh hadzlgo sindlahh; bil dahozo'ni eidi
hak'ijih' deiyol, ado ahodi'- do dasoih' dah hidih daos-
nid, K'adt Nile'ih Diyini nihe dlahd.
daholoh le'. 30 Tf Ado t'aani'go hodahol-
23 T'a-hai'-dah bahhigiat'e ahigi binal t'oahayui beh-
ba hidahidoh ah ei ba na'hi- eho'zini ban j iyah, ei'di di
dest'ahh ado
; t'a-hai'-dah naltsos do bik'isdzoh dah.
bahhigiat'e do ba hidahi- 31 Nidih di'di bik'inehes-
doh ahigi ei do ba na'hides- dzoh, ako da'ohdlah
dolel, Je-
t'ah dah. Christ at'eh, ei God
sus ei
24 Tf lîdihTamas, nakits'a- biye' ako da'ohdlah'go bi'zi'
dahigi la', Didimas jolyeh'- bik'ehgo inah nihe da holoh
igi, ei Jesus niyago do atah dolel.
dah.
25 Ako la' idahol ahigi ei' WOLTA'I 21.
binina adahodi'nid, Bo'hol- 1 Di t'aaltso ako'dadza do'-
232
21: 2 JAN bIKÊHGO HANE'-YA'AT'E'HI 21: 15
bik'ijin' Jesus hodaholahigi 8 Ado la' idaholahigi ei
bic'in* adena'hodzoszind,Tai- tsin-naelalts'isi le'i bil niel,
birias be'ek'idigi ;ako ako- (halah, tabahhjih' t'aayidi,
t'ego adehodzoszind. nezna'dindi ades ez ei'banh,)
2 A'kwi a'la-a'dzidzaigi ei ako lo dayi'sod.
Saiman Piter ado Tamas, ei 9 Ako
t'a tats'a dziskaigo
Di'dimas jolyeh, ado Natha'- akon tsid koh'go dadzil-
niel ei Galiligi Ke'naden, ado tsanh, bikagi lo sinilgo in'-
Zebedi biye', ado la' ohol'ah- dah bah do'.
igi nakidilt'ego aldo'. 10 Jesus ahodi'nid, Lo ha-
3 Saiman Piter abidi'nid, Lo dasoltsoz'igi la' kwe'e hi'da-
hahidestsosgo deyah. Ako, nohjah.
Nilii aldo' akon nil dikah 11 Saiman Piter akon niya-
dahodi'nid. Ado akon ji'- go lo-beh-hahaltso'si lo beh
kaigo tsinlgo tsin-nael bih hadezbingo tsilts'ei'sod, nez-
jokai; ado t'a ei bi-tl'e t'ado na'din do'ba'ah asdla'din do'-
la* bil dazdezdel dah. ba'ah tago lo dantsazigi
4 Nidih hayil'kango Jesus lafih' t'oahayui lahh' nidih
;
tabanhgi sizinh'; nidih Ida- lo-beh-hahaltso'si t'ado k'in-

hol ahigi ei do Jesus at'ihh dlad dah lahh'.
dazni'zin dah. 12 Jesus ahodi'nid, Hak'go,
5 Ado Jesus ahodi'nid, Alci- da'ohsahh. Ako idahol ahigi
ni, da' nihi c'iyan'is holon? t'ado la'i nidih, Hai la an-
Ako, At'din dadi'nid. t'ihh ? dahodi'nid dah ;Bo-
6 Ado ahodi'nid, Lo beh ha- holni'hi at'ihgo bil bedaho'-
haltso'si tsin-nael bi nisna- zin ei'banh.
jifi'go tah daltsos, ako la' 13 Ako Jesus ado ko'jih'
beh hadadoltsos. Ako ei' dahdiyago bah nedinil'go
binina tah destsozgo to t'o- hatayizni in'dah lo aldo'.
ahayui hadadziltsos'go, c'eh 14 Dadziztsahden nazdidza-
adajil'ind. do bik'ijih' di bil k'adt tadi
7 Ei' binina ei ohol ahi Je- hodahol ahigi bazniyah.
sus ayoayo'nin'igi ei Piter 15 Tf Ado da'jiyahgo Jesus,
ayidi'nid, Bo'holni'hi at'ihh. Saiman Piter ayidi'nid, Sai-
Ako Saiman Piter, Bo'hol- man, Jonas biye', da' di'is
ni'hi at'ihgo yidizts'ango lo- bilahgo ayoasini'hih? Ako
dayoleh'igi-bi-e yih hi'yah, abizdi'nid, Aou, Boholni'hi
ado sis anes't'i' (t'a lici'igo ayoanoshi'go nil beho'zin.
ei'banh) ako tayi' go'ne' bi- Ako anabizdo'nid, Sih dibeh-
dah dasdilwodt. yazi baaholyahh.
233
16 Ado naki'di hanadzodzi- oholahigi Jesus ayoayo'-
go ajinih, Saiman, Jonas bi- hin'igi hake yigalgo dzil-
ye', da' ayoas'asini nih ? Ako tsahh; ei da'jiyah yendan
ahodi'nid, Aou, Boholni'hi, hayidt yik'ijih' sitifi'go, Bo'-
ayoanosni'go nil ^beho'zin. honisni'hi, hai'sah' anidoltel?
Ako anabizdo nid, Sih dibeh jidi'nid yeni'.
baaholyanh. 21 Piter holtsahgo Jesus
17 Ado tadi hac'in* hadzigo ayidi'nid, Bo'honisni'hi, di'-
anahodonid, Saiman, Jonas sah' dineh ha'at'i yandogal?
biye*, da' ayoas'asini'nih ? 22 Jesus ahodi'nid, Nanis-
Ako Piter banhbi'ni, halah, dzajih' bi'ni' siba' nagah ni'-
tadi, da'ayoas'asini'nih, biz- singo dasah' dilil? Nih sike
di'nid ei'banh. Ako ahodi'- yinal.
nid, Boholni'hi, t'aaltso nil 23 Di ha'isdzi'igi ak'iso bi-
beho'zin, ayoanosni'go nil tahgo a'dahidezdlad, di ohol-
beho'zin. Jesus anahodo'nid, ahigi do dadotsal' dah, dani'-
Sih dibeh baaholyanh. go: hidih Jesus, Do dado-
18 T'aani, t'aanigo an'dis- tsal' dah, do ni' dah; hidih,
nih, a'nid naninah yendan Nanisdzajih' bi'ni' siba' na-
t'a nih akananilzis nit'eh, gah ni'singo dasah' dilil?
ado t'a nih ni ni'zingo nani- 24 T[ Ohol'ahigi di'di yana-
na nit'eh ako hidih hasin- halne', ado di'di yeh yik'eas-
;
tihgo alts'ahjih' k'ididil'cil, cihh; ado ei yahalne'igi t'aa-

ado la'dah akanidiyosis, ado nigo nihil bedaho'zin.
do de^sal dah nih ni'zin nego 25 If Ado Jesus t'oahayui
nanilte dolel. lahgo adat'ei aldo' yanayah;
19 Di ei yeh hadzl, ei daz- yanayah'igi t'aaltso beh-
dotsalgo beh God bil jilih' ak'eascih'go naltsos t'oaha-
do, ei bil beho'zingo. Ako di yui dolel, nahasdzan hidih
beh hadzodzlgo, Sike yinal bika'i do ba haz'ah dah dolel
hozdi'nid. sa'sin ni'sin. Ei t'a akot'e
20 Ako Piter hidzizyizgo, ei do.
234
DALADI A'DADZAI ba hane^
WOLTAl 1. 7 Ado abizdi'nid, Holzis'igi

1 Thiafilas nili'ni,atse'dan indah yihah'igi ei do nihil
bik'eselcin'igi ei t'aattso Je- be'dahodozihl biniye' dah
sus yandidzado, in'dah nidi- nidih Ata t'a bih beh-bidzi'li
nitan yendo, bi.
2 De'go a'bidoltinh bijin'- 8 Nidih Nilc'ih Diyi'ni nihe
jin* ei dabididoralgo bita- hodolel, ako ado bik'ijih' ei
dzizla'igi God bi Niic'ih Di- beh-adzi'K nihe hodolel: ako
yi'ni beh beh-hodzis ani baz- nihi Jerusalemgi, ado Judi'-
diniahh do'bik'ijin': ahgi t'aat'e-hit'eh, ado Se-
3 Ado ti'hozni do'bik'ijin' me'riagi, in'dah nahasdzan
aldo* ei t'aani Hinago hacin* hidanes ahgo se nisozih' do-
beh t'aani-
i'dilyah, di'di lan'i lel.
go ado dajoin'go diz'-

a'dza, 9 Ako kot'ego hahasdzi'go
din yiskanh, ako ei' biyi' God t'a daznil'ih'go de'go dahbi-
beh-boholni'hi ya yal'ti*. didiltihh, ado k'os basegizgo
4 Ado bil alii-najikai'go ha- ei beh hoi c'a silih'.
c'in'hahasdzigo adi'nid, T'a- 10 Ako de'go ajiyago, yah
ka Jerusalem bits'anjin' dah- biyigo hazoo dazdezih'go,
dohkah yi'la', nidih di biba* hit'eh jo'akon, dineh le'i na-
adanoht'eh, Ata yenihonian'- ki'go, ligai yehadit'ego hwi'-
igi, ei' nihil hwesne*, ako gahgi yizih',
beh
dasidisots'an. 11 Ei aldo* adi'nid, Nihi Ga-
5 Ako Jan t'eyah t'aani toh hlido dinee, ha'at'egosan*
beh nahadlago-yeh-taagis ya'dilhil biyi'go deg dadoh-
hit'eh, nidih nihi t'eyah Nil- ih'go nasozihh? Di Jesus
c'ih Diyini biyi' lanihidido- t'a ei nihits'ahdo ya'dilhil
gis, kodo t'ado lah'i yilkahi. biyi'go dahbididiltin'igi, de'-
6 T[ A'kohgo bil ahi-najikaigo holel'go daoltsan'igi gia-
go hidahodil'kitgo adadi^'nid, t'ego nadodal.
Boholni'hi, da' k'adis Izrel 12 H Ado dzil A'livet yol-
dine'e beh-oholni'hi bandi- ye'hido Jerusalemgo hiji'kai,
niah? ei Jerusalemdo t'aayi'digi,
235
1: 13 DALADI A'DADZAI BA HANE' 1: 26
Haayinh'jinh odai'igi bi'- dama hosye', olye'i ei Keyah-
gahgo. Dil holyeh.
13 Adoniji'kaigo naade'gi 20 Joh, Sin-bah-naltsos'igi
kin go'deg hadziskai, ako'ne' ei biyi* beh-ak'eascihh, Bi'ni
nidziztan nit'en Piter, ado dineh la' bagan yehgi do
Jems, ado Jan, ado Andrew, nagah'i dah do, ado do yi
ado Filip, ado Tamas, ado kehat'ih dah do: ado bi
Barthalimew, ado Matthew, tsask'eh yehjih' la ana'do-
ado Jems ei Alfi'as biye', dal.
ado Saiman Zilo'tiz indah 21 Di binina di dineh ni-
Judas, ei Jems bi'nai. hil nakai'igi, nile Jesus Bo-
14 Di t'aa!tso t'ala'iigi ban- holni'hi nihinal naga yen-
tsi'dadzikesgo nas holziz hadan,
zo o sodazdilzin, asdzani bil, 22 Jan loh beh nahadlago
indah Meri ei Jesus bimah'- yeh tahazgiz yeh'do, indah
igi indah bik'iso aldo'. Jesus nihits'ahdo dahbidil-
15 TI Ako kwe e nelka' yen- tihh yeh bijih'jih', nihilah-
dan Piter i'dahol'ahigi yini'- deh ladah hi'didoltel, nadi-
gi yizin go adi'nid,(i'dah nez- dzahigi nihil bahojilne' do
na'din do'ba ah nadin jilt'ego biniyeh.
a'ladzizhh'.) 23 Ako naki hi'dazdinil, Jo-
16 Dineh sik'iso t'a di beh- sef ei Barsibas yolyeh'igi, ei
bik'eascih yehgi a'dza, Nil- akedeh bi'zilgi Justus yol-
c'ih Diyini, Devid bize' beh, yeh', indah Matthaias.
Judas bah hadzodzi'igi, ei 24 Ako sodazdolzingo adaz-
yike yikahi Jesus dayil- di'nid, Nih, Boholni'hi, dineh
tsod. dabijeih t'aaltso nil beho'-
17 Ei hoi nihil eVW ado di zinigi, di hidilt'ehigi hai sin
banekai'igi atah badet'ah nihidi'niahh?
t'en. 25 Ako di banekai'igi indah
18 Ako di dineh bahhigiat'e danihi dol'adigi atah yanaga
yik'e ne'ni'lago ei beh ke'- do biniyeh, ei bits'ahdo Ju-
yah nayisnih'; ado bitsi ha*- das behaz'ani yilis yiya'go
yago hadago go' ako bi bidt nai'tliz, t'a bahazan'igo dogal
yisdoh' indah bih c'i yeni' biniyeh.
t'aat'e hal'hehz. 26 Ako tseh awo'zi beh-e'-
19 Ado Jerusalemgi keda- hozih'hi beh-ak'eascin'igi ei
hat'inigi t'aaltso bil be'daho- Matthaias hayi'ahh; ako ei
zin', ako ei' binina t'a bih da- daradi lats'adahigi bil ho'-
bizad bik'ehgo keyah Asel'- derta'.
236
WOLTAl 2. dine'e, ado Tlam dine e, ado
1 Ado asdladin yiskan bi- Mesopote'mia yi ke'dahat'in-
jihh ei Penticast ts'ide ba' igi, ado Judi'agi, ado Kapa-
holzizgo t'aadziltso t'ala'iigi do'sigi, ado Pon'tusgi, indah
bantsi'dadzikesgo t'alah'igi E'sagi,
nidziztanh'. 10 Fri'jiagi, ado Pamfi'liagi,
2 Ako t'ado hoya'ni ya'dil- ado Tpiptgi, ado Li'biagi,
liil biyfden ni'yol tsoh na- Sairi'ni binago, ado Romden
halingo hodists'an, ado kin fiidaneh'igi, Juz indah la*

biyi* nidziztan ne go'ne' ha- dineh Juz binahadla' deini-
de'bind. zihlgi,
3 Adoatso dahalgfzi kon' 11 Krit dine'e, indah Erab
nahalingo dadziltsanh, ado dine'e bil' t'a nihi nihizad
t'a dajil'anh hakajin' ah- yeh ya'dalli go dadits'a', God
hwizlind. ayoat'e'i yanaga'i at'eh.
4 Ako t'aadziltso Nilc'ih Di- 12 Ako t'aadziltso t'o-hol-
yini hwi hadade'bind, ado adahayui indah do da az'do-
Nilclh Diyini sad afan ada- dlah dah, ako arc'in' hada-
t'ehigi hadeidez'ango beh dzisdzi'go a'dajinih, Di'sah'
hadadzisdzi. ha'at'i biniyeh a'dzah?
5 Ado Jerusalemgi Juz di- 13 La* ei hadadloh'go ada-
nee yaat'ehgo dahodi'sini nih, Di dineh c'il-naatl'o'i-bi-
ke'dahat'inh, al'an dadinee to a'nidigi yeh nidanicad
t'aaltso bits'anden. lanh':
6 Ako di hodists'anlgi dei- 14 H Nidih Piter la'ts'adah-
dizts'afigo tl'odi a'la-silin'igi igi yil nazin'go ei beh bi-
t'o-bil-adahayui, halah, di- *c'ih' hadzodzi'go azdi'nid,
neh nitinigo t'a hoh
t'ala'i Nihi Judi'a dinee, indah
dahazadigi yeh ya'dalti'go t'aanoltso Jerusalemgi ke'-
dazdizts'an ei'banh. dahoht'inigi di nihil beda-
7 Ado tsi'dazdesyiz'go t'o- ho'zin le*, ado sizad dayi'not-
hol-adahayuigo al'c'in* hada- ts'ah:
dzisdzi'go adazdi'nid, Jo'- 15 Halah, di do daadla-
akon, da di t'aaltso ya'dalti'- ni dah nihi adenohsin'igi
igis do Galili dine e adat'e at'ego, joh, indah deg daha-
dah? diahh'.
8 Haat'egosan' ako dineh 16 Nidih ei Joel, ahodoni'-
t'aaniltso nidahacin'ji sadigi li-yahalne e yeh hadzi yeni*
yeh ya'dalti go dadits'a'? at'eh;
9 Parthia dine'e, ado Midia 17 God adi'nid, kot'e do-
237
2: 18 DALADI A'DADZAI BA HANE* 2: 30
let, ayilkan'go na'oszit bika bit a'dasotkal
Nihont'i'jin'
ats'is dahanan'igi t'aattso ado dasothihh'
sih Nilc'ih Diyin bik'i-dol- 24 Ei God ne'idi'sah tiho-
doh, ako niye'keh indah yonih'go anineh bits'ahdo
nitsi'keh God ya'dahalne* do, yidi'cit: halah,ei doho'tah'le',
ado nilii tsilke danilin'igi at'e dah ei'bahh.
bit a'dahane' dolet, ado nilie 25 Joh, Devid beh hadzodzi'-
hasto'i danilin'igi nidayiyet' go ajinih,
dolet. Boholni'hi t'aa'tajih' si-
18 Ako yotkatgo sih ni-
ei tsi'jih' yis'ihh,
dal'a'i indah asdzani sih ni- Nishajihgo si'gah na-
dalViigi sih Nitc'ih Diyini gah', ako do nah'jih*
bik'i-doldoh ako ei God ya- asijo'le at'e dah:
dahalne' dolet: 26 Di' binina sijeih bit ho'-
19 Ado wo'dahdi ya'dithit zon, indah sitso t'aiyisi
biyi'di ah'le, indah wi'yahdi bit ho'zoh;
nahasdzan bika beh-eho'zini T'ah na bilahgo sits'is
dezdottset; dil ado kon' indah aldo' naoli'go hanal-
a'hi, tit nahalin'igi: yihh' do:
20 Johonaai cahathet nido- 27 Halah, Nih do He'dizdi
dlet, ado olje t'eyah dit ni- (ei hoye'go tiho nih ba-
dodlet, Bo'holni'hi dogat'igi haz'ah holye'di)
t'ahdo ba' holzisgo ko'donit. Si sizi'ni bi'nidi nih ni'zin
21 Ako ako'donit t'a-hai'- dah ei'bahh.
dah Bo'holni'hi bi'zi' na'yo- 28 Ado atdo' nih diyinigi do
kanhigi ei yisda'dogat. bi'nidi ditdzid'igi yidot-
22 Nihi Izrel dine'e di sad* tset' dah.
dadohts'ihh, Jesus, Nazareth- Inah ba' hont'ilgi sit be-
do dineh nihitahgi God ayo- ho'zingo a'sihdlah;
at'ego a'yilah, ayoat'e ya- Ninih beh it-ho'zoh si
nayah'igi, indah ali'le, in- hadez'bingo a'sidi'lit,
dah beh-eho'zini beh, ei beh 29 Dineh siklso, si'nidi has-
God nihitahgi yanayah ei to'i a'hoyani Devid beh ni-
;
t'a nihi nihil bedaho'zin at- hic'ih' hasdzih, ei daztsanh

do^: indah teh-yiltihh, hidih bih
23 God bi nahat'a' do tahgo jiscaigi ei kwe e nihitah di'-
an'dolnit'igi, indah atse'dah jih'ga
bit beho'zinigi, ei beh baz- 30 Ei'bahh a'hodoni'ti-ya-
nittin'igi, nihi bahhigi ada- halnee jihh'go ako God t'a
t'ehigi dabi'la' beh tsin-at- bih binal hacin' adi'nid. Ha-
238
ts'ando nidahwileh'igi nas 38 Ako Piter ayidi'nid, Ban-
ocil'go nat'ani dasidah'igi higi adahnil'igi yo'adahidoh-
la*
dahbizdi'noldal; ah, ado nahadlago toh beh
31 Di atse'dan bil be'ho- tadanihididogis, Jesus Christ
zindgo, Christ na'liinadigi bi'zi' bik'ehgo, bahhigi adah-
beh hadzodzi',Hayf sizi'ni do nil'igi niha na'hididot'al bi-
He'diz hol-ye'di ho'nf sida' niyeh, ado God bih Nilc'ih
dah nit'efi, indah bits'is ni- Diyini nihi dadolel.
dih dildzid'igi t'ado yiyiltsan' 39 Beh a'hanihot'anigi ei
dah. nihah, indah nihada'alcini
32 Di Jesus, God na'bidi'sah, aldo', ado ni'zadi hidakai'igi
.
ei t'aaniltso badahwilne'igi t'aaltso bah, Boholni'hi nihi

adet'ihh. God, t'a Hak'go, yididonil'igi
33 Di'banh God bi'la' nis- hidih t'aaltso.
na'jinlgi beh wo'dahdi dah- 40 Ado sad t'oahayui yeh
yidiltinh, ado Ata bits'ah- yaholne' indah na'yoskan'go,
den God bih Nilc'ih Diyin Di nahonestl'izgo hidakai'igi
beh ha'nihot'ango, di daol- dahinan'igi bitahden yisda'-
tsan'igi indah dadohts'a'igi hohkah, jini'go hadzodzi'.
ha'dayil'doh. 41 T'a a'ko ei bil dahozon'-
34 Halah, Devid ei t'ado go hazad_ dayiltsod'igi na-
ya'dilhil biyi'go iya dah: ni- hadlago toh beh tadabidis-
dih t'a bih anih, Ei Jiho'vah giz: ado t'a ei bijinh tadi
sih Bohonisni'hi ayidi'nid, mil bi'gahgo dineh ho nana-
Si'la' nisna'jih go dahnidah. kai.
35 Nih daana i bika dahdi'- 42 Ado dal adi bih na ntin'-
nilezgo as'lago indah. ^ igi bik'ehgo hazo o nidajikai'
36 Di' binina ha'nidi Izrel indah bil a'la-ni'dajidleh, in-
dine'e t'aaltso t'aani'go bil dah bah nina'dajitih'igi, in-
bedaho'zin le', Joh, God ei dah sohodizin'igi dah.
Jesus, t'a ei tsin-alna'oszit 43 H Ako nidajikai'igi t'aal-
banh'gi bil a'dasolkahgi ei tso bik'e t'o-bil-dahoye' ado ;
Boholni'hi indah Christ nidal'adigi lah'i ali'lego indah

lih'go a'yilah. beh-eho'zini a'dayilah.
37 T A'kohgo di deidizts'an- 44 Ado t'aaltso da osdland-
go t'a a'ko dabijeih baa'daaz- igi t'alah'igi nahaztanh', ado
jil nahalin silin', Piter indah t'ala'iigi baji'lah' nit'eh.
la' daladigi aldo' t'aaltso 45 Ado beh bidaholnih'igi,
adayidi'nid, Dineh sik'iso, indah dabih nalye'i ba'nda-
hasah' dadinil? hazni', ako ei dineh t'aal-
[Navaho] 16 239
tso bih beso a'dadinigi yita- bantsi'dadzikesgo da-
t'ata'i
deznl. ha c'iyan' da'jiyan nit'en,
46 Ado Bi-sohodizin-kin 47 God yadahanih', ado di-
go'ne* t'aakwi jinh t'ala'i neh t'aaltso bil ya'adajit'eh'-
bantsi'dadzikesgo nidajikai, go. Ako Boholni'hi t'aakwi
ado dabagan'di bah deyan jinh yisda'-hakahigi ho' da-
nit'en, bit dahozon'go indah yinil.
240
PAL YIL-ADI BIH NALTSOS ROMGI
KEDAHATINI BICIN^
WOLTAl 1. 8 TI Altseh', nihi daohdlan'-
1 Ako Jesus Christ bih nal- igi nahasdzan bikago hao-
te' Pal, dol'ali, t'asahdi God dzi'igi, ei bik'eh Jesus Christ
ba hane' ya'at'ehi yahalne'i beh, sih God ahe'he bidi'nid.
a'bidilyah. 9 Ako t'ado a'hodisze'hi so-
2 Ei t'a bitse'dan diyin beh- diszingo t'aa'lajih* nihi atdo'
ak'eascin'igi biyi*nasgo aho- niha adisnih', di'di God sa bil
doni'li-yahalne'i yeh ya'ni- beho'zin, si sizi'ni beh banas-
honianh. algi Biye' ba' hanelgi bi-
3 Biniye'i ei biye' Jesus k'ehgo:
Christ Bi'dahonilni'hi, ei De- 10 Di k'adt holzis'igi ho-
vid bih dine'e aholci'ti la' zoh'go niha de'sal li, bikah
at'eh: sodiszin, God ini'zindan.
4 Indah God biye' at'e'i ei 11 Beh nihidzil doleli nilc'ih
di beh be'hozihd, ayoat'eh t'a joba'e ayilya'i sil beho'-
bidzi'li ado Nilc'ih Diyini zinigi la' nihi deslel'go bini-
beh, ado daztsah'den na'ho'- yeh t'a k'aden nihiltsanh;
nin. 12 Aldisni'ni ei dih, nihi
5 Ako t'a ei bits'ando dajo- indah sih do' ahelt'ego t'ala'i
ba'i indah dadol'ali a'nihidil- wodlani deisidlango ako in-
yah, al'an dadine'e t'aaltso dah nihil dahozoh' dolel.
bitahgo bi'zi' bik'ehgo wodla- 13 Ako sik'iso lahdi adi niha
ni yi'dahotnih' dolel: de'sal nizin', (nidih nat'ah
6 Ako ei bitahjin* nihi atdo' aso'sini) ei di nihil be'daho-
Jesus Christ nihi nil'nin. dozihl, k'adt t'eyah nihitah-
7 Ado t'aaltso Romgi keha- go deisohdlahdigi nanise' bi-
t'ini, God ayoayo'ni'ni, t'asah- nest'ah'igi k'ehgo beh nihi
di diyini bidonid: ajoba'i di^nes'inl, la' al'an dadine'e
indah bik'eh-hozo'ni nihi' bitahgo giat'ego.
doh, God nihita indah Bi'da- 14 Sih t'eyah di bic'ih' ban-
honilni'hi Jesus Christ bi- ha'a'i nislihh, Griks indah
ts'ando. al'an dine'e nidaldzi'di, indah
241
1: 15 ROMGI KEDAHAT'INI 1: 28
dineh dahwiyani, ado do- banh banhigiat'e bil a'da-
dahwiyani aldo'. t'ihh, indah dabijeih ban-
15 Ako k'adt niliic'in' ast'e- higi adat'ego ei bil tl'e ada-
a'disyah t'a nina'dinist'injin' ho'sin.
Romgi kehoht'ini hane' ya a- 22 T'a a'ko nidih ayoat'eh
t'ehi beh nihil dahodesnihi. hwiyani danidlinh dani'zin,
16 Ako Christ ba' hane' ya'- nidih ei do hwiyan dah a'da-
at'ehi do baya'nisin dah, ha- dilne'.
lah, ei God bih beh-adzi'li 23 Ado God yeh-ayoat'eh
bik'ehgo yisda'ilde'hi, da*o- yeni* lahgo a'dayilah, dines'-
dlan'igi t'aaltso bic'in', Juz cin indah nidat'a'i, indah ni-
altseh indah Griks aldo' bi- daldlosi, indah nida'nal di
c'in'. yi'dailah.
17 Halah, t'a ei biyi'gi God 241IKot'e banh God aldo' yo'-
bih t'a-ako-giadza'igi beho'- adibidez'anh dabijeih banhi-
zin,odlando naodlani,t'a beh- giat'e yeh yi'dindani'li'ni bi-
ak'eascinigi at'ego, banhigi- c'ih', indah dabits'is do bil
at'e-banh-at'dini ei odlanh dani'lin' dah go adayo'sin:
yeh hina dolel 25 £i God bih t'aani'ni wo-
18 H Ako ya'dilhil biyi'den c'id yil alnadeznil, ado a'dal-
God bih beh-atiell'ni beho'- ya'i yic'in' nidaha'la do bil
zin, dineh t'aaltso do-God- dani'linh, bilahgo ei
Tila'i ;
bik'ehgo-adat'e'i bic'in*, in- hol'ago baha nih. Akot'e le*.

dah dineh bih do-akwi-ada- 26 Tf Di' binina ba'i'hi bi-
t'e'i, ei do-akwi-adat'e'i biyi' dahononi'ni bic'in' God yo'-
t'aani'ni ya adayo'sin. adabidez'anh halah, bidaas-
:
19 Halah, dineh ei t'aaltso dzan nidih do a'dadonil dah

God at'e'i bil bedaho'zin, ako yengi a'da'dil'lnh.
God t'a bih hoi ye'daho'sind 27 T'a akot'ego dineh aldo*
ei'banh. asdzani al'in'gi bil bedaho'-
20 Halah, bih do-daat'ini nazin nidih yits'anjin' a'dat'e-
hasdzan al'ya-do t'a yit'inh, go joh, t'a bih dah t'aiyi-
;
a'dalya'i beh beho'zin, t'a si ba'i'hi bidahononi'ni yeh

bih beh-adzi'h hol'agoigi ado aha-naldeh', ado di yeh aha-
God at'e'i; ako do do beh- naldeh'igi ei nat'ango yik'e
a'dahozdilzin le* at'e dah. tidahonih.
21 Halah, God bil bedaho'- 28 H Daholoni t'aaltso bil
zindan nidih do ei jilih'go bedaho'zin nidih God t'eyah
ha nitsi'daEes, do nidih hado t'a'k'adt denizih' dah, ei'-
c'in* aheh dani'zin dah, ei'- di banh God hoye'go antse'-
242
1: 29 ROMGI KfiDAHAT'INI 2: 10
haEesi ya'dahodez'anh, in- t'inigi beh bananfingo, t'a
dah al'an adat'e'i do-bida- ei nih aldo' bananin^go, da'
honedz^ni aldo' bic'in*. God yehas aniis ba dadi de-
29 Ako di t'aaltso bl dahel, sal nih ni'zin?
dc-akwi-adat'e'i, na'ageh' 4 Doda'i dats'idih:beh-ajo-
beh tsi na ada'i, banhigiat'e'i, ba'i k'ehgo fan bic'ih' nina'-
adahononi'ni, a'doya', adah'- hidahi niyo'lali do nil beho'-
jih'idli'nibi dabel', indah zin dah ei'banh?
adiyolyel' sad e't'ah, anot'ah
; 5 Ado nijeih tseh' nahahni
indah adilah; indah do-lahgo-o'ne'-at'e'i
30 Asezin nat'a'i, ane'den beh ati'doni'li a'danihi'nil,
yaRi% God dejo'la'i, do-il-i- atidinil bijih'jih', ei God t'a
linh, a'dahanih, a'dadzodli, bih nihil ye'hodosihl, yehas-
banhigiat'e'i a'nidi an'dayo- ani ya'at'ehi bik'ehgo.
dli'li, bisci'ni do yik'eh-da- 6 Dineh t'aaltso al'an ada-
hol'i'ni. niligi bik'ehgo ei God hac'ih'
31 Do-ak'idaditin'hi, atha- na'diyolel:
det'ahh dayini'si, t'o ak'inda- 7 T'aaltso ni'zago ha'daol-
kai, hidacoh'i do banaho'joh ni'ni ya'at'ehgi ahat'ini beh
adat'e'i, do bit a'hojoba'i: ayoat'e'i, indah beh-il-idli'ni,
32 Di ako'daniligi t'aaltso indah inah doyicoh'hi ha'-
a'dodiht; akot'ego God ye- deidezlh'i, ei t'eyah hoi ago-
has'anh di bit bedaho'zin
; inani dabih dolel:
nidih t'a yandakai, ado do di 8 Nidih t'aaltso a'c'ahh-ya'-
t'eyah dah aldo', la* do' yan- dalti'i indah t'aani'ni do yi-
dakai ei bil dahonel'nih. k'eh-daholl'ni, nidih do-a-
kwi-adat'e'i yik'eh-dahol'ihh,
WOLTAl 2. ei t'eyah ye'go ahacin'i in-
1 Ei'banh la dineh no'ti'ni dah atidolni'li dabih dolel.
do anjit'ih dah, nanalahjih' 9 Dineh t'aaltso al'an daha-
dineh ani'li beh, halah, beh nani banhigi adanili ei tiho'-
anant'ini, ei t'a nih beh a'danih indah ac'in'-nahwi'nah
nant'ihgo at'eh ei'banh ako dabih do, Juz altseh indah
j
lahjin' beh anant'ini ei nih Griks aldo',

aldo' bananinah. 10 Nidih dineh t'aaltso al'an
2 Di nihil bedaho'zin ko'- dahanani inah-ya'at'ehi yan-
dajit'inigi ei God yehas'ani dakai ei t'eyah ayoat'e'i, beh-
hak'ijin' saanh', t'aani'ni bi- il-idli'ni indah bik'eh-hozo'ni
k'ehgo. dabih do, Juz altseh indah
3 Indah nih dineh la' ko'da^ Griks aldo'.
243
11 Hdlah, God dineh al'an 18 Ado nth t'eyah yi'na-
ei
adat'eli do al'an at'ego haa'i nil beho'zin, indah al'an
bil
yantse'Ees ei'banh. at'e'i dabi'yisi nil t'a-a'ko, in-
12 Halah, bik'eh-o'o'niH ima- dah bik'eh-oo'nili beh nan-
ged banhigi a'dadzai ei bi- dinestan:
k'eh-o'onili t'aged a'dado- 19 Ado do-daoi'ni ba'na-
dinl: indah bik'eh-o o nili beh sah, indah bil-datl'e'i dahol-
daholon nidih bahhigi a'dain'jin' bil c'eheskah nih ni'-
dzai ei t'eyah zingo ei nil t'aani,
bik'eh-o'o'-
nilibeh ban'dahodot'inl 20 Ado do-dahoyani nanis-
ei'-
banh; tin nih ni'zin,alcini bo'horahi
13 (Halah, bik'eh-o'onili dei- nislihh nih ni'zin. Nih t'e-
dits'a' hidih do yik'ehgo as- yah bik'eh-o*o nih biyi' beh-
t'e'-daone' at'e dah God binal, eho'zini indah t'aani'ni at'e'i
bik'eh-o'o'nili yik'ehgo adane holoh.
ni'li ei t'eyah t'aiyisi ast'e'- 21 Nih t'eyah, jo'akon, lah-
danih jih' nantini ni'linh, akot'e
14 Halah, al'an dadine'e di nidih nih t'eyah do na adin-
bik'eh-o'onili beh a'dadin'- tin dah, ei'san' ha at'ego ?
igi, t'a bih adat'e k'ehgo bi- Nantingo lahjih' dineh. Do
k'eh-o o'nili yik'ehgo a'danil, azniinh' dah, bidinih, nih'-
a'kohgo bik'eh-oonili beh san' da' aniinh'is?
a'dadinigi ei t'eyah t'a bih 22 Nih, lahjih' dineh. Do az-
bik'eh-oVnili a'dadanidlihh: dile dah bidinih. Da* adile'is?
15 Ako ei bik'eh-o o nili o o*- Nih al'ah adat'e bidaalya'i
li'li dabijeih biyi'di beh bi- t'aiyisi sinishit, da' nih'ls bi
k'edaascihh hidahalin ei be- sohodizin-kin do bi aniihh'

ho'zin, indah il-eho'sini ei dah?
aldo' bit dahalne', ado lahjih' 23 Nih
bik'eh-o'o nili badzi-
ak'jhodit'ah t'eyah yantsi'- nili'go ini'sin, ako lahjih' da-
dakes, t'a dabih ei dodago binal God do-ilih' das i'nilah,
ei'banh;) bik'eh-o'o'nili do bik'eh-ho-
16 Benilkango dineh al'an nil'ih'go beh?
adajit'e'i nidaznil'in yeni* ei 24 Halah, yizih'igi God, ei
God yehas'ani yeh han'doal'ah dine'e bitahgo t'aiyisi
t'ihl, Jesus Christ beh, sa' ba'ih'go ya ya'dalti', nih an-
hane' ya at'ehi bik'ehgo. t'e'i bininah, t'a beh-ak'eas-
17 Tf Jo'akon, Ju ni'di ni'ni cin yehgi at'ego.
indah bik'eh-o o nili beh an- 25 Halah, aldo' bik'eh-o'o'-
t'eh, indah badzinili ei God, nili bik'eh-honirih'go,ei t'aa-
244
2: 26 ROMGI KfiDAHATlNI 3: 8
ni anh-na'liinolgi'si ya'at'eh la' yil'inh'? Ado anh-na'hi-
do: na aldo* di'di bik'eh-oV- nolgi'si ei'san' ha'at'i banh-
nili do bik'eh-honi}*ifi'go t'e- i'linh?
yah anh-na'Hinolgi'si nih'- 2Lan'igo al'an at'eh: halah,
igi do-anh-na'hinolgisgo al- agago at'e'i ei God bizad ba
nih yilyah' ei'banh.
26 Ei'banh, jo'akon, do- 3 A'kosan' la' do da'odlan
banh-na'liinesgiz'igi ei bi- dahgo? Da' do-day odlan'igls
k'eh-o'onili ya'at'ehgo beh ei God beh-wodlani do-i'lih'-
ba'nahot'ani, beh bana'ho- go idolil?
dot'inli yaahalyani, da' a'kos 4 Dodah lanh': t'a beh-
di do-banh-na'liinesgiz'igi,do ak'eascin yengi at'ego, Bi'ni'
t'a banh-na'liinesgizgo bicin' God at'e'i t'aani, indah di-
yidoj'tah dah? neh t'aaltso at'e'i woc'idt,
27 Indah da' a'kos do-banh- ako beh haindzi'igi beh t'aa-
na'Rinesgi'zi, t'a bidizcin'igi ni silin', indah beh anisin-
k'ehgo bik'eh-o'o nili t'aaltso t'indi beh bik'eh-didi'dlel.
yiila'i, ako nih, naltsos na'al'- 5 Ako nihi do-akwi-eet'e'i
yai indah ahh-na'hinesgi'zi beh beho'zingo ei God bih
beh na'haz'ani bilah nidinil- t'a-a'ko-giadza'igi ei t'aiyisi
tah da' eis do yeh nan'dot'inl ya'ateh, a'kosan' ha'at'i da-
dah? didi'nil? Da' a'kos God do-
28 Halah, t'aani Ju nilin' akwi'go ate'elihh ?
la' (dineh
nidih yeh-at'e'i beh nirin'go k'ehgo adisnih:)
ei do Ju at'e dah; na aldo' ei 6 Dodah lanh' akosan' ha'- :
t'aani banh-na'hinesgi'zi ni- at'ego God yehas ani beh na-

lin' nidih yeh-at'e'i beh nil- hasdzan bikago al'an dadi-
in'go ei do banh-na'hinesgi'- ne'e yeh yandot'inl?
71 Jit e (i fih 7 Joh sih yoc'idigi beh
29 Nidih t'aani Ju nili'ni beho'zingo God bih t'aani'ni,
la'
ei ya'at'e'i t'aani bi holon; indah ei ayoat'e'i alahgo be-
indah anh-na'hinesgi'zi ei ho'zingo, ha'at'egosan' sih
bijeih indah nitc'ih bi holon'- aldo' banhigi anist'ego sa
go at'eh, naltsos behdo- na'hat'ihh?
ei'
dah; beh baha'ni'hi eidi-do8 indah ha'at'egosan' do
neh bits'ando dah, God t'e- ha'ni' bahhigiat'e bayikah
yah bits'ando. dah? (la' ase'zin'go adadi'-
ni'ni yeh niha dahalne'igi
WOLTA'I 3. bik'ehgo,) ako banhigi ade'-
1 A'kosan' di Ju ha'at'i yeh nitgo bits'ando ya'at'ehi ho-
245
dole!? Hoye'go beh banda- bikago al'an dine'e t'aaltso
haz'an'igi ei t'aiyisi ya'at'eh. bahhigi at'ego ba' hadodzih,
9T[Adohaat'i? Da nitii'is God binal.
bilahg-o adanit'eh? Dodah^ 20 Ei'banh bik'eh-oo'nili
t'aiyisi ts'ide altseh bi' ilni'li beh la' nijiga ha'-
dodah :
t'aani dadinid, ei Juz in- at'e' do ast'e-nil' dah do, God

dah Griks t'aaltso banhigi binal halah, bik'eh-o'o'nili
:
adat'eh. ei t'eyah bahhigiat'e'i beh

10 T'a beh-ak'eascin yengi beho'zin ei'banh.
at'ego, T'ado la akwi-at'e'hi 21 Tf Nidih k'adt bik'eh-o'o'-
dah, dodah, do la'dah: nili t'aged God bih t'a-ako-
11 Ado do la'dah ak'iditinh' giadza'igi beho'zin, bik'eh-
dah, indah do la'dah t'a'k'adt o'o'nili indah ahodoni'li-ya-
God bil be'hozin'di dah. dahalne'i yadaholne',
12 T'aaltso hont'i' yits'a-da- 22 God bih t'a-ako-giadza'-
haskai, ado t'aat'e-nit'en doigi nidih, ei Jesus Christ beh
i'lin'-dah dazhn'; ako do la' odlani t'aadziltso hac'in', in-
yaat'ehi yanagahi dah, dodah daodlani t'aaltso dabi-
dah, do la dah. k'ih: halah, do la' al'an at'e
13 Dabiza'gi ei jisca an at'e'i dah ei'banh.
at'eh : dabitso t'eyah yeh 23 T'aaltso banhigi a'da-
danoah: dabida biyadeh t'e- dzah, indah God yeh ayoat'e'i
yah tl'is yeh na'altse'di at'eh: yiohdanes and ei'banh.
14 Dabize t'eyah o'dzih in- 24 Ako beh-ajoba'i beh t'a-
dah ak'edinih-sad bi hadaji'k'eh ast'e-dadzah Christ
dezbin: Jesus beh ak'e-na'ilyago:
15 Tsihlgo adiyolyel t'eyah 25 Ei God nine'idiniahh, na-
yic'in' ayoa'dat'inh: hidonih'go,bih dil beh odlan'-
16 loldih'li indah ac'in' nago, bih t'a-ako-giat'ei beho'-
hwinah ei bil ba'dahont'i'. zin do, bahhigi o'o'nil yen'
17 Indah beh-hozo'ni ba'- anahidit'ah dolel biniyeh,
hont'i'i ei do bil bedaho'zin God t'o yil at'eh hen'.
dah: 26 Di k'adt holzis'igi biyi'
18 God beh ba'nahas ani do adisnin'igi, t'a bih bih t'a-
bik'e bil dahoye' dah. ako-giadza'igi beho'zin: God
19 T[ Ako k'adt nihil beda- t'a bih t'aani'go o'o'li'li at'eh,
ho'zin bik'eh-o o nili ani'ni ei ado indah Jesus dayodlan'-
baa'dalyai t'aaltso yic'ih' igi t'aaltso God ast'e-yi'la'i
anih, do ha'at'ego dah hadzi- a'dat'eh.
dzih' dah, indah nahasdzan 27 A'kosan' hadi a'dadzodli?
246
£i do bahaz'an' dah. Hai bi- 4 Joh, dineh la* ajoni'li ei
k'eh-ob'niliis beh? OVnil'iis adena leh hidih do ajoba'go
beh? Dodah
|
wodlani bi-; ailya'i bik'eh dah, dzosbani

:
k'eh-oo'nili t'eyah beh. t'eyah.

I
28 Eilbanh k'adt ast'e' ni- 5 Nidih la' do ha'at'i-dah

tsidasikezgo la' dineh odlani ajolil'go indah God do-bil-
beh ha'at'e' yeni' hahh at'- nilih'go-naga'i hidih, ei ya'-
dingo a'ho'dilyah, beh la' at'ehgo ast'e-el'i'ni, jodlahgo
onil'go bik'eh-o'o t'aged. t'eyah, beh aj odlani beh ha'-
ni'li
29 Da' a'kos Juz t'eyah bah at'e' yeni' hahh at'dingo ha-
God jilihh'? Da' at'ah dine'- c'ih' neidol'tah.
eis aldo' do ba' dah? Aou, 6 Ado Devid aldo' yahalne'.
al'an dine'e aldo' bah: La' dineh do ha'at'i-dah ajo-
30 Jo'akon, t'ala'i God ei lil' dah hidih, God ha'at'e'
ahh-na'hinesgi'zi wodlani hahh at'dingo hac'ih' nayil'-
beh ha'at'e' yeni' hahh at'- ta', ei'bahh t'aiyisi hoi ho'-
dingo idolil, indah do-hahh- zoh.
na'hinesgi'zi ei wodlani bi- 7 T'a ei hojilnego ajinih,
k'ehgo t'a akot'e dolel. T'a bizadakah a'dadza yeni'
31 t Da' a'kos beh-odlani t'aaltso ban'dahidest'ahh, in-
beh bik'eh-o'o'ni'li do-i'hh'go dah bahhigi a'dadzidza yeni'
a'derihh? Dodah lahh': aou, t'aaltso hak'eolcoh', ei'bahh
bik'eh-o'o'ni'li i'lih'go a'del- hol^ daho'zoh.
ihh. 8 Indah aldo* la* dineh Bo-
do bahhigiat'e ha-
holni'hi
WOLTA'I 4. c'ih' yiyil'ta'l ei t'aiyisi hoi
1 Ha'at'isah' dadidmil ako, hozoh.
ei Ebraham danihita yeni', 9 Da' di il-hozo'niis bahh-
t'a bidizcin en k'ehgo, ha'at'i na'hinesgi'zi t'eyah bah, do-
bil be'hozin'? bahh-na'hinesgi'zi dats'i al-
2 Ako Ebraham ajoli'li do' bah ? Jqh, a'dadi'nigo
beh ya'at'ehgo-ast'e'-azdil- wodlani beh Ebraham a'at'e'
yago, ei beh ayoanist'eh dzi hahh at'dingo hac'ih' nalta'.
ni'zin do, hidih God binal ei' 10 Ha'at'egosah' ako yel'-
dodah. ta' ? Hahh-na'hinesgiz'go
3 Ado diyin beh-ak'eascin'- dats'i, do-hahh-na'hinesgiz'-
igisah' ha'at'i nih ? Ebraham go dats'i? Hahh-na'hines-
ei God yodlah'go ei beh ha'- giz'go ei' dodah, do-hahh-
at'e' yeni' hahh at'dingo hana'hinesgiz'go t'eyah.
c'in' nal'ta'. 11 Ado indah beh-eho'zini
247
4: 12 ROMGI KfiDAHATlNI 23
hadet'ango dzinizinlgi, ei bic'in* ; ado bJkêh-o'o'ni'H
anh-na'hinesgi'zi, odlani beh beh daholoni do ei t'eyah
a'at'e'-anh-at'dingo beh-be- bic'in' dah, nidih aldo' t'aal-
ho'zini, t'ahdo hanh-na'Hi- tso fibraham yodlan yeni'
nilgis yendan hwe holon day odlani bic'ih' ; ei t'aa-
yeni*: daodlan'igi t'aaltso, niltso nihita at'eh.
do-banh-ni'daliinesgiz dah 17 (T'a beh-ak'eascin yen-
nidih dabita jilin' dolel; in- gi at'ego anih, Al'ah dadine'e
dah aldo' ha'da'at'e' yenf lan'i bita a'nistah), God t'a
hanh a'dadingo dahac'in' bih binal dzosdlahd, danez-
naidol'tah: nan'igi dahanago ana'yodli'-
12 Banh - ni'daliinesgiz'igi li, indah a'dadini nidih da-
bah anh-na'Mnesgi'zi bita ji- holoh' nahalin'go yeh ha-
linh', nidih do t'a ei t'eyah dzi'i.
dah, nihita yeni' Ebraham 18 Ako t'ado beh-ha'honih'i
yodlan yeni* t'ahdo banh- dah nidih odlah beh ha'ho-
na'hinilgis yendan beh honih, biniye'i ei al'ah dine'e
lon yeni* yike'-k'ehgo dayilah'i bita jilin' do; t'a beh
kahi aldo'. haodzi' yen' bik'ehgo, Na al-
,13 Halah, beh-nihot'ani ei cini da'hilci'hl at'e dolel.
Ebraham nahasdzan bi do- 19 Ado odlanh do do-nil-
leh, do bik'eh-oonili beh dzil'goh, t'a hoh ajit'e'i k'adt
dah, hoh indah ho dine e danezna'din bi'gahgo ho na'-
hilci'hi nidih odlan'go a at'e*- haigo, hats'is daztsah naha-
ahh-at'dini t'eyah beh. lin'igi t'eyah do bantsi'dzi-
14 Ako t'a-hai'-dah nidakai kes dah, do nidih Sara bis-
sin bik'eh-ooni'li beh bi c'idt do njldzil dah silih'igi
dadole'ti dazlin'go, wodlan bantsi'dzikes dah:
yeni* do-i'lih'-dah al'yah, in- 20 T'a hoh t'eyah do-wodla-
dah beh a'nahot'an yeni' doni biyi* God yeh ha'nihoni-
idelni'go al'yah. ani do bik'e nazhit'i dah, ni-
15 Halah, bik'eh-oVni'li beh dih bidzil'go odlani beh God
i'olni'li ei atiel'ihh ei'banh; yeh ayoat'e'i bahojinih;
bik'eh-oVni'li do-holon'gi t'e- 21 Ado yeh ha'nihonian'igi
yah behaz'ani bitis nideltali aldo' yinel'ahgo la' yidolilgo
at'din. hoi beho'zin, ei'banh t'aiyisi
16 Ei'banh di odlani t'eyah dzinizin.
beh, ako t'a jobae ei' beh; 22 Ako ei'banh haat'e'-
kot'e banh, beh a'nahot'ani hanh-at'dingo hac'ih* yel'ta*.
ei t'aani, dahilci'hi t'aaltso 23 Ado do t'a hoh t'eyah ha
248
4: 24 ROMGI KfiDAHATWI 5: 13
beh-ak'eascin' dah, di hac'in' blk'ehgo-adat'eei Christ ya'
yella'igi; daztsafih.
24 Nilii aldo* t'a ei nihicln' 7 Dineh la' ba'at'e' at'dini
yi'dollah, Jesus, Bi'dahonil- do t'a'k'adt la'dah ya' daz-
ni'hi daztsan'den ne'idisa'i tsah dah, hidih la' da'ahsah'
deidlango; dineh ya'at'ehi t'a'k'adt ya'
25 T'a ei banhigi adenili nina'adet'ahgo dadotsal.
bik'e nilti'ni, indah biniyeh 8 Nidih t'aaniltso banhigi
na'bidilza'i ei beh do niRiho- ade'nil'go Christ niha daz-
dit'i go nidekai. tsanh, ei' beh God yeh ayoo'-
o'hi'ni nihic'in' a'yilah.
WOLTAl 5. 9 Ako k'adt t'eyah bih dit
1 Ei'banh odlani beh ya*- yeni' beh ya'at'ehgo-ast'e-
at'ehgo-ast'e-idzah, ako Bi- dadza, ado na bilahgo dole'li
dahonilni'hi Jesus Christ beh, ei t'a bih beh ayoat'eh aleel-
nihita gi, God indah nihi do' i'ni bits'ando yisda'-dikah.
ho'zon nahasdHn': 10 Halah, beh ena'i danidlin
2 Ado t'a ei aldo' beh, ajoba'i yehdah, nihita'gi, God indah
biyi' hidasidzin'igi odlahh nihi do' ho'zon nahasdlin, bi-
beh bih hikah, indah God ye' daztsani beh, ako ho'zon
yeh ayoat'e'i hidadini'nih'igi nahasdlih'igi na bilahgo do-
ei t'aiyisi bah nihil daho'- le'li ei yeh hinani beh yis-
zon. da'-hikah.
3 Indah do t'a ei t'eyah ako- 11 Indah do t'a ei t'eyah
t'e dah, ac'in'-nahwina hi- dah aldo', God beh t'aiyisi
dih bik'e ha dainilnih :be- nihil daho'zon, Bi'dahonilni'-
ho'zingo ei ac'ih'-nahwi nan'- hi Jesus Christ beh, t'a ei
igi ei beh ha'honih'; beh k'adt nihadet'ani altso
4 Ado hahonih' beh o'hoah; k'ehez'don silih'.
indah o'hoani ei beh naho- 12 T[ Ei'banh ako'dzago na-
di'nonih: hasdzan bikago t'aat'e-hit'eh
5 Indah nahodi'no'nih'igi dineh t'ala'i beh banhigiat'e'i
do ayaha'singo e eleh' dah, hazlih, indah banhigiat'e'i
halah, beh-ayoo'o'hi'ni God beh anineh hazhh'; ei'banh
bits'ahdoigi da nilts'ahgo da- dineh t'aaltso bilahgo ani-
sidesgiz danihijeih biyi'. God neh silih', t'aaltso banhigi
bih Nilc'ih Diyini beh, ako a'dadza ei'banh:
t'a ei aldo' niha yilya'i at'eh. 13 Halah, bik'eh-o'o'ni'li t'ah-
6 Halah, dzil t'ah nihe at'- do haleh yehdah banhigia-
dindan, ba'holzizgo, do-God- t'e'i nahasdzan bikago t'a
249
holon iiit'en, dineh t'aaltso beh ba'na-
nidih bik'eh-o*- [ei
o'nili atdingo banhigi-o'o'nili haz'ahh t'a akot'ego t'alal
;
do dah.
yel'ta' bih t'a-ako-giat'e'i t'aji'k'eh
14 T'a ako nidih aninSh t'e- ailya'i, indah inah ya'at'eh'-
yah bik'eh ahonil nit'en, go ast'e-ilya'i aldo' di dineh
Edam banhigi adzado Mozes t'aaltso dabic'in'.
hazlin'jin', azanh Edam 19 Dineh t'alal do ak'eh
be-
haz*ani yilah nideltaHgi bi- hojiscin'igi bik'eh go t'oaha-
k'ehgo do banhigi adadza yui banhigi adani'li dazlih,
dah nidih; joh, t'a ei t'eyah t'a akot'ego t'ala'i ak'eh-hol-
dogali yelfe'i jilin nit'en. i'ni bik'ehgo t'oahayui ba-
15 Nidih behaz'ani bilah da'at'e'-banh-a'dadini a'da-
nideltaFigi indah t'aji'k'eh- dolnil.
ailya'i aldo' do ahelt'e dah. 20 T'ah na bilahgo bik'eh-
Ado t'alal behaz'ani yilah o'o'nili hazlih banhigi aho-
nideltal'igi beh lan'i danez- ni'li t'oahayui beh yidoltsel
nago, ako bilahgo at'e'i ei biniyeh. Ado banhigi aho-
God beh-ajoba*i indah t'a joni'li t'oahayui nidih bilahgo
ba'e ailya'i la*, dineh t'ala'i at'e'i, ei ajoba'i alahgo ane-
beh, Jesus Christ ei t'oaha- lah:
yui ya* a'dzah. 21 Ado banhigiat'e'i bik'eh
16 Indah t'ala'i banhigi anonel yengi at'ego aldo'
a'dzai indah ailya'i aldo* do ajoba'i bik'eh a'honil do, t'a-
ahelt'e dah: halah, t'ala'i beh ako-giat'ei beh, hol'ago inah
anahas't'indo ei t'aanigo beh bic'ih', Jesus Christ Bi'daho-
a'nahot'anh, nidih t'aji'k'eh nilni'hi beh.
ailya'i ei lan'i behaz'ani yi-
lah nidelta'li beh ya'at'ehgo WOLTAl
6.
ast'e-dadziih. 1 Haat'isan* dadidi nil ako?

17 Halah, dineh t'ala'i ban- Da* ajoba'i t'oahayui dolel
higi a'dza binina anineh bi- danidzingos ha'ni'di banhi-
k'eh ahonil' t'a ako nidih giat'e'i ba yikah dolel?
;
bilahgo at'e'i, ei t'aaltso jo- 2 Dodah lanh'. Ha'at'ego-

ba'i ayoat'e'i indah a'at'e'- san' ako banhigiat'e'i bic'in*
afih-at'dini badadest'an'igi dasitsah'go t'a ei biyi* nasgo
dabih, ei inah beh bidahol- nadahini'na dolel?
nih' do, t'ala'i beh, Jesus 3 Da* dos t'a Jesus Christ
Christ. biyi' ni'nihide nil'igi a'nilt'e*-
18 Ei'banh t'ala'i banhigi go daztsan go'ne* a'nihido*-
a'dzaigi beh ana'hast'indgo nil'igi nihil bedaho'zin dah?
250
4 Ei'banh daztsan'go t'a ni- dotsa'li beh bi'dahonolnih'
hil yo'aho'dilyah ado Ala
: dah do, ako ei beh ada'hono-
yeh ayoat'e'i beh Christ dazni'ni ei do bik'eh hojirih'
tsah'deh. ne'idisa'i bik'ehgo dah.
nihi aldo* inah a'nidi bi hi- 13 Do hidih nihits'is beha-
dekai doleh beh ajo-
dit'e'i ba'at'e'-holo'ni
5 Halah, t'a daztsan'igi gia- dah bahhigiat'e'i bic'ih*:
lil
t'ego t'a bit leh nihido'ja, ako God bah a'dadiyoht'ah-

ako t'a akot'ego na'bidilzah- go t'eyah, ei la' danezna hi-
igi nihi aldo* akot'e dolel: t'ehigi hi'dahonih giat'ego,
6 Di nihil bedaho'zin, al- indah nihits'is behadit'e'i
k'idah adanit'e yeni' ei bit aat'e'-at'dini beh a'dalilgo
tsin-alna'oszit bahh dahidil- Godîc'ih'.
t'e', ako ats'is bahhigiat'e'i 14 Indah bahhigiat'e'i ei do
bik'eh hodidodlel biniyeh bi'dahonolnih' dah do :bi-
nasgo bahhigiat'e'i do bik'eh k'eh-oonili ei do baada-
dahonil'ih' dah dolel. noht'e' dah, ajoba'i t'eyah.
7 Halah, la'dah dadziztsan'- 15 Tf Ha at'egosah* ako, da'
igi ei bahhigiat'e'i bits'ahdo ajoba'i t'eyah baadanit'ego,
hwe'docit. ado bik'eh-o'o nili do ba'ada-
8 Ako k'adt di deinidlahh, nit'e dahigis binina ha'ni'-
di bahhigi a'de'nil? Dodah
nihi Christ bil dane nago, t'a
dahini na dolel:
ei aldo' bil lahh'.
9 Beho'zingo Christ daz- 16 Da' dos nihil bedaho'zin
tsah'deh na'bidilza'i ei do dah, t'a bah a'dadiyohhil'-
dana'dotsal dah, ako anineh igi ei bik'eh dahonol'i'ni,
do bik'eh-nadidlih' dah do- bih na'nil dano'lihh, t'a ei
lel. bik'eh dahonol'in'igi ei bih
10 Halah, dadziztsah'go ei na'nil dano'lihh; hai sin, bah-
t'alah'adi bahhigiat'e'i bi- higiat'ego ei anineh bic'ih',
c'ih' dadziztsahh : indah ei indah ya'at'ehgo ak'eh ho'i'-
yeh hinani, ei God
t'eyah bi- nigo ei t'a-ako-giat'e'i bic'ih'.
c'in' jinah. 17 Ako bahhigiat'e'i bih
_11 T'a akot'ego adantsi'dahna'nil dano'lih'dah hidih,
kes nihi aldo* bahhigiat'e'i bi- beh na'ntini beh nihic'ih'
c'ih' dasinonago, hidih dahi- haodzi'igi danihijeih beh bi-
nohnani ei God bic'ih*, Jesus k'eh dahosolcih'go, ei bik'eh
Christ Bi'dahonilni'hi beh. God bic'ih' ahe'hasin.
12 Tf Ei'bahh do ha'ni'di 18 Ako bahhigiat'e'i bi-
bahhigiat'e'i danihits'is dats'ahdo nihe dadescit'go, ako
251
t'a-ako-giat'e'i bih na'nil da- oonili yik'eh holln' do.
so'lin'. niznildind bijin'jin*.
19 Hasdzi'igi t'a dineh bi- 2 Ako asdzani la* bik'eh-o*-
k'ehgo adisnih, halah, nihi- o nili bik'ehgo ha hastin bo-
tah do dahol'dzil dah ei beh hojolnih' do ni nildind bijih'-
at'eh ado indah nibits'is
: jin* nidih ha hastin daz-
;
behadit'e na nilgo di badahi- tsah'go t'eyah bik'eh-oonili

disoafih ei t'aiyisi ba'i'hi in- bik'ehgo t'a hoz ni'singo ni-
dah banhigiat'e'i alta'dazt'i'i najida do.
bic'in*: t'a akonanat'ego k'adt 3 Ado ha hastin t'ah hinago
niliits'is behadit'e t'a-ako- dineh lahjih* bil alhajit'azgo
giat'e'i badahidohahigi t'e- t'eyah adile'i jolye' do: nidih
yah, t'asahdi adanoht'e do- ha hastin daztsan'go t'eyah
leh bik'eh-oo nili do beh hana'-
20 Halah, t'ah banhigiat'e'i hodot'inl dah, do nidih adile'i
bih nanil danolin' yendan jilih' dah, dineh lahjin* bil
t'eyah, t'a-ako-giat'e'i nihe alha-na'jit'az nidih.
at'din. 4 Ei'banh dasik'iso nihi al-
21 Ako t'aaltso k'adt baya- do* bik'eh-o o nili bic'ih* dasi-
danosin'igisan' haat'i bi- nonah, Christ bits'is beh; la*
ts'ando nihe hazhn'? Jo'- ba nahidohkahigi biniyeh,
akon, anineh t'eyah t'aaltso ts'ide t'a hoh dadziztsah'deh
beh nidahazt'i'. na'hodilzah'igi nidih, ako ni-
22 Nidih k'adt banhigiat'e'i hits'ando anest'an* na'hodlel
bits'ando nihedadescit indah do, God bic'ih*.
God bih nanil dosolih'go, 5 Halah, t'a danihits'is daz-
nihe hazlin'i ei t'asahdi at'e ci'ni bik'ehgo nekai yendan
do, indah beh ni nel ani ei banhigiat'e'i bidahononih'
hol'ago inah at'eh. danihits'is behadit'e yeh ya-
23 Halah, banhigiat'e'i na- nayah, anest'an'igi anineh
yile'i ei anineh at'eh; nidih bic'in' na'hodlel dolelgo, bi-
God ainila'i ei inah do-nint'i'i k'eh-o*o*nili beh at'eh.
at'eh, Jesus Christ Bi'daho- 6 Nidih k'adt di biyi* dasi-
nilni'hi beh. tsan'go niho'tah' yen', ei bi-
k'eh-o*o*nili k'adt bits'ando
WOLTAl 7. yisda'-nihido*nil ako nilc'ih
;
1 Da* dos nihil bedaho'zin a'nidi bik'eh dahonil'in' do,

dah, sik'iso, (bic'in* yasti'igi indah bik'eh-o*o*nili nit'enigi
ei t'aaltso bik'eh-o'onili bil ei dodah.
bedaho'zin,) dineh ei bik'eh- 7 TI Ha*at'isan* dadidi*nil
252
7: 8 ROMGI KEDAHATINI 7: 23
ako, da* bik'eh-o*o niliis ban- I yisi bahhigiat'ego be'hodo-
higiat'e'i at'eh ? Dodah lanh'. ziht.
Dodah, banhigiat'ei do be'- I
14 Halah, nihil bedaho'zin
hasin dah fiit'en, ako bik'eh- bik'eh-o o nili nilc'ih at'eh :
oonili t'eyah beh: ado ada'- nidih sih t'eyah yizci'ni nis-
hononi'ni do be'hasin dah nilihh, bahhigiat'e'i bic'ih* na-
t'en, bik'eh-o o nili t'eyah, Do haznih'i.
adaznolni' dah, ni'go indah. 15 Halah, do adesnil'gi asnil:
8 Nidih bik'eh-oVnili beh- indah adesni'li ei do asnil'
go t'eyah bahhigiat'e'i t'oa- dah; nidih bik'e-dinisnih'igi
hayui bidahononi'ni at'ah ei aslil.
at'e'i siyi'di be'hozihd. Ha- 16 Ako ha'at'i-dah do ades-
lah, bik'eh-oonih t'agedgo lilyen' ei aslil'go, k'adt t'e-
t'eyah bahhigiat'e'i daz- yah bik'eh-o o nili at'e'i t'aa-
tsahh. ni ya'at'eh lanh' ni'sin.
9 Halah, lah bik'eh-o o nili 17 Jo'akon, k'adt ei do t'a
t'aged hinisna hit'eh: ni- sih ast'ih dah, nidih bahhi-
dih bik'eh-o'onili hazlih'go giat'e'i siyi'di holo'ni.
bahhigiat'e'i ei na'ho nih ako 18 Halah, sil beho'zin siyi'-
indah sih dase'tsahh. di (sits'is biyi'diigi) ya at'eh'i
10 Indah t'a ei bik'eh-o'o'- at'din : beh a'desni'li ei se
nili ailyah yeni' ei beh inah holoh nidih ha'at'ego ya'-
biniyeh ni'sin hit'eh, sil be'- at'ehi adolni'li ei do sil be'-
hozin'go ei anineh bah lanh'; hozihh' dah.
11 Halah, bik'eh-o o nili beh 19 Halah, ya'at'ehi adeslil
bahhigiat'e'i sinia indah t'a nisihh' nidih ei do asnil' dah:
ei yeh sishihh'. ado bahhigiat'ei do adeslil
12 Ako di bik'eh-o'o'nili ei dah nisihh' nidih ei asnil.
diyin, indah bik'eh-oonili 20 Ado k'adt do adesnil'gi
yehas'ani ei aldo* diyin at'eh, asnil li, ei do t'a sih ast'ih
indah t'a-ako-giat'eh, indah dah, hidih bahhigiat'ei siyi'di
t'aiyisi ya'at'eh. holo'ni ei at'ihh.
13 Da' a'kos ha'at'i-dah ya'- 21 Ako behaz ani
sil be'ho-
at'e'hi beh aninego ya'at'ehgo adesnil' hidih
sic'ih' zin',
al'yah? Dodah lanh'. Ha'- bahhigiat'e'i ei sil holoh.
at'i-dah ya'at'e'hi beh bahhi- 22 Nidih bik'eh-o o nili God
giat'e'i yidoltse'li t'eyah ei bih'igi t'aiyisi bahh sil ho'-
anineh sic'ih' a'yolii, ako di zoh, dineh ayi'di sizi'ni bi-
bik'eh-o o'nili yehas'ani beh- k'ehgo
go t'eyah bahhigiat'e'i t'ai- 23 Nidih sits'is behadit'e
253
biyi'di behaz'ani nanal_a' sil ko-giat'ehigi bik'eh adani-
be'hozin', ei beh nitsiskesgo t'e do; ei do banhigiat'ego
behaz*ani yil alk'edi nih, in- yizci'ni k'ehgo dayinikahi,
dah ei behaz'ani banhigi hidih Nilc'ih Diyini t'eyah
o'o'lil'igi, sits'is biyi'di holo- bik'ehgo.
ni, bic'in* yisnan nislingo 5 Halah, t'aaltso dazci'ni
yisilos. yidaholni'hi, ei t'a dazci'ni
24 Dineh t'aiyisi bideg aho- k'ehgo adat'eh; nidih t'aal-
dzai anist'eh, hai'san* Nilc'ih Diyini yik'ehgo
di tso
ats'is dadotsa'li bits'ando adat'eh, ei Nilc'ih Diyini beh
yisdah'-sidoltel? holoni yik'ehgo adat'eh.
25 God bic'in' alieh' ni'sin, 6 Halah, t'a ocil'igi k'eh-
Jesus Christ Bi'dahonilni'hi go ada'hononi'ni ei anineh
beh. Ako t'a sih sintse'kes at'eh; nidih Nilc'ih Diyini
beh bik'eh-o'o'nili God bih'- bida'hononi'go ei inah indah
igi bik'eh honis'inh'; behaz- hozo'ni at'eh.
ani banhigiat'eh'igi t'eyah 7 Halah, t'a dazci'ni k'ehgo
ats'is beh. nitse'hakesi ei beh God jo-
dla'i at'eh: ado ako'dat'e ei
WOLTAl 8. bik'eh -oVni'li God bih'igi
1 Kot'e banh k'adt t'aaltso beh do bidade't'i' dah, do ni-
Christ Jesus yiyi'di daholon'- dih yik'eh daholcil a'dat'e
igi do banhigiat'e'i beh ban'- dah.
dahodof int dah. 8 Kot'e banh t'a ats'is k'eh-
2 Halah, behaz'ani Nilc'ih go adajit'e'i do God bildaho-
Diyini bits'andoigi, beh-ina- jo'sohh at'e dah.
ni Christ Jesus bih'igi beh 9 Nidih nihi t'eyah Nilc'ih
banhigiat'e'i indah anonet Diyini bi honolonh, danihi-
bil behaz'ani bits'ando do-si- dizcin yengi at'ego ei dodah,
hodit'i'go a'silah ei'banh. di t'aanigo God bih Nilc'ih
3 Halah, bik'eh-o'o'nili do Diyini nihi holon. Ado k'adt
ha'at'i-dah la* yileh' dah, ei dineh t'a-hai'-dah Christ bih
dazci'ni do dabidzil' dahgo Nilc'ih Diyini be-at'dingo ei
ei'banh, God t'a bih biye' hado bi jilin' dah.
dayil'a', ei t'a banhigiat'ego 10 Ado indah Christ nihiyi*-
yizci'ni nahalin'go, ei banhi- go ei ats'is daztsanh, halah,
giat'e bah, ako yizcini bl banhigiat'e ei'banh indah ;
banhigiat'e'i beh banahas'- Nilc'ih Diyini inah silih'go,

t'ind. halah, t'a-ako-giat'e ei'banh.
4 Ako bik'eh-oVni'li t'a-a- 11 Nidih Jesus daztsanden
254
ne'idisa'i bih Nilc'ih Diyini anit'e be'hodozihli
dolel'igi
nihiyi'di hazlin'go, t'a bih do bil alhahh no'nil
at'e dah.
Christ daztsan'den ne'idisa'i 19 Halah, God ba'alcini da-
atdo' danihits'is dadotsa'H ni'li'ni be'dahodozihligi ei
dahanago aneidodlil, bih Nil- a'dalyai t'aiyisi hidayollgo
c'ih Diyini nihe dahazlih'i yiba' adat'eh.
beh. 20 Halah, a'dalya'i ei do-
12TI Ei'banh dasik'iso bahh- dina'go behaz'ahh, do t'a hoh
adaz'a'i danidhhh, dazci'ni ei daha'nik'eh dah hidih, tâ bih
do bic'in* dah, dazci'ni k'eh- t'a akot'ego yantsez'kezgo
go inani ei dodah. ei'banh, ado t'a ei yeh hida'-
13 Halah, ats'is bik'ehgo dino'hih.
dahinohnago ei danohne' do- 21 Halah, a'dalya'i aldo* t'a
le!: hidih Nilc'lh Diyini beh bi'ni' hidakai do, anonel'go
ats'is ani'li nidaltsed'go t'e- o'o'dihli bi idli'ni bits'ahdo,
yah dahinohna dolel God ba'alcini ayoat'e'i t'a-ji'-
14 Halah, t'a a'nelt'e'gi God k'eh yeh a'dat'ehigi bitah-
bih Nilc'lh Diyini dabidezez- jih'.
go ei t'aaltso God ba'alcini 22 Halah, nihil bedaho'zin
a'dat'eh. di'jihgo a'dalya'i t'aat'e-hi-
_15 Halah, na nil yeh hitse'- t'eh adinih na'adzil bil yik'e
kesi bik'e nihil nahoye doleli dadi'nih.
ei do nihailya dah, hidih Nil- 23 Do t'a ei t'eyah dah, hi-
c'ih Diyini beh-eho'zini ei dih nihi aldo' Nilc'ih Diyini
nihailyah, ei' beh Eb'ba, nibits'ahdo altseh nest'ani ni-
hita, dadi nih. he holo'ni, ts'ide t'a nihi a'yi'-
16 Ako God ba'alcini dani- jih' da'dini'ni'ni, ei beh-e'ho-
dlin'igi ei Nilc'ih Diyini t'a zihli biba' adanit'eh, ei di da-
bih, nihi nihi nilc'ih do' bil nihits'is beh yisda'-hido'nili.
beho'zin: 24 Halah, nihi naho'dino'-
17 Ado alcini danidlih'go ni'ni beh yisda'-hikah hidih :
nihi dadoleli, God bih'igi nihidi'no'nih yit'ini ei do na-

hi dadoleli, indah Christ bil hodino'nih at'e dah: ako di-
t'ala' nihi dadoleli; t'ala' hoi neh ha'at'i-dah joih'go ha'a-
tidahwisi'nigo ako indah al- t'isah' biniyeh t'a ei beh
do' ayoat'e'i t'ala' danidhh' nazdino'ni' do?
dolel. 25 iSlidih ha'at'i-dah do-de-
18 H Ako bantsis'kesgo di t'inigi beh hida'dini'go ako
k'adt holzis'igi biyi' tiho'nih'- t'a ei biba' hadainilni go ada-
igi do-bahh-i'lih'go, beh ayo- nit'eh.
[Navaho] IT
,
255
26 If T'a akot'ego Nilc'ih Di ei bil aldo' ha*at'i'hi-dah t'a-
yini aldo do-danihidzil'igi ji'k'eh nihayidonil' dah?
"
;
yeh niliika-aJiilyed, halah, 33 Hai'sah' God ast'eninil-

haat'i-dah bika sodadilzin ti'ni haat'i-dah yik'ididoal?
do yen', do niliil bedaho'zin Ya'at'ehgo-ast'e'-oli'li ei God
dah, nidih Nitc'ih Diyini t'a at'eh.
bih nilia sodilzin, jidini'go 34 Hai'sah' ei a'nahodoah?
ha at'i-dah do-beh - ha'odzih Christ lahh', daztsah nit'ehi-
at'e'j beh. gi, aou, lahh', daztsahdeh
27 Indah t'a bih daajeih hai- na'ho'ni'i, ei God bih nisha-
sid'igi ei Nitc'ih Diyini yi- jih* dasidah'igi, t'a ei aldo'
ni'zini bit beho'zin, God yeh niha sodilzin.
nihwiahi bik'ehgo dadiyi'ni 35 Hai'sah' Christ bih beh-
yah' sodilzin ei'bahh. ayoooni'ni yits'a'-nihidonil?
28 Ako nihil bedaho'zin Da* ac'ih'nahwi nah, tiho nih,
t'aaltsoni ani'li ei yaat'eh ak'e-dinih', dicin, te'e'ihh, na-
nina'hadleh, ei God ayoada- ha'dzit, diltlis'is?
yoni'ni dabic'ih', t'a ei bi'- 36 T'a beh-ak'eascin yehgi
daasnih'i, t'a hoh ha a'dado- at'ego, Ninina t'aakwi jihh
nili bik'ehgoigi. nihidotsil; dibeh hidotsili na-
29 Halah, dahodole'li t'a bil halingo nihil ol'ta'.
beho'zingo aldo* binahodziz- 37 Dodah, di t'aaltso kot'e
anh t'a haye' at'ehigi a'da- nidih ayoanihoni'ni beh a-
donilgo, ei bih bik'iso lah'i k'eh-hididle'hi bilahgo dani-
bitah altseh yizci'ni nihn' dlihh.
do. 38 Halah, t'aiyisi nizih'go ei
30 Na bilahgo ei yinahaz- anonel' nidih, inah nidih, di-
an'igj aldo' yiyi'ked: ado ei yingo-hidara'i nidih, t'aake'-
yiyi'kedigi aldo' ya'at'ehgo ego bidaholni'hi nidih, alah-
ast'e-yilah: ado ei yaat'ehgo jih' bidaholni'hi nidih, haa-
ast'e-yilaigi aldo' ayoat'ego t'ihi-dah k'adt daholo'ni ni-
a'yilah. dih, ha at'ihi-dah dahodole'li
31 Tf Ha'at'isah' dadidinit nidih,
ako, di kodat'ehigi bahh? 39 Da wo'dahdl nidih, da
God nihic'ijih nilih'go hai'- wi'yahdi nidih, indah a'dal-
sah' ako nihi dilkal' dolel? ya'i nidih t'ado la' yinel'a'ni
32 T'a biye' nidih ya'idlego, dah God bih beh-ayoo o ni'ni,
ei t'aaniltso nihic'ahh ayit- Christ Jesus Bi'dahonilni'hi
tihh, ha'at'egosah' ako do t'a biyi gi, yits'a nihidonili.
256
JAN BIKTHGO AHODONrLI
BE'HOZI'NI
WOLTAl 20. binina dabih tsi-ts'in fii'da-
1 Ado indah ya'dilhil biyi*-hidinil yeni*, ei bl naazi'ni
deri'diyin nidal'ai la' hada- deiltsanh; ako ado Christ yil
holergo yiltsanh, ako aan dahanago indah hidant'ago
donihodzani beh-anditin'hi lah mil na'hai.
yotinl'go indah bes-daholza 5 Nidih la' daneznah'igi ei
i ayoat'e le'i dahyolel. t'ado hi'dahina'hi, lah mil
2 Ado ako naye bahadzi'di bi'gah na'haigo indah, ako
yeni' yiyiltsod, ako di'di t'a di'di altseh nadido'ja'hi at'eh
ei tris behode'zizi at'eh, t'a lahh'.
ei Ini'zin-beh-boholni'hi, in- 6 Di altsed nadido'ja'hi bi-
dah Ak'ihodiahi yeni' t'a- yi' atah jiH'ni ei jidiyin in-
lah'adi mil na'haijih' ye'ez- dah hak'ihojidlih: ako ei t'e-
tl'ohh. yah akedeh-aninehigi do
3 Ado a an donihodzani ye- bidilni' dah, nidih eit'aaltso
ni' biyi' go'ne* iyiyil'han, ado God indah Christ ya nadail-
yida'di'nil'kalgo yida'dini'- nih'hi dadolel, ado yil hi-
dlez, t'ado al'ah dadine'e bindant'ago lah mil hi'dohah
jilo'i dolelgo biniyeh, lahdi lahh'.
mil nahai bi'gah azlih'go in- 7 Tl Ado lah mil hi'dohah'igi
dah t'o konagan'ijin' be'di- bi'gah azlih'go Ak'ihodiahi
docil lahh'. niyah'- sitihden be'didocil
4 U Ado bik'idaasda'hi-bi- lahh,
kado-nahat'e'i yiltsanh, ako 8 Ado c'idogalgo nahasdzan
ei yika dahnahaztahgo yil- bikagi din'go haz'an'igi al'an
tsanh, ado ei an'dadot'inlgo dadine'e yinaalo' do, ado Gag
badet'ahh; halah, ei Jesus indah Megag dine'e alk'idi-
ya'dahalne'go, indah God bi- yoljah: ako ei adanelt'e'i to-
zad, ado naldlosi do yic'ih' hi- hitel bahhgi sei'igi nahalin.
dahasla% ado bih dines cin 9 Ado ako ei t'aaltso na-
ado dabitagi indah do nidih hasdzan bika t'a-ahoniltel-
dabi'la'k'egi ba daasdzo'hi, ei hit'eh adahaskai'go, ado di-
257
20: 10 AHODONILI-BEHOZrNl 21: 4
yin dine'e kedahta'ini, indah ha n'dahast'ihd, a'dadzidzah
kin-harago ayoonin'igi yi- yeni' dabik'ehgo.
nas'ziz: a'kohgo ya'diffiil bi- 14 Ako ado anineh indah
yfden God, kon' hadeidil- he'diz yolye'i ei koh' bil-be*-
nodgo ei abis'dind. ek'idt go'ne' ahestl'id. Ako
10 Indah Infzin-beh-bohol- di'di ei akedeh anineh at'eh
ni'hi inaVlo' yenf t'eyah lahh'.
tseh-likon'igi indah kon'-bil- 15 Ako t'a-hai'-dah di hol-
be'ek'idt biyi' go'ne* ahol- ago-inani naltsos beh sian'i-
gan', ako t'a akwe'e ei nal- gi biyi' ha'zi' do bik'i yis
dlosi indah ahodoni'li t'aa- dzoh'igi ei koh'-bii-be ek'idt
dzago ya halnee sikeh'idi, go'ne* a'hodistl'id.
ado jjn'go indah tl'ego hol-
ago tihojonih' dolelgo bini- WOLTAl2i;
yeh. 1 Ado ya'dilhil a'nidigi in-
11 Tf Ado ayoat'e bik'idaas- dah nahasdzan a'nidigi yil-
da'hi ligaigo yiltsahh, ako tsahh: halah, ya'dilhil atseh
bik'idadzizda'i ei hanih bi- yeni' indah nahasdzan atseh
ts'ahdo nahasdzan indah ya'- yeni' ei yo'eldoh ei'bahh; in-
dithil yo'eldoh, ako t'ado ba dah to-hitet aldo* as'dihd.
haz'an'igi dah. 2 Ako sih, Jan nisli'ni kin
12 Ado ayoadat'eh indah diyingo hal ahigi ei Jerusa-
do-ayoadat'ehigi daneznah lem a'nidigo, ako ei God
yeni* ei God yidahdeh nida- bits'ahdo, ya'dilhil biyi'den
zih'go yittsanh; ado naltsos yildoh'go indah ast'elya'go,
ah a'dalyah, ado nanata* ah asdzani la* ba'igeh'go ba has-
ananal'yah, ako ei holago tin yiba' ast'e-adilya naha-
inani badadest'ani dabi'zi' lingo yiltsahh.
beh siah lahh': ako danez- 3 Ado ya'dilhil biyi'deh azih
nan'igi t'aaltso ban'dahas- ye'go beh haodzi'go dise-
t'ihd, a'dadzidzaigi, naltsos ts'ahgo anih: Jo'akon, dineh
bik'i n'dahasdzo yeni* bik'eh- bitahgi God bagan siahh',
go. ado ei yil ke'hat'ih do, indah
13 Ado daneznago_ taiyi'di bih dine'e nihh' do, ado God
hidazje yeni' ei to-hitel altso t'a bih bil hijildeh' do, ado
ha'yistl'id; ado anineh indah dabih God jilih' dolel.
he'diz (ei hoye'go tihonih 4 Ado dahana bits'ahdo
haz'ahh yolye'i) aldo' danez- ani'k'esto* ei God han'deidol-
nah yeni' yedeidezcit, ako ei tsih; ado adi anineh at'din
t'aaltso dineh t'ala'i hitin'igo do, yini' hidih, cah' hidih, ado
258
21: 5 AHOl )ONILI-BEHOZrNI 21: 15
adinih' nidih at'din dolel: Ya'zi yolyeh'igi be asdzah
halah, atse'dan a'dahot'eh di'nihhl.
yeni' ei bil yo'ahoyah ei'- 10 Ado nilc'ih nishh naha-
banh. lingo sil dahdiaz, dzil ayo-
5 Ado ei hoh bik'idaasda'hi- at'eh indah ninez' le'i bic'ih*,
bikado-na'nit'a'i bika dah- ako ado kin ayoat'e diyingo
dzizdah'igi azdi'nid, Jo'akon, halahigi, ei Jerusalem lahh'
ts'ide t'aaltsoni a'nidigo as- nis'ih'go a'silah, ako ei ya'-
leh'. Ado asidi'nid, Ak'eil- dilhil biyi'deh, God bits'ahdo
cih': halah, di sadigiei t'aani yago yildoh',
indah do woc'id dah. 11 God beh~bits'a-dinK'di
6 Ado anasido nid, K'adt al- beh holoh: ei beh-bits'a-din-
tso a'dzah. Ako Alfa indah li'di t'eyah tseh i'lih'go bik'i-
Omi'ga, ei behodezt'i'i indah niz-didladi giat'eh, ts'ide t'a
benihont'i'i nislihh'. Ado t'a jasper nidih nahalin, ako ei
•
diba dzizlih sin ei t'a-ni'- tseh-ga-dindi'ni nahalin.

k'eh inah-toh ha'li'ni ha di- 12 Ado bih naastl'ini ei
desal. ayoat'eh do bahh ni'zad, ado
7 Ei la'dah ak'eh-dzidesdlin nakits'adahgo dadilkal; ado
sin t'aaltsoni bi'dolel; ado ha t'a dan-dadilkal'igih diyin
God nislih' do, indah hoh t'e- hidara'i nakits'adahgo na-
yah siye' jilih' dolel. zihh'; ado yi^'zi' bika-das-
8 Nidih hidaldzid'igi, ado dzoh, ako ei Izrel ba'alcini
do-da odlan'igi, ado ba'daho- nakits'adahigi dine'e dabi'zi'
doni'hi, ado dineh nideltse'- adat'eh lahh'.
di, ado aljil'ni yil danilin'igi, 13 Ha'a ahjigoh dadilkal ta
ado nidilnih yandakai', ado lahh ; ado na'hokohs'jigoh
eilyago yic'ih' nidaha'la'i, dadilkal ta lahh', ado sa-
indah dabiyoc'idi t'aaltso, ei daahjigoh dadilkal ta lahh',
beek'idt koh' indah tseh'- indah eiahjigoh dadilkal ta
koh' litso'igi bil hodok'ahligi lahh'.
ba'ndahaz'ahh: ako ei ake- 14 Ado kin-harahigi bih
deh anineh at'eh lahh'. naastl'ini biyadeh beh-hao-
9 H Ado diyin hidal'a i tsos- tl'ini ei nakits'adah alk'i yis-
ts'itgo lets'a yeh dahda'i'- tl'in lahh' ako ei Dibeh-Ya'-
kah, ako ei tsostsltdi tida- zi yolye'i nakits'adahgo ba'-
hwizdoni'hi biyi' lanh', ako ei dal'adi dabi'zi' biyi' lahh'.
t'ala'igo sic'ih' yalti go sa ni- 15 Ado ei sic'ih' yal'tilgi
yah, ako anih Hak'go, as- o'lah lo'k'ago yeh kin-hal-
:
dza'ni ba asge'hi, ei Dibeh- ahigi indah dadadilkal, in-

259
21: 16 AHODONILI-BEHOZI'NI 21: 27
dah binaastrinigi yidadi'nol- igi ei dici'li i'lih'igi nakits'a-
anl biniyeh yotinl lanh'. dah go at'e lanh'; ado dada-
16 Ado kin-hal-ahigi ei bi- dilkali ei t'a daniFan t'ala'i
nagi dingo na'hodzizk'ih na- dici'li i'lin'igi adat'eh : ado
Halin, ado nase ei nanigo kin-halahigi bitahgo ha'da-
ako lo'k'a
t'a bil alie-ni'zah: hodit'i'i ei t'aat'eh o'lah lanh',
yeni' beh kin-halahigi yi'- tseh'-soh' binika dindi'ni na-
nel'andgo asdlaadahdi tsin- halingo.
sitanh' lanh'. Nase ado na- 22 Ado ako'ne'e kin-bl-so-
ni'go indah de'go ei t'a ahi'- hodizi'nl t'ado la' yiltsan'
daneran lanh'. dah halah, Boholni'hi God
:
17 Ado bina'astrinigi yi*- T'aaltso-Yinel'a'ni indah Di-

nel*and, nif en nezna din do'- beh-Ya'zi yolyeh'igi ei a-
baan diz'din, do'ba'an din kwe e bi-sohodizi'ni ni'lihh'.
ku_^bit (ei ac'ozla do a' la* bi- 23 Ado kin-hal*ahigi ei jo'-
la'tahjin* olye',) dineh bi- honaai indah olje hidih beh
k'ehgo inelanhigi, ako ei at'din beh bi'dindin dole'li:
diyin nidal'a igi la'. halah, God beh bits'adinli'di
18 Ado beh bina'astFinigi ei beh adindi'ni at'eh ei'-
ei jasper tseh beh: ado kin- bahh; ado Dibeh-Ya'zi yol-
halahigi t'eyah o'lah lanh', yeh'igi ei akwe'e beh adin-
ako ei tseh'-soh' niltoligi nadi'ni at'eh.
halin. 24 Ado ei fiidezdi'ni ei bi-
19 Ado kin-hal ahigi binas'- yi'gi at'ah dadine'e yisda'-
tl'ini biyadi yistFinigi ei tseh bidishil'igi hidakai' do: ado
dai'lin'igi aFah adat'elgo beh nahasdzan bika nat'ani dani-
ha'dilyah. Atsed yistFinigi lin'igi ei yeh ayoadat'ei in-
ei jasper at'e lanh'; akedeh- dah yeh ildani'li'ni yil yah
igi t'eyah ei saf fair; ado ta- adahakah dole!.
igi ei kalse'doni indah dih'- 25 Ado jingo ei dadadilkal-
igi t'eyah e'merald: igi do al'c'ih* a'ndal*ihh' dah
20 Asdlalgi ei sarda'nix do: halah, akwe'e tl'e at'din
hastah'igi ei sar'dias; tsos- dolel, ei' beh at'eh.
ts'idigi ei krisolait ;tsebi'- 26 Ado al'ah dadine'e yeh
igi ei be'ril; nahast'ei'igi ei ayoadat'ei indah yeh il-da-
to'paz ; neznaigi ei kriso- ni'li'i yil yah adahakah
pre'sas lats'adahigi ei ja'- dolel.
;
sinth; nakits'adahigi ei a'- 27 Ado ha'at'ihi-dah nida-

methist. yilcohhigi, ado haat'ihi-dah
21 Nakits'adah dadadilkal'- ba'hodoni'hi yandakai'igi,
260
22: 1 AHODONILI-BEHOZFNI 22: 11
ado woc'id adeile'i ei t'aiyisi ei t'aaltso hol'ago hidant'a
do ako'ne* yah ahokah at'e dolel.
dah: nidih Dibeh-Ya'zi yol- 6 Tf Ado ei asidi'nid, Di sad-
ye'i bih naltsos hoi ago inah igi t'aaltso t'aani indah do
biniyeh biyi' bik'idasdzoh'- woc'id dah: ado diyin aho-
igi t'eyah. doni'li yadahalne'i bih Bohol-
ni'hi God bits'ahdo bih diyin
WOLTAl 22. nal'a i dahidil'a', bih hidal'a'i
1 Ado toh niltoligo ei inah bic'ih, ei t'a hah'hah adaho-
loh lanh',tseh-gadindi'ni na- doni'li ye'ho'sihh biniyeh.
hahngo bisdiltol, bik'idaas- 7 Jo'akon, sih, tsihlgo de'sal,
da'hi-bikado-nahate'i God, t'a-hai'-dah di sadigi indah
indah Dibeh-Ya'zi yolye'i di naltsos bits'ahdo ahodo-
bih'igi bits'ando c'inilin'go ni'li ba hanelgi baahojil-
sic'in* ayHsh. yah'go ei hoi hozoh' dolel.
2 Kin tahgi_ ha'dahodit'ilgi 8 Tf Ado sih, Jan nisli'ni ei
alni'gi ado toh nihn'igi al- di a'dadzaigi yiltsahh indah
ts'ahhjih ei inah-tsin sikad, disets'ah. Ako disets'ahgo
binest'ah' nakits'adah al'ah ado yiltsahgo di diyin hidal-
adat'ego bahh na'hodlel a'i sil e'ho'sihdigi bike'tsin-
lahh', ado na'hidizid' jih' nes'jol ado bic'ih' sodi-
t'ala'i
bik'eh binest'ah' bahh nan'- deszihl
biniyeh.
t'ihh: ado tsin bih t'ahigi 9 Ado asidi'nid, Yiniih'go,
t'eyah al'ah dadine'e na'idi- do adinil' dah: halah, t'ala'
yiljeh biniyeh lahh'. bil nanilVi nishhh ado ni
3 Ado beh acohh'igi yeni' at'- k'iso ahodoni'li-yadahalne'
dindolel: hidih bik'idaasda'- aldo' ei'bahh; ado t'aaltso di
hi-bikado-nahat'e'i God bih'- naltsos biyi' sadigi yaa'da-
igi indah Dibeh-Ya'zi yolye'i halyani aldo*: God t'eyah bi-
bih'igi t'eyah akwe'e holoh' c'ih' naho'lah'.
do; ado bih hidal'a'i ei ba' 10 Tf Ado asidi'nid, Di nal-
hidal'a' dolel: tsos bits'ahdo ahodoni'li ba-
4 Ado ei t'aadziltso binih daho'ni'i ei sadigi t'ado al'c'ih'
join' do; ado bi'zi' ei dahata- ini'sini: halah, ei k'adeh ba-
gi bik'idasdzoh dolel: holzis.
5 Ado akwe e tl'e at'din do; 11 Ako t'a-hai'-dah t'a-ako-
ado a'k'a-koh* indah jo'ho- giat'e'i do dzini'zini ei ho'ni'-
naa'i hidih at'din dolel; hadi t'a-ako-giat'e'i do dzini'zin
lah, Boholni'hi God ei ba- dah: ado ha'i'hi ei ho'ni'di t'a
adinildin' do ei'bahh: indah haih: ado bahhigiat'e-hahh-
261
22: 12 AHODONILI-BEHOZrNI 22: 21
at'dini ei ho'nfdi banhigi- asdza'ni-baasge'hi, Hak'go,
at'e - hanh - at'din : ado t'a- nih. Ado ha'ni'di t'a-hai'-dah
hai'-dah jidiyin sin, ho'ni'di azdizts'ah sin, Hak'go, nih.
t'a jidiyin le'. Ado
sin ha'ni'di
t'a diba jilih'
12 Ado jo'akon, sih tsinlgo jigah. t'a-hai'-dah si- Ado
de'sal, ado dineh t'a da nilni'zin sin ha'ni'di inah toh
an a'dadzidzaigi bik'ehgo t'ani'k'eh jidodlinl.
na'hidesle'li ei bil deyah. 18 H Halah, ahodoni'li-yada-
13 Ako sih ei Alfa indah halnel di sadigi ei beh di-
Omi'ga nisMh, altseh'igi in- neh t'aaltso deidits'a go bil
dah akedehigi, beh hodezt'i'i hasne', ako t'a-hai'-dah di-
indah beh nihont'i'i. neh la* di naltsos bik'ine-
14 Ado bii daho'zon dole'li hesdzo'igi lahdeh bi'jiah'go
ei yehas'ani yik'ehgo adani'- God aldo* beh alihodidolni'li
li, inah-tsin bahizdokahigi ha yi'doal:
indah kin-hal-ahigi bicin* 19 Ado t'a-hai'-dah dineh
dadadilkaldeh yah ahizdo- la* di sadigi, ei ahodoni'li ba-
kahi beh haz'ah dolel. ho'nelgi naltsos bits'ando la'
15 Ako nidih tl'odi t'eyah le- bizdiah'go, God aldo* naltsos
cahi indah nidadilni'hi, ado bl hoi ago inah beh ha' haz-
atjilni yil dani*lin 'igi, ado diah yeni* hats'edidoal, ad*^
neh hideltse'di, ellyago yi- diyingo kin-hal ahigi bits'an-
c'in' hidaha'la'i, indah t'ala'i do dah, ado di naltsos bi-
nitinigo woc'id bit ya'adayi* beh-ak'eascin'igi bits'an-
t'ehgo adel'i'ni daholohh. do aldo*.
16 H Ako sih, Jesus nisli'- 20 Tf Ako di la* ahodoni'li
ni diyin sandal'a'i nihic'ih* yeh hahasdzi'igi anih: T'aa-
il'a*, di a'hodzaigi, ats'a-dani tsinlgo de'sal. Akot'e le*.
haskai a'la-hidadle'hi yeh yil Akot'e le*. Boholni'hi Jesus
hodolni biniyeh, Devid ba'al- adeh dinal.
cini dahilci'hi la' indah bih 21 11 Bi'dahonilni'hi Jesus
ke'tl'ol nislinh', ado abi'nigo Christ bih beh ajoba*i t'aa-
son* bitsVdinli'di. noltso nihe holon' do. Ako-
1711 Ado Nilc'ihDiyini indah t'e le*.
262
'^m^'WMi^
m^tdM-'^Mm
fi'iSP^''
11
'^'':''^":M^&
mmÂwmm
_/•- '','.
V\ >,)• 'i' -.-f' ^'f^ \,K ':"!< -Xl*. '
mmmmm-

Navajo Bible - New Testament

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Navajo Bible - New Testament

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LIBRARY OF THE

JVxas s acnus etts

Catalog No. ATM ;ipo-/y6c/1^7

AMERICAN BIBLE SOCIETY

one, some, another

c' interruption " " c'ah = hat

WOLTAl 1. dah abin'i bilgo naki jihh

2 Ado nahasdzan do al'yah Yah biyadi toh'igi ei t'a-

lin'. nel'ih'go, ya'at'eh.

God ei adindin'igi cahalhei dah c'il bilastsi daholon'igi,

ei t'a akot'eh silin'. nel'ih'go, ya'at'eh.

14 T Ado God anado nid, nidat'algi al'an adat'e'li ayi-

ako ei ji'ni in'dah tl'e'i alts'a- ya'at'eh.

akot'eh silin'. 24 H Ado God anado'nid,

18 Ado ei jin'i beh-bohol- God yinel'ih'go, ya'at'eh.

layi' nidaldeh'igi t'oahayui in'dah ba'adi a'yilah.

din'go alts'a-dazlinh' silin'. a'yilah, ado nidat'a'i aldo*

ye', ei ke'yah Ha'vilah hol- ezgo ha at'e'go yi'zi' a'deido-

akwe'e o'lah holon: nah' hina'neranjin' t'a yeh

Kus holyeh'igi t'aat'eh bi anal'wo' dole'li ei t'ahdo so'-

bits'ando an'dilyah: ei'banh Ken t'eyah da'ak'ehgi nalni'-

banhigiat'e bik'eh nahanifi'- k'i adzizoh, ako dineh ta' dah

ako ei ni'dinilin' do; ado dah biniyeh. j

beh-niholnih' dolet. 16 T[ Ado Ken ei Jiho'vah

8 Ado Ken hatsi'li E'bel ho'lo'ni bits'ahdo c'izniyah,

t'ind? nitsi'li bi dit bizih ni' ba yizci'ni ei Mehu'jiel; ado

dah do; ni' bikago na- 20 Ado E'dah

In'dah tsilken' la a'da- 4 Ado E'dam biyolkali Seth

yaz jiscih'go ei Seth beh ji'- 7 Ado Seth jinago tsebi'di

bijih'dan, God t'a binolnin'- na'hai Ke'nan ba' yizcih

Nilc'ih Diyi'ni do t'aa'lajih' naas.

alni'go adi'Hl tsin-nael bi

altso bika na'holtsei lanh'. jilih'dan hajeih do-yaason'-

17 Ts'ide t'aaltso dahinani dah dolel.

a'lin dani'li'ni dah, t'aaltso 1 Ado God ei yik'i sodol-

lah, God t^a binolnin'go a'yi- ihh'go, biyi'di nats'i'lit nel-

ako Sem bi nip'bal biyi' ye'keh ei di', Si'bah in'dah

igi biyi'di. dahizd'its'algi bil dahdaz-

17 Ado Hi'va dine'e, ado bitsi'li ei Jok'tan yolyeh'.

He'rangi jininago a'kwi ke'- yeh'igo c'izninah, ado ce'c'il

lil;ado nih akijidli dolel. a'kwi bikado-na'inin'hi Ji-

nits'ahdo nahasdzah bikagi zoh sadiah bic'in go.

zi nislinh', dini' dolel, ako in'dah hwe asdzan, in'dah

ni yeni' Fero bi kin go'ne' ajit'ihh', begasi beh, ado

bilin dah, in'dah bi nip'bal ninah.

le' at'e' dah. nizninil.

in'go niholziz; ako tats'adah deh binant'a'i din, -in'dah

yic'ih' na'ilnin'hi ji'linh'.

14 Ako E'bram hatsi'li ye- 21 Ado Sa'dam binant'a'i

nf biye' bi'disnago jl'nigo E'bram ayidi'nid, Yisnah'igi

dah dineh do'. dabi'ni t'a bih hi'dayilah'.

di ke'yah badi'- nittihh; ako iniltsahdgo ha

19 Ke'ni dine'e, ado Ke'niz behaz'ani ya'n'dot'iht.

ne'e, ni'zinigi ahodi'lit. Ako Se-

jiptden asdza'ni ho nala i ei ninah, ado hagosan de'yah

si nala'i bit na'nias do, ako a'i ahodi'nid, NinantVi bi-

ako He'gar i niltsand ado : nic'ih' nahwi nan'igi ei Jiho'-

E'bram biye' He'gar yiscin' nih, ni God nislih' do, ado

dolel. ha'nihonian'igi ei beh beho'-

banh ni'dahinolgis do: ako sodeszin', ado nas dahilcihgo

at'e dolel t'a'igi nakits'adahgo ba' do-

hidziznirigi, ei'di t'aaltso hoi neisah.

do; a'kohgo in'dah dahnadi- Imant'a'i aldo' hastihgo?

ba nohkai. t'a adi- ]